تفاوت سرگیجه واقعی با سرگیجه کاذب و سبکی سر چیست

تفاوت اصلی بین سرگیجه واقعی و سرگیجه کاذب چیست؟

سرگیجه (Dizziness) به طور کلی احساس عدم تعادل را توصیف می کند. وقتی سرگیجه دارید، حرکت می تواند دشوار باشد. ممکن است هنگام راه رفتن تلو تلو بخورید یا احساس کنید که قرار است زمین بخورید.

بسیاری از افراد مبتلا به سرگیجه vertigo، سرگیجه Dizziness را به عنوان یک علامت گزارش می کنند. با این حال، سرگیجه vertigo در واقع نوع خاصی از احساس را توصیف می کند. سرگیجه vertigo زمانی است که احساس می کنید شما یا اطرافتان در حال حرکت هستید.

اگر سرگیجه vertigo را تجربه کنید، ممکن است احساس چرخش (spinning)، چرخش whirling() یا واژگونی (tipping) داشته باشید. مانند سرگیجه Dizziness، سرگیجه vertigo نیز بر تعادل تأثیر می گذارد. غیر معمول نیست که فردی که سرگیجه vertigo دارد حالت تهوع یا استفراغ را نیز تجربه کند.

چه چیزی می‌تواند باعث سرگیجه واقعی و سرگیجه کاذب شود؟

سرگیجه vertigo و سرگیجه Dizziness می توانند دلایل مختلفی داشته باشند. بیایید آنها را در زیر تجزیه و تحلیل کنیم.

سرگیجه کاذب Dizziness

ممکن است به دلایل مختلفی دچار سرگیجه کاذب شوید. اغلب اوقات، به دلیل شرایط محیطی یا یک وضعیت سلامت زمینه ای اتفاق می افتد.

برخی از علل بالقوه سرگیجه کاذب عبارتند از:

• کم آبی بدن (dehydration) 
• گرمازدگی (heat exhaustion) 
• قند خون پایین (هیپوگلیسمی) (low blood sugar (hypoglycemia)) 
• نارسایی کمبود آهن (iron deficiency anemia) 
• فشار خون پایین (افت فشار خون)(low blood pressure (hypotension)) 
• اضطراب (anxiety) 
• بیماری حرکت (ماشین گرفتگی) و دریازدگی (motion sickness) 
• آسیب به سر (head injuries) 
• مصرف انواع خاصی از داروها (taking certain types of medications) 
• مصرف الکل (alcohol consumption) 
• مسمومیت با مونوکسید کربن (carbon monoxide poisoning) 

سرگیجه واقعی

سرگیجه vertigo اغلب به دلیل شرایطی ایجاد می شود که بر سیستم دهلیزی شما که در گوش داخلی شما قرار دارد تأثیر می گذارد. سیستم دهلیزی شما برای مغز شما، اطلاعاتی در مورد حرکت، موقعیت و مکانی که در فضا دارید فراهم می‌کند. 

سرگیجه واقعی همچنین ممکن است ناشی از شرایطی باشد که بر سیستم عصبی مرکزی شما تأثیر می گذارد. این شامل مغز و نخاع شما می شود.

علل بالقوه سرگیجه واقعی عبارتند از:

• سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (benign paroxysmal positional vertigo) 
• بیماری منیر (Meniere’s disease) 
• نوریت دهلیزی (vestibular neuritis) 
• لابیرنتیت (labyrinthitis) 
• میگرن دهلیزی (vestibular migraine) 
• سکته مغزی (cerebellar stroke) 
• آسیب به سر (head injuries) 
• تومورهایی که سیستم عصبی مرکزی یا گوش داخلی را تحت تاثیر قرار می دهند (tumors that affect the central nervous system or inner ear) 
• اسکلروز چندگانه (multiple sclerosis) 
• انواع خاصی از داروها (certain types of medications) 

در مورد سبکی سر چطور؟

ممکن است در مورد سبکی سر (lightheadedness) و اینکه چگونه این احساس با سرگیجه vertigo و سرگیجه dizziness مقایسه می شود تعجب کنید. در واقع، سبکی سر اصطلاح دیگری است که اغلب همراه با سرگیجه vertigo و سرگیجه dizziness استفاده می شود.

