پوششی و پیوندی؛ تفاوت بین اپیتلیال و بافت همبند چیست
تفاوت اصلی – اپیتلیال و بافت همبند
بافت اپیتلیال یا پوششی (Epithelial tissue)، بافت همبند یا پیوندی (connective tissue)، بافت عضلانی (muscle tissue) و بافت عصبی (nervous tissue) چهار نوع اصلی بافت جانوری هستند. هر دو نوع بافت از سلولهای تخصصی و ماتریکس خارج سلولی تشکیل شده اند. سلولهای بافت اپیتلیال در یک یا چند لایه سلولی سازماندهی میشوند. اما بافت همبند از مایع خارج سلولی بیشتری تشکیل شده است و سلولهای بافت در سراسر این ماتریکس پراکنده هستند. تفاوت اصلی بین بافت اپیتلیال و همبند در این است که بافت اپیتلیال حفره و سطوح اندامها و رگهای خونی را در سراسر بدن جانور میپوشاند در حالی که بافت همبند انواع مختلف بافتها و اندامها را در بدن پشتیبانی، متصل و جدا میکند.
بافت اپیتلیال چیست؟
بافت اپیتلیال اندامها، عروق (خون و لنف) و حفرهها را با تشکیل یک لایه سلولی نازک به نام اندوتلیوم که پیوسته با پوشش بافت داخلی بدن است، میپوشاند. سطح آزاد اپیتلیوم در معرض هوا یا مایعات است در حالی که قسمت پایین به غشای پایه متصل است. بافت اپیتلیال به عنوان یک مانع در برابر میکروارگانیسمها عمل میکند. اپیدرمیکه پوست را تشکیل میدهد از بدن در برابر کم آبی و آسیب محافظت میکند. بافت اپیتلیال نیز در ترشح، جذب و دفع نقش دارد. آنزیمها و هورمونها توسط سلولهای اپیتلیال در غدد ترشح میشوند. سلولهای اپیتلیال روده مواد مغذی را جذب میکنند. سلولهای اپیتلیال کلیه مواد زائد را دفع میکنند. سلولهای اپیتلیال در گوش، بینی، زبان و پوست عملکرد حسی دارند. سلولهای اپیتلیال مژکدار در دستگاه تنفسی و تولید مثلی به ترتیب موادی مانند ذرات غبار و گامتهای ماده را به حرکت در می آورند.
طبقهبندی بافت اپیتلیال
سه شکل اصلی سلولهای اپیتلیال یافت میشود: سنگفرشی، ستونی و مکعبی. اپیتلیال سنگفرشی مانند کاشی صاف است. سلولهای اپیتلیال ستونی به شکل آجر و مکعبی تاس مانند است. این سلولها به سه صورت ساده، مطبق و مطبق کاذب طبقهبندی شده اند. اپیتلیوم ساده حاوی یک لایه سلولی است. اپیتلیوم طبقه بندی شده حاوی لایههای متعدد سلولی است و اپیتلیوم کاذب لایه ای حاوی یک لایه سلولی است که هستههای آن در سطوح مختلف قرار گرفته اند. سلولهای اپیتلیال مطبق در شکل ۱ نشان داده شده است.
شکل ۱: اپیتلیوم مطبق
بافت همبند چیست
بافت همبند سایر اندامها و بافتها را با پر کردن فضای بین آنها متصل و پشتیبانی میکند. همچنین حمایت متابولیکی از اندامها و بافتها را فراهم میکند. سلولها و ماتریکس خارج سلولی بافت همبند را تشکیل میدهند. ماتریکس خارج سلولی از پروتئینهای فیبری و گلیکوپروتئینهایی تشکیل شده است که به غشای پایه متصل هستند. ترکیب ماتریکس خارج سلولی خواص بافت همبند را تعیین میکند. بخشی از اپیدیدیم در شکل ۲ نشان داده شده است. بافت همبند به رنگ آبی نشان داده شده است. اپیتلیوم حمایت شده توسط بافت همبند به رنگ بنفش نشان داده شده است.
شکل ۲: بخشی از اپیدیدیم، بافت همبند (آبی) و اپیتلیوم (بنفش)
طبقه بندی بافت همبند
بافت همبند به دو دسته بافت همبند مناسب و بافت همبند تخصصی تقسیم میشود. بافت همبند ساده (Connective tissue proper) به بافت همبند سست و نامنظم (loose, irregular connective tissue) و بافت همبند نامنظم متراکم (dense irregular connective tissue) تقسیم میشود. بافت همبند سست و نامنظم از الیافی تشکیل شده است که به صورت سست و دارای سلولهای زیادی قرار دارند. غده لنفاوی نمونهای از بافت همبند نامنظم سست است که از سلولهای پلاسما، فیبرهای الاستین ظریفتر و رشتههای کلاژن ضخیمتر تشکیل شده است. بافت همبند نامنظم متراکم حاوی یک شبکه بافته شده متراکم از الیاف کلاژنی در یک ماتریکس چسبناک است. درم، فاسیای عضلانی و کپسولهای مفصلی حاوی بافت همبند متراکم نامنظم هستند. غضروف (Cartilage)، بافت چربی (adipose tissue)، بافت خونساز (hematopoietic tissue) (مغز استخوان: bone marrowو بافت لنفاوی: lymphoid tissue)، خون (blood) و استخوان (bone) بافت همبند تخصصی (specialized connective tissue) هستند. بافت همبند متراکم نامنظم در پوست در شکل ۳ نشان داده شده است.
