نقش ویتامین K در انعقاد خون چیست

ویتامین K در سال ۱۹۳۵ میلادی کشف و به عنوان ویتامین انعقاد خون که برای جلوگیری از خونریزیهای کشنده ضرورت دارد شناخته شد. این ویتامین برای تشکیل پروتومبین، به وسیله کبد، دخالت می کند و کمبود آن سبب خونریزی می گردد.
میکروب‌های طبیعی روده قادر به ساختن ویتامین K هستند و در صورتی که آنتی بیوتیک های وسیع الطیف به مدت طولانی مصرف شود با از بین رفتن این میکروب ها از سنتز ویتامین K در روده کاسته می شود.
معمولاً بدن انسان مشکل کمبود ویتامین K ندارد زیرا اصولاً میکروب‌های دستگاه گوارش به مقدار کافی از این ویتامین سنتز می کند. فقط در نوزادان در چند روز اول تولد که دستگاه گوارش استریل است خطر کمبود این ویتامین وجود دارد. نقش اصلی ویتامین K در انعقاد خون است.

ویتامین K یک گروه از ساختار مشابه، محلول در چربی ویتامین‌هایی است که بدن انسان برای اصلاح پروتئین‌های خاصی که برای انعقاد خون است و همچنین در استخوان و دیگر بافت‌ها به آن احتیاج دارد. تعدیل پروتئین‌ها اجازه می‌دهد که آنها را به یون کلسیم اتصال دهیم. ویتامین k شامل ۲ پروتئین طبیعی k1 و k2 است. ویتامین k2 به نوبه خود شامل تعدادی از انواع مواد شیمیایی مرتبط با طول‌های مختلف از زنجیره‌های جانبی کربن که از اتم گروه ایزوپرونید ساخته شده است. ویتامین k1 همچنین به عنوان فیتومنادین و یا فیلوکین و یا فیتونادین شناخته شده است که توسط گیاهان ساخته می‌شود و بیشترین مقدار آن در سبزیجات برگ سبز یافت می‌شود زیرا بطور مستقیم در فتوسنتز نقش دارند. این ممکن است که ((فرم گیاه)) با ویتامین K باشد. این ویتامین بعنوان یک ویتامین فعال در حیوانات است و از وظایف کلاسیک ویتامین K شامل فعالیت در فرایند تولید پروتئین در لخته شدن خون است. همچنین ممکن است حیوانات آن را تبدیل کنند به ویتامین k2. ویتامین K2 بعنوان ذخیره ساز اصلی در حیوانات است که دارای چندین زیر گروه در طول زنجیره‌های متفاوت از ایزوپرونید است. این ویتامین K2 مناکوئنیس نامیده می‌شود و خود را توسط تعدادی از باقی‌مانده‌های ایزوپرونید در زنجیره جانبی مشخص می‌کند. Menaquinones ها بطور مختصر MK-N خوانده می شوندکه در آن M مخفف Menaquinones و K مخفف ویتامین K و N نشان دهنده تعداد باقی‌مانده زنجیره جانبی isoprenoid است. برای مثال Menaquinone – ۴ (بطور مختصر MK-4) دارای ۴ باقی‌مانده Isoprene در زنجیره جانبی آن است. Menaquinone-4 (همچنین بعنوان Menatetrenone از چهار باقی‌مانده isoprene آن شناخته شده است) شایع‌ترین نوع ویتامین K2 در محصولات حیوانی از MK-4 است که بطور معمول از ویتامین K1 در بافت‌های خاص حیوانات (دیواره‌های شریانی- پانکراس و بیضه) که با جایگزینی غیر اشباع شامل ۴ واحد isoprene باعث ایجاد Menaquinone -4 می‌شود. این نظیر ویتامین K2 ممکن است آنزیمی با عملکرد متمایز از ویتامین K1 داشته باشد. باکتری‌ها در روده بزرگ نیز می‌توانند ویتامین K1 را به ویتامین K2 تبدیل کنند. علاوه بر این باکتریها بطور معمول در طول زنجیره جانبی isopreneoid ویتامین K2 به تولید طیف وسیعی از اشکال ویتامین K2 می‌کنند که مهمترین آنها MK-7 به MK-11 که عنصری از ویتامین K2 است. تمام اشکال K2 به جز MK-4 که می‌توان تولید کرد بوسیله باکتری و می‌توان استفاده کرد از این اشکال در تنفس‌های بی هوازی .MK-7 ودیگر باکتری‌های گرفته شده از ویتامین K2 نشان می‌دهد فعالیت ویتامین K را در حیوانات. هنوز نا مشخص است برتری MK-7 بر MK-4 و در حال حاضر این موضوع در حال تحقیق و بررسی است. سه نوع ویتامین K مصنوعی شناخته شده است. ویتامین K3 و K4 وK5. اگرچه K1 و همه نظایر K2 ثابت شده‌اند که غیر سمی اند. ویتامین مصنوعی K3 نشان داده شده است که سمی است و همچنین ویتامین‌های مصنوعی K4 و K5 نیز غیر سمی هستند.

