مسیر ستون خلفی نوار میانی
این مسیر به نام Dorsal Column Medial Lemniscus یا DCML معروف است.
حس‌هایی که از این سیستم به مغز انتقال پیدا می‌کنند عبارتند از:
- لمس دقیق یعنی لمسی که لوکالیزاسیون بالایی داشته باشد و درجه‌بندی شدت آن ظریف باشد؛
- فشار دقیق یعنی با درجات ظریف قضاوت در صورت شدت فشار همراه باشد؛
- ارتعاش؛
- حس وضعیت یا پروپریوسپتیو؛
- حس‌هایی که حرکت در برابر پوست را اعلام می‌کنند.
وجود سه نورون در مسیر DCML
در مسیر ستون خلفی نوار میانی، همانند مسیر AL، از گیرنده حسی تا قشر اولیه سه نورون وجود دارد. این سه نورون شامل
نورون درجه اول
جسم سلولی این نورون در گانگلیون ریشه پشتی (DRG)، زائده محیطی آن در پوست و متصل به گیرنده و زائده مرکزی تا بصل‌النخاع بالا می‌رود. فیبرهای مربوط به این مسیر از طریق Medial devision وارد نخاع می‌شوند و کولترال‌هایی به لایه‌های ۳ و ۴ شاخ خلفی نخاع می‌فرستند که عمدتاً در ایجاد پاسخ‌های رفلکسی نقش دارند. در ستون خلفی فیبرها آرایش سوماتوتوپیک دارد (نقشه پیکری).
فیبرهای ساکرال و لومبار و شش مورد توراسیک تحتانی فاسیکولوس گراسیلیس را تشکیل می‌دهند و فیبرهای شش مورد توراسیک فوقانی و سرویکال فاسیکولوس کونئاتوس را تشکیل می‌دهند. محل خاتمه نورون‌های درجه اول در بصل النخاع هسته‌های گراسیلیس و کونئاتوس می‌باشد که به مجموع آنها هسته‌های ستون خلفی گفته می‌شود.
نورون درجه دوم
از هسته‌های گراسیلیس و کونئاتوس در بصل النخاع شروع شده (بعد از تقاطع) در بصل النخاع تحتانی تقاطع می‌کنند و لمنیسکوس میانی را می‌سازند که به سمت تالاموس بالا می‌رود و در هسته VPL تالاموس ختم می‌شود.
نورون درجه سوم
از هسته VPL تالاموس شروع شده و پس از گذر از کپسول داخلی به شکنج خلف مرکزی در لوب پاریتال در نواحی ۱ و ۲ و ۳ برودمن می‌رسد که این قسمت ناحیه حس پیکری اولیه (primary somatosensory area or SI) نامیده می‌شود که در آن یک آدمک حسی وجود دارد. برخی فیبرها به سوماتوسنسوری ثانویه (SII) می‌روند که در آنجا هم یک آدمک حسی ولی دو طرفه وجود دارد.
معرفی یا بیان در آدمک حسی در SI بستگی به تعداد گیرنده‌های حسی دارد. لب‌ها، زبان، صورت، شصت و انگشت اشاره دست و پا بیشترین مکان را اشغال کرده‌اند که لب‌ها از همه بزرگتر و بعد از آن صورت و انگشت شست قرار دارد. در SI آدمک بیان یک طرفه دارد و مربوط به نیمه مخالف بدن است. سر آدمک در قسمت نزدیک شیار سیلویوس قرار دارد و پاها در حد فاصل بین دو نیمکره قرار می‌گیرد. ورودی‌های SI برای SII ضروری هستند.
اعمال SI
برداشت SI قضاوت‌های زیر را مختل می‌کند:
- محل‌یابی حس‌ها (localization)؛
- قضاوت در مورد میزان دقیق فشار وارد شده به بدن؛
- قضاوت در مورد وزن اشیا؛
- قضاوت در مورد بافت اشیا؛
- قضاوت در مورد شکل اشیا.
اعمال SII
تخریب SII، یادگیری بر اساس تمیز لمس را از بین می‌برد. این ناحیه نقش مهمی در کشف معانی عمیق اطلاعات حسی دارد اگر در یک سمت مغز از بین برود، شخص سمت مقابل بدن و محیط را نادیده می‌گیرد این اختلال پیچیده، Amorphosynthesis نام دارد.
