ویروسی که بهتر است خفته بماند
مریم غفاری: بیماری زونا به آبله مرغان بالغین شهرت دارد. این بیماری معمولا در افرادی رخ می‌دهد که سابقه این بیماری را در سال‌های گذشته یا اینکه ویروس زونا را به‌صورت نهفته در خود جای داده‌اند که عامل مولد آن شبیه ویروس آبله‌مرغان است.
تاول‌های منطقه‌ای یا زونا؛ تاول‌های کوچکی هستند که جنب یکدیگر در منطقه یک عصب محیطی و در امتداد مسیر آن پدید می‌آید و با درد و سوزش همراه است. ویروس زونا با ویروس آبله و آبله مرغان از یک گروه است. زونا می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در افراد بالای ۵۰ سال شایع‌تر است. بیماری زونا به‌دلیل فعال شدن مجدد ویروس «واریسلا زوستر» است که در دوران کودکی بیماری آبله مرغان را در فرد سبب شده است.
این ویروس در سیستم عصبی بدن پنهان می‌شود و هنگامی که سیستم ایمنی تضعیف می‌شود خود را به شکل بیماری زونا نمایان می‌کند. ویروس واریسلا زوستر جزء خانواده ویروس‌های «هرپس» که تبخال را ایجاد می‌کند است، لغت زوستر به معنی تسمه یا کمربند است. در بیماری زونا درد شدید و سوزنده‌ای به‌صورت ثابت در طول یک مسیر عصبی حس می‌شود و تاول‌های قرمزی چند روز بعد در محل درد ظاهر می‌شود که رنگ تاول‌ها کم‌کم به تیرگی می‌گراید.
علائم شایع
۱. تاول‌های قرمز و دردناک که امکان دارد در هر جایی از بدن به وجود آیند. این تاول‌ها ۵ – ۴ روز پس از آغاز علائم اولیه ظاهر می‌شوند. تاول‌ها معمولا روی یک نوار پهن پوست قرمز در امتداد مسیر رشته‌های عصبی حسی در یک ناحیه خاص پوست پدید می‌آیند. تاول‌ها را غالبا می‌توان در ناحیه قفسه سینه دید که البته تنها در یک طرف بدن گسترش می‌یابند.
۲. تب و لرز خفیف
۳. احساس کسالت
۴. تهوع، دل‌پیچه یا اسهال خفیف
۵. درد روی قفسه سینه، صورت، یا درد سوزشی در پوست شکم بر حسب ناحیه‌ای که گرفتار شده است.
عوامل افزایش دهنده خطر
۱. سن بالای ۵۰ سال
۲. استرس
۳. وجود یک بیماری که باعث کاهش مقاومت بدن شده باشد.
۴. استفاده از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی یا ضد‌سرطان
۵. جراحی یا تاباندن اشعه به نخاع
۶. لوسمی یا لنفوم
پیشگیری
در حال حاضر نمی‌توان از آن پیشگیری به عمل آورد. واکسن‌های تحقیقاتی که برای پیشگیری از آبله مرغان در حال آزمایش هستند نتوانسته‌اند جلوی زونا را بگیرند. البته فرد با یک بار گرفتن زونا، تا آخر عمر در برابر آن ایمن خواهد بود؛ مگر در موارد نادر.
عوارض احتمالی
۱. عفونت باکتریایی ثانویه در تاول‌های زونا
۲. درد مزمن، خصوصا در سالمندان، که تا ماه‌ها یا سال‌ها در مسیر رشته‌های حسی محل قبلی وجود تاول‌ها باقی می‌ماند.
۳. زخم قرنیه
۴. عفونت دستگاه عصبی مرکزی
درمان
۱. تشخیص معمولا تا زمان بروز بثور پوستی امکان‌پذیر نیست. قبل از آن، علائم ممکن است شبیه آپاندیسیت، جمع شدن مایع دور ریه یا سایر بیماری‌ها باشند.
۲. ندرتا آزمایش خون، کشت مایع تاول‌ها و نمونه‌برداری از پوست انجام می‌گیرد.
