«باسمه تعالی»
سوالات امتحان نهایی درس: جغرافیا ۳
رشته: ادبیات و علوم انسانی
ساعت شروع: ۸ صبح
تاریخ امتحان: ۱۱/۰۴/۱۳۹۹
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
مدت امتحان: ۸۰ دقیقه
تعداد صفحه: ۲
دانش‌آموزان روزانه، سراسر کشور در نوبت خرداد سال ۱۳۹۹
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی
دانش‌آموزان عزیز به سوالات ۱ تا ۱۶ (جهت کسب ۱۶ نمره) پاسخ دهید.
۱) درست یا نادرست بودن جملات زیر را با علامت (ص) و (غ) مشخص کنید. (۱)
الف) آمایش سرزمین، تنظیم رابطه انسان، فضای جغرافیایی و فعالیت است.
ب) زاغه‌نشینی نوعی اسکان رسمی است.
ج) احداث پایانه‌ها (ترمینال‌ها) در حمل و نقل جاده‌ای کم‌هزینه‌تر است.
د) شاخص مطلوب یعنی میزان انحراف از مسیر مستقیم.
الف) صحیح (ص ۳۶) ب) غلط (ص ۲۲) ج) صحیح (ص ۴۵) د) غلط (ص ۶۰)
۲) جاهای خالی را با عبارت مناسب کامل کنید. (۱)
الف) در انتخاب مکان برای استقرار و سکونت جمعیت، عوامل ……………………. بیشترین نقش را داشته‌اند.
طبیعی (ص ۲)
ب) مگالاپلیس‌ها معمولاً در امتداد ……………………. به وجود می‌آیند.
راه‌های ارتباطی (ص ۱۴)
ج) نخستین لوکوموتیو مجهز به موتور بخار در کشور ……………………. ساخته شد.
انگلستان (ص ۴۲)
د) ترکیبی از دو یا چند شیوه حمل و نقل را، حمل و نقل ……………………. گویند.
چندوجهی (ص ۶۵)
۳) کلمه مناسب را از داخل کمانک انتخاب و در پاسخ‌نامه خود بنویسید. (۱)
الف) در انتخاب شیوه حمل و نقل به (نوع و حجم محموله – حفظ محیط زیست) توجه می‌شود.
نوع و حجم محموله (ص ۶۲)
ب) حمل و نقل (زمینی – ریلی) به سرمایه فراوانی نیاز دارد، ولی بازدهی آن در آینده، هزینه را جبران می‌کند.
ریلی (ص ۶۲)
ج) از موضوعات مهم در مدیریت حمل و نقل (سرعت و زمان – تأمین ایمنی) مسافران و کالا در هنگام جابه‌جایی است.
تأمین ایمنی (ص ۶۴)
د) مدیریت حمل و نقل شهری بر عهده (وزارت راه و شهرسازی – شهرداری) است.
شهرداری (ص ۷۱)
۴) چهار مورد از مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری هسته اولیه روستاها و شهرهای ایران را نام ببرید. (۱)
۱- دسترسی به آب ۲- قلعه‌های دفاعی
۳- بازارهای محلی ۴- قرار گرفتن در تقاطع راه‌ها (ص ۲)
۵) مهم‌ترین ملاک‌های تفاوت شهر و روستا را بنویسید. (۴ مورد) (۱)
۱- فعالیت‌های اقتصادی ۲- دسترسی به خدمات و تسهیلات
۳- وسعت و فضای سکونت و فعالیت ۴- میزان جمعیت (ص ۶)
۶) از ویژگی‌های عمده برنامه آمایش سرزمین چهار مورد را بنویسید. (۱)
۱- توجه به همه ابعاد توسعه ۲- توجه به ظرفیت‌ها و توانمندی‌های همه مناطق
۳- توجه به عدالت در توسعه ۴- توزیع متوازن جمعیت
۵- توجه به حفظ محیط زیست ۶- توجه به آمایش دفاعی
۷- توجه به نیازهای حال و آینده (ص ۳۶)
۷) شهر هوشمند به چه شهری گفته می‌شود؟
شهر هوشمند به شهری گفته می‌شود که در آن برای امور مختلف مانند حمل و نقل و مصرف انرژی، مدیریت ترافیک، مدیریت پسماند و… از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) استفاده می‌شود. (ص ۲۶)
۸) چهار مورد از کاربردهای سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) را بنویسید. (۱)
۱- برنامه‌ریزی و مدیریت شهر و روستا ۲- محیط زیست ۳- عمران ۴- معدن و… (ص ۳۸)
۹) در نیم‌قرن اخیر سه عاملی که موجب گسترش و تحول در صنعت حمل و نقل شده است، را نام ببرید. (۲ مورد) (۱)
۱- افزایش جمعیت و تقاضا برای حمل و نقل ۲- پیشرفت‌های علمی و فناوری در تولید وسایل حمل و نقل
۳- گسترش تجارت و اقتصاد جهانی (ص ۴۳)
۱۰) از هواپیما معمولاً برای حمل چه کالاهایی استفاده می‌شود؟ (۴ مورد) (۱)
۱- کالاهای سبک ۲- کم‌حجم ۳- ارزشمند ۴- مواد فاسدشدنی (ص ۵۵)
۱۱) کشورهای مختلف در چند دهه اخیر برای بهبود حمل و نقل عمومی درون‌شهری، چه اقداماتی انجام داده‌اند؟ (۴ مورد) (۱)
۱- گسترش حمل و نقل درون‌شهری ریلی ۲- ایجاد مسیرهای اتوبوس تندرو (BRT)
۳- استفاده از اتوبوس‌های برقی ۴- گسترش دوچرخه‌سواری (ص ۶۸-۶۹)
۱۲) چهار مورد از مهم‌ترین مشکلات حمل و نقل شهری، به ویژه در شهرهای بزرگ را نام ببرید. (۱)
۱- ترافیک ۲- آلودگی هوا ۳- آلودگی صوتی ۴- آلودگی منظر ۵- کمبود پارکینگ
۶- هزینه احداث بزرگراه‌ها و خرید و تعمیر ناوگان حمل و نقل عمومی شهری (ص ۶۷)
۱۳) مهم‌ترین آموزش‌های لازم برای ساکنان مناطق نزدیک ریل‌های قطار را بنویسید. (۱)
از توقف روی ریل‌های قطار خودداری کنند، همچنین از پرتاب اشیاء به سمت قطار علاوه بر خسارت زدن به اموال عمومی، موجب زخمی شدن مسافران می‌شود، باید به آنان گوشزد کرد. (ص ۶۴)
۱۴) شهر A در نصف‌النهار ۴۵ درجه شرقی و شهر B در نصف‌النهار ۱۵ درجه غربی واقع شده است. اگر در شهر A ساعت ۱۶ باشد، مطلوب است: (۱)
الف) در شهر B ساعت چند است؟ (انجام محاسبات الزامی است.)
