چرا ما دندان عقل داریم؛ کی رشد می‌کند و چرا کشیده می‌شود

دندان‌ها (Teeth) بر اساس محل قرارگیری و عملکردشان دسته بندی می‌شوند. دندان‌های تیزتر در نزدیکی جلوی دهان، غذا را به قطعات کوچک‌تری تقسیم می‌کنند، در حالی که دندان‌های صاف‌تر در پشت دهان، غذا را خرد می‌کنند. به این دندان‌های صاف تر مولر (molars) می‌گویند. بزرگسالان دارای سه دسته مولر هستند که هر مجموعه از چهار دندان در بالا، پایین و هر دو طرف دهان تشکیل شده است.

از دوران نوزادی تا اوایل نوجوانی، انسان‌ها اولین مجموعه دندان‌های «شیری» (“baby” teeth) خود را می‌سازند، آن‌ها را از دست می‌دهند، و سپس یک مجموعه کاملاً جدید دوباره به دست می‌آورند که تا آخر عمر نگه می‌دارند. اما تنها دو مجموعه از دندان‌های آسیاب (۸ دندان) در طول رویش آن دندان‌های بالغ وارد می‌شوند. در سنین ۱۷ تا ۲۱ سالگی، اکثر بزرگسالان دسته سوم دندان‌های آسیاب خود را ایجاد می‌کنند که در دورترین نقطه عقب قرار می‌گیرند. این دندان‌های آسیاب معمولاً دندان عقل نامیده می‌شوند، زیرا زمانی که «پیرتر و عاقل‌تر» (older and wiser) هستید، آخرین دندان‌ها ظاهر می‌شوند.

رژیم غذایی خشن اجداد انسان ما (به نظر می‌رسد گوشت لطیف بسیار کمتری نسبت به آنچه امروز می‌توانیم تهیه کنیم)، ممکن است این مجموعه سوم از دندان‌های آسیاب را ضروری کرده باشد.

دندان عقل چه زمانی در لثه ظاهر می‌شود؟

تمام دندان‌هایی که یک فرد تا به حال خواهد داشت، در بدو تولد، بالاتر در ساختار جمجمه وجود دارد. ابتدا مجموعه ای از ۲۰ دندان شیری بیرون زده و می‌افتد. سپس ۳۲ دندان دائمی‌وارد می‌شوند. اولین مجموعه دندان آسیاب معمولاً در ۶ سالگی، مجموعه دوم در حدود ۱۲ سالگی و مجموعه نهایی (دندان‌های عقل: wisdom teeth) قبل از ۲۱ سالگی قابل مشاهده می‌شوند.

به دلیل سهولت رژیم غذایی مدرن ما، مردم شناسان معتقدند که انسان به تدریج فراتر از نیاز به دندان عقل تکامل یافته است، بنابراین برخی از افراد ممکن است هرگز به دندان عقل نرسند. دندان عقل به احتمال زیاد به سمت آپاندیس رفته و کاملا غیر ضروری می‌شود. در نهایت ممکن است به کلی ناپدید شوند

با این حال، امروزه بیشتر بزرگسالان دندان عقل خود را در می‌آورند. یک مطالعه نشان داد که حداقل ۵۳ درصد از افراد ۲۵ ساله و بالاتر حداقل یک دندان عقل در آورده اند. احتمال ابتلای مردان به این دندان بیشتر از زنان است.

فقط به این دلیل که تمام دندان‌های عقل خود را نمی‌بینید به این معنی نیست که آنها آنجا نیستند. گاهی اوقات دندان عقل هرگز رویش نمی‌کند و هرگز قابل رویت نمی‌شود. اشعه ایکس می‌تواند تایید کند که آیا دندان عقل زیر لثه خود دارید یا خیر.

مشکلات دندان عقل

انسان‌ها و آرواره‌های ما با گذشت زمان کوچکتر شده اند. احتمالاً چند دلیل برای این پیشرفت تکاملی وجود دارد. برخی از دانشمندان بر این باورند که با بزرگ‌تر شدن مغز انسان در طول زمان، فک کوچک‌تر می‌شود تا بتواند فضا را در خود جای دهد. بیشتر مشکلات ناشی از دندان عقل به دلیل عدم تناسب آنهاست.

دندان عقل چه قابل مشاهده باشد و چه نباشد، می‌تواند باعث مشکلات سلامت دهان شود. دندان‌های عقلی که از لثه بیرون نیامده اند به عنوان دندان نهفته شناخته می‌شوند. گاهی اوقات این مشکل حتی بیشتر از دندان عقل قابل مشاهده است.

مشکلات مرتبط با دندان عقل عبارتند از

عفونت دندان عقل

دندان عقل به چند دلیل نسبت به بسیاری از دندان‌های دیگر مستعد ابتلا به عفونت است. موقعیت آنها در پشت دهان می‌تواند نخ دندان کشیدن درست در کنار آنها را دشوار کند و به باکتری‌ها اجازه تکثیر می‌دهد.