۳. هدف اصلی درمان عبارت است از تخفیف خارش و درد تا حدامکان، که برای این کار معمولا از داروهای مالیدنی و خوراکی استفاده می‌شود. دردی که پس از پاک شدن تاول‌ها باقی می‌ماند را خیلی مشکل بتوان درمان کرد و متأسفانه هیچ راه قطعی برای پیشگیری از آن وجود ندارد.
۴. در وان آبی بخوابید که به آن نشاسته ذرت یا پودر جو دوسر اضافه شده باشد.
۵. سایر روش‌های کاهش درد نیز مطرح هستند، اما تأثیر هیچ‌‌کدام به‌طور قطعی اثبات نشده است. این روش‌ها عبارتند از: تحریک یا مالش متناوب، استفاده از جریان الکتریکی در پوست، گرما، اسپری سرد و قطع رشته‌های عصبی یا جراحی.
برای بهبود سریع‌تر این کارها را انجام دهید
مسکن مصرف کنید: به‌عنوان مسکن به جای آسپیرین از استامینوفن استفاده کنید به این صورت که هر ۴ ساعت ۲ عدد قرص استامینوفن را میل کنید.
با مصرف ویتامین‌ها بدن را تقویت کنید: چنانچه مقدار بالای ویتامین ث و ب کمپلکس مصرف شود، سیستم ایمنی بدن تقویت خواهد شد. مصرف روزانه ۲۰۰۰میلی‌گرم ویتامین ث کفایت می‌کند.
همچنین خوردن روزانه ۲ عدد قرص ویتامین ب کمپلکس یا یک عدد کپسول مولتی‌ویتامین مینرال کافی است.
با تاول‌ها چه کار باید کرد؟
پس از بروز تاول‌ها برای تسکین درد بهتر است به نکات زیر توجه کرد:
تاول‌ها را دستکاری نکنید: چنانچه مقدار زیادی کرم و پماد روی پوست بمالید با تحریک پوست سبب تاخیر در بهبودی خواهید شد بنابراین بهتر است تاول‌ها را دستکاری نکنید.
از محلول کالامین استفاده کنید: هنگامی که ایزوپروپیل الکل به میزان ۲۰ درصد و فنل‌ومنتول به میزان یک درصد به لوسیون کالامین اضافه شود محلولی به دست می‌آید که در بهبود تاول‌ها بسیار مؤثر است. از این محلول‌ها تنها طی یک‌روز به مقداری که تاول‌ها خشک شده و رویشان پوسته ببندد، استفاده کنید و دیگر از آن استفاده نکنید.
خمیر آسپیرین با کلروفوم را به کار ببرید: از پزشک داروساز تقاضا کنید که این فراورده را برای شما تهیه کند. دکتر داروساز ۲عدد قرص آسپیرین را پودر کرده و ۲ قاشق غذا‌خوری کلروفوم به آن می‌افزاید تا به‌صورت خمیر در آید. حال شما با تکه‌ای پارچه تمیز، خمیر را به آرامی روی ناحیه مجروح بمالید، خمیر را چندین بار در روز به کار برید. به خاطر داشته باشید که اگر به آسپیرین حساسیت دارید از این فراورده استفاده نکنید.
کلروفوم بقایای صابون، روغن و سلول‌های مرده پوست را حل می‌کند و به این ترتیب آسپیرین می‌تواند به درون لایه‌های پوست نفوذ یابد و از انتقال درد توسط پایانه‌های عصبی جلوگیری کند. پس از به کار بردن این خمیر در عرض ۵ دقیقه احساس درد کمتری خواهید داشت. تاثیر این مسکن ساعت‌ها به‌جای می‌ماند.
از پوشش مرطوب استفاده کنید: حوله‌ای را در آب سرد فرو برده و بعد از آبکشی روی ناحیه صدمه دیده قرار دهید. هر چه آب خنک‌تر باشد احساس بهتری خواهید داشت. تاثیر این عمل مانند قرار دادن یخ روی پوست سوخته شده است. به این دلیل بهتر است از رسیدن گرما به پوست آسیب‌دیده نیز جلوگیری کنید.
عفونت روی تاول را با آب اکسیژنه بشویید: اگر تاول‌ها عفونی شده‌اند بهتر است روی آنها را با محلول آب اکسیژنه ۶درصد ضد‌عفونی کنید یا آنکه از پمادهای آنتی‌بیوتیک نظیر «جنتامایسین» استفاده کنید.
