آنچه باید درباره درخت انگور بدانید

همه چیز درباره درخت انگور

انگور از درختان مثمر و دائمی به شمار می رود، میوه این گیاه به صورت خوشه ای ظاهر می شود، دارای گونه های مختلفی است که استفاده های مختلفی از آن به ویژه برای تازه خوری، کشمش، شیره انگور، آبغوره، غوره شور و… می‌شود. در بیشتر مناطق رشد می‌کند. برای رشد نیاز به خاک، دمای مناسب، نور خورشید، آبیاری و کود دارد. خواص بسیاری دارد. طعم شیرین و دلچسبی دارد.

مشخصات گیاهی کامل درخت انگور:

انگور از درختان مثمر به شمار می رود که به صورت بوته‌ای و رونده هم بر روی زمین به صورت کشیده و رونده و هم به شیوه نوین از طریق محافظ و داربست رشد می‌کند و بالا می رود. استفاده از محافظ و داربست سبب برداشت راحت میوه و همچنین رشد بهتر گیاه می‌شود. از گیاهان دائمی به شمار می رود که عمر اقتصادی آن به بیش از ۱۰۰ سال می‌رسد. میوه این گیاه بسته به گونه‌های مختلفی که دارد به صورت گرد، کروی و کشیده است که به صورت خوشه‌ای ظاهر می‌شود که هر خوشه‌ای این گیاه بیش از ۵۰ تا ۱۰۰ دانه انگور دارد. بسیار گوشتی و آبدار است که خواص بیشماری دارد و استفاده‌های مختلفی از آن می‌شود. از تراز تجاری بالایی برخوردار است. برگهای این گیاه نیز بزرگ، دندانه‌دار با شیارهای عمیق هستند، دارای شاخ و برگ زیادی است. بوته این گیاه به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری است که پوسته نازکی دارد که با دست به راحتی کنده می‌شود. شاخه‌های علفی این گیاه نیز به رنگ سبز هستند. میوه انگور با توجه به گونه‌های مختلفی که دارد در رنگهای مختلف قرمز، سبز، زرد، سیاه و بنفش است. توجه داشته باشید که بوته انگور پس از برداشت در فصل زمستان به خواب می رود و با پایان فصل سرما دوباره بیدار شده و به رشد خود ادامه می‌دهد، با شروع فصل بهار و پایان فصل سرما شروع به گلدهی می‌کند، در اواسط فصل تابستان نیز میوه این گیاه می‌رسد که می‌توانید از آن استفاده کنید.

انواع درخت انگور:

درخت انگور گونه‌های مختلفی دارد که به برخی از آنها اشاره خواهیم نمود در ادامه نیز همراه ما باشید.

انگور بیدانه:

همانطور که از نام این انگور پیداست بدون دانه است که خود دارای ارقام مختلفی است. طعم فوق‌العاده شیرینی دارد و بسیار آبدار و گوشتی است که از آن برای تازه خوری، تهیه آبمیوه و همچنین کشمش استفاده می‌کنند. این نوع انگور در دو رنگ سبز مایل به زرد و قرمز است. به صورت گرد و کروی است.

انگور عسگری:

انگور عسکری نوعی انگور به رنگ سبز مایل به زرد است که به صورت گرد، کروی و کمی کشیده‌تر از انگور بیدانه است. از این نوع انگور بیشتر برای تهیه آبغوره، غوره شور، تهیه شیره و کشمش استفاده می‌کنند. طعم شیرینی دارد.

انگور ریش بابا:

انگور ریش بابا نوعی انگور بزرگ نسبت به سایر گونه‌ها است که در دو رنگ قرمز و زرد رشد می‌کند. از انگور ریش بابا برای تازه خوری، تهیه آبغوره، شیره انگور و کشمش استفاده می‌کنند. بسیار گوشتی است و به صورت کشیده است که قسمت انتهایی آن باریکتر از قسمت ابتدایی آن است. در مرکز انگور ریش بابا چند عدد دانه قرار دارد که خوراکی است و خواص زیادی دارد به همین دلیل با دانه آن را مصرف می‌کنند.

