زیست‌شناسیزیست‌شناسی (۱)

سوال های تشریحی گفتار دوم فصل پنجم زیست شناسی دهم

امتیازی که به این مقاله می دهید چند ستاره است؟
[کل: ۲ میانگین: ۵]

نمونه آزمون زیست‌شناسی دهم
توجه داشته باشید این آزمون صرفا برای کمک به یادگیری شما طراحی و ارائه شده است و هیچ‌گونه امتیاز یا اطلاعاتی از شما در این وب‌سایت بایگانی نمی‌‌شود. 

آزمون شامل ۲۵ پرسش است. 


سلام و درود

«تکرار مادر مهارت‌هاست»

در راستای افزایش مهارت شما آزمون‌های متنوع و زیادی از خط به خط این گفتار برای شما آماده شده است. هر آزمون دارای ۱۰ سوال ۲ گزینه‌ای است.

برای تثبیت مطلب در حافظه و یادگیری هر چه بیشتر مطلب، در آزمون‌های آنلاین «آینده‌نگاران مغز» شرکت کنید.

برای شرکت در انواع آزمون‌های آنلاین «گفتار تشکیل ادرار و تخلیهٔ آن» بر لینک زیر کلیک کنید:

» تشکیل ادرار و تخلیهٔ آن


کتاب الکترونیکی پرسش‌های دو گزینه‌ای

پرسش‌های دو گزینه‌ای و خط به خط گفتارهای زیست‌شناسی چیست و گسترهٔ حیات؛ برای دانلود اینجا کلیک کنید.


برای مشاهده «کتاب الکترونیکی» کلیک کنید.


کتاب الکترونیکی تعمیق و تثبیت یادگیری زیست‌شناسی

پرسش‌های جاهای خالی و خط به خط گفتار زیست‌شناسی چیست؛ برای دانلود اینجا کلیک کنید. 


برای مشاهده «کتاب الکترونیکی» کلیک کنید.



فصل تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد

شامل گفتارهای:

گفتار ۱. هم ایسـتایی وکلیه‌ها
گفتار ۲. تشـکیل ادرار و تخلیـۀ آن
گفتار ۳. تنوع دفع و تنظیم اسمزی در جانداران

بارم­‌بندی مربوط به این فصل:

نوبت اول: ۰ نمره
نوبت دوم: ۲/۵ نمره
نوبت دوم نهایی، شهریور و دی‌ماه: ۱/۵ نمره



» پرسش‌های نهایی این گفتار در لینک زیر: 
 
پس از نهایی شدن


در حال آماده سازی برای طرح پرسش

قدردان شکیبایی شما هستیم!


گفتار فرایند تشکیل ادرار و تخلیه آن


پرسش‌های دو گزینه‌ای


▪️در هر جمله با انتخاب یکی از عبارات داخل پرانتز جمله درست را به دست آورید.

الف) فرایند تشکیل ادرار، شامل (دو – سه) مرحله است. 

سه

ب) نخستین مرحله‌ی تشکیل ادرار، (ترواش – ترشح) است.

تراوش

در این مرحله بخشی از خوناب در نتیجه‌ی فشار خون از (کلافک – دور لوله‌ای) خارج شده و به (کپسول بومن – لوله هنله) وارد می‌شوند. این فرایند را (تراوش – ترشح) می‌نامند.

کلافک – کپسول بومن – تراوش

هم ساختار (دور لوله‌ای – کلافک) و هم ساختار (لوله هنله – کپسول بومن) برای تراوش متناسب شده است.

کلافک – کپسول بومن

مویرگ‌های کلافک از نوع (پیوسته – منفذدار) هستند و بنابراین امکان خروج از آنها به خوبی فراهم (نیست – است).

منفذدار – است

قطر سرخرگ (وابران – آوران) بیشتر از قطر سرخرگ (آوران – وابران) است. 

آوران – وابران

برای اینکه فشارِ تراوشی به حد کافی (کم – زیاد) باشد ساز و کار ویژه‌ای در نظر گرفته شده‌ است.

زیاد

 


پرسش‌های سطر به سطر


▪️جاهای خالی عبارات زیر را با کلمات مناسب کامل کنید. 

الف) فرایند تشکیل ادرار، شامل سه مرحله ……….، …………… و ……………. است. 

تراوش – بازجذب – ترشح

ب) در این مرحله بخشی از خوناب در نتیجه‌ی …………. از کلافک خارج شده و به کپسول بومن وارد می‌شوند. این فرایند را …………….. می‌نامند. 

فشار خون – تراوش

هم ساختار کلافک و هم ساختار کپسول بومن برای ………… متناسب شده است.

تراوش

مویرگ‌های کلافک از نوع …………. هستند و بنابراین امکان خروج از آنها به خوبی فراهم است.

