آلزایمر: حاصل واکنش ایمنی مغز؛ ضعف سیستم ایمنی بدن و بیماری آلزایمر
آلزایمر، حاصل واکنش ایمنی مغز؟
یافته‌های تازه پژوهشگران در مورد آلزایمر حاکی از آن است که واکنش ایمنی سلولهای مغز با نشانههای این بیماری مرتبط است. این پژوهشگران تشکیل جدار پروتئینی در بخش خاکستری مغز را، که از نشانههای آلزایمر است، بررسی کردند.
انبار شدن پروتئین در بخش خاکستری مغز از نخستین نشانههای ابتلا به بیماری آلزایمر محسوب می‌شود. در این حالت یک جدار پروتئینی در بخش خاکستری مغز شکل میگیرد که درصد بالایی از آن را پروتئینی به نام پروتئین بتا آمیلوئید تشکیل می‌دهد. پژوهشگران مغز و اعصاب مدرسه پزشکی هاروارد که مدتهاست در این زمینه تحقیق می‌کنند می‌گویند: «تشکیل این جدار پروتئینی حاصل واکنش سلولهای مغزی در برابر عوامل تحریک‌کننده است.»
این پژوهشگران نتیجه آخرین تحقیقات خود را در مجله تخصصی PloS ONE منتشر کردند. در این گزارش آمده است: «این جدار پروتئینی در بخش خاکستری مغز، سد موثری در برابر عوامل مختلف بیماری‌زا ایجاد می‌کند.» نکته این جاست که پروتئین‌های بتا آمیلوئید در مغز انسان‌‌های سالم نیز تولید می‌شود. این پروتئین اما در حالت عادی در منطقه خاکستری مغز انبار نمی‌شود.
مسمومیت سلولهای مغزی و پیشرفت آلزایمر
با اینکه مشخص نیست به چه دلیل در مرحله نخستین ابتلا به بیماری آلزایمر تشکیل این جدار پروتئینی در بخش خاکستری آغاز شده است، اما پژوهش‌های دیگری که در این زمینه صورت گرفته نشان می‌دهد که انبار شدن پروتئین بتا آمیلوئید در بخش خاکستری مغز حالت سمی پیدا کرده و فعالیت‌سلول‌های عصبی مغز را مختل می‌کند. عاملی که موجب گسترش بیماری آلزایمر می‌شود.
آمار مبتلایان به بیماری آلزایمر در جهان به شدت رو به افزایش است
پژوهشگران مدرسه پزشکی هاروارد در گزارش خود به این نکته اشاره می‌کنند که شباهت‌های میان پروتئین بتا آمیلوئید و برخی از پروتئین‌های شناخته شده سیستم ایمنی، توجه آنها را جلب کرده است. این شبا‌هت‌ها در ادامه تحقیقات گروه پژوهشی مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیقات ابتدا رشد ۱۵ عامل بیماری‌زا شناخته شده در حضور پروتئین بتا آمیلوئید بررسی می‌شود. رشد و گسترش هشت عامل در حضور این پروتئین به شدت تحت تأثیر قرار میگیرد.
بتا آمیلوئید در هفت مورد دیگر، حتی رشد عامل بیماری‌زا را بیش از پروتئین معروف LL-37 (پروتئین شناخته شده سیستم ایمنی در برابر بیماری‌های عفونی) محدود می‌کند. دانشمندان در مرحله بعدی تحقیقات خود بخشی از بافت مغزی بیماران مبتلا به آلزایمر و افراد سالم مورد بررسی قرار دادند. نتیجه حاکی از آن است که بتا آمیلوئید انبار شده در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر نیز در پی واکنش دفاعی سیستم ایمنی تولید شده است.
تولید جدار پروتئینی در واکنش به حمله‌ی عاملی ناشناخته
رودولف تنزی یکی از پژوهشگران مدرسه پزشکی هاروارد می‌گوید: «سال‌های طولانی تصور ما این بود که پروتئین‌بتا آمیلوئید در پی کنش‌وواکنش‌های درون سلولی خاصی تولید می‌شود که خارج از فعالیت‌های متداول مغزی است. اطلاعات تازه اما نشان می‌دهند که تولید این پروتئین حاصل واکنشی دفاعی سلولهای مغزی است.» اکنون باید مشخص شود که چه عواملی موجب تحریک سلولهای مغزی و تولید این جدار پروتئینی و افزایس احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر می‌شود. سپس می‌توان امیدوار بود که روشی برای متوقف کردن پروسه انبار پروتئین‌های بتا آمیلوئید و جلوگیری از مسمومیت سلولهای عصبی مغزی پیدا شود.