هنگامی که احساس سبکی سر می کنید، ممکن است احساس غش (faint) یا گیج و منگ بودن (woozy) نیز داشته باشید. در واقع، سبکی سر اغلب ممکن است قبل از بیهوش شدن (pass out) اتفاق بیفتد. وقتی مغز شما اکسیژن کافی دریافت نمی کند، سبکی سر ممکن است رخ دهد.

چند نمونه از علل احتمالی سبکی سر عبارتند از:

• افت ناگهانی فشار خون هنگام ایستادن (افت فشار خون ارتواستاتیک) (a sudden drop in blood pressure when you stand up (orthostatic hypotension)) 
• کم آبی بدن (dehydration) که می تواند ناشی از:
  • دریافت نکردن مایعات کافی
  • بیمار بودن با استفراغ (vomiting) یا اسهال (diarrhea) 
  • مصرف دیورتیک ها (diuretics) 
• قند خون پایین (هیپوگلیسمی) (low blood sugar (hypoglycemia)) 
• استرس شدید فیزیکی یا عاطفی (intense physical or emotional stress) 
• تنفس بسیار سریع (هیپرونتیلاسیون)(very fast breathing (hyperventilation)) 
• انواع خاصی از داروها، مانند داروهای فشار خون (blood pressure medications)، برخی از انواع داروهای ضد افسردگی (antidepressants) و داروهای ضد روان پریشی (antipsychotics)
• مصرف الکل (alcohol consumption) 
• آریتمی (arrhythmia) 
• مشکلات ساختاری قلب، مانند کاردیومیوپاتی (cardiomyopathy) یا اختلالات دریچه قلب (heart valve disorders) 
• حمله قلبی (heart attack) 
• سکته (stroke) 
• خونریزی شدید (severe bleeding) 

این امکان وجود دارد که سبکی سر همراه با سرگیجه رخ دهد. علائم دیگری که ممکن است در صورت احساس سبکی سر داشته باشید عبارتند از:

• حالت تهوع (nausea) 
• عرق سرد (cold sweats) 
• تاری دید (blurry vision) 

اگر احساس سرگیجه یا سبکی سر دارید چه باید بکنید؟ 

اگر شروع به احساس سرگیجه یا سبکی سر کردید، اقداماتی وجود دارد که می توانید برای به حداقل رساندن خطر آسیب خود انجام دهید.

اگرچه ممکن است همیشه نتوانید از سرگیجه واقعی، سرگیجه کاذب و سبکی سر جلوگیری کنید، اما اقداماتی وجود دارد که می توانید برای کاهش خطر ابتلا به این احساسات انجام دهید.

