کروناویروس لوگوی گوگل را تغییر داد

دکتر عبدالرضا ناصرمقدسی: دغدغه‌های طبیبانه گاهی بسیار عادی می‌شوند. همه یادشان می‌رود که برای رسیدن به یک توصیه به ظاهر ساده چه راه‌های بزرگی طی شده است. این روزها با آمدن کرونا همه دائم دست‌هایشان را می‌شویند. همه جا تاکید می‌شود که شستن دست‌ها با آب و صابون تا میزان زیادی می‌تواند از عفونت جلوگیری کند. البته چنین توصیه‌ای محدود به زمان کرونا نیست. شستن دست‌ها همیشه توصیه شده است. اما جالب اینجاست که این توصیه ساده و پیش پاافتاده در تاریخ خود اصلا ساده نبوده و به قربانی شدن توصیه کننده اصلی آن؛ یعنی دکتر «ایگناتس زملوایس» منتج شده است. قبل از «لوئی پاستور» کسی از دنیای میکروب ها خبری نداشت. اعمال جراحی و اقدامات پزشکی همه بدون شستن دست ها و انجام نظافت صورت می گرفت. همین هم باعث می شد که مرگ ومیر بسیاری به دلیل عفونت رخ دهد. این موضوع در مورد مادران بسیار بیشتر بود، زیرا یک پزشک یا یک ماما بدون نظافت به بالین مادر می رفت و با دست های آلوده فرزند او را به دنیا می آورد. بنابراین ریسک عفونت مادر نیز با این کار افزایش می یافت. «ایگناتس فیلیپ زملوایس»، پزشک مجارستانی که از او با عنوان نجات دهنده مادران نیز یاد می کنند، اولین کسی بود که متوجه ارزش شستن و ضدعفونی کردن دست ها در کاهش میزان عفونت ها و مرگ ومیر مادران شد. او به همه پزشکان توصیه کرد که قبل از زایمان دست های خود را بشویند، اما هیچ کس به حرف های او توجه نکرد. عدم توجه جامعه علمی آن زمان، باعث افسردگی عمیق «زملوایس» شد. وقتی او بر حرف هایش پافشاری کرد، وی را به تیمارستان منتقل کردند و زمانی که خواست از تیمارستان خارج شود، مورد ضرب وجرح نگهبانان قرار گرفت و چند روز بعد به علت عفونت قانقاریای ناشی از ضرب وجرح و نیز خون ریزی داخلی درگذشت. تنها بعد از کشفیات «لوئی پاستور» بود که جامعه علمی متوجه اهمیت حرف های او شد و او جایگاه مناسب خود را در تاریخ یافت. البته او جانش را برای حرف هایش و برای محافظت از مادران داد. وقتی این تاریخچه را می خوانیم، متوجه می شویم که حتی یک دستور بسیار ساده علمی اصلا ساده نیست و به سادگی به دست نیامده است. همین موضوع هم نشان می دهد که نمی توان به سادگی نیز اظهارنظر کرد. این روزها می بینیم و می شنویم که خیلی ها به راحتی و بدون هیچ گونه شواهد علمی توصیه هایی می کنند که می تواند بسیار هم خطرناک باشد. شاید مشهورترین آنها توصیه رئیس جمهور آمریکا به تزریق مواد ضدعفونی کننده بود. این توصیه البته با سیل انتقادات فراوان روبه رو شد. یکی از جالب ترین آنها مقاله کوتاهی بود که در ژورنال نئوانگلند که از معتبرترین ژورنال های پزشکی است به چاپ رسید. این ژورنال در یک مطلب کوتاه که دقیقا به صورت مقالات علمی طراحی شده بود، نوشت که ما توصیه ایشان را خواندیم. خطرناک است. به این توصیه عمل نکنید. کوتاهی این مطلب نشان دهنده میزان ناآگاهی یک رئیس جمهور به مسائل ساده بهداشتی در جامعه ای است که این روزها به شدت تحت تاثیر کرونا بوده و کرونا هر روز قربانیان زیادی از آن می گیرد. از سوی دیگر اینکه حتی یک توصیه ساده؛ یعنی عدم مصرف مواد ضدعفونی کننده، در شکل وشمایلی کاملا علمی و منطبق بر متدهای مقاله نویسی عنوان شده است، درس های زیادی به ما می دهد؛ اینکه علم و بیان علمی تا چه میزان ارزشمند است. اینکه هر توصیه ای باید از مجاری علمی عبور کند. باید طبق متدها سنجیده شود و اگر درست بود بیان شود؛ موضوعی که در جامعه ما اصلا رعایت نمی شود. کرونا اوج توصیه های غیرعلمی در جامعه ما بود. توصیه هایی که نشان می داد علمی فکرکردن چقدر جایش در جامعه ما خالی است و درعین حال این غیبت می تواند تا چه میزان خطرناک باشد. شاید کرونا فرصتی باشد که دوباره در مورد روش های خود بیندیشیم و ارزش علم را برای حفظ بقای یک جامعه گوشزد کنیم.