بر اساس آمار “سازمان بهداشت جهانی” شمار مبتلایان به بیماری آلزایمر در سراسر جهان رو به افزایش است. در ایران آمار دقیقی از بیمارن مبتلا به آلزایمر وجود ندارد، اما بر اساس گزارشی از خبرگزاری جمهوری اسلامی این رقم حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود. در آلمان آمار مبتلایان به بیماری آلزایمر حدود ۷۰۰ هزار نفر است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ میلادی این رقم به بیش از دو میلیون نفر برسد. بر اساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، این بیماری در کشورهای که درآمد سرانه‌ی پایین‌تری دارند رشد سریعتری نشان می‌دهد.
کشف نقش سیستم ایمنی بدن در ابتلا به بیماری آلزایمر
به نوشته روزنامه «ایندی‌پندنت»، دانشمندان می‌گویند یافته‌های پژوهش اخیر نشان می‌دهد که عامل اصلی ابتلای افراد به بیماری آلزایمر ناتوانی سیستم ایمنی بدن در دفع پروتئین‌های لخته شده و دیگر انواع ناخالصی‌های انباشته در مغز بیماران آلزایمری است.
پروفسور جرارد شِلِنبرگ از دانشگاه پنسیلوانیا با اشاره به تحقیق یاد شده گفت: «می دانیم که سلولهای سالم به خوبی از عهده پاک‌سازی بافت‌های مغز از آلودگی‌ها برمی‌آیند، امری که در واقع خود آن بخشی از عملکرد یک سیستم ایمنی سالم است.»
وی در ادامه افزود: «اما در بیماری‌های انحطاط عصبی مغز در اثر واکنش در برابر پروتئین‌های مضر دچار تورم می‌شود و پلاک و لخته تولید می‌کند. در یک چنین حالتی، این احتمال وجود دارد که عملکرد منظم سیستم دفاعی بدن دچار اختلال شده و به بدن شخص آسیب وارد کند.»
با مُسن شدن تدریجی جمعیت جهان، افراد بیشتری به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند. در آینده نزدیک از هر سه نفر انسان بالای ۶۵ سال، یک نفر به فراموشی مبتلا می‌شود و در حالت نسیان و بی‌خبری فوت خواهد شد، از این تعداد بیش از نیمی بیماران آلزایمری خواهند بود.
بر همین اساس، نگرانی از نحوه برخورد کشورهای توسعه‌یافته با جمعیت رو به افزایش بیماران آلزایمری در این کشورها موجب شده که همایش ویژه‌ای با همین موضوع در شهر لندن در ماه دسامبر سال جاری برگزار شود. همایش فوق به عنوان بخشی از برنامه‌های دوره ریاست بریتانیا بر گروه هشت (جی-۸) تدارک دیده شده است.
جیمز پیکت، مدیر پژوهشی انجمن آلزایمر در بریتانیا، نیز با اشاره به این برنامه انجام کوشش‌های بین‌المللی با هدف بررسی دقیق ریشه‌های علمی بیماری آلزایمر را «حیاتی» توصیف کرد.
این دانشمند پیدا کردن روش‌های درمانی جدید برای آلزایمر را هدف اصلی چنین برنامه‌هایی دانسته و تصریح کرد: «این اقدام به معنای واقعی جهانی بوده و تاکنون، بر پایه یافته‌های آن، تعداد ژن‌های شناخته شده مؤثر در آلزایمر به دو برابر افزایش یافته است، دستاوردی که ناشی از همکاری محققانی [از سراسر جهان] بوده است.»
پیشتر هم خبرگزاری رویترز در گزارشی بر اساس نتایج تحقیقات و نظرسنجی که در مورد نیم میلیون بازنشسته ساکن کشورهای اروپایی انجام شده بود خبر داده بود که شاغلانی که دیرتر بازنشسته می‌شوند نسبت به افرادی که در ۶۰ سالگی بازنشسته می‌شوند با احتمال کمتر ابتلا به بیماری‌های دوران کهنسالی، مثل آلزایمر، روبه‌رو خواهند بود.
به گزارش این خبرگزاری، پژوهشگران در تحقیقات خود پرونده‌های پزشکی و دفترچه بیمه درمانی بیش از ۴۰۰ هزار نفر از افراد بازنشسته در فرانسه را بررسی کرده و متوجه شدند که هر سال ادامه کار و اشتغال پس از سن معمولی بازنشستگی که ۶۰ سالگی است احتمال ابتلا به بیماری‌های دوران کهنسالی را کاهش می‌دهد.