از آنجایی که دندان‌های عقل در دهان پر از دندان ظاهر می‌شوند، می‌توانند تا حدی نهفته باقی بمانند و گوشه‌ها و شکاف‌های سخت‌تری ایجاد کنند. در برخی موارد، بافت نرم می‌تواند روی یک دندان عقل تا حدی نهفته رشد کند و باعث ایجاد عفونتی به نام پریکورونیت شود.

علائم عفونت دندان عقل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد یا حساسیت
• لثه‌های حساس یا متورم
• لثه‌های قرمز یا خونریزی
• مایع سفید رنگ یا تراوش در اطراف دندان
• بوی بد دهان
• طعم بد در دهان شما
• درد فک
• تورم فک
• فک سفت
• مشکل در تنفس، باز کردن دهان یا صحبت کردن

اگر در اطراف دندان‌های آسیاب کمر خود احساس درد می‌کنید، با دندانپزشک خود قرار ملاقات بگذارید.

درمان عفونت دندان عقل

عفونت دندان عقل بسته به شدت و موقعیت دندان به روش‌های مختلفی قابل درمان است. دندانپزشک شما ابتدا آنتی بیوتیک برای رفع عفونت تجویز می‌کند. هنگامی‌که ناحیه دیگر عفونی نشد، کار دندانپزشکی یا جراحی بهترین راه برای جلوگیری از عفونت مجدد است.

دندانپزشک شما ممکن است تصمیم بگیرد دندان را با پر کردن حفره یا شکاف‌های اطراف محل رویش ترمیم کند تا تعداد فضاهایی که باکتری‌ها می‌توانند در آنها ایجاد شوند را به حداقل برساند.

در برخی موارد، جراحی، از جمله برداشتن جزئی یا کامل دندان، بهترین راه برای تمیز نگه داشتن ناحیه و جلوگیری از ناراحتی بیشتر است.

دندانپزشک شما می‌تواند به شما کمک کند تا در تمام گزینه‌های مربوط به دهان خود به شما کمک کند.

چرا دندان عقل کشیده می‌شود؟

دندان عقل اغلب حتی در صورت عدم وجود عفونت برداشته می‌شود. از آنجایی که ممکن است هنگام ورود آنها دهان شما را شلوغ کنند و به طور بالقوه به دندان‌های دیگر آسیب بزنند یا جابجا شوند، دندانپزشک شما ممکن است توصیه کند که به محض شروع به بیرون آمدن، آنها را به عنوان یک اقدام پیشگیرانه در برابر درد آینده، خارج کنید.

گاهی اوقات دندانپزشکان برداشتن دندان عقل را قبل از هر کار ارتودنسی مانند بریس‌ها توصیه می‌کنند تا مطمئن شوند که این دندان‌ها بعداً رویش نمی‌کنند و تمام کارهای سخت شکل دادن به فک و دندان‌های شما را خنثی می‌کنند.

توصیه می‌شود که نوجوانان از نظر جراحی کشیدن دندان عقل مورد ارزیابی قرار گیرند . افرادی که دندان عقل خود را در سنین پایین‌تر خارج می‌کنند، قبل از اینکه ریشه‌ها و استخوان‌ها به طور کامل تشکیل شوند، بهتر از جراحی بهبود می‌یابند. این می‌تواند به جلوگیری از هرگونه مشکل احتمالی قبل از شروع کمک کند.

همیشه خطراتی در رابطه با جراحی وجود دارد، بنابراین هنگام تصمیم گیری در مورد برداشتن یا عدم برداشتن این دندان‌ها، حتماً سؤالات زیادی بپرسید. اگر تصمیم دارید که دندان عقل خود را خارج نکنید، باید توسط دندانپزشک شما به دقت تحت نظر باشد. دندان عقل به مرور زمان مشکل سازتر می‌شود.

یک دندانپزشک حرفه ای یا جراح فک و صورت می‌تواند دندان عقل شما را خارج کند. آنها به شما دستورالعمل‌های روشنی در مورد نحوه آماده شدن برای جراحی و کارهایی که در طول بهبودی باید انجام دهید، ارائه می‌دهند.

ریکاوری برداشتن دندان عقل

دهان شما در برابر عفونت بعد از جراحی آسیب پذیرتر است، بنابراین مهم است که دستورالعمل‌های دندانپزشک خود را برای تمیز نگه داشتن زخم‌ها دنبال کنید. این احتمالاً شامل شستشو با آب نمک، اجتناب از سیگار کشیدن و خوردن غذاهای بدون تکه‌های کوچک مانند دانه‌هایی است که می‌توانند در لثه‌های شفابخش شما گیر کنند.

بهبودی پس از جراحی دندان عقل معمولا چند روز طول می‌کشد، اما برخی از دردها می‌توانند تا یک هفته ادامه داشته باشند. از دندانپزشک خود بپرسید که کدام داروهای مسکن برای استفاده بی خطر هستند.

بهبودی پس از برداشتن دندان عقل می‌تواند ناراحت کننده باشد، اما برای بسیاری از افراد این یک راه عالی برای جلوگیری از اقدامات بیشتر دندانپزشکی در طولانی مدت است.