دیزآرتری چیست؛ علائم، تشخیص، پیشگیری و درمان

دیزآرتری (Dysarthria) یک اختلال حرکتی گفتاری (motor-speech disorder) است. زمانی اتفاق می‌افتد که نمی‌توانید ماهیچه‌های مورد استفاده برای تولید گفتار را در صورت، دهان یا سیستم تنفسی خود هماهنگ یا کنترل کنید. معمولاً ناشی از آسیب مغزی یا بیماری عصبی مانند سکته است.

افراد مبتلا به دیزآرتری در کنترل ماهیچه‌های مورد استفاده برای تولید صداهای طبیعی مشکل دارند. این اختلال می‌تواند بر بسیاری از جنبه‌های گفتار شما تأثیر بگذارد. ممکن است توانایی تلفظ صحیح صداها یا صحبت کردن با صدای عادی را از دست بدهید. ممکن است نتوانید کیفیت، لحن و سرعت صحبت کردن خود را کنترل کنید. ممکن است گفتار شما کند یا نامفهوم شود. در نتیجه، ممکن است درک آنچه می‌خواهید بگویید برای دیگران دشوار باشد.

اختلالات گفتاری خاصی (specific speech impairments) که تجربه می‌کنید به علت اصلی دیزآرتری شما بستگی دارد. برای مثال، اگر ناشی از آسیب مغزی باشد، علائم خاص شما به محل و شدت آسیب بستگی دارد.

علائم دیس آرتری چیست؟

علائم دیس آرتری می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. علائم معمولی عبارتند از:

لکنت زبان (slurred speech)
گفتار آهسته (slow speech)
گفتار سریع (rapid speech)
ریتم غیر طبیعی و متنوع گفتار
به آرامی یا با زمزمه صحبت می کند
مشکل در تغییر حجم سخنرانی شما
کیفیت صدای بینی، کشیده یا خشن
مشکل در کنترل عضلات صورت
مشکل در جویدن، بلعیدن یا کنترل زبان
آب دهان (drooling)

چه چیزی باعث دیزآرتری می‌شود؟

بسیاری از شرایط می توانند باعث دیس آرتری شوند. مثالها عبارتند از:

سکته (stroke)
تومور مغزی (brain tumor)
آسیب ضربه ای به سر (traumatic head injury)
فلج مغزی (cerebral palsy)
فلج بل (Bell’s palsy)
ام اس (multiple sclerosis)
دیستروفی عضلانی (muscular dystrophy)
اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)
سندرم گیلن باره (Guillain-Barre syndrome)
بیماری هانتینگتون (Huntington’s disease)
میاستنی گراویس (myasthenia gravis)
بیماری پارکینسون
بیماری ویلسون
آسیب به زبان شما
برخی از عفونت ها، مانند گلودرد استرپتوکوکی یا ورم لوزه
برخی از داروها، مانند مواد مخدر یا
آرام بخش هایی که بر سیستم عصبی مرکزی شما تأثیر می گذارندـ

چه کسانی در معرض خطر دیس آرتری هستند؟

دیزآرتری می تواند هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تاثیر قرار دهد. اگر:

در معرض خطر بالای سکته مغزی هستند
یک بیماری دژنراتیو مغزی دارند
بیماری عصبی عضلانی دارند
سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
وضعیت سلامتی خوبی ندارند

دیزآرتری چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر آنها مشکوک به دیس آرتری هستید، ممکن است پزشک شما را به یک آسیب شناس گفتار-زبان ارجاع دهد. این متخصص می تواند از چندین معاینه و آزمایش برای ارزیابی شدت و تشخیص علت دیس آرتری شما استفاده کند. به عنوان مثال، آنها نحوه صحبت کردن و حرکت لب ها، زبان و عضلات صورت را ارزیابی می کنند. آنها همچنین ممکن است جنبه های کیفیت صدا و تنفس شما را ارزیابی کنند.

