کنکور عمومی ریاضی ۱۴۰۰
داخل کشور ماده امتحانی: زبان و ادبیات فارسی
تعداد سوالات: ۲۵
از شماره ۱ تا شماره ۲۵
مدت پاسخگویی ۱۸ دقیقه
۱) معنی واژه‌های (مفتاح – نمط – اوان – برزن) به ترتیب، در کدام ابیات آمده است؟
الف) در کــوی نیک‌نامـــی ما را گـــذر ندادند گـــر تو نمی‌پسنــدی تغییر کن قضــا را
ب) دعای صبح و آه شب کلید گنج مقصود است بدین راه و روش می‌رو که با دلدار پیوندی
ج) وقت را غنیمـــت دان آن‌قـــدر که بتوانــی حاصل از حیات ای دل یک دم است تا دانی
د) تو بندگـــی چو گدایان به شرط مزد مـــکن که خواجـــه خود روش بنده‌پروری دانـــد
۱) ب – د – الف – ج
۲) ب- د- ج – الف
۳) د – ب – الف – ج
۴) ج – ب – د – الف
پاسخ گزینه: ۲
۲) معنی چند واژه درست است؟
(راهوار: خوش حرکت و تندرو) (بارعام: شرفیابی همگانی) (منکِر: ناباور) (عصیان: تند و فرز) (مسحور: مفتون) (یغور: بلند قامت) (اختلاف: رفت و آمد) (خدو: گونه) (ملول: آزرده) (سو: دیده) (ارک: دژ)
۱) چهار
۲) پنج
۳) شش
۴) هفت
پاسخ گزینه: ۴
۳) با توجه به واژه‌های زیر معنی واژه‌های «فرد» در کدام مورد «همگی» درست است؟
«صواب، بازبسته، سریر، قرض، شرزه، تاب، معجر، ارغند»
۱) شکوه و عظمت، روسری، نیکویی، پرتو
۲) تخت، سربند، درست، فروغ
۳) تخت پادشاهی، دستار، ضروری، خشمگین
۴) اورنگ، سرپوش، پسندیده، غضبناک
پاسخ گزینه: ۴
۴) در متن زیر چند «غلط املایی» وجود دارد؟
«ایمن نتوان بود که ساعت به ساعت به وبال آن مبتلا گردی و طبعت آن به تو رسد. و هیچ‌کس از وحوش تو را در آن معذور ندارد. و در تخلص تو از آن، مئونت و مظاهرت روا نبیند و همه بر کشتن تو یک کلمه شوند.»
۱) یک
۲) دو
۳) سه
۴) چهار
پاسخ گزینه: ۲
۵) در کدام بیت «غلط املایی» به چشم می‌خورد؟
۱) جاه است و غدر و منفعه آن را که طمع نه عِز است و صدر و مرتبه آن را که آز نیست
۲) از سر کــوی حقیقت برمگرد و راه عشــق با غرامت همنشین و با ملامت یــار بــاش
۳) هر کــه از علــم صــدق جســت، ببُــرد هر کــــــه از وی دهـــــا گزیــد بمـرد
۴) بدیــن خوی سترگ و چشــم بی‌شـــرم بـــــدان کــــردار و گفتـــــار بـی‌آزرم
پاسخ گزینه: ۱
۶) در کدام عبارت «غلط املایی» وجود دارد؟
۱) خورش‌خانه را به دست خوالیگران مشفق کارآزموده سپردند.
۲) مرد خطاکار به سوگندی بلیغ و ضمانی وثیق وی را به خانه آورد.
۳) از شمول معدلت و عموم مرحمت او روی به وطن معلوف بازنهاده.
۴) فلان نعمتی بی‌قیاس دارد اگر به حاجت تو واقف شود در قضای آن توقف روا ندارد.
