کم آبی بدن
کم آبی زمانی اتفاق میافتد که بدن شما بیش از آنچه مینوشید مایعات از دست میدهد. علل شایع عبارتند از:
- تعرق مفرط
- استفراغ
- اسهال
کلینیک مایو توصیه میکند که زنان روزانه ۹۲ اونس مایع (۱۱.۵ فنجان) و مردان ۱۲۴ اونس مایع (۱۵.۵ فنجان) در روز بنوشند. افرادی که در حال حرکت هستند، ورزشکاران و افرادی که در معرض دمای بالا هستند باید مصرف آب خود را افزایش دهند تا از کم آبی بدن جلوگیری کنند.
وقتی آب زیادی از بدن از دست میرود، اندامها، سلولها و بافتهای بدن آنطور که باید عمل نمیکنند، که میتواند منجر به عوارض خطرناکی شود. اگر کم آبی بلافاصله اصلاح نشود، ممکن است باعث شوک شود.
کم آبی بدن میتواند خفیف یا شدید باشد. معمولاً میتوانید کم آبی خفیف را در خانه درمان کنید. کم آبی شدید باید در بیمارستان یا محیطهای مراقبتهای اورژانسی درمان شود.
عوامل خطر کم آبی بدن
ورزشکارانی که در معرض آفتاب مستقیم قرار میگیرند تنها افرادی نیستند که در معرض خطر کم آبی هستند. در واقع، بدنسازان و شناگران نیز از جمله ورزشکارانی هستند که معمولاً به این بیماری مبتلا میشوند. ممکن است عجیب به نظر برسد، اما ممکن است در آب عرق کنید. شناگران هنگام شنا عرق زیادی از دست میدهند.
برخی از افراد نسبت به دیگران در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کم آبی هستند، از جمله:
- افرادی که در خارج از منزل کار میکنند و در معرض گرمای بیش از حد هستند (به عنوان مثال، جوشکارها، منظره سازان، کارگران ساختمانی و مکانیکها)
- بزرگسالان مسن تر
- افراد مبتلا به بیماریهای مزمن
- ورزشکاران (به ویژه دوندگان، دوچرخه سواران و بازیکنان فوتبال)
- نوزادان و کودکان خردسال
- افرادی که در ارتفاعات زندگی میکنند
کم آبی چگونه ایجاد میشود؟
بدن شما مرتباً از طریق تعریق و ادرار آب از دست میدهد. اگر آب تعویض نشود، دچار کم آبی میشوید. هر موقعیت یا شرایطی که باعث شود بدن بیش از حد معمول آب از دست بدهد، منجر به کم آبی بدن میشود.
تعریق
عرق کردن بخشی از فرآیند خنک سازی طبیعی بدن شما است. وقتی گرم میشوید، غدد عرق فعال میشوند تا رطوبت را از بدنتان خارج کنند تا آن را خنک کنند. روش کار این تبخیر است.
همانطور که یک قطره عرق از پوست شما تبخیر میشود، مقدار کمیگرما را با خود میگیرد. هرچه عرق بیشتری تولید کنید، تبخیر بیشتر میشود و بیشتر خنک میشوید. همچنین عرق کردن پوست شما را آبرسانی میکند و تعادل الکترولیتها را در بدن شما حفظ میکند.
مایعی که عرق میکنید عمدتاً شامل نمک و آب است. تعریق بیش از حد میتواند باعث کم آبی بدن شود زیرا مقدار زیادی آب از دست میدهید. اصطلاح فنی برای تعریق بیش از حد،هایپرهیدروزیس است.
بیماری
بیماریهایی که باعث استفراغ مداوم یا اسهال میشوند میتوانند منجر به کم آبی بدن شوند. این به این دلیل است که استفراغ و اسهال میتواند باعث دفع بیش از حد آب از بدن شما شود.
الکترولیتهای مهم نیز از طریق این فرآیندها از بین میروند. الکترولیتها مواد معدنی هستند که توسط بدن برای کنترل ماهیچهها، شیمیخون و فرآیندهای اندام استفاده میشود. این الکترولیتها در خون، ادرار و سایر مایعات بدن یافت میشوند.
