چه چیزی باعث خمیازه بیش از حد می شود و چگونه آن را درمان کنیم
خمیازه (yawning) یک فرآیند عمدتا غیرارادی (mostly involuntary) باز کردن دهان، تنفس عمیق و پر کردن ریهها (lungs) از هوا است. در حالی که هیچ دلیل دقیقی برای خمیازه وجود ندارد، اغلب به عنوان یک واکنش طبیعی به خستگی در نظر گرفته میشود. در واقع، خمیازه کشیدن معمولاً با خواب آلودگی (sleepiness) یا خستگی (fatigue) ایجاد میشود.
خمیازه کشیدن در اواخر روز در حالی که خسته میشوید، یا شاید زمانی که حوصله دارید، طبیعی است. با این حال، خمیازه بیش از حد ممکن است ناشی از سایر شرایط سلامتی باشد.
برای اطلاع از دلایل احتمالی خمیازه کشیدن بیش از حد و اینکه چه زمانی بهتر است برای کمک به پزشک مراجعه کنید، ادامه مطلب را بخوانید.
خمیازه چیست؟
خمیازه یک رفلکس غیرارادی است که در آن دهان خود را باز میکنید، عمیق نفس میکشید و سپس به سرعت بازدم میکنید.
محققان دقیقاً مطمئن نیستند که چرا خمیازه رخ میدهد، اما محرکهای رایج شامل خستگی و کسالت است. خمیازه همچنین ممکن است زمانی رخ دهد که شما در مورد خمیازه صحبت میکنید یا میبینید یا میشنوید که شخص دیگری خمیازه میکشد.
برخی از خمیازهها کوتاه هستند و برخی برای چند ثانیه قبل از بازدم با دهان باز میمانند. آبریزش چشم، کشش یا آههای شنیدنی ممکن است همراه با خمیازه باشد.
علل خمیازه بیش از حد
در حالی که خمیازه بیش از حد اغلب به خواب آلود بودن یا بی حوصلگی نسبت داده میشود، ممکن است نشانه یک بیماری زمینه ای باشد. در زیر برخی از رایج ترین و کمتر رایج ترین دلایلی که باید در نظر گرفته شوند آورده شده است.
علل شایع
علت دقیق خمیازه کشیدن بیش از حد مشخص نیست. با این حال، ممکن است در نتیجه موارد زیر رخ دهد:
- خواب آلودگی، خستگی یا خستگی
- کم خوابی،به واسطه بی خوابی، استرس یا نوبت کاری
- اختلالات خواب، مانند آپنه خواب یا نارکولپسی
- عوارض جانبی داروهایی که برای درمان افسردگی یا اضطراب استفاده میشوند، مانند مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، اگرچه تحقیقات نشان میدهد این نوع خمیازه به خوابآلودگی در طول روز نسبت داده نمیشود .
سایر علل احتمالی
اگرچه کمتر رایج است، خمیازه کشیدن بیش از حد نیز میتواند نشانه ای از شرایط سلامتی باشد که میتواند شامل موارد زیر باشد:
- حمله قلبی، به خصوص اگر علائم رایج مرتبط دیگری مانند درد یا ناراحتی قفسه سینه، ناراحتی بالای بدن، سبکی سر و تنگی نفس را تجربه میکنید.
- صرع، به ویژه به واسطه درگیری لوب فرونتال
- اختلالات عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS)
- نارسایی کبد که ممکن است به عنوان خستگی تجربه میشود.
- تومور مغزی، هر چند این مورد نادر است.
برخی بیماریها، میتوانند باعث واکنش وازوواگال شوند که علاوه بر علائم دیگر میتواند منجر به خمیازه بیش از حد شود. در طی یک واکنش وازوواگال، ضربان قلب و فشار خون به طور قابل توجهی کاهش یابد. این واکنش میتواند هر چیزی را از اختلال خواب گرفته تا یک بیماری جدی قلبی را نشان دهد. سایر محرکها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- سرفههای شدید
- درد
- بیش از حد گرم شدن
- خیلی سریع بلند شد
- کم آبی بدن
تشخیص خمیازه بیش از حد
برای شناسایی علت خمیازه بیش از حد، پزشک ممکن است ابتدا از شما درباره داروهایی که مصرف میکنید و همچنین عادات خوابتان بپرسد. آنها میخواهند مطمئن شوند که خواب آرام کافی دارید. این میتواند به آنها کمک کند تا تشخیص دهند که آیا خمیازه کشیدن بیش از حد شما ممکن است در نتیجه خستگی یا داشتن اختلال خواب رخ دهد.
اگر آنها بتوانند مشکلات خواب را رد کنند، پزشک ممکن است آزمایشهای تشخیصی را برای یافتن علت احتمالی دیگر برای خمیازه کشیدن بیش از حد انجام دهد.
الکتروانسفالوگرام (EEG) یکی از آزمایشاتی است که ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. EEG فعالیت الکتریکی مغز را اندازه گیری میکند. میتواند به تشخیص برخی از شرایطی که ممکن است بر مغز تأثیر بگذارد کمک کند، شامل:
- صرع
- پاراسومنیا، مانند راه رفتن در خواب
- آسیبهای مغزی
- سکته
- زوال عقل
پزشک همچنین ممکن است اسکن MRI را تجویز کند. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی نیز نامیده میشود، این تست از آهنرباهای قدرتمند و امواج رادیویی برای تولید تصاویر دقیق از بدن استفاده میکند که میتواند به پزشکان در تجسم و ارزیابی ساختارهای بدن کمک کند.
