سیستماتیک ریویو و متاآنالیز؛ تفاوت های مرور نظام مند و متاآنالیز

تعاریف سیستماتیک ریویو و متاآنالیز

تعریف سیستماتیک ریویو

سیستماتیک ریویو (مرور سیستماتیک) یک نوع مرور علمی است که به‌طور ساختاریافته و سیستماتیک به جمع‌آوری، ارزیابی و تجزیه و تحلیل شواهد از مطالعات مختلف می‌پردازد. هدف اصلی این روش، ارائه یک دیدگاه جامع و معتبر از یک موضوع خاص به‌منظور شناسایی الگوها، نواقص و شواهد قوی است. مراحل انجام یک سیستماتیک ریویو شامل تعیین سؤال پژوهشی، جستجوی سیستماتیک برای شناسایی مطالعات، انتخاب و ارزیابی کیفیت آن‌ها، و استخراج و تحلیل داده‌ها می‌باشد.

تعریف متاآنالیز

متاآنالیز یک روش آماری است که به ترکیب و تحلیل داده‌های کمی از چندین مطالعه مرتبط می‌پردازد. این روش بخشی فراتر از یک سیستماتیک ریویو است و هدف آن به‌دست‌آوردن یک نتیجه کلی و معتبر از نتایج مختلف مطالعات است. متاآنالیز به محققان کمک می‌کند تا اندازه اثر را محاسبه کنند، ناهمگونی بین نتایج را بررسی نمایند و به‌طور دقیق‌تر به شواهد موجود نگاه کنند. این روش می‌تواند به شناسایی الگوهای مشترک و بهبود قدرت استنباط نتایج کمک کند.

مبانی سیستماتیک ریویو و متاآنالیز

مبانی سیستماتیک ریویو

سیستماتیک ریویو یک روش پژوهشی است که به‌منظور جمع‌آوری، ارزیابی و تجزیه و تحلیل شواهد از مطالعات مختلف به‌کار می‌رود. این روش به طور سیستماتیک و منظم انجام می‌شود و شامل مراحل خاصی برای شناسایی و انتخاب مطالعات مرتبط است. هدف اصلی آن ارائه یک دیدگاه جامع و معتبر از یک موضوع خاص، به‌ویژه در زمینه‌های پزشکی و علوم اجتماعی، است.

مبانی متاآنالیز

متاآنالیز به‌عنوان مرحله‌ای فراتر از سیستماتیک ریویو شناخته می‌شود که به ترکیب داده‌های کمی از چندین مطالعه می‌پردازد. این روش با استفاده از تکنیک‌های آماری، نتایج متفاوت مطالعات را به یک نتیجه کلی تبدیل می‌کند. متاآنالیز می‌تواند به شناسایی الگوهای مشترک و بهبود دقت نتایج کمک کند، به‌ویژه زمانی که مطالعات نتایج متناقضی دارند.

به کمک متاآنالیز می‌توان به شناسایی روند (trend)، الگو (pattern) و اندازه اثربخشی (effect size) پرداخت:

۱. روند (Trend)

متاآنالیز به تجزیه و تحلیل داده‌های مختلف از چندین مطالعه کمک می‌کند تا روندهای کلی در تأثیر مداخلات شناسایی شود. این روندها می‌توانند شامل تغییرات در اندازه اثر در طول زمان یا در گروه‌های مختلف باشند.

۲. الگو (Pattern)

از طریق تجزیه و تحلیل داده‌ها، متاآنالیز می‌تواند الگوهای خاصی را در تأثیر مداخلات بر حسب ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، نوع درمان یا شرایط مطالعه شناسایی کند. این الگوها به درک بهتر تأثیرات کمک می‌کنند.

۳. اندازه اثربخشی (Effect Size)

متاآنالیز به محاسبه اندازه اثر می‌پردازد که به پژوهشگران امکان می‌دهد تا به‌طور دقیق‌تر تأثیر یک مداخله را ارزیابی کنند. اندازه اثر می‌تواند به صورت میانگین تفاوت‌ها، نسبت شانس‌ها یا دیگر معیارهای آماری ارائه شود.

