مالتیپل اسکلروزیس (ام اس) و سندرم گیلن باره بیماری های سیستم عصبی هستند. آنها یکسان نیستند، اما شباهت های زیادی به هم دارند.

ام اس و گیلن باره بیماری های خود ایمنی هستند. یعنی در این بیماریها سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت های خود حمله می کند. هر دو این بیماری ها زمانی شروع می شوند که سیستم ایمنی بدن به سلول های سیستم عصبی حمله کرده و به غلافی به نام میلین صدمه می زند. میلین یک لایه عایق است که عصب را احاطه کرده و در انتقال پیام های عصبی به آنها کمک می کند.
هر بیماری بر قسمتی از سیستم عصبی تاثیر می گذارد:

• ام اس به سیستم عصبی مرکزی که شامل مغز و نخاع است، صدمه می زند.
• گیلن باره به سیستم عصبی محیطی صدمه می زند، که شامل اعصاب خارج از مغز و نخاع است. آنها به سیستم عصبی مرکزی کمک می کنند تا با سایر قسمت های بدن شامل پوست، قلب و ماهیجه ها ارتباط برقرار نماید.
• بیماری پلی نوروپاتی میلین زدای مزمن (یک بیماری عصبی است با علائمی چون خستگی، بی حسی و درد. واکنش های بیمار کند است و در بازوها و پاها احساس ضعف می کند.) با گیلن باره در ارتباط است و در بسیاری از علائم شباهت دارند، اما پلی نوروپاتی میلین زدای مزمن خیلی طول می کشد و اگر زود تشخیص داده نشود می تواند موجب اثرات پایدار گردد.

ابتلای همزمان به دو بیماری ام اس و گیلن باره در یک فرد، اتفاق بسیار نادری است. اما این اتفاق افتاده است و بر اساس گفته کارشناس ممکن است یک تصادف باشد اما هر دوی این بیماریها در عللی که ممکن است آنها را با هم تحریک کند، شریکند.

علت ها

پزشکان واقعا علل بیماری های ام اس و گیلن باره و پلی نوروپاتی میلین زدای مزمن را نمی دانند. اما آنها چند فرضیه دارند.
گیلن باره اغلب چند روز یا چند هفته پس از یک عفونت مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا شروع می شود. به تازگی، کارشناسان تعداد زیادی از افراد را که با پشه ناقل ویروس زیکا مبتلا شده اند را دیده اند که دارای گیلن باره نیز هستند.
باکتری یا ویروسی که باعث تحریک گیلن باره می شود سلول های سیستم عصبی را به شکلی تغییر می دهد که سیستم ایمنی فکر می کند سلول های سیستم عصبی مهاجم هستند. در تعداد کمی از افراد، چند روز یا چند هفته پس از واکسیناسیون گیلن باره بروز پیدا کرده است.
شروع پلی نوروپاتی میلین زدای مزمن بسیار شبیه گیلن باره می باشد اما با پیشرفت بیماری، میلین که وظیفه محافظت از اعصاب را به عهده دارد آسیب دیده یا کاملا از بین می‌رود و باعث عملکرد غیرعادی یا توقف کامل فعالیت عصب می‌گردد.

در بروز ام اس چند چیز ممکن است نقش داشته باشند از جمله:

• عفونت هایی چون ویروس اپشتین بار، هرپس یا باکتری کلامیدیا پنومونی.
• ژن ها
• کمبود ویتامین D
• سیگار کشیدن

علائم

ام اس، گیلن باره و پلی نوروپاتی میلین زدای مزمن هر کدام سیگنال های عصبی را تحت تاثیر قرار می دهند. علائم شایع هر دو عبارتند از:

• ضعف
• بی حسی
• سوزن سوزن شدن بازوها و پاها

علائم گیلن باره معمولا طی چند روز شروع شده و از پاها به بالا تنه منتشر می شود. برخلاف گیلن باره که علائم در نهایت تخفیف پیدا کرده و بیمار بهبود می یابد، پلی نوروپاتی میلین زدای مزمن پیشرفت می کند و بیماران ممکن است معلولیت دائمی پیدا کنند. ام اس اغلب طی چند روز شروع می شود، اما بعضی مواقع علائم تا مدتی ظاهر نمی شوند.

بی حسی ناشی از ام اس معمولا شدید نیست. اما این بیماری می تواند باعث بروز علائم زیر نیز شود:

• مشکلات مثانه
• سرگیجه
• خستگی
• درد
• گرفتگی و سفت شدن عضلات
• اشکال در صحبت کردن و عمل بلع
• مشکلات بینایی

گیلن باره ضعفی را به همراه می آورد که ممکن است سال ها طول بکشد. بیمار ممکن است کاملا فلج شود. این فلجی، تنفس و عمل بلع را سخت می کند. علائم پلی نوروپاتی میلین زدای مزمن همانند علائم گیلن باره هستند و شاخصه آنها سخت راه رفتن و پیشرفت طولانی تر علائم است.

درمان

داروهایی که روند پیشرفت ام اس را کند کرده و از بروز حملات این بیماری جلوگیری می نمایند، عبارتند از:

• آلموتوزومب
• دی متیل فومارات
• فینگولیمود
• گلاتیرامر استات
• اینترفرون
• میتوکسانترون
• ناتالیزومب
• تری فلونومید

پزشک همچنین برای کاهش التهابات در طول دوره های عود ام اس داروهای استروئیدی تجویز می کند.

دو درمان اصلی برای گیلن باره و پلی نوروپاتی میلین زدای مزمن عبارتند از:

• تعویض پلاسما: خون از بدن شما خارج می شود. پلاسما – قسمت مایع خون – از سلول های سفید و قرمز جدا شده، سپس سلولها به بدن شما بازمی گردند. از بین بردن پلاسما پادتن ها را بیرون می آورد. آنها بخشی از واکنش سیستم ایمنی بدن نسبت به اعصاب آسیب دیده هستند.
• ایمونوگلوبولین تراپی: در این روش پروتئین هایی که بدن معمولا از آنها برای حمله به ویروس ها و باکتریها استفاده می کند، به بیمار تزریق می شود. این کار حمله سیستم ایمنی به اعصاب را تسهیل می کند. پزشکان هنوز به درستی نمی دانند این کار چگونه انجام می شود.

چشم انداز

ام اس یک بیماری مادام العمر است. اگرچه علائم گاه عود کرده و گاهی فروکش می کنند اما درمان قطعی برای آن وجود ندارد. در برخی افراد حملات شدید و مکرر است.  به لطف داروهای جدید، آینده درمان برای بیماران ام اس روشن تر از گذشته است. اکثر افراد مبتلا به ام اس ۲۰ سال پس از تشخیص بیماریشان نیز قادر به راه رفتن هستند.
افراد مبتلا به گیلن باره ممکن است علائم شدیدی داشته باشند، اما معمولا بهبودی کامل پیدا می کنند. گیلن باره اغلب پس از چند هفته بهبود می یابد، اما ضعف ناشی از آن تا سال ها ممکن است ادامه یابد.
گاهی اوقات، بی حسی و سوزن سوزن شدن سال ها پس از اولین حمله، بازخواهند گشت. تشخیص زودهنگام، کلید توقف پیشرفت پلی نوروپاتی میلین زدای مزمن است. در حدود ۳۰٪ از بیماران پلی نوروپاتی میلین‌زدای مزمن تا وابستگی به صندلی چرخدار نیز پیش می روند.