انگور شانی:

شانی نوعی انگور گرد و کروی شبیه انگور بیدانه است با این تفاوت که کمی از آن بزرگتر است. در دو رنگ سیاه و قرمز تیره است و طرفداران زیادی دارد. طعم شیرینی دارد. از انگور شانی بیشتر برای تازه خوری استفاده می‌شود. خواص بسیاری دارد. نسبت به سایر گونه‌ها سریع تر رشد می‌کند. در درون این نوع انگور تعدادی دانه خوراکی قرار دارد. پوست ضخیمی دارد.

انگور سیاه:

همانطور که از نامش پیداست به رنگ سیاه است، بیشترین شباهت را به انگور شانی دارد. به صورت گرد و کروی است. سایز این نوع انگور به اندازه فندق است. دارای چند عدد دانه است که خوراکی است. بسیار گوشتی است.

انگور رویال پاییزی:

انگور رویال پاییز به صورت گرد، کروی و کشیده است که بدون دانه است. به رنگ سیاه مایل به قرمز است. طعم به نسبت شیرینی دارد. استفاده‌های مختلفی از آن می شود.

انگور قرمز تیره:

از انگور قرمز تیره برای تازه خوری و همچنین تهیه کشمش مویز استفاده می‌کنند. طعم شیرینی دارد. به صورت گرد و کروی و همانطور که از نامش پیداست به رنگ قرمز تیره است.

انگور سیاه موناکو:

انگور سیاه موناکو برخلاف نامش به رنگ قرمز و در سایز درشت رشد می‌کند. از این نوع انگور برای تهیه کشمش استفاده می‌کنند. پوست آن نازک است و برای تازه خوری مناسب است. بسیار گوشتی و آبدار است.

انگور برونکس:

انگور برونکس به صورت کشیده شبیه انگور ریش بابا است ولی طعمی متفاوت از آن را دارد. رنگ این نوع انگور ترکیبی از سبز و قرمز است.

انگور کاردینال:

انگور شیرین است که طعم دلچسبی دارد. به رنگ قرمز و به صورت گرد و کروی شکل است. پوست ضخیم ولی درعین‌حال شکننده‌ای دارد. در قسمت گوشتی این گیاه تعدادی دانه وجود دارد. طعمی شبیه به گیلاس دارد.

انگور کونکورد:

انگور کونکورد نوعی انگور شبیه انگور شانی و انگور سیاه است که به رنگ بنفش مایل به سیاه است. پوست آن به راحتی از قسمت گوشتی آن جدا می‌شود. برای تهیه آبمیوه و همچنین ژله مناسب است.

انگور موسکات:

این نوع انگور شبیه انگور عسگری است و به رنگ سبز تا بنفش است. طعم دلچسبی دارد از این نوع انگور برای تهیه نوشیدنی و تازه خوری استفاده می‌کنند.

انگور ریسلینگ:

نوعی انگور براق به شمار می رود که پوست براقی دارد. برای تهیه نوشیدنی مناسب است، طعم دلچسبی دارد و بسیار خوشمزه است.

انگور شاهانی:

انگور شاهانی گونه‌ای انگور شیرین، گرد، کروی و به رنگ سیاه است که بسیار آبدار و شیرین است. بیشتر برای تازه خوری مناسب است. نوعی انگور زودرس است.

انگور خلیلی:

این نوع انگور به رنگ سبز مایل به زرد است که به صورت بیضی و کشیده شکل است. بسیار گوشتی است. دارای تعدادی دانه است.

انگور چفته:

انگور چفته به صورت گرد و کروی در سایز بزرگ است که از آن برای تهیه شیره انگور و آبغوره استفاده می‌کنند. طعم به نسبت شیرینی دارد.