منفذدار

تفاوت قطر سرخرگ‌های آوران و وابران، فشار تراوشی را در مویرگ‌های کلافک ………….. می‌دهد.

افزایش


پرسش‌های توصیفی – تشریحی


▪️فرایند تشکیل ادرار، شامل چه مراحلی است؟

شامل سه مرحله تراوش، بازجذب و ترشح

فرایند تشکیل ادرار، شامل چند مرحله است؟

سه

نخستین مرحله تشکیل ادرار چیست؟

تراوش

در کدام مرحله تشکیل ادرار، بخشی از خوناب، در نتیجه فشار خون از کلافک خارج شده به کپسول بومن وارد می‌شوند؟

تراوش

در مرحله تراوش از تشکیل ادرار کدام مواد، در نتیجه فشار خون از کلافک خارج شده به کپسول بومن وارد می‌شوند؟

بخشی از خوناب شامل آب و مواد محلول در آن به جز پروتئین‌ها

در مرحله تراوش تشکیل ادرار کدام مواد، در نتیجه فشار خون از کلافک خارج نشده و به کپسول بومن وارد نمی‌­شوند؟

مولکول‌های بزرگ‌تر از منافذ مویرگ‌های کلافک مانند پروتئین‌ها

در مرحله تراوش، بخشی از خوناب، در نتیجه فشار خون از کدام شبکه مویرگی خارج شده و به کدام بخش نفرون وارد می‌شود؟

از کلافک خارج شده و به کپسول بومن وارد می‌شود. 

در مرحله تراوش تشکیل ادرار بخشی از خوناب، در نتیجه چه عاملی از کلافک خارج شده و به کپسول بومن وارد می‌شود؟

فشار خون

ساختار کدام بخش‌ها، برای تراوش در تشکیل ادرار متناسب شده است؟

کلافک و کپسول بومن

۱۰- ساختار کلافک و ساختار کپسول بومن برای کدام مرحله تشکیل ادرار متناسب شده است؟

تراوش

۱۱- ساختار کلافک چگونه برای تشکیل ادرار متناسب شده است؟

مویرگ‌های کلافک منافذ بزرگی در دیواره خود دارند و بنابراین امکان خروج مواد از آنها به خوبی فراهم است. غشای پایه این شبکه مویرگی در حدود پنج برابر ضخیم تر از غشای پایه در سایر مویرگ‌هاست و از خروج پروتئین­های خوناب جلوگیری می‌کند.

۱۲- مویرگ‌های کلافک منافذ بزرگی در دیواره خود دارند. علت چنین ساختاری چیست؟

تناسب با تراوش در تشکیل ادرار یعنی امکان خروج مواد از آنها به خوبی فراهم است.

۱۳- کدام ویژگی امکان خروج مواد از کلافک به خوبی فراهم است؟

تناسب ساختار کلافک با تراوش در تشکیل ادرار یعنی مویرگ‌های کلافک منافذ بزرگی در دیواره خود دارند.

۱۴- پروتئین‌ها به طور معمول نمی‌توانند از منافذ دیواره کلافک عبور کنند. علت چیست؟

به علت اندازه بزرگی که پروتئین‌ها دارند و غشای پایه ضخیم.

۱۵- کدام مواد به طور معمول نمی‌توانند از منافذ دیواره کلافک عبور کنند؟

پروتئین‌ها به علت اندازه بزرگی که دارند.


پرسش‌های یادگیری موثر


▪️درست یا نادرست بودن جملات زیر را مشخص کنید. در جملات نادرست، عبارت‌های غلط را پیدا کرده و زیر آنها خط بکشید.

الف) تراوش، نخستین مرحله‌ی تشکیل ادرار است.

درست

ب) هم ساختار کلافک و هم ساختار کپسول بومن برای تراوش متناسب شده است.

درست

مولکول‌های بزرگتر نمی‌توانند وارد کپسول بومن شوند.

درست

قطر سرخرگ آوران بیشتر از قطر سرخرگ وابران است. 

درست


پرسش‌های مقایسه‌ای


◾هر یک از موارد زیر معرف کدام مرحله تشکیل ادرار است؟ 

الف) در این مرحله بخشی از خوناب در نتیجه‌ی فشار خون از کلافک خارج شده و به کپسول بومن وارد می‌شوند.

