نورولوژیست؛ متخصص و فوق تخصص مغز و اعصاب

متخصص مغز و اعصاب (neurologist) یک دکترای پزشکی است که در درمان بیماری‌های سیستم عصبی تخصص دارد. سیستم عصبی از دو بخش تشکیل شده است: سیستم عصبی مرکزی و محیطی. سیستم عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع می‌شود.

بیماری‌ها، اختلالات و آسیب هایی که سیستم عصبی را درگیر می کند اغلب به مدیریت و درمان توسط متخصص مغز و اعصاب نیاز دارد.

قبل از اینکه متخصصان مغز و اعصاب بتوانند درمان کنند، باید:

فارغ التحصیل از دانشکده پزشکی
یک دوره کارآموزی را تکمیل کند
دریافت سه سال آموزش در برنامه دستیاری مغز و اعصاب

متخصص مغز و اعصاب چه می‌کند؟

متخصصان مغز و اعصاب بیماری‌های عصبی یا مشکلات سیستم عصبی را مدیریت و درمان می‌کنند. علائمی که معمولاً به متخصص مغز و اعصاب نیاز دارند عبارتند از:

مشکلات هماهنگی
ضعف عضلانی
تغییر در احساس
گیجی (confusion)
سرگیجه (dizziness)

افرادی که مشکلات حواس خود مانند لامسه، بینایی یا بویایی دارند نیز ممکن است نیاز به مراجعه به متخصص مغز و اعصاب داشته باشند. مشکلات حواس گاهی به دلیل اختلالات سیستم عصبی ایجاد می‌شود.

متخصصان مغز و اعصاب همچنین بیمارانی را با موارد زیر می بینند:

اختلالات تشنج (seizure disorders)، مانند صرع
سکته (stroke)
اسکلروز چندگانه (multiple sclerosis)
اختلالات عصبی عضلانی، مانند میاستنی گراویس (myasthenia gravis)
عفونت های سیستم عصبی، از جمله آنسفالیت (encephalitis)، مننژیت (meningitis)، یا آبسه های مغزی (brain abscesses)
اختلالات عصبی، مانند بیماری لو گریگ (Lou Gehrig’s disease) و بیماری آلزایمر (Alzheimer’s disease)
اختلالات نخاعی، از جمله اختلالات التهابی و خود ایمنی
سردردهایی مانند سردردهای خوشه ای (cluster headaches) و میگرن (migraine)

فوق تخصص مغز و اعصاب

از آنجایی که سیستم عصبی پیچیده است، متخصص مغز و اعصاب ممکن است در زمینه خاصی تخصص داشته باشد. آنها پس از آموزش اقامت در آن منطقه کمک هزینه تحصیلی خواهند کرد. تخصص های فرعی تکامل یافته اند تا تمرکز پزشک را محدود کنند.

فوق تخصص های (Subspecialties) زیادی وجود دارد. برخی از نمونه ها عبارتند از:

داروی سردرد
داروی عصبی عضلانی
مراقبت های عصبی
عصبی انکولوژی
نورولوژی سالمندان
اختلالات خودمختار
عروقی (مراقبت از سکته مغزی)
نورولوژی کودک
نورورادیولوژی مداخله ای
صرع

روش‌های عصبی معمولی

در طول اولین قرار ملاقات شما با یک متخصص مغز و اعصاب، آنها احتمالا یک معاینه فیزیکی و یک معاینه عصبی انجام خواهند داد. یک معاینه عصبی قدرت عضلانی، رفلکس ها و هماهنگی را آزمایش می کند.

از آنجایی که اختلالات مختلف می توانند علائم مشابهی داشته باشند، ممکن است متخصص مغز و اعصاب شما برای تشخیص نیاز به آزمایشات بیشتری داشته باشد.

متخصصان مغز و اعصاب ممکن است روش های مختلفی را برای کمک به تشخیص یا درمان یک بیماری توصیه کنند. این رویه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

پونکسیون کمری

متخصص مغز و اعصاب شما ممکن است از پونکسیون کمری برای آزمایش مایع نخاعی شما استفاده کند. اگر معتقدند علائم شما ناشی از مشکلی در سیستم عصبی است که می تواند در مایع نخاعی شما شناسایی شود، ممکن است این روش را توصیه کنند.

این روش شامل قرار دادن یک سوزن در ستون فقرات پس از بی حس کردن آن و نمونه برداری از مایع نخاعی است.

تست کشش

این روش می تواند به متخصص مغز و اعصاب شما در تشخیص میاستنی گراویس کمک کند. در این آزمایش، پزشک دارویی به نام تنسیلون را به شما تزریق می کند . سپس مشاهده می کنند که چگونه بر حرکات عضلانی شما تأثیر می گذارد.