به‌طور کلی، متاآنالیز ابزاری کلیدی برای تحلیل جامع و دقیق داده‌های علمی است که می‌تواند به شناسایی روندها، الگوها و اندازه‌های اثربخشی کمک کند.

هدف

هدف از هر دو روش، بهبود کیفیت شواهد موجود و ارائه راهنمایی‌های معتبر برای تصمیم‌گیری‌های علمی و بالینی است. این ابزارها به محققان کمک می‌کنند تا به‌طور عمیق‌تری به موضوعات پیچیده بپردازند و بر مبنای شواهد قوی‌تر تصمیم‌گیری کنند.

با این توضیحات، سیستماتیک ریویو و متاآنالیز می‌توانند به‌عنوان پایه‌های کلیدی برای پژوهش‌های مبتنی بر شواهد در نظر گرفته شوند.

تاریخچه سیستماتیک ریویو و متاآنالیز

تاریخچه سیستماتیک ریویو

اولین مطالعه سیستماتیک ریویو توسط جیمز لیند (James Lind) در سال ۱۷۵۳ انجام شد. او با استفاده از یک رویکرد نظام‌مند به بررسی اثرات مختلف درمانی بر روی بیماران مبتلا به اسکوربوت پرداخت. این مطالعه به‌عنوان یکی از نخستین نمونه‌های مرور سیستماتیک شناخته می‌شود و پایه‌گذار روش‌های علمی در پژوهش‌های بالینی و بهداشتی بود. لیند با طراحی دقیق و مقایسه درمان‌های مختلف، به شناسایی نقش ویتامین C در پیشگیری از اسکوربوت کمک کرد.

آرچیبالد لمان کاکرین (۱۲ ژانویه ۱۹۰۹-۱۸ ژوئن ۱۹۸۸) پزشک اسکاتلندی که بیش‌تر با کتابش تحت عنوان «اثربخشی و کارایی: تأملاتی اتفاقی درباره خدمات سلامت (Effectiveness and Efficiency: Random Reflections on Health)» شناخته می‌شود. کتابی که در آن، استفاده از کارآزمایی‌های تصادفی‌ و کنترل‌شده (RCTs) را برای بهبود کارآزمایی‌های بالینی و مداخلات پزشکی ترویج و تبلیغ می‌کند. ترویج‌گری و رایزنی‌های او برای استفاده از RCTها، نهایتاً منجر به تشکیل کتابخانه کاکرین برای مرورهای سیستماتیک در مرکز کاکرین انگلستان واقع در آکسفورد شد. او به عنوان یکی از پدران اپیدمیولوژی بالینی و خالق ایده پزشکی مبتنی بر شواهد شناخته می‌شود. آرشیو آرچی کاکرین در حال حاضر در کتابخانه آرچی کاکرین در بیمارستان دانشگاهی لندوگ پنارث انگلستان نگه‌داری می‌شود.

کاکرین ایران در ابتدای سال ۲۰۱۷ میلادی (بهمن‌ماه سال ۱۳۹۵ هجری شمسی) راه‌اندازی شد تا با همکاری مؤسسه کاکرین تصمیم‌گیری سلامت مبتنی بر شواهد را در کشور ارتقا دهد.  کاکرین ایران با ماهیت شبکه در مؤسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی ایران واقع شده و با همکاری شبکه مرور ساختارمند ایران (Iranian SYstematic REview Network, ISYREN) فعالیت می‌کند.

سیستماتیک ریویو به‌عنوان یک روش علمی در اواخر قرن بیستم به‌طور رسمی شناخته شد. اولین مرورهای سیستماتیک در حوزه پزشکی و به‌ویژه در بررسی اثربخشی درمان‌ها و داروها شکل گرفت. در سال ۱۹۹۲، دستورالعمل‌های PRISMA (Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses) به‌منظور استانداردسازی گزارش‌دهی مرورهای سیستماتیک معرفی شد. این رویکرد به سرعت در حوزه‌های مختلف علمی گسترش یافت و به ابزاری حیاتی برای پژوهشگران تبدیل شد.