انگور ریبیر:

انگور ریبیر شبیه انگور سیاه است ولی کمی از آن کوچکتر و به رنگ آبی مایل به سیاه است، در قسمت گوشتی این گیاه تعدادی دانه  قرار دارد. طعم شیرینی دارد و برای تازه خوری مناسب است.

انگور شعله سرخ:

انگور شعله سرخ نوعی انگور بدون دانه است که در دو رنگ زرد و قرمز رشد می‌کند که بسیار گوشتی است و شیرینی آن متعادل است. به صورت کشیده است.

انگور یاقوتی:

انگور یاقوتی به رنگ قرمز و به صورت گرد و کروی است، از گونه‌های زودرس انگور به شمار می رود که دانه‌های ریز و متراکمی دارد.

روش های تکثیر درخت انگور:

انگور از طریق بذر و قلمه و نهال تکثیر می‌شود.

کاشت بذری:

در کاشت بذری ابتدا یک حبه انگور تهیه کنید و بذر را از قسمت گوشتی گیاه جدا کنید به این صورت که قسمت گوشتی و آبدار گیاه را بگیرید و بذری را که در مرکز دانه انگور قرار دارد را بردارید و پس از تمیز کردن آماده کاشت کنید. بذرهای انگور بسیار کوچک، ریز و بیضی شکل هستند توجه داشته باشید که انگور گونه های مختلفی دارد که شما می‌توانید بسته به نیاز خود هر کدام را کاشت کنید، کاشت یکسانی دارند. پس از تهیه بذر یک محفظه پلاستیکی در بسته پیدا کنید و بذرها را به همراه مقداری کمی خاک سبک در درون آن بگذارید و درب آن را محکم ببینید، پس از گذشت یک تا دو هفته بذر گیاه جوانه می زند (البته این زمان تقریبی است). زمانی که گیاه رشد کرد آن را به همراه مقداری خاک در درون سینی نشاء بکارید، تا گیاه ریشه‌دار شود و بتواند به رشد خود ادامه دهد. در طول مدت رشد به گیاه خود سر بزنید و احتیاجات مورد نیاز گیاه را برای رشد فراهم کنید. کاشت بذری این گیاه بسیار زمانبر و طولانی است به همین دلیل کاشت آن معمول نیست.

روش قلمه زنی:

کشت این گیاه بیشتر از طریق قلمه انجام می‌شود که به صرفه و نتیجه خوبی هم دارد. در این روش قلمه ها را از بوته گیاه تهیه کنید سپس گودالی در عمق مناسب ایجاد کرده عمق کاشت باید بیش از نیم متر باشد، قلمه ها را درون آن بکارید در هر گودال ۳ تا چهار عدد قلمه بکارید و پس از رشد آنها را تنک کنید و در هر گودال بگذارید یک قلمه باقی بماند. پس از گذشت مدتی قلمه ریشه‌دار می‌شود و به رشد خود ادامه می‌دهد.

کاشت نهال:

در این روش می‌توانید نهال ریشه‌دار درخت انگور را تهیه کنید و گودالی در عمق مناسب ایجاد و نهال را در درون آن بکارید.

روش های هرس درخت انگور:

هر گیاهی برای رشد نیاز به هرس به موقع و مناسب دارد تا بتواند احساس زنده بودن کند و به رشد خود ادامه دهد؛ هرس باعث پربارتر شدن بوته و مقاومت آن می‌شود. معمولاً بوته انگور را در دو تا سه نوبت مورد هرس قرار می‌دهند، ابتدا بوته انگور را پس از پایان فصل سرما در اواخر اسفند و اوایل فصل بهار هرس می‌کنند. هرس بوته انگور به صورت دستی و با استفاده از قیچی باغبانی و اره انجام می‌شود، شاخه‌های نازک را با استفاده از قیچی و شاخه‌های بلند خشک شده را با استفاده از اره هرس می‌کنند.. پس از آنکه گیاه به گل نشست و انگورهای آن رشد کرد در فصل تابستان نیز شاخه‌های علفی و اضافی بوته انگور را هرس می‌کنند. بسیاری از باغبانان نیز پس از برداشت انگور نیز بوته انگور را هرس می‌کنند.