استفراغ یا اسهال میتواند این عملکردها را مختل کند و باعث عوارض شدید مانند سکته مغزی و کما شود.
تب
اگر تب دارید، بدن شما مایعات را از طریق سطح پوست در تلاش برای کاهش دمای بدن از دست میدهد. اغلب، تب میتواند باعث تعریق شما شود، به طوری که اگر برای جبران آن نوشیدنی ننوشید، ممکن است دچار کم آبی شوید.
ادرار کردن
ادرار کردن روش طبیعی بدن برای دفع سموم از بدن شماست. برخی شرایط میتوانند باعث عدم تعادل شیمیایی شوند که میتواند برون ده ادرار شما را افزایش دهد. اگر مایعات از دست رفته در اثر ادرار بیش از حد را جایگزین نکنید، در معرض خطر کم آبی بدن قرار خواهید گرفت.
علائم کم آبی بدن چیست؟
علائم کم آبی بسته به خفیف یا شدید بودن وضعیت متفاوت است. علائم کم آبی ممکن است قبل از کم آبی کامل ظاهر شود.
علائم کم آبی خفیف تا متوسط عبارتند از:
- خستگی
- دهان خشک
- افزایش تشنگی
- کاهش ادرار
- تولید اشک کمتر
- پوست خشک
- یبوست
- سرگیجه
- سبکی سر
- سردرد
علاوه بر علائم کم آبی خفیف، کم آبی شدید احتمالاً باعث ایجاد موارد زیر میشود:
- تشنگی بیش از حد
- عدم تولید عرق
- فشار خون پایین
- ضربان قلب سریع
- تنفس سریع و پی در پی
- چشمهای گود رفته
- پوست چروکیده
- ادرار تیره
کم آبی شدید یک اورژانس پزشکی است. اگر هر یک از این علائم و نشانهها را نشان دادید، فوراً کمک پزشکی دریافت کنید.
فوریتهای پزشکی
کودکان و بزرگسالان بزرگتر باید فوراً تحت درمان قرار گیرند، حتی اگر علائم کم آبی خفیف را تجربه کنند.
اگر فردی در هر گروه سنی علائم زیر را داشت، به دنبال مراقبتهای اورژانسی باشید:
- اسهال شدید
- خون در مدفوع
- اسهال به مدت ۳ روز یا بیشتر
- ناتوانی در پایین نگه داشتن مایعات
- سرگردانی
کم آبی چگونه تشخیص داده میشود؟
قبل از شروع هر آزمایش، پزشک شما علائمیرا که برای رد سایر بیماریها دارید بررسی میکند. پس از گرفتن سابقه پزشکی، پزشک علائم حیاتی شما از جمله ضربان قلب و فشار خون را بررسی میکند. فشار خون پایین و ضربان قلب سریع میتواند نشان دهنده کم آبی بدن باشد.
پزشک شما ممکن است از آزمایش خون برای بررسی سطح الکترولیتهای شما استفاده کند، که میتواند به از دست دادن مایع کمک کند. آزمایش خون همچنین میتواند سطح کراتینین بدن شما را بررسی کند. این به پزشک کمک میکند تا مشخص کند که کلیهها چقدر خوب کار میکنند، که نشاندهنده درجه کمآبی بدن است.
آزمایش ادرار آزمایشی است که از نمونه ادرار برای بررسی وجود باکتری و از دست دادن الکترولیت استفاده میکند. رنگ ادرار شما همچنین میتواند نشان دهنده کم آبی بدن در صورت ترکیب با علائم دیگر باشد. ادرار تیره به تنهایی نمیتواند کم آبی بدن را تشخیص دهد.
راهکارهایی برای درمان کم آبی بدن
درمانهای کم آبی شامل روشهای آبرسانی مجدد، جایگزینی الکترولیت و درمان اسهال یا استفراغ در صورت نیاز است.