تاریخچه متاآنالیز

متاآنالیز نیز در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به‌عنوان یک روش آماری مستقل شناخته شد. یکی از پیشگامان این روش، Gene V. Glass بود که در سال ۱۹۷۶ اصطلاح “متاآنالیز” را معرفی کرد. هدف اصلی وی ترکیب نتایج مطالعات مختلف به‌منظور افزایش قدرت استنباط نتایج بود. از آن زمان، متاآنالیز به‌عنوان یک ابزار کلیدی در مرورهای سیستماتیک و پژوهش‌های بالینی به‌کار گرفته شد و به تدریج در سایر حوزه‌های علمی نیز کاربرد پیدا کرد.

نتیجه‌گیری

تاریخچه سیستماتیک ریویو و متاآنالیز نشان‌دهنده توسعه و گسترش این روش‌ها به‌عنوان ابزارهای حیاتی برای ارزیابی شواهد علمی و بهبود کیفیت تصمیم‌گیری در پژوهش‌های مختلف است. این روش‌ها به مرور زمان با پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی، به‌ویژه در زمینه تحلیل داده‌ها و نرم‌افزارهای آماری، بهبود یافته‌اند.

اهمیت سیستماتیک ریویو و متاآنالیز

۱. تجمع شواهد

سیستماتیک ریویو و متاآنالیز امکان جمع‌آوری و ارزیابی جامع شواهد (Comprehensive overview) از مطالعات متعدد را فراهم می‌کنند. این روش‌ها به پژوهشگران کمک می‌کنند تا از منابع مختلف بهره‌برداری کنند و به نتایج معتبری برسند.

۲. کاهش تعصب

این روش‌ها با استفاده از معیارهای مشخص و فرآیندهای منظم، به کاهش تعصب در انتخاب و تفسیر داده‌ها کمک می‌کنند. این امر موجب افزایش اعتبار و قابلیت اعتماد نتایج می‌شود.

۳. تعیین الگوهای عمومی

متاآنالیز امکان شناسایی الگوهای مشترک و تفاوت‌های معنادار در داده‌ها را فراهم می‌آورد. این امر به پژوهشگران کمک می‌کند تا درک بهتری از تأثیرات و نتایج مداخلات مختلف پیدا کنند.

۴. راهنمایی‌های بالینی و تصمیم‌گیری

نتایج سیستماتیک ریویو و متاآنالیز می‌توانند به‌عنوان مبنای علمی برای ایجاد دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های بالینی (Policy and practice) استفاده شوند. این اطلاعات به پزشکان و تصمیم‌گیرندگان کمک می‌کند تا انتخاب‌های بهتری در زمینه درمان و مداخلات داشته باشند.

۵. شناسایی شکاف‌های پژوهشی

این روش‌ها به شناسایی زمینه‌های نیازمند پژوهش (identifying gasps) بیشتر کمک می‌کنند. با تجزیه و تحلیل شواهد موجود، پژوهشگران می‌توانند حوزه‌هایی که هنوز به‌طور کامل بررسی نشده‌اند را شناسایی کنند.

۶. بهبود کیفیت پژوهش‌ها

اجرای سیستماتیک ریویو و متاآنالیز به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که کیفیت مطالعات اولیه را ارزیابی کنند و از این طریق، بر بهبود طراحی و روش‌شناسی پژوهش‌های آینده تأثیر بگذارند.

۷. تعیین نقاط قوت و ضعف

– این نوع مرور به شناسایی نقاط قوت و ضعف (identifying flaws) مطالعات موجود کمک می‌کند، که می‌تواند منجر به بهبود طراحی‌های پژوهشی آینده شود.