پاسخ گزینه: ۳
۷) سراینده کدام ابیات درست معرفی شده‌اند؟
الف) تعلــیم ز ارّه گیــر در امــر معاش نیمی سوی خود می‌کش و نیمی می‌پاش (صائب)
ب) خدمت حق کن به هر مقام که باشی خدمـــت مخلــــوق افتـــخار نـــدارد (عطار)
ج) بــر در بخـــت بــد فـــرود آیــد هـــر کــــه گیـــرد عنان مـــرکبش، آز (ناصر خسرو)
د) چون بســی ابلیس آدم‌روی هسـت پس به هر دستــی نشایــــد داد دســـت (سعدی)
۱) الف – ب
۲) الف – ج
۳) ب – ج
۴) ج – د
پاسخ گزینه: ۳
۸) آرایه‌های مقابل همه ابیات «کاملاً» درست هستند، به جز:
۱) مخور ز چهره گلگونِ گل فریب جمال که در مقام جلال است رخت شاهان سرخ (جناس، ایهام)
۲) اگر دو هفته بود چهره گلستان سرخ مدام از می لعلی است روی جانان سرخ (مجاز، استعاره)
۳) چراغ دل ز جگر گوشه می‌شود روشن بود ز لعل لب او رخ بدخشان سرخ (استعاره، تشبیه)
۴) به گریه سائل اگر روی خود کند رنگین از آن به است که گردد به ابر احسان سرخ (جناس، تشبیه)
پاسخ گزینه: ۱
۹) در کدام بیت، دو تشبیه و بیشترین استعاره به کار رفته است؟
۱) شیر در بادیه عشــق تو روبــــاه شـــود آه از این راه که در وی خطری نیست که نیست
۲) یا رب آن شــاه‌وش مـــاه‌رخ زهره‌جبیـن درّ یکتای کـــه و گوهـــر یک‌دانــــه کیست؟
۳) واله و شیداست دایم همچو بلبل در قفس طوطی طبعم ز عشـــق شـــکر و بادام دوست
۴) خون شد دلم به یاد تو، هرگه که در چمن بند قبــــای غنچـــه گل می‌گشـــــاد بـــاد
پاسخ گزینه: ۳
۱۰) آرایه‌های بیت زیر کدامند؟
«خسروی به شیرینی تلخ کرد کامم را کز لب شکرخندش نرخ شکر ارزان شد»
۱) تشبیه، ایهام، تضاد، جناس
۲) تشبیه، کنایه، تضاد، اغراق
۳) استعاره، کنایه، حسن تعلیل، اغراق
۴) تشبیه، ایهام، پارادوکس، مجاز
پاسخ گزینه: ۴
۱۱) تعداد «استعاره» در کدام بیت، بیشتر است؟
۱) اگر ز لعل تــو مستـــان عشــق نقل خواهند به خنـــده لب بگشـــا و شکــر ز پسته بریز
۲) دل شــده را قوت جــان از لب لعل وی است هــــر کــــه بهشتی بود آب دهـــد کوثرش
۳) با این نسیم سحرخیز برخیز اگر جان سپردیم در بــاغ می‌ماند ای دوست گل یادگار من و تو
۴) شبی از مجلس مستــان برآمد نالــه چنگش رسید از غایت تیــزی به گــوش زهره آهنگش
پاسخ گزینه: ۱
۱۲) در کدام گزینه، دو ترکیب وصفی و دو ترکیب اضافی وجود دارد؟
۱) عزمت ضامن دوام جهان شد/ که جهان با دروغ می‌پاشد/ و خون تو، معنای «راستی» است.
۲) آه! ای مرگ تو معیار!/ مرگت چنان زندگی را به سخره گرفت/ که مردنی چنان/ غبطه بزرگ زندگانی شد.
۳) بگذار بر پشت زین خود معتبر بمانم/ تو در کلبه و خیمه خود باز بمان/ بگذار بر فراز سرم هیچ جز اختران نبینم.
۴) در گذرگه تاریخ ایستاده‌ای/ با جامی از فرهنگ/ و بشریت رهگذار را می‌آشامانی/ هر عاشقی را که تشنه شهادت است.
