پاسخ فعالیت‌های گفتار قلب فصل گردش مواد در بدن

وسایل و مواد لازم: قلب سالم گوسفند، تشتک تشریح، قیچی، گُمانه (سُوند) شیاردار

الف) مشاهده شکل ظاهری: سطح پشتی، شکمی، چپ و راست قلب را مشخص کنید.

با سه روش می‌توان سطح پشتی و شکمی را مشخص نمود:

۱- سطح شکمی نسبت به سطح پشتی برجسته تر است.

۲- سرخرگ های ششی و آئورت در سطح شکمی پیدا هستند. در سطح پشتی سیاهرگ ها پیدا هستند.
۳- شیار موجود بر روی سطح شکمی که رگ ها درون آن قرار دارند متمایل به طرف چپ فرد تشریح کننده است در صورتی که در سطح پشتی شیار مربوط به رگ‌ها حالت عمودی‌تری دارند:

سطح شکمی شیار روی این سطح قلب مشخص است. در این سطح اولین رگ سرخرگ ششی است و پشت آن نیز سرخرگ آئورت واقع است.

سطح پشتی قلب شیار عمود و  دهلیزها در این طرف بیشتر پیدا هستند.

تشخیص سطح شکمی و پشتی:

رگ آئورت از روی سطح شکمی قلب کاملا مشخص است.
سطح شکمی دارای قوس و تحدب واضحی است و سطح پشتی تقریباً به صورت صاف دیده می شود.

تعیین سمت راست و چپ:

قلب را به گونه‌ای در سینی تشریح قرار می‌دهیم که سطح شکمی به سمت بیرون و سطح پشتی هم به سمت داخل قرار گیرد. در این صورت  راست و چپ قلب نسبت به خودتان به صورت ضربدری تشخیص داده می‌شود.

توجه کنید که سطح شکمی باید به درستی مشخص شود
ضخامت دیواره قلب در بطن‌ها را با هم مقایسه کنید. چرا بطن چپ، دیواره قطورتری دارد؟

ساختار آن متناسب با کاری است که انجام می‌دهد. بطن چپ در ابتدای مسیر گردش خون عمومی (بزرگ) است. بطن چپ با انقباض خود، خون را به سراسر بدن می‌فرستد و گردش خون در چنین مسافتی، نیازمند لایه ماهیچه‌ای (میوکارد) قطورتری است.

– رگ‌های اکلیلی را مشاهده و آنها را در جلو و عقب قلب، مقایسه کنید.

رگ‌های اکلیلی در هر دو سطح قلب قابل مشاهده‌اند؛ اما آرایش آنها، در دو سطح قلب متفاوت است. در سطح شکمی حالت مورب و در سطح پشتی حالت عمودی دارند.

– در بالای قلب، سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها قابل مشاهده‌اند. دیواره سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها را با هم مقایسه کنید.

دیواره سیاهرگ، ضخامت کمتری دارد؛ بنابراین وقتی خون در سیاهرگ نباشد دیواره آن روی هم خوابیده است. در لایه میانی سرخرگ رشته‌های کشسان و الاستیک فراوانی وجود دارد؛ بنابراین اگر سرخرگ را با انگشت فشار دهیم و رها کنیم دوباره به حالت اول برمی‌گردد.

– با وارد کردن سوند یا مداد به داخل رگ‌ها و اینکه به کجا می‌روند، می‌توان آنها را از یکدیگر تمیز داد.

ب) مشاهده بخش‌های درونی قلب

– سوند شیاردار را از دهانه سرخرگ ششی به بطن راست وارد کنید. دیواره سرخرگ و بطن را در امتداد سوند، با قیچی ببرید. با باز کردن آن، دریچه سینی، سه‌لختی، برآمدگی‌های ماهیچه‌ای و طناب‌های ارتجاعی را می‌توان دید.

– به همین روش، سرخرگ آئورت و بطن چپ را شکاف دهید و جزئیات بطن چپ را مشاهده کنید.

– در ابتدای سرخرگ آئورت بالای دریچه سینی، می توانید دو ورودی سرخرگ‌های اکلیلی را ببینید.

– با عبور دادن سوند از میان دریچه‌های دولختی و سه‌لختی به سمت بالا و بریدن دیواره در مسیر سوند، می‌توانید دیواره داخلی دهلیزها و سیاهرگ‌های متصل به آنها را بهتر ببینید.

به دهلیز چپ، چهار سیاهرگ ششی و به دهلیز راست، سیاهرگ‌های زبرین، زیرین و سیاهرگ اکلیلی وارد می‌شود. اگر رگ‌های قلب از ته بریده نشده باشد، با سوند به راحتی می‌توان آنها را تشخیص داد.