۸. کاهش بایاس

– با استفاده از روش‌های دقیق و ساختاریافته، مرور سیستماتیک می‌تواند به کاهش بایاس‌ها (identifying bias) در تجزیه و تحلیل داده‌ها و نتایج کمک کند.

۹. پایه‌گذاری برای متاآنالیز

– مرور سیستماتیک می‌تواند به عنوان مبنایی برای انجام متاآنالیز عمل کند، که به تجزیه و تحلیل کمی داده‌ها و بهبود قدرت استنباط نتایج کمک می‌کند.

۱۰. شفافیت

تمامی مراحل انجام مروری سیستماتیک به وضوح (transparency) مستند می‌شود تا دیگر پژوهشگران بتوانند آن را بررسی و ارزیابی کنند. 

در مجموع، سیستماتیک ریویو و متاآنالیز ابزارهای کلیدی برای پیشرفت علم و پژوهش‌های مبتنی بر شواهد هستند که به بهبود کیفیت تصمیم‌گیری‌های علمی و بالینی کمک می‌کنند.

مثال کلاسیک برای نشان دادن اهمیت سیستماتیک ریویو و متاآنالیز

یکی از مثال‌های معروف و جنجالی در زمینه سیستماتیک ریویو و متاآنالیز، مطالعه اندرو ویکفیلد (Andrew Wakefield) و همکارانش در سال ۱۹۹۸ درباره ارتباط بین واکسن MMR (سرخک، اوریون و سرخچه) و اوتیسم است.

خلاصه مطالعه

– مقاله اولیه: ویکفیلد و همکارانش در مقاله‌ای که در مجله Lancet منتشر شد، ادعا کردند که واکسن MMR ممکن است به بروز اوتیسم منجر شود. این مطالعه بر روی ۱۲ کودک انجام شد و نتیجه‌گیری‌هایی بر اساس مشاهدات غیرمستند ارائه شد.

واکنش جامعه علمی

– انتقادات و بررسی‌های بیشتر: این مطالعه به سرعت مورد انتقاد قرار گرفت و بسیاری از محققان و سازمان‌های بهداشتی از جمله CDC و WHO به بررسی دقیق‌تر این ادعا پرداختند.

مرور سیستماتیک و متاآنالیز

– مرورهای سیستماتیک: مطالعات متعددی برای بررسی ارتباط بین واکسن MMR و اوتیسم انجام شد که هیچ‌یک نتایج مشابهی را تأیید نکردند. این مرورها شامل تحلیل‌های بزرگ‌مقیاس و تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده از میلیون‌ها کودک بودند.

– نتیجه‌گیری‌ها: متاآنالیزها نشان دادند که هیچ شواهدی مبنی بر ارتباط میان واکسن MMR و اوتیسم وجود ندارد. این نتایج به سرعت در جامعه علمی منتشر شد و اعتبار ادعای ویکفیلد را به شدت زیر سؤال برد.

اهمیت

۱. تجزیه و تحلیل علمی: این مورد نشان می‌دهد که چگونه مرورهای سیستماتیک و متاآنالیز می‌توانند به درک صحیح و دقیق‌تری از شواهد علمی کمک کنند.

۲. تأثیر بر سیاست‌های بهداشتی: نتایج این مرورها به بازگشت اعتماد عمومی به واکسن‌ها و تأکید بر اهمیت واکسیناسیون در پیشگیری از بیماری‌های واگیردار کمک کرد.

۳. نتایج اخلاقی: این مثال همچنین بر اهمیت اخلاق در پژوهش‌های علمی تأکید می‌کند، زیرا ویکفیلد پس از انتشار مقاله خود به دلیل تقلب و عدم رعایت اصول اخلاقی از جامعه علمی طرد شد.

نتیجه‌گیری

این مثال به وضوح نشان می‌دهد که سیستماتیک ریویو و متاآنالیز می‌توانند نقش حیاتی در روشن‌سازی شواهد علمی و حفظ سلامت عمومی ایفا کنند.