پاسخ گزینه: ۴
۱۳) تعداد جمله‌های کدام بیت با بیت زیر یکسان است؟
«چو گفتمش که دلم را نگاه دار چه گفت ز دست بنده چه خیزد خدا نگه دارد»
۱) گفتمش مهر فروغی به تو روز افزون است گفت من هم به خلافش دل پرکین دارم
۲) قرار و خواب ز حافظ طمع مدار ای دوست قرار چیست، صبوری کدام و خواب کجا
۳) هرگز دلم برای کم و بیش غم نداشت آری نداشت غم که غم بیش و کم نداشت
۴) جانان من برخیز و بشنو بانگ چاووش آنک امام ما علم بگرفته بر دوش
پاسخ گزینه: ۲
۱۴) با توجه به سروده زیر، همه گزینه‌ها درست است، به جز:
«صد تیغ جفا بر سر و تن دید یکی چوب تا شد تهی از خویش و نی‌اش نام نهادند
دل گـرمی و دم سـردی ما بود که گاهـی مــرداد مــه و گـــاه دی‌اش نام نهادند»
۱) نقش «ـَ ش» مفعول و «مرداد» مسند است.
۲) دو وابسته پیشین و دو وابسته پسین به کار رفته است.
۳) واژه هم‌آوا و رابطه معنایی تضاد در سروده می‌توان یافت.
۴) حرف ربط هم‌پایه‌ساز و وابسته‌ساز «هر دو» یافت می‌شود.
پاسخ گزینه: ۲
۱۵) اجزای کدام مصراع‌ها «نهاد + مسند + فعل» است؟
الف) نیست جانش محرم اسرار عشق
ب) سر پر ز شرم و بهایی مراست
ج) هم حرکاتش متناسب به هم
د) مرا در نهانی یکی دشمن است
۱) الف – ب
۲) الف – ج
۳) به – د
۴) ج – د
پاسخ گزینه: ۲
۱۶) نقش قسمت‌های مشخص شده به ترتیب، کدام است؟
«ای کعــبه به داغ ماتمت نیلــی پـوش وز تشنگی‌ات فــــرات در جوش خروش
جز تو که فـــرات رشحه‌ای از یم توست دریــا نشنیدم کـه کشد مشک به دوش»
۱) نهاد، مسند، مسند، مفعول
۲) نهاد، متمم، مسند، قید
۳) منادا، مسند، مضاف‌الیه، قید
۴) منادا، متمم، مسند، مفعول
پاسخ گزینه: ۱
۱۷) مفهوم کدام بیت، در مقابل آن «غلط» است؟
۱) دید در آیینه گل هر که رخسار خزان/ از گلستان دیده خونبار می‌آرد برون (عبرت‌پذیری)
۲) دندان به دل فشار کز این راه کرده‌اند/ جان‌های پاک رخنه به زندان روزگار (توصیه به شکیبایی)
۳) می‌توان در پرده حسن یار را بی‌پرده دید/ صائب از ارباب معنی باش و صورت را ببین (مذمت تزویر)
۴) با آن‌که جیب و جام من از مال و می تهی است/ ما را فراغتی است که جمشید جم نداشت (مناعت طبع)
پاسخ گزینه: ۳
۱۸) مفهوم «شرف المکان بالمکین» از کدام بیت دریافت می‌شود؟
۱) شرف مرد به جود است و کرامت به سجود هر که این هر دو ندارد عدمش به ز وجود
۲) مــر خاتــم را چــه نقص اگــر هســـت انگشـــت کهــــین محـــــل خاتــــم
۳) مــرد به زنــــدان شــرف آرد به دسـت یوســـــف از این روی به زندان نشسـت
۴) هــــر یکی بینا شــود بر قــدر خویـش بــــاز یابـــد در حقیقت صــدر خویش
پاسخ گزینه: ۲
۱۹) ضرب‌المثل «از تو حرکت از خدا برکت» با کدام بیت تقابل مفهومی دارد؟
۱) همت ز دل و عرض تجمل بود از دست منت ز خلایق بود و رزق ز خالق
۲) رزق چون زود دهد دست به هم، زود رود نکنم شکوه اگر روزی من دیر آید
۳) نرفت از پیش کاری چون به دست و پا زدن صائب دو دست سعی را بر پشت بستم تا چه پیش آید
۴) رزق هــر چند بی‌گمــــان برســـــد شرط عقل است جستن از درها
پاسخ گزینه: ۳
۲۰) همه ابیات با عبارت زیر تناسب مفهومی دارند، به جز:
«از آسمان تاج بارد؛ اما بر سر آن کس که سر فرود آرد.»