شکل ۳: بافت همبند نامنظم متراکم در پوست
تفاوت بین اپیتلیال و بافت همبند
تعریف
بافت اپیتلیال: بافت اپیتلیال حفره و سطوح اندامها و رگهای خونی را در سراسر بدن جانور میپوشاند.
بافت همبند: بافت همبند انواع مختلف بافتها و اندامهای بدن را پشتیبانی، متصل و جدا میکند.
سازمان سلولها
بافت اپیتلیال: سلولهای اپیتلیال به طور نزدیک در کنار هم قرار دارند.
بافت همبند: سلولهای بافت همبند در سراسر یک ماتریکس خارج سلولی پراکنده هستند.
ترتیب سلولها
بافت اپیتلیال: سلولهای بافت اپیتلیال به صورت تک لایه یا چند لایه قرار گرفته اند.
بافت همبند: سلولهای بافت همبند در سراسر بافت پخش میشوند.
پوسته ی مقر اصلی
بافت اپیتلیال: بافت اپیتلیال در بالای غشای پایه ایجاد میشود.
بافت همبند: بافت همبند در زیر غشای پایه ایجاد میشود.
توسعه
بافت اپیتلیال: بافت اپیتلیال از اکتودرم، اندودرم و مزودرم ایجاد میشود.
بافت همبند: بافت همبند از مزودرم ایجاد میشود.
عملکرد
بافت اپیتلیال: بافت اپیتلیال به عنوان مانعی در برابر میکروارگانیسمها و کم آبی بدن عمل میکند و در عین حال مواد دفع کننده و جذب کننده را ترشح میکند.
بافت همبند: بافت همبند از اندامها و بافتها پشتیبانی میکند و به هم متصل میکند.
مویرگهای خونی
بافت اپیتلیال: هیچ مویرگ خونی در بافت اپیتلیال یافت نمیشود.
بافت همبند: بافت همبند از مویرگهای خونی تشکیل شده است که مواد مغذی را جذب میکنند.
محل
بافت اپیتلیال: بافت اپیتلیال در پوست، غدد، اندامها، غشاهای مخاطی و اندامهایی مانند کلیه و ریهها یافت میشود.
بافت همبند: بافت همبند در چربی، استخوان، رباطها، تاندونها، اعصاب، غضروف و ماهیچهها یافت میشود.
نتیجه
بافت اپیتلیال و بافت همبند دو نوع اصلی بافت هستند که در جانوران یافت میشوند. هر دو بافت در طول عملکرد در بدن با یکدیگر ترکیب میشوند. بافت اپیتلیال با تشکیل پوست بدن جانور را میپوشاند. به عنوان یک سد محافظ در برابر میکروارگانیسمها و کم آبی عمل میکند. برخی از اعمال ترشحی، حسی، دفعی نیز توسط سلولهای اپیتلیال انجام میشود. بافت همبند از سایر اندامها و بافتهای بدن پشتیبانی میکند. این مواد مغذی را از خون جذب میکند و آنها را در دسترس سایر سلولهای ماتریکس خارج سلولی قرار میدهد. بنابراین، تفاوت اصلی بین بافت اپیتلیال و همبند عملکرد آنها در بدن است.
منابع
۱. Bailey, Regina. “Why Epithelial Tissue Is Important.” ThoughtCo. N.p., n.d. Web. 24 May 2017. <https://www.thoughtco.com/animal-anatomy-epithelial-tissue-373206>.
2. Paxton, Steve, Michelle Peckham, and Knibbs Adele. “Connective Tissue.” The Leeds Histology Guide. N.p., 01 Jan. 1970. Web. 24 May 2017. <http://www.histology.leeds.ac.uk/tissue_types/connective/connective_tissue_types.php>.
3. Bailey, Regina. “Blood and Other Types of Connective Tissue.” ThoughtCo. N.p., n.d. Web. 24 May 2017. <https://www.thoughtco.com/connective-tissue-anatomy-373207>.
Image Courtesy:
1. “۴۰۳ Epithelial Tissue” By OpenStax College – Anatomy & Physiology, Connexions Web site. http://cnx.org/content/col11496/1.6/, Jun 19, 2013. (CC BY 3.0) via Commons Wikimedia
2. “Hist.Technik (2)” By Rollroboter – Own work (CC BY-SA 3.0) via Commons Wikimedia
3. ” By BruceBlaus – Own work, CC BY 3.0) via Commons Wikimedia
سلام بر استاد گرانقدر آقای داریوش طاهری
همگی به شما خسته نباشید عرض میکنیم و برایتان از خدا میخواهیم تا همواره موفقیت ها و دستاوردهای فوق العادهای به دست آورید.