آمین‌های نوع دوم و آمین‌های نوع سوم در داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای (TCAs) به ساختار شیمیایی آن‌ها اشاره دارند و تأثیرات متفاوتی بر عملکرد و عوارض جانبی این داروها دارند. این تفاوت‌ها به دلیل تغییرات در ساختار نیتروژن در بخش‌های مختلف مولکول دارو است.
تفاوت آمین‌های نوع دوم و آمین‌های نوع سوم
– آمین‌های نوع دوم (Secondary Amines): در این داروها، نیتروژن به دو گروه آلکیل متصل است.
– آمین‌های نوع سوم (Tertiary Amines): نیتروژن در این ساختار به سه گروه آلکیل متصل است.
این تفاوت‌های ساختاری منجر به تغییر در نحوه تأثیرگذاری داروها بر روی انتقال‌دهنده‌های عصبی و عوارض جانبی آن‌ها می‌شود.
اثرات داروهای سه‌حلقه‌ای با آمین‌های نوع سوم
– آمین‌های نوع سوم بر هر دو انتقال‌دهنده عصبی سروتونین (۵-HT) و نوراپی‌نفرین (NE) تأثیر می‌گذارند، اما تأثیر بیشتری بر سروتونین دارند.
– این داروها معمولاً دارای عوارض جانبی بیشتر هستند، زیرا به دلیل تأثیر بر گیرنده‌های هیستامینی و کولینرژیک، عوارضی مانند خواب‌آلودگی، خشکی دهان، یبوست، افزایش وزن و افت فشار خون شایع‌تر است.
مثال‌هایی از TCAs با آمین‌های نوع سوم
۱. آمی‌تریپتیلین (Amitriptyline): یکی از معروف‌ترین TCAs که به عنوان آمین نوع سوم طبقه‌بندی می‌شود. این دارو به دلیل تأثیر بیشتر بر سروتونین، خواب‌آورتر است و عوارضی مانند خواب‌آلودگی و افزایش وزن شایع‌تر است.
۲. ایمی‌پرامین (Imipramine): آمین نوع سوم‌ای دیگر که علاوه بر افسردگی برای شب‌ادراری کودکان نیز تجویز می‌شود
۳. داروی کلومیپرامین (Clomipramine): داروی ضد افسردگی که در درمان انزال زودرس؛ لکنت زبان، پانیک؛ درد مزمن و غیره کاربرد دارد.
۴. تریمیپرامین (Trimipramine): از داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای است که به عنوان داروی خواب‌آور و آرامبخش نیز، استفاده می‌شود
۵. دوکسپین (Doxepin) از ضد افسردگی‌های سه‌حلقه‌ای است که برای درمان اختلال افسردگی عمده،اختلال اضطراب، کهیر و بی‌خوابی به کار می‌رود.
اثرات داروهای سه‌حلقه‌ای با آمین‌های نوع دوم
– آمین‌های نوع دوم بیشتر بر نوراپی‌نفرین تأثیر می‌گذارند و تأثیر کمتری بر سروتونین دارند. به همین دلیل، عوارض جانبی مرتبط با گیرنده‌های هیستامینی و کولینرژیک کمتر است.
– این داروها معمولاً عوارض جانبی کمتری دارند، اما همچنان می‌توانند عوارضی مانند تپش قلب و خشکی دهان ایجاد کنند.
مثال‌هایی از TCAs با آمین‌های نوع دوم
۱. نورتریپتیلین (Nortriptyline): یکی از TCAs با آمین نوع دوم که تأثیر بیشتری بر نوراپی‌نفرین دارد و نسبت به آمین‌های نوع سوم عوارض جانبی کمتری دارد.
۲. دسیپرامین (Desipramine): این دارو نیز آمین نوع دوم است و برای افسردگی و دردهای عصبی به کار می‌رود.
۳. پروتریپتیلین (Protriptyline): پروتریپتیلین برای درمان مشکلات روحی-خلقی مثل افسردگی کاربرد دارد. این دارو می تواند در بهبود خلق و خو و احساس رضایت از خود موثر بوده و سطح انرژی را افزایش دهد.
تفاوت‌های عملکردی
– آمین‌های نوع سوم معمولاً قوی‌تر هستند و اثرات بیشتری بر خلق‌وخو دارند، اما به دلیل عوارض جانبی بیشتر، ممکن است در افراد مسن یا کسانی که به عوارض حساس هستند، ترجیح داده نشوند.
– آمین‌های نوع دوم به دلیل تأثیر کمتر بر سروتونین و بیشتر بر نوراپی‌نفرین، عوارض جانبی کمتری دارند و معمولاً در بیمارانی که به عوارض داروهای سه‌حلقه‌ای حساس هستند، ترجیح داده می‌شوند.
جمع‌بندی
– آمین‌های نوع سوم (مانند آمی‌تریپتیلین) قوی‌تر هستند و تأثیر بیشتری بر سروتونین دارند، اما عوارض جانبی بیشتری مانند خواب‌آلودگی و خشکی دهان ایجاد می‌کنند.
– آمین‌های نوع دوم (مانند نورتریپتیلین) بیشتر بر نوراپی‌نفرین اثر می‌گذارند و عوارض جانبی کمتری دارند.
انتخاب بین این دو نوع به شرایط بیمار، نوع افسردگی و حساسیت به عوارض جانبی بستگی دارد.