در سال ۱۹۳۵ (میلادی) دانشمندی دانمارکی بنام هنریک دام متوجه وجود ماده‌ای در بدن مرغ شد که باعث انعقاد خون می‌شد. وی این ماده را «ویتامین کا» نام گذاری کرد. تاکنون دو نوع از این ویتامین شناخته شده‌اند که K1 و K2 نام دارند و تفاوت اندکی در ساختار مولکولی با یکدیگر دارند. ویتامین کا مانند ویتامین دی محلول در چربی است و بدن برای جذب آن نیاز به صفرا دارد. این ویتامین در برابر حرارت پایدار است اما در مقابل نور آفتاب و یخ زدگی از بین می‌رود. هر چه هوا گرمتر شود نیاز بدن به این ویتامین بیشتر می‌شود. به عبارتی دیگر کشف آن به این صورت بود که در سال ۱۹۳۵ بوسیله دانشمند دانمارکی هنریک دم زمانی که بررسی می کردنقش کلسترول را بادانه دادن به جوجه‌ها. بعد از چند هفته حیوانات بزرگ شدند و شروع کردند به خونریزی. این نقص نمی‌تواند ترمیم پیدا کند با اضافه کلسترول خالص به رژیم غذایی آنها. این به نظر می‌رسد که باهم بودن با کلسترول یک ترکیب دوم از مواد غذایی استخراج شده بود و این ترکیب ویتامین انعقاد نامیده می‌شود. ویتامین جدید حرف K را دریافت کرد ریرا اکتشافات اولیه آن در یک مجله آلمانی تحت عنوان ویتامین koagulation گزارش شده است. تبدیل ویتامین K1 به ویتامین K2 در حیوانات MK-4 از ویتامین K2 تولید می‌شود. از طریق تبدیل ویتامین K1 در لوزلمعده و دیواره‌های شریانی و در بیضه‌ها. در حالیکه پرسش‌های بزرگ هنوز هم مسیر بیوشیمیایی برای ویتامین K1 به MK-4 را احاطه کرده. این تبدیل به باکتریهای روده وابسته نیست. در واقع بافت که دارای مقادیر بالایی MK-4 است دارای ظرفیت‌های قابل توجهی برای تبدیل بالای ۹۰ درصد K1 به MK-4 را دارد.

فواید ویتامین K

مهمترین فایده این ویتامین جلوگیری از خونریزی است. ویتامین کا در کنترل و درمان خونریزی ناشی از بیماری‌های کبد ٬ زردی و زخم معده سودمند است و همچنین خونریزی‌های ناشی از استفاده طولانی مدت از آسپرینها و آنتی بیوتیکها را درمان می‌کند. همچنین این ویتامین در درمان خونریزی شدید در دوران قاعدگی مفید است. به نوزادان زودرس که امکان خونریزی در آنها زیاد است هم بعد از تولد ویتامین کا تزریق می‌کنند. همچنین این ویتامین در پیشگیری از سنگ کلیه و درمان پوسیدگی استخوان سودمند است. نوع مصنوعی آن که محلول در آب است در درمان زخم‌های پوستی مفید است.

کمبود ویتامینK 

کمبود ویتامین کا باعث می‌گردد افراد در گرما دچار خونریزی بینی می‌شوند. وجود ویتامین کا برای انعقاد خون لازم است و بدون این ویتامین کبد نمی‌تواند پروترومبین که موجب انعقاد خون است را بسازد. همچنین کمبود این ویتامین در پوکی استخوان نیز مؤثر است. عواملی ممکن است باعث شوند کمبود ویتامین کا در بدن بروز کند؛ مانند عدم جذب چربی‌ها در روده، بیماری‌های کبد یا در شرایطی که مصرف آنتی‌بیوتیک باعث از بین بردن باکتری‌هایی که در روده ویتامین کا تولید می‌کنند بشود. همچنین در کودکانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند نیز احتمال کمبود ویتامین کا وجود دارد. اشعه ایکس و اشعه رادیو اکتیو و همچنین آلودگی هوا این ویتامین را در بدن از بین می‌برند.

منابع حاوی ویتامین K

نیمی از ویتامین کا مورد نیاز بدن توسط باکتری‌ها در روده خود انسان ساخته می‌شود. علاوه بر آن مواد غذایی شامل جعفری، کلم، اسفناج، گل کلم، زرده تخم مرغ، کاهو، چای سبز، گوجه فرنگی، مارچوبه، کرفس، لوبیا سبز، شاهی، شلغم، روغن سویا، روغن کبد ماهی و برگ سبز ونخودسبز پخته‌است. همچنین در شیر، گوشت و میوه جات به مقدار کم وجود دارد. میزان نیاز روزانه انسان به این ویتامین در مردان ۸۰ میکروگرم و در زنان ۶۵ میکروگرم است. مقداری از این ویتامین در کبد ذخیره می‌شود که جوابگوی نیاز یک هفته بدن انسان می‌باشد. خوردن سبزی‌های پربرگ و تیره برگ برای دریافت این ویتامین سودمند است. همچنین چون این ویتامین محلول در چربی است، خوردن سس با سالاد باعث افزایش جذب این ویتامین می‌شود.