• هیدراته بمانید: سرگیجه کاذب و سبکی سر هر دو می توانند ناشی از کم آبی بدن باشند، بنابراین مایعات فراوان بنوشید. به ویژه اگر در شرایط زیر دچار این حالات شده اید این اقدام ضروری است:
  • بیمار با استفراغ (vomiting) یا اسهال (diarrhea) 
  • در محیط گرم (warm) یا داغ (hot) 
  • ورزش کردن یا فعالیت بدنی 
• استرس را کنترل کنید: احساس استرس یا اضطراب می تواند این علائم را ایجاد کند، بنابراین به دنبال راه هایی برای کاهش سطح استرس خود باشید. برخی از گزینه های موثر عبارتند از یوگا (yoga)، تنفس عمیق (deep breathing) و مدیتیشن (meditation). 
• وعده‌های غذایی منظم بخورید: خوردن غذای کافی و وعده‌های غذایی منظم می‌تواند به جلوگیری از احساس سرگیجه کاذب یا سبکی سر کمک کند.
• استراحت کنید: کمبود خواب می‌تواند خطر سرگیجه کاذب یا سبکی سر را افزایش دهد.
• از مصرف برخی مواد اجتناب کنید: اگر اغلب احساس سرگیجه کاذب یا سبکی سر می کنید، موادی مانند کافئین (caffeine)، الکل (alcohol) یا نیکوتین (nicotine) می‌توانند علائم شما را بدتر کنند.
• از وسایل کمکی استفاده کنید: اگر اغلب دچار سرگیجه واقعی، سرگیجه کاذب و یا سبکی سر می‌شوید، ممکن است ایده خوبی باشد که از عصا استفاده کنید یا نرده‌ها یا میله‌هایی را در خانه خود نصب کنید تا از سقوط جلوگیری کنید.
• از حرکات خاصی دوری کنید: اگر اغلب سرگیجه واقعی دارید، سعی کنید از انواع خاصی از حرکات خودداری کنید، مانند:
  • سر خود را به سرعت حرکت دهید
  • خم شدن برای برداشتن وسایل
  • خیلی سریع از حالت نشسته یا دراز کشیده بلند شدن
  • دراز کردن گردن، مانند زمانی که می‌خواهید به چیزی در قفسه می‌رسید
• داروها را مدیریت کنید: اگر داروهایی مصرف می کنید که باعث احساس مکرر سرگیجه واقعی، سرگیجه کاذب یا سبکی سر می شوند، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است دوز آنها را کاهش دهد یا داروهای شما را تغییر دهد.

چه زمانی به دنبال مراقبت باشید

به طور کلی بهتر است به خاطر احساس سرگیجه واقعی، سرگیجه کاذب یا سبکی سر به پزشک مراجعه کنید اگر:

• مداوم هستند یا مرتب تکرار می‌شوند و عود می‌کنند
• به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره شما تأثیر می گذارد
• با وضعیت سلامتی موجود قابل توضیح نیست
• با انواع دیگر علائم همراه باشد، مانند:
  • سردرد (headache) 
  • صدای زنگ در گوش شما (ringing in your ears) (وزوز گوش) (tinnitus)
  • احساس ضعف (weakness) یا بی حسی (numbness) 
  • تاری دید (blurry vision) یا دوبینی (double vision) 
  • غش کردن (fainting) 

به منظور تشخیص علت علائم شما، پزشک ابتدا سابقه پزشکی شما را می‌گیرد و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد.

بسته به سابقه پزشکی و علائم شما، پزشک احتمالاً انواع خاصی از آزمایشات را تجویز خواهد کرد. این موارد ممکن است به طور بالقوه شامل موارد زیر است البته محدود به موارد زیر نمی‌باشد:

• آزمایش خون (blood tests) 
• تست های تعادل (balance tests) 
• تست فناوری تصویربرداری مانند اسکن سی تی یا ام آر آی (CT or MRI scans) 

برنامه درمانی شما بر رسیدگی به علت اصلی علائم شما متمرکز است. در بسیاری از موارد، درمان علت سرگیجه واقعی، سرگیجه کاذب یا سبکی سر می تواند به رفع این علائم کمک کند.

سخن پایانی

سرگیجه واقعی vertigo و سرگیجه کاذب Dizziness دو احساس مشابه با یک تفاوت مهم هستند. به همین دلیل، مهم است که از استفاده از آنها به جای یکدیگر اجتناب کنید.

سرگیجه کاذب یک احساس عمومی عدم تعادل است. سرگیجه واقعی این احساس است که شما یا اطرافتان در حال حرکت یا چرخش هستید. هم سرگیجه کاذب و هم سرگیجه واقعی می‌توانند بر تعادل و حرکت شما تأثیر بگذارند.

در حالی که سرگیجه کاذب می تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود، سرگیجه واقعی اغلب به دلیل شرایط گوش داخلی یا سیستم عصبی مرکزی ایجاد می شود. هدف درمان هر دو سرگیجه، رسیدگی به شرایط زمینه ای است که باعث این علائم می شوند.