شرایط اکولوژیک رشد درخت انگور:

نور مناسب: درخت انگور برای رشد نیاز به آفتاب کامل و نیمه سایه دارد.

دماب مناسب: دمای مناسب برای رشد این گیاه بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد است، در برابر سرما مقاوم است.

خاک مناسب: برای رشد به خاک لومی، شنی، ماسه ای، غنی و حاصلخیز با زهکشی مناسب نیاز دارد.

رطوبت و آبیاری: زمانی که سطح خاک خشک شد گیاه را آبیاری کنید؛ به آبیاری متوسطی نیاز دارد.

فاصله کاشت: فاصله کاشت عمودی بین بوته ها ۲ تا ۴ متر است، فاصله بین ردیف‌ها نیز بین ۳ تا ۴ متر است.

زمان و مقدار کود دهی به درخت انگور:

هر گیاهی برای رشد نیاز به کود مناسب دارد تا بتواند رشد کند، بوته انگور نیز برای رشد بهتر نیاز به کود دارد. استفاده از کود حیوانی باعث حفظ رطوبت گیاه و در نتیجه رشد بهتر گیاه می‌شود. کود حیوانی از فضولات حیواناتی همچون گوسفند، گاو، اسب و مرغ به دست می‌آید. برای استفاده از کود حیوانی چاله‌ای ایجاد کنید و حدود ۵ تا ۷ کیلوگرم در هر چاله کود بریزید این کار را در اواخر فصل زمستان انجام دهید. از کود ورمی کمپوست به صورت چالکود استفاده کنید، ۵ تن در هر هکتار مورد نیاز است، برای هر بوته ۲ تا ۳ کیلوگرم مورد نیاز است. کود سولفات آمونیوم اسیدیوریک پس از باز شدن کامل برگهای گیاه در اولین آبیاری استفاده می‌شود. کود کامل فسفر بالای اوره قبل از گلدهی گیاه انجام می‌شود. به صورت آبیاری استفاده می‌شود. کود کامل اسید هیومیک پس از ظهور خوشه میوه استفاده می‌شود. بین ۱۰ تا ۲۵ کیلوگرم در هر هکتار مورد نیاز است. به صورت آبیاری استفاده می‌شود. استفاده از کود کامل پتاسیم بالا پس از غوره شدن است، بین ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم در هکتار است. به صورت آبیاری استفاده می‌شود. استفاده از سولفات پتاسیم سه هفته قبل از رسیدن میوه  است، در هر هکتار بین ۱۵ تا ۲۵ کیلوگرم مورد نیاز است. به صورت آبیاری استفاده می‌شود.

آفات و بیماری‌های رایج درخت انگور:

از آفات رایج بوته انگور می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

کرم خوشه خوار:

همانطور که از نام این آفت پیداست توسط کرم خوشه خوار ایجاد می‌شود. در فصل بهار کرم خوشه خوار پیله‌ها یا لاروهای را بر رو خوشه گلدهنده گیاه ایجاد و از آن تغذیه می‌کند که این عامل سبب خشک شدن غنچه و در نتیجه ریزش جوانه‌ها می‌شود. زمانی که خوشه‌های گیاه ظاهر شدند و انگور رشد کرد از میوه گیاه تغذیه می‌کند. در واقع این نوع آفت توسط کرم ایجاد می‌شود. این آفت در چهار فاز است که فاز اول پرواز این نوع کرم اوایل فروردین، فاز دوم اواخر خرداد، فاز سوم اواخر تیر و اوایل مرداد فاز چهارم نیز در اواسط شهریورماه است. بیشتر خسارات وارده به محصول نیز مربوط به فاز سوم حمله کرم‌ها است. بهترین زمان برای مباره با این آفت نیز یک هفته پس از موج سوم حمله حشرات است. می‌توانید از سموم شیمایی در سه نوبت فروردین زمانی که گیاه تازه شروع به رشد می‌کند و غنچه است فاز دوم زمانی است که میوه در حال شکل‌گیری و غوره شدن است فاز سوم هم پس از انگور شدن استفاده کنید. سموم پیشنهادی برای مبارزه با این آفت زولون EC35 درصد، دیازینون EC60 درصد، دیازینون WP40 درصد، تری کلروفن EC80درصد، اتیون EC47 درصد.

آفت زنجره مو:

یکی از آفات مهم ایران همین آفت مو کاری است که خسارات زیادی به بار می‌آورد. این نوع آفت توسط حشره ایجاد می‌شود. در آفت زنجره مو حشره بالغ بر روی سر شاخه‌های مو شروع به تخم‌ریزی می‌کند. در اثر همین تخم‌ریزی قسمتی از فعالیت گیاه متوقف و در نتیجه باعث ایجاد برآمدگی می‌کند که باعث شکسته شدن سر شاخه می‌شود. پس از استقرار و رشد تخم در ریشه نفوذ می‌کند و شروع به تغذیه از گیاه می‌کند. در نتیجه پیله مو ضعیف تر می‌شود. برگها زرد شده و میوه‌های گیاه نیز کم و ریز می‌شوند. این حشرات پس از یک هفته جفت‌گیری شروع به تخم‌ریزی می‌کند و تخم‌های خود را بری روی شاخه‌های چوبی می‌سازند و روی تخم‌ها را با ماده‌ای که در درون بدن خود دارد می‌پوشاند. دوره رشد جنین بر روی شاخه حدود یک ماه است. جالب است بدانید که دوره کامل زندگی این حشرات به طور کامل ۱۰ تا ۱۲ روز است. خاک‌های مرطوب را برای رشد می‌پسندد. برای از بین بردن این حشره از سموم دیازینون و مالاتیون به دو صورت سم پاشی پای بوته انگور و همچنین سم پاشی سطح خاک استفاده کنید.

کرم شاخدار مو:

به این دلیل به این حشره شاخدار گفته می‌شود، چرا که در قسمت شکم لاورها نوعی شاخک وجود دارد که برای دفاع از آن استفاده می‌کنند. این نوع کرم در سه نوع است که گونه اول به رنگ آجری تیره هستند که به نسبت بزرگ هستند که بالهای پهن و بزرگی دارند. گونه دوم زیتونی شکل است که بال‌های جلویی آن مورب است و گونه سوم دارای بالهای سبز رنگی است. هر حشره این گیاه به طور متوسط ۵۰ تا ۱۰۰ تخم می‌گذارد که پس از ۱۵ روز باز می‌شوند. پس از خروج از تخم از برگ گیاه تغذیه می‌کنند. برای اطلاع از وجود این حشرات می‌توانید از فضولات زیادی که زیر بوته مو ریخته شده به وجود این آفت پی ببرید. برای از بین بردن این آفت می‌توانید از سموم کشاورزی شیمیایی استفاده کنید.

کنه نمدی مو:

همانطور که از نامش پیداست این حشره به برگ گیاه حمله می‌کند و در پشت آن نمدهایی را ایجاد می‌کند. که به رنگ سفید کثیف است، که به تدریج تغییر رنگ می‌دهد و به رنگ قرمز تبدیل می‌شود.

شته مو یا فیلوکسرای مو:

شته یکی از آفات رایج گیاهان به شمار می رود. خوشبختانه این آفت در ایران فعلاً مشاهده نشده است.