کاربردهای سیستماتیک ریویو و متاآنالیز

۱. پژوهش‌های پزشکی

در علوم پزشکی، سیستماتیک ریویو و متاآنالیز برای ارزیابی اثربخشی درمان‌ها، داروها و مداخلات بالینی استفاده می‌شوند. این روش‌ها به تعیین بهترین روش‌های درمانی و ارائه شواهد علمی به پزشکان کمک می‌کنند.

۲. علوم اجتماعی

این روش‌ها در علوم اجتماعی برای تحلیل تأثیرات سیاست‌ها و برنامه‌های اجتماعی به کار می‌روند. پژوهشگران می‌توانند از آن‌ها برای بررسی مداخلات اجتماعی و تعیین بهترین راه‌حل‌ها استفاده کنند.

۳. علم آموزش

در حوزه آموزش، سیستماتیک ریویو و متاآنالیز برای شناسایی روش‌های آموزشی مؤثر و ارزیابی تأثیر آن‌ها بر یادگیری دانش‌آموزان به‌کار می‌روند.

۴. سلامت عمومی

این ابزارها در سلامت عمومی برای شناسایی روندهای بهداشتی، ارزیابی مداخلات پیشگیری و بررسی شواهد مربوط به بیماری‌ها و عوامل خطر استفاده می‌شوند.

۵. اقتصاد سلامت

در این حوزه، می‌توانند برای ارزیابی هزینه-اثربخشی درمان‌ها و مداخلات بهداشتی به کار روند و به تصمیم‌گیران در تخصیص منابع کمک کنند.

۶. تحقیقات روانشناسی

در روانشناسی، این روش‌ها به تجزیه و تحلیل تأثیر درمان‌های روانی و مداخلات بر روی نتایج روان‌شناختی و اجتماعی کمک می‌کنند.

۷. محیط زیست

سیستماتیک ریویو و متاآنالیز برای بررسی اثرات محیطی و ارزیابی تأثیرات تغییرات اقلیمی و مداخلات زیست‌محیطی نیز استفاده می‌شوند.

در نهایت، سیستماتیک ریویو و متاآنالیز به‌عنوان ابزارهای مهم برای دستیابی به شواهد معتبر و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه در زمینه‌های مختلف علمی و اجتماعی شناخته می‌شوند.

مراحل انجام سیستماتیک ریویو

۱. فعالیت‌های مقدماتی

– تدوین سوال پژوهشی:  سوال پژوهشی دقیق و مشخصی را تدوین کنید. از چارچوب‌های مشخص مانند PICO برای تدوین سوال پژوهشی استفاده کنید.

– بررسی ادبیات پژوهشی 

– تشکیل تیم تحقیقاتی خود

– انتخاب نرم‌افزار مدیریت استنادات و مرور سیستماتیک

انتخاب نرم‌افزار مدیریت استنادات:  نرم‌افزارهایی مانند EndNote، Mendeley  یا Zotero می‌توانند به شما در سازماندهی منابع کمک کنند.

انتخاب نرم‌افزار مرور سیستماتیک: نرم‌افزارهایی مانند Covidence، Rayyan  یا RevMan می‌توانند فرآیند مرور سیستماتیک را به صورت ساختاریافته انجام دهند.

۲. تدوین پروتکل

تدوین یک پروتکل دقیق و جامع برای مرور سیستماتیک، قدم بعدی مهم در این فرآیند است. پروتکل باید تمامی جزئیات روش‌شناسی و برنامه‌ریزی مرور را شامل شود و به عنوان یک نقشه راه برای پژوهش عمل کند. 