تراوش



سوال‌های تشریحی گفتار تشکیل ادرار و تخلیه آن

۱۶- اما اگر پروتئینی بتواند از منافذ بزرگی در دیواره مویرگ‌های کلافک عبور کند آن گاه با چه مانعی روبه رو خواهد شد؟

غشای پایه مویرگ‌های کلافک. این غشا در حدود پنج برابر ضخیم تر از غشای پایه در سایر مویرگ‌هاست و از خروج پروتئین‌های خوناب جلوگیری می‌کند

۱۷- غشای پایه کدام شبکه مویرگی در حدود پنج برابر ضخیم تر از غشای پایه در سایر مویرگ‌هاست؟

کلافک (گلومرول)

۱۸- غشای پایه کلافک (گلومرول) در حدود پنج برابر ضخیم­تر از غشای پایه در سایر مویرگ‌هاست. علت چیست؟

تا از خروج پروتئین‌های خونابی که از منافذ دیواره کلافک عبور کرده اند، جلوگیری کند.

۱۹- غشای پایه گلومرول را با غشای پایه در سایر مویرگ‌ها مقایسه نمایید.

غشای پایه گلومرول در حدود پنج برابر ضخیم تر از غشای پایه در سایر مویرگ‌هاست.

۲۰- نقش غشای پایه گلومرول چیست؟

از خروج پروتئین‌های خونابی که از منافذ دیواره کلافک عبور کرده اند، جلوگیری می‌کند.

۲۱- نیروی لازم برای خروج مواد در فرایند تراوش تشکیل ادرار، چگونه تأمین می‌شود؟

از فشار خون تأمین می‌شود. برای اینکه فشار تراوشی به حد کافی زیاد باشد سازوکار ویژه ای برای کلافک در نظر گرفته شده است. قطر سرخرگ آوران بیشتر از قطر سرخرگ وابران است و این، فشار تراوشی را در مویرگ‌های کلافک افزایش می‌دهد.

۲۲- کدام ویژگی ساختاری در کلیه، فشار تراوشی را در مویرگ‌های کلافک افزایش می‌دهد؟

سازوکار ویژه ای برای کلافک در نظر گرفته شده است. قطر سرخرگ آوران بیشتر از قطر سرخرگ وابران است و این، فشار تراوشی را در مویرگ‌های کلافک افزایش می‌دهد.

۲۳- قطر سرخرگ آوران بیشتر از قطر سرخرگ وابران است. علت چیست؟

این، فشار تراوشی را در مویرگ‌های کلافک افزایش می‌دهد.

۲۴- قطر سرخرگ آوران و قطر سرخرگ وابران چه فرقی می‌کند؟

قطر سرخرگ آوران بیشتر از قطر سرخرگ وابران است.

۲۵- برای اینکه فشار تراوشی به حد کافی زیاد باشد سازوکار ویژه ای برای کلافک در نظر گرفته شده است. این سازوکار چیست؟

قطر سرخرگ آوران بیشتر از قطر سرخرگ وابران است و این، فشار تراوشی را در مویرگ­های کلافک افزایش می‌­دهد.

۲۶- اطراف کدام شبکه مویرگی را کپسول بومن احاطه کرده است؟

کلافک

۲۷- اطراف کلافک را کدام بخش نفرون احاطه کرده است؟

کپسول بومن

۲۸- کپسول بومن شامل چند دیواره است؟

دو دیواره است. یکی بیرونی و دیگری درونی دیواره درونی که با کلافک در تماس است.

۲۹- دیواره درونی و بیرونی کپسول بومن را با هم مقایسه نمایید.

دیواره درونی که با کلافک در تماس است، شکاف‌های فراوانی برای ورود مواد به گردیزه دارد. یاخته‌های دیواره بیرونی کپسول بومن از نوع پوششی سنگ فرشی ساده اند اما یاخته‌های دیواره درونی آن، به سمت کلافک، از نوع خاصی یاخته‌های پوششی به نام پودوسیت (به معنای یاخته پادار) ساخته شده اند.

۳۰- دیواره درونی کپسول بومن با کدام شبکه مویرگی در تماس است؟

کلافک

۳۱- کدام دیواره کپسول بومن با کلافک در تماس است؟

دیواره درونی

۳۲- دیواره درونی کپسول بومن شکاف‌های فراوانی دارد. علت چیست؟

برای ورود مواد به گردیزه

۳۳- نوع بافت پوششی یاخته‌های دیواره بیرونی کپسول بومن چیست؟

از نوع پوششی سنگ فرشی ساده اند.

۳۴- یاخته‌های دیواره درونی کپسول بومن، به سمت کلافک، از نوع خاصی یاخته‌های پوششی ساخته شده اند. نام آنها چیست؟

پودوسیت (به معنای یاخته پادار)

۳۵- یاخته‌های کدام بخش نفرون از نوع خاصی یاخته‌های پوششی به نام پودوسیت (به معنای یاخته پادار) ساخته شده اند؟

یاخته‌های دیواره درونی کپسول بومن

۳۶- کدام یاخته‌ها، رشته‌های کوتاه و پا مانند فراوانی دارد. این یاخته‌ها در کجا دیده می‌شوند؟

پودوسیت‌ها. یاخته‌های دیواره درونی کپسول بومن.