بیماری سفیدک سطحی انگور:

همانطور که از نام این بیماری پیداست لکه‌های سفید رنگی بر روی انگور ظاهر می‌شود. برای مبارزه با این بیماری شاخ‌های آلوده را به موقع هرس کنید. از گل گوگود، دینو کاپ یک در هزار متر و تریمدل استفاده کنید.

سفیدک دروغی مو:

در این بیماری لکه‌های زرد رنگی بر روی برگ گیاه ظاهر می‌شود. از سموم بردو، کاپیتال، متالاکسیل استفاده کنید.

پوسیدگی سفیدی ریشه:

در این بیماری لکه‌های سفید رنگی بر روی ریشه گیاه ظاهر می‌شود. پوسیدگی پوست درخت و سوختگی آن از دیگر علائم این بیماری است. برای مبارزه با این بیماری خاک را ضد عفونی کنید.

گال باکتریایی انگور:

این آفت در ریشه سطحی و همچنین طوقه انگور جوش‌های ریزی را ایجاد می‌کند، که با گذشت زمان این جوش‌ها متورم شده و به ایجاد گال می‌انجامد. در اثر این بیماری درخت کم‌کم خشک می‌شود. برای مبارزه با این بیماری خاک را ضد عفونی کنید و از هر گونه زخم در طوقه جلوگیری کنید.

برگ بادبزنی مو:

این بیماری به زرد و سیاه شدن برگهای گیاه منجر می‌شود که از علائم آن می‌توان به کمبود ازت و فسفر اشاره نمود.

کاربرد درخت انگور:

از میوه انگور استفاده‌های مختلفی می‌شود. برای تازه خوری و همچنین تهیه آبمیوه مناسب است. انگور را پس از برداشت در صورت نیاز در آفتاب به سه روش تیزابی، آفتابی و سایه خشک، خشک می‌کنند و از آن کشمش تهیه می‌کنند. برای تهیه شیره انگور، سرکه انگور، آبغوره، غوره شور از آن استفاده می‌کنند. از برگهای این گیاه برای تهیه دلمه استفاده می‌کنند. از شاخه‌های هرس شده این گیاه نیز به عنوان هیزم استفاده می‌کنند.

نحوه برداشت انگور:

زمان برداشت میوه انگور از اواسط تابستان شروع می‌شود و تا اوایل فصل پاییز ادامه دارد که اوج برداشت آن اواخر شهریور است. برداشت میوه این گیاه به دو روش سنتی و مکانیزه انجام می‌شود. در برداشت انگور به شیوه سنتی خوشه انگور را با دست خود بگیرید و بکشید یا با  استفاده از چاقو آن را از شاخه جدا کنید. پس از چیدن انگور آن را در درون سبد یا جعبه بریزید. به همین منوال کار برداشت انگور را ادامه دهید. پس از برداشت انگور را به بازار مصرف عرضه کنید و مابقی را در آفتاب پهن کنید و از آن کشمش تهیه کنید. توجه داشته باشید که در برداشت مکانیزه باید باغ انگور شما به شیوه مدرن و به صورت بالارونده و به صورت درختی که با استفاده از داربست و محافظ بالا برود. در برداشت مکانیزه ماشین برداشت انگور را به باغ انگور خود ببرید و در آنجا ماشین برداشت طی مراحلی انگور شما را از شاخه جدا می‌کند در این شیوه فقط دانه‌های انگور جدا می‌شوند و خوشه و برگها و … بر روی بوته باقی می‌ماند. دانه‌های جداشده انگور به درون محفظه‌ای در ماشین برداشت ریخته می‌شود پس از آن که محفظه ماشین برداشت پر شد آن را خالی می‌کنند. پس از برداشت محصول آن را به کارخانه منتقل می‌کنند و از آنها آبمیوه و … تهیه می‌کنند. برخی دیگر را نیز خشک کرده و کشمش درست می‌کنند.