– تعریف معیارهای غربالگری مطالعات

– تصمیم‌گیری درباره جستجوی ادبیات و استفاده از پایگاه‌های داده (مانند PubMed ، Scopus، Web of Science)

– انتخاب ابزارهای ارزیابی کیفیت: ابزارهای استاندارد برای ارزیابی کیفیت مطالعات را انتخاب کنید (مانند معیارهای CASP، ابزار Cochrane، ابزار Newcastle-Ottawa)

– تصمیم‌گیری درباره نحوه استخراج داده‌ها

– بارگذاری پروتکل در یک وبسایت یا رجیستری

۳. طراحی استراتژی جست‌وجو

شما باید یک استراتژی جستجو طراحی کنید تا تمامی مقالات مرتبط با سوال پژوهشی خود را پیدا کنید. شما باید:

– مفاهیم اصلی موضوع خود را تعریف کنید.

– پایگاه‌های داده‌ای را که می‌خواهید در آنها جستجو کنید انتخاب کنید.

– لیستی از واژه‌ها برای توصیف هر مفهوم ارائه دهید.

– از منابعی مانند MESH برای پیدا کردن کلمات استفاده کنید.

– استراتژی جست‌و جوی خود را متناسب با استانداردهای فرمت هر پایگاه داده تطبیق دهید. 

– یک نسخه از استراتژی جستجو و جزئیات جستجو خود را ذخیره کنید.

۴. مدیریت منابع و ارجاعات

شما از یک ابزار مدیریت رفرنس استفاده می‌کنید تا تمام مقالاتی که از جستجوی ادبیات به دست آورده‌اید را پیگیری کنید. شامل 

– خروجی‌گیری از تمام نتایج جستجو

– بارگذاری نتایج جستجو 

– حذف مقالات تکراری

– انتقال مقالات از مدیر مراجع به نرم‌افزار مرور سیستماتیک 

۵. غربالگری

در مرحله ۵ شما تمام مقالاتی که پیدا کرده‌اید را بررسی خواهید کرد تا تصمیم بگیرید که آیا مرتبط با سوال پژوهشی شما هستند. شما باید:

– استفاده از ابزار مرور سیستماتیک مانند Covidence برای سازماندهی مقالات

– مطالعه عنوان و چکیده هر مقاله و رای دادن برای اضافه یا حذف 

– حل اختلافات با همکاران

– یافتن متن کامل تمام مقالات مورد قبول

– مطالعه متن کامل مقالات برای تصمیم گیری در مورد مرتبط بودن آنها

۶. ارزیابی کیفیت مطالعات:

در مرحله ۶ شما مقالاتی را که در مرور خود گنجانده‌اید ، برای بررسی کیفیت ارزیابی خواهید کرد. برای انجام این کار:

– از ابزارهای ارزیابی کیفیت برای درجه بندی هر مقاله استفاده کنید. 

– خلاصه ای از کیفیت ادبیات موجود در بررسی خود ایجاد کنید.

۷. استخراج داده‌ها

۸. نگارش مقاله

در مرحله ۸، شما یک مقاله یا پایان‌نامه در مورد مرور سیستماتیک خود خواهید نوشت. احتمالاً این مقاله یا پایان‌نامه شامل پنج بخش خواهد بود: مقدمه، روش‌ها، نتایج، بحث و نتیجه‌گیری. شما باید:

– استانداردهای گزارش‌دهی مورد استفاده خود را مانند PRISMA بررسی کنید.

– جداول داده‌های کامل شده خود و دیاگرام PRISMA را جمع‌آوری کنید.

– مقدمه موضوع و مطالعه خود، روش‌های تحقیق خود، نتایج تحقیقات خود و بحث درباره نتایج خود را بنویسید.

– یک چکیده از مطالعه خود و یک نتیجه‌گیری از مقاله خود بنویسید.

– مطالعاتی که در مرور سیستماتیک خود و دیگر مقالاتی که ممکن است در مقاله خود استفاده کرده‌اید را نقل قول کنید.

– اگر می‌خواهید کار خود را منتشر کنید، یک ژورنال هدف برای مقاله خود انتخاب کنید.