این تصاویر اغلب برای تشخیص بیماری استفاده میشود. برخی بیماریهایی که شناسایی آنها به کمک MRI صورت میگیرد، شامل:
- اختلالات نخاع و مغز، مانند تومورها و ام اس
- مشکلات قلبی
- ناهنجاری در کبد و سایر اندامهای اصلی
- صدمات یا سایر مشکلات مربوط به مفاصل
درمان خمیازه بیش از حد
اگر داروها باعث خمیازه بیش از حد میشوند، پزشک ممکن است دوز کمتری را توصیه کند. قبل از هر گونه تغییر در داروهای خود حتما با پزشک مشورت کنید. هرگز نباید بدون تایید پزشک متخصص مصرف داروها را قطع کنید.
اگر خمیازه بیش از حد در نتیجه اختلال خواب رخ دهد، پزشک ممکن است مکملهای خواب آور مانند ملاتونین یا سایر داروها را در صورت لزوم و تکنیکهایی برای داشتن خوابی آرام تر توصیه کند. اینها ممکن است موارد زیر را در بربگیرد:
- پیروی از یک برنامه منظم خواب، جایی که به رختخواب میروید و تقریباً در همان زمان از خواب بیدار میشوید – حتی آخر هفتهها
- ورزش منظم برای کاهش استرس و کمک به سوزاندن انرژی در طول روز تا خواب بهتری در شب داشته باشید – تا زمانی که درست قبل از خواب ورزش نکنید
- اجتناب از کافئین، الکل، و وعدههای غذایی بزرگ قبل از خواب
- اتاق خود را تاریک، خنک و ساکت نگه دارید تا به شما کمک کند سریع بخوابید
- برای جلوگیری از حواس پرتی و نور آبی که خواب را مختل میکند، وسایل الکترونیکی را از اتاق خواب خود خارج کنید
اگر خمیازه بیش از حد نشانه یک بیماری جدی مانند صرع یا نارسایی کبدی باشد، مشکل اصلی باید فوراً درمان شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
با توجه به بسیاری از علل احتمالی خمیازه بیش از حد، مهم است که با یک متخصص پزشکی صحبت کنید که میتواند به شما در تعیین علت اصلی کمک کند.
اگر متوجه افزایش ناگهانی خمیازه خود شدید، به خصوص اگر مکرراً بدون دلیل ظاهری خمیازه میکشید، با پزشک صحبت کنید. آنها میتوانند به تعیین اینکه آیا خمیازه کشیدن بیش از حد در نتیجه یک وضعیت پزشکی رخ میدهد یا خیر کمک کنند.
همچنین اگر اخیراً شروع به مصرف دارو برای یک بیماری زمینه ای کرده اید و خیلی بیشتر از حد معمول شروع به خمیازه کشیدن کرده اید، میتوانید با پزشک مشورت کنید.
میتوانید با آوردن فهرست دقیقی از داروهای فعلی، سابقه بیماریها، و همچنین زمانی که علائم خمیازه غیرمعمول را تجربه میکنید و دفعات وقوع آن، به روند تشخیصی در قرار ملاقات خود کمک کنید.
نکته و ایده
خمیازه کشیدن بیش از حد ممکن است به این معنی باشد که شما خسته، خواب آلود یا خسته هستید. با این حال، همچنین میتواند نشانه ای از یک وضعیت پزشکی مانند آپنه خواب، نارکولپسی یا واکنش به یک دارو باشد.
اگر متوجه شدید که بیش از حد خمیازه میکشید، بهتر است برای تعیین علت، یک قرار ملاقات با پزشک بگذارید. در برخی موارد، خمیازه بیش از حد ممکن است پس از درمان علت اصلی برطرف شود.
منابع
- Agrawal S, et al. (2022). A review on pathophysiological aspects of sleep deprivation.
pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35549867/ - American Heart Association Editorial Staff. (n.d.). Warning signs of a heart attack.
heart.org/en/health-topics/heart-attack/warning-signs-of-a-heart-attack - Gerber LH, et al. (2019). Importance of fatigue and its measurement in chronic liver disease.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6676553/ - Jeanmonod R, et al. (2021). Vasovagal episode.
ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470277/ - Khawaja H, et al. (2021). Antidepressant-induced yawning.
psychiatrist.com/pcc/sleep/antidepressant-induced-yawning/ - Kutty RK, et al. (2018). Intractable yawning as a predominant symptom of temporal lobe ganglioglioma: Case report and review of literature.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5820860/ - MRI (magnetic resonance imaging). (2018).
fda.gov/radiation-emitting-products/medical-imaging/mri-magnetic-resonance-imaging - Rayi A, et al. (2022). Electroencephalogram.
ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK563295/ - Thompson SBN, et al. (2018). Yawning and cortisol levels in multiple sclerosis: Potential new diagnostic tool.
pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29772467/ - Tips for better sleep. (2016).
cdc.gov/sleep/about_sleep/sleep_hygiene.html - Uses. (2017).
fda.gov/radiation-emitting-products/mri-magnetic-resonance-imaging/uses - Wasade VS, et al. (2016). Controllable yawning expressed as focal seizures of frontal lobe epilepsy.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5024315/ - Why do I yawn? (n.d.).
kidshealth.org/en/kids/yawn.html