۴۵+۱۵=۶۰ ۶۰÷۱۵=۴ ۱۶-۴=۱۲
ب) در نصف‌النهار گرینویچ ساعت چند است؟
۱۶-۳=۱۳ (ص ۷۶)
۱۵) اگر ساعت اذان صبح در کرج ۴:۳۰ باشد، موقع اذان صبح در کدام یک از این دو شهر زودتر و در کدام یک دیرتر است؟ چرا؟ (نیشابور و خرم‌آباد) (۱)
در شهر نیشابور زودتر می‌باشد، زیرا این شهر در نصف‌النهار قبل از کرج قرار دارد؛ یا در شهر خرم‌آباد دیرتر می‌باشد، زیرا این شهر در نصف‌النهار بعد از کرج قرار دارد. (ص ۷۴)
۱۶) از GPS در چه اموری استفاده می‌شود؟ (۴ مورد) (۱)
۱- نقشه‌برداری ۲- طرح‌های عمرانی ۳- کوهنوردی ۴- عملیات امداد و نجات در حوادث مختلف مانند زلزله، سیل و ردیابی و کنترل ترافیک استفاده می‌شود. (ص ۷۷)
دانش‌آموزان عزیز جهت کسب ۴ نمره از سوالات ۱۷ تا ۲۴ فقط ۴ سوال را به دلخواه انتخاب کرده و پاسخ دهید.
۱۷) اصطلاح جهان‌شهر را توضیح دهید. (۱)
شهرهای با بیش از ده میلیون نفر جمعیت در جهان که به سبب نقش مهم آن‌ها در اقتصاد و تجارت جهانی، حوزه نفوذ بسیار وسیعی دارند. (ص ۱۳)
۱۸) برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی در شهرها و تأمین امنیت آن‌ها چه فعالیت‌هایی اهمیت دارد که انجام گیرد؟ (۱)
باید علل و ریشه‌های آسیب‌ها مانند فقر و بیکاری شناسایی شود و از بین برود. البته آموزش عمومی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای شهروندان نیز در این زمینه مفید است و اهمیت دارد. (ص ۲۴)
۱۹) محدودیت‌های سیستم حمل و نقل هوایی را بنویسید. (۱)
احداث فرودگاه و تجهیزات مربوط به آن و همچنین تولید و خرید هواپیما به سرمایه‌گذاری هنگفت نیاز دارد. (ص ۵۵)
۲۰) برای حفظ ایمنی در حمل و نقل چه فعالیت‌هایی لازم است؟ (۲ مورد) (۱)
۱- وضع قوانین و مقرراتی که موجب رعایت ایمنی شود. ۲- استفاده از تجهیزات ویژه در وسایل حمل و نقل
۳- روش‌ها و تجهیزاتی برای پایش و نظارت بر حمل و نقل ۴- تقویت فرهنگ ایمنی (ص ۶۴)
۲۱) زمین‌لرزه را تعریف کنید. (۱)
زمین‌لرزه، لرزش و جنبش ناگهانی و کوتاه‌مدت پوسته زمین که به علت آزاد شدن انرژی در محل گسل‌ها روی می‌دهد. (ص ۸۹)
۲۲) چهار مورد از عوامل مؤثر در وقوع سیل را نام ببرید. (۱)
۱- شدت و مدت بارش ۲- شکسته شدن سدها
۳- ویژگی‌های طبیعی حوضه رود ۴- دخالت‌های انسانی (ص ۹۰-۹۱)
۲۳) مهم‌ترین راهکارهای مدیریت خشک‌سالی را بنویسید. (۲ مورد) (۱)
۱- صرفه‌جویی در مصرف آب ۲- افزایش بهره‌وری آبیاری در کشاورزی
۳- پرهیز از کشت محصولاتی که به آب زیاد نیاز دارد. ۴- جمع‌آوری و ذخیره‌سازی آب باران
۵- تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی ۶- مدیریت آبخیزداری ۷- مدیریت فاضلاب‌ها (ص ۱۰۹)
۲۴) سنجش از دور را توضیح دهید. (۱)
دانش و فن جمع‌آوری اطلاعات از پدیده‌های سطح زمین از طریق مشاهده غیرمستقیم با استفاده از سنجنده‌ها و پردازش اطلاعات دریافت شده است. (ص ۱۱۱)
«موفق و پیروز باشید.»