– چک‌لیست PRISMA به شما کمک خواهد کرد تا جزئیات مرور سیستماتیک خود را گزارش دهید. مقاله شما همچنین شامل یک نمودار PRISMA خواهد بود که تصویری از فرآیند تحقیق شما است

مراحل انجام متاآنالیز

۱. تعریف سؤال پژوهشی:

– تعیین موضوع و سوالات تحقیقاتی مشابه مراحل سیستماتیک ریویو.

۲. شناسایی مطالعات: 

– جستجوی سیستماتیک برای شناسایی مطالعاتی که نتایج کمی (آماری) ارائه می‌دهند.

۳. انتخاب و ارزیابی کیفیت مطالعات:

– بررسی کیفیت مطالعات شناسایی شده و انتخاب مطالعات با کیفیت بالا.

۴. استخراج داده‌های کمی:

– جمع‌آوری داده‌های آماری از مطالعات منتخب، مانند اندازه اثر و واریانس.

۵. تحلیل آماری:

– استفاده از نرم‌افزارهای آماری (مانند RevMan یا Stata) برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و ترکیب نتایج.

۶. ارزیابی ناهمگونی:

– بررسی وجود ناهمگونی بین نتایج مطالعات و استفاده از مدل‌های مناسب (مدل ثابت یا تصادفی) برای تحلیل.

۷. گزارش نتایج:

– تهیه گزارش جامع شامل نتایج متاآنالیز، تفسیرها و پیشنهادات، به همراه نمودارها و جداول.

این مراحل به پژوهشگران کمک می‌کنند تا به‌طور سیستماتیک و معتبر به جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها بپردازند و نتایج قابل اعتمادی ارائه دهند.

تفاوت متاآنالیز با مطالعات مرور سیستماتیک

۱. تعریف و هدف

– مرور سیستماتیک:
– یک روش پژوهشی است که به جمع‌آوری و ارزیابی شواهد از مطالعات مختلف می‌پردازد. هدف آن ارائه یک دیدگاه جامع و منظم از موضوعی خاص است.

– متاآنالیز:
– یک تحلیل آماری است که معمولاً به‌عنوان بخشی از یک مرور سیستماتیک انجام می‌شود. هدف آن ترکیب نتایج کمی چندین مطالعه برای به‌دست‌آوردن یک نتیجه کلی است.

۲. محتوا و روش‌ها

– مرور سیستماتیک:
– شامل مراحل جستجو، انتخاب، و ارزیابی کیفیت مطالعات است. این مرور می‌تواند شامل نتایج کیفی و کمی باشد و به توصیف و تحلیل شواهد موجود می‌پردازد.

– متاآنالیز:
– به تجزیه و تحلیل داده‌های کمی از مطالعات منتخب می‌پردازد. این شامل محاسبه اندازه‌های اثر، ارزیابی ناهمگونی و ارائه نتایج آماری است.

۳. خروجی

– مرور سیستماتیک:
– نتایج می‌تواند شامل خلاصه‌ای از شواهد، نقاط قوت و ضعف مطالعات، و پیشنهادات برای تحقیقات آینده باشد.

– متاآنالیز:
– نتایج معمولاً به‌صورت عددی (مانند اندازه اثر یا نسبت شانس) و نمودارهای آماری (مانند Forest plot) ارائه می‌شود.

۴. کاربردها

– مرور سیستماتیک:
– برای جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل شواهد در هر دو زمینه کیفی و کمی کاربرد دارد و می‌تواند در حوزه‌های مختلفی از جمله پزشکی، علوم اجتماعی، و آموزش استفاده شود.

– متاآنالیز:
– بیشتر در زمینه‌هایی که داده‌های کمی قابل مقایسه وجود دارد، مانند مطالعات بالینی و مداخلات درمانی، کاربرد دارد.

به‌طور کلی، متاآنالیز بخشی از یک مرور سیستماتیک است که به تجزیه و تحلیل آماری نتایج مطالعات می‌پردازد، در حالی که مرور سیستماتیک شامل جمع‌آوری و بررسی کلی شواهد است.