پس از معاینه اولیه، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را درخواست کند:

مطالعه بلع
ام آر آی یا سی تی اسکن برای ارائه تصاویر دقیق از مغز، سر و گردن شما
الکتروانسفالوگرام (EEG) برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی در مغز شما
الکترومیوگرام (EMG) برای اندازه گیری تکانه های الکتریکی عضلات شما
مطالعه هدایت عصبی (nerve conduction study :NCS) برای اندازه گیری قدرت و سرعتی که اعصاب شما سیگنال های الکتریکی ارسال می کنند
آزمایش خون یا ادرار برای بررسی عفونت یا بیماری دیگری که ممکن است باعث دیس آرتری شما شود
سوراخ کمری برای بررسی عفونت، اختلالات سیستم عصبی مرکزی یا سرطان مغز
تست های عصب روانشناختی برای سنجش مهارت های شناختی و توانایی شما در درک گفتار، خواندن و نوشتن

دیزآرتری چگونه درمان می‌شود؟

برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک برای دیس آرتری به تشخیص خاص شما بستگی دارد. اگر علائم شما مربوط به یک بیماری زمینه‌ای باشد، پزشک ممکن است داروها، جراحی، گفتار درمانی یا سایر درمان‌ها را برای رفع آن توصیه کند.

به عنوان مثال، اگر علائم شما مربوط به عوارض جانبی داروهای خاص باشد، ممکن است پزشک تغییراتی را در رژیم دارویی شما توصیه کند.

اگر دیزآرتری شما ناشی از یک تومور یا ضایعه قابل عمل در مغز یا نخاع باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.

یک آسیب شناس گفتار-زبان ممکن است بتواند به شما در بهبود توانایی های ارتباطی کمک کند. آنها ممکن است یک برنامه درمانی سفارشی برای کمک به شما ایجاد کنند:

حرکات زبان و لب را افزایش دهید.
ماهیچه های گفتاری خود را تقویت کنید.
سرعت صحبت کردن را کم کنید.
تنفس خود را برای سخنرانی بلندتر بهبود دهید.
برای بیان واضح تر، بیان خود را بهبود بخشید.
مهارت های ارتباطی گروهی را تمرین کنید.
مهارت های ارتباطی خود را در موقعیت های واقعی آزمایش کنید.

پیشگیری از دیس آرتری

دیزآرتری می تواند به دلیل شرایط متعددی ایجاد شود، بنابراین پیشگیری از آن دشوار است. اما شما می توانید با پیروی از یک شیوه زندگی سالم که احتمال سکته مغزی شما را کاهش می دهد، خطر ابتلا به دیس آرتری را کاهش دهید. مثلا:

به طور منظم تمرین کن.
وزن خود را در حد سالم نگه دارید.
مقدار میوه و سبزیجات را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
کلسترول، چربی اشباع شده و نمک را در رژیم غذایی خود محدود کنید.
مصرف الکل خود را محدود کنید.
از استعمال دخانیات و دود دست دوم خودداری کنید.
از داروهایی که پزشک شما تجویز نکرده است استفاده نکنید.
اگر فشار خون بالا تشخیص داده شد، اقدامات لازم را برای کنترل آن انجام دهید.
اگر دیابت دارید، برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک خود را دنبال کنید.
اگر آپنه انسدادی خواب دارید ، به دنبال درمان آن باشید.

چشم انداز دیزآرتری چیست؟

چشم انداز شما به تشخیص خاص شما بستگی دارد. از پزشک خود برای اطلاعات بیشتر در مورد علت دیس آرتری خود و همچنین گزینه های درمانی و چشم انداز بلند مدت خود بخواهید.

در بسیاری از موارد، کار با یک آسیب شناس گفتار-زبان ممکن است به شما در بهبود توانایی خود در برقراری ارتباط کمک کند. به عنوان مثال، انجمن گفتار-زبان-شنوایی آمریکا (American Speech-Language-Hearing Association) گزارش می‌دهد که حدود دو سوم بزرگسالان مبتلا به بیماری سیستم عصبی مرکزی می توانند مهارت های گفتاری خود را با کمک یک آسیب شناس گفتار-زبان بهبود بخشند.