۳۷- پودوسیتها با پاهای خود اطراف کدام شبکه مویرگی را احاطه کرده اند؟

مویرگ‌های کلافک

۳۸- کدام یاخته‌ها با پاهای خود اطراف مویرگهای کلافک را احاطه کرده اند؟

پودوسیت‌ها

۳۹- پودوسیت‌ها با پاهای خود اطراف مویرگ‌های گلومرول را احاطه کرده اند. علت چنین ساختاری چیست؟

نه تنها فاصله بین دیواره گردیزه و کلافک تقریباً از بین رفته است، بلکه شکافهای باریک متعددی که در فواصل بین پاها وجود دارد به خوبی امکان نفوذ مواد را به گردیزه فراهم می‌کند.

۴۰- نه تنها فاصله بین دیواره گردیزه و کلافک تقریباً از بین رفته است، بلکه شکافهای باریک متعددی که در فواصل بین پاها وجود دارد به خوبی امکان نفوذ مواد را به گردیزه فراهم می‌کند. چگونه این موارد فراهم شده است؟

پودوسیتها با پاهای خود اطراف مویرگ‌های گلومرول را احاطه کرده اند.

۴۱- در تراوش مواد بر چه اساس، وارد گردیزه می‌شوند؟

بر اساس اندازه

۴۲- چرا در تراوش هم مواد دفعی مثل اوره و هم مواد مفید مثل گلوکز و آمینو اسیدها به گردیزه وارد می‌شوند؟

در تراوش مواد بر اساس اندازه، وارد گردیزه می‌شوند و هیچ انتخاب دیگری صورت نمی‌گیرد.

۴۳- در تراوش تشکیل ادرار کدام مواد، وارد گردیزه می‌شوند؟

هم مواد دفعی مثل اوره و هم مواد مفید مثل گلوکز و آمینو اسیدها به گردیزه وارد می‌شوند به عبارت دیگر خوناب شامل آب و مواد محلول در آن به جز پروتئین‌ها.

۴۴- در تراوش هم مواد دفعی مثل اوره و هم مواد مفید مثل گلوکز و آمینو اسیدها به گردیزه وارد می‌شوند. مواد مفید دوباره باید به خون بازگردند. این فرایند را چه می‌نامند؟

باز جذب

۴۵- اهمیت فرایند بازجذب در مراحل تشکیل ادرار چیست؟

در تراوش مواد بر اساس اندازه، وارد گردیزه می‌شوند و هیچ انتخاب دیگری صورت نمی‌گیرد. بنابراین، هم مواد دفعی مثل اوره و هم مواد مفید مثل گلوکز و آمینو اسیدها به گردیزه وارد می‌شوند. مواد مفید دوباره باید به خون بازگردند.

۴۶- فرایند باز جذب در تشکیل ادرار چگونه صورت می‌گیرد؟

یاخته‌های دیواره گردیزه مواد مفید را از مواد تراوش شده می‌گیرند و آنها را در سمت دیگر خود (به سمت خارج گردیزه) رها می‌کنند. این مواد توسط مویرگ‌های دور لوله ای، دوباره جذب و به این ترتیب به خون وارد می‌شوند. در بیشتر موارد، بازجذب فعال است و با صرف انرژی زیستی انجام می‌گیرد، گرچه بازجذب ممکن است غیرفعال باشد مثل بازجذب آب که با اسمز انجام می‌شود.

۴۷- در فرایند بازجذب از مراحل تشکیل ادرار کدام مواد دوباره جذب می‌شوند؟

مواد مفید مثل گلوکز، آب و آمینو اسیدها

۴۸- کدام یاخته‌های دیواره گردیزه مواد مفید را از مواد تراوش شده می‌گیرند و آنها را در سمت دیگر خود (به سمت خارج گردیزه) رها می‌کنند؟

یاخته‌های لوله پیچ خورده نزدیک، لوله هنله و لوله پیچ خورده دور

۴۹- کدام یاخته‌های دیواره گردیزه فرایند بازجذب در تشکیل ادرار را انجام می‌دهند؟

یاخته‌های لوله پیچ خورده نزدیک، لوله هنله و لوله پیچ خورده دور

۵۰- در فرایند بازجذب، مواد مفید توسط کدام شبکه مویرگی، دوباره جذب و به این ترتیب به خون وارد می‌شوند؟

مویرگ‌های دور لوله ای

۵۱- به محض ورود مواد تراوش شده به کدام بخش نفرون بازجذب آغاز می‌شود؟

لوله پیچ خورده نزدیک

۵۲- به محض ورود مواد تراوش شده به لوله پیچ خورده نزدیک کدام فرایند تشکیل ادرار آغاز می‌شود