الکترومیوگرافی (EMG)

EMG فعالیت الکتریکی بین مغز یا نخاع شما را تا یک عصب محیطی اندازه گیری می کند . این عصب در بازوها و پاهای شما وجود دارد و مسئول کنترل عضلات در زمان حرکت و استراحت است.

EMG می تواند به متخصص مغز و اعصاب شما کمک کند تا بیماری نخاعی و همچنین اختلال عملکرد عضلانی یا عصبی را تشخیص دهد.

در طول این آزمایش، متخصص مغز و اعصاب شما الکترودهای کوچکی را به عضلات شما وارد می کند تا به اندازه گیری فعالیت در طول دوره های حرکت و استراحت کمک کند. چنین فعالیتی توسط یک دستگاه متصل به الکترودها با یک سری سیم ثبت می شود که ممکن است تا حدودی ناراحت کننده باشد.

اغلب اوقات، یک متخصص مغز و اعصاب یک مطالعه سرعت هدایت عصبی (NCV) را همراه با EMG تجویز می کند. در حالی که EMG فعالیت عضلات را اندازه گیری می کند، یک NCV توانایی اعصاب شما را برای ارسال سیگنال های لازم برای کنترل این عضلات ارزیابی می کند. اگر متخصص مغز و اعصاب شما هر دو آزمایش را توصیه کند، احتمالاً ابتدا EMG را انجام خواهید داد.

در طول آزمایش NCV، الکترودها روی همان عضلاتی که قبلا الکترودهای EMG را در آنها داشتید، چسبانده می‌شوند. در اینجا از دو مجموعه الکترود استفاده می شود – یکی پالس های کوچکی را برای تحریک اعصاب شما ارسال می کند، در حالی که مجموعه دیگر نتایج را اندازه گیری می کند.

در مجموع، متوسط آزمایش ترکیبی EMG/NCV ممکن است حدود یک ساعت یا بیشتر طول بکشد. شما باید از هر گونه محرکی مانند کافئین و نیکوتین چند ساعت قبل از آزمایش خودداری کنید، در غیر این صورت این مواد ممکن است نتایج شما را تغییر دهند.

همچنین ممکن است متخصص مغز و اعصاب از شما بخواهد که ۲۴ ساعت قبل از EMG از هیچ داروی رقیق کننده خون یا داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) استفاده نکنید.

الکتروانسفالوگرام (EEG)

با استفاده از الکترودهای روی پوست سر، EEG فعالیت الکتریکی مغز را اندازه گیری می کند. این برای کمک به تشخیص بیماری های مغز، از جمله التهاب، تومورها، و جراحات، و همچنین تشنج و اختلالات روانپزشکی استفاده می شود.

برخلاف EMG، EEG معمولاً هیچ ناراحتی ایجاد نمی کند. قبل از آزمایش، یک تکنسین الکترودهایی را در اطراف پوست سر قرار می دهد که شبیه فنجان های کوچک هستند. از آنجایی که بارهای کوچک در مغز از طریق الکترودها اندازه گیری می شود، تکنسین تغییراتی را در محیط ایجاد می کند تا سیگنال های مغز را اندازه گیری کند، مانند نورهای مختلف یا نویزها.

مانند EMG، روز قبل از آزمایش باید از محرک ها اجتناب کنید. همچنین می توانید انتظار داشته باشید که EEG یک ساعت طول بکشد. گاهی اوقات آزمایش در هنگام خواب انجام می شود.

تست های دیگر

متخصصان مغز و اعصاب ممکن است از انواع دیگر آزمایشات نیز استفاده کنند. اگرچه ممکن است آزمایش را انجام ندهند، ممکن است آن را سفارش دهند، بررسی کنند و نتایج را تفسیر کنند.

برای تشخیص، متخصص مغز و اعصاب ممکن است از تست های تصویربرداری مانند:

توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا اسکن MRI
توموگرافی گسیل پوزیترون یا اسکن PET

سایر روش های تشخیصی شامل مطالعات خواب و آنژیوگرافی است. آنژیوگرافی انسداد رگ های خونی که به سمت مغز می رود را مشخص می کند.

متخصص مغز و اعصاب شما ممکن است به شما کمک کند علائم و اختلال عصبی خود را به تنهایی یا با پزشک مراقبت های اولیه و سایر متخصصان مدیریت کنید. می توانید با استفاده از ابزار Healthline FindCare ما با یک متخصص مغز و اعصاب در منطقه خود قرار ملاقات رزرو کنید.