۱) تا برده‌ایم سر به گریبان ربوده‌ایم گوی سعادت از خم چوگان روزگار
۲) بلندی از آن یافت کاو پست شد در نیستی کوفت تا هست شد
۳) خاکساری پیشه خود کن که من چون آفتاب در نظرها سربلند از جبهه‌فرسایی شدم
۴) شراب زندگی در خاکساری‌هاست بی‌غش‌تر بود نخل برومند از زمین نرم سرکش‌تر
پاسخ گزینه: ۱
۲۱) مفهوم آیه شریفه «اِذْهَبا إِلَی فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَی فَقُولاً لَهُ قَوْلًا لَیِّنًا» از مفهوم کدام بیت، دریافت می‌شود؟
۱) درشتی ز کس نشنود نرم‌گوی سخن تا توانی به آزرم گوی
۲) رخ شاه کاووس پر شرم دید سخن گفتنش با پسر نرم دید
۳) رحم در دوران دولت از زبردستان مجو متصل زور آورد بر سنگ زیرین آسیا
۴) توان کردن به اندک روزگاری سنگ را آدم لب شیرین و روی گرم باید کارفرما را
پاسخ گزینه: ۴
۲۲) کدام ابیات با یکدیگر تضاد مفهومی دارند؟
الف) غربت نپسندید که افتید به زندان بیرون ز وطن پا مگذارید که چاه است
ب) نشاطِ غربت، از دل کی برد حب وطن بیرون به تخت مصرم اما جای در بیت الحزن دارم
ج) ماتم‌کده خاک سزاوار وطن نیست چون سیل از این دشت به شیون بگریزید
د) در ره عشق وطن از سر جان خاسته‌ایم تا در این ره چه کند همت مردانه ما
۱) الف – ب
۲) الف – ج
۳) الف – د
۴) ب – د
پاسخ گزینه: ۲
۲۳) در همه ابیات مفهوم ضرب‌المثل «از ماست که بر ماست» آورده شده است، به جز:
۱) گفت پیغمبر خنک آن را که او شد ز دنیا ماند از او فعل نـــکو
۲) گر چه دیوار افکند سایــه دراز باز گردد سوی او آن ســایه باز
۳) فعل تو که زاید از جـان و تنت همچو فرزندت بگیـــرد دامنت
۴) پوستین یوســــفان بشکافتند آن‌چه می‌کردند یک یک یافتند
پاسخ گزینه: ۱
۲۴) کدام بیت «فاقد» مفهوم بیت زیر است؟
«سریر ملک عطا داد کردگار تو را به جای خویش دهد هرچه کردگار دهد»
۱) آن‌که هفت اقلیم عالم را نهاد هر کسی را هر چه لایق بود داد
۲) هستی تو سزاوار همه ملکه جهان را ایزد ندهد ملک جهان جز به سزاوار
۳) یقین مرد را دید بیننده کرد شد و تکیه بر آفریننده کرد
۴) مقدری که به گل نکهت و به گل جان داد به هر که هر چه سزا دید حکمتش آن داد
پاسخ گزینه: ۳
۲۵) کدام بیت، با بیت زیر قرابت مفهومی دارد؟
«گریز از کفش در دهان نهنگ که مردن به از زندگانی به ننگ»
۱) دلم ببردی جان هم ببر که مرگ به است ز زندگانی اندر شماتت دشمن
۲) بمیر ای بی‌خبر گر می‌توانی به مرگی کان به است از زندگانی
۳) به روز مرگ چو تابوت من روان باشد گمان مبر که مرا درد این جهان باشد
۴) به عزت مردن از بی‌اعتباری زیستن خوش‌تر چراغ روز را پروایی از کشتن نمی‌باشد
پاسخ گزینه: ۴