بازجذب آب
آبرسانی مجدد با نوشیدن نوشیدنی ممکن است برای همه افراد امکان پذیر نباشد، مانند افرادی که اسهال یا استفراغ شدید دارند. در این صورت میتوان مایعات را به صورت داخل وریدی تجویز کرد.
برای انجام این کار، یک لوله IV کوچک در رگ بازو یا دست وارد میشود. راه حلی ارائه میکند که اغلب ترکیبی از آب و الکترولیت است.
برای کسانی که قادر به نوشیدن هستند، نوشیدن آب همراه با یک نوشیدنی آبرسانی حاوی الکترولیت، مانند یک نوشیدنی ورزشی کم قند یا الکترولیت، ممکن است توصیه شود. کودکان مبتلا به کم آبی اغلب به نوشیدن Pedialyte هدایت میشوند.
محلول آبرسانی خانگی
اگر نوشیدنی الکترولیتی در دسترس نیست، میتوانید محلول آبرسانی خود را با استفاده از:
- ۱/۲ قاشق چایخوری نمک
- ۶ قاشق چایخوری شکر
- ۱ لیتر آب
کاملاً مطمئن باشید که از یک اندازه گیری دقیق استفاده میکنید. استفاده بیش از حد نمک یا شکر میتواند خطرناک باشد.
چیزهایی که باید اجتناب کرد
از نوشابه، الکل، نوشیدنیهای بیش از حد شیرین یا کافئین خودداری کنید. این نوشیدنیها میتوانند کم آبی بدن را بدتر کنند.
عوارض بالقوه کم آبی درمان نشده
کم آبی درمان نشده میتواند منجر به عوارض تهدید کننده زندگی شود، مانند:
- گرمازدگی
- گرفتگی گرما
- گرمازدگی
- تشنج ناشی از از دست دادن الکترولیت
- حجم خون کم
- نارسایی کلیه
- کما
چگونه میتوانم از کم آبی بدن جلوگیری کنم؟
در اینجا چند راه برای جلوگیری از کم آبی آورده شده است:
- اگر بیمار هستید، مصرف مایعات خود را افزایش دهید، به خصوص اگر استفراغ یا اسهال دارید. اگر نمیتوانید مایعات را پایین نگه دارید، به دنبال مراقبتهای پزشکی باشید.
- اگر قصد ورزش یا ورزش دارید، قبل از فعالیت آب بنوشید. در فواصل منظم در طول تمرین، مایعات خود را جایگزین کنید. پس از ورزش نیز حتما آب یا الکترولیت بنوشید.
- در ماههای گرم لباس خنک بپوشید و اگر میتوانید از بیرون رفتن در گرمای مستقیم اجتناب کنید.
- حتی اگر فعال نیستید، مقدار توصیه شده مایعات را بنوشید.
نکته و ایده
کم آبی زمانی رخ میدهد که مایعات کافی دریافت نکنید. خواه به دلیل ورزش، هوای گرم یا بیماری، کم آبی بدن به سرعت میتواند خطرناک شود – بدون توجه به علت.
اگر علائم اولیه از دست دادن مایعات را مشاهده کردید، میتوانید با نوشیدن آب فراوان در طول روز و مصرف الکترولیتها از کم آبی بدن جلوگیری کنید.
منابع
- Dehydration comes on fast and can be fatal. (n.d.).
emergencycareforyou.org/health–safety-tips/holiday-and-seasonal/summer/dehydration-comes-on-fast-and-can-be-fatal/#sm.0000buc587rwge1dvav2e2bad0cq6 - Electrolytes. (2019).
my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/16954-electrolytes - Get the facts: Drinking water and intake. (2016).
cdc.gov/nutrition/data-statistics/plain-water-the-healthier-choice.html - Mayo Clinic Staff. (2018). Dehydration.
mayoclinic.org/diseases-conditions/dehydration/symptoms-causes/syc-20354086 - Mayo Clinic Staff. (2017). Water: How much should you drink every day?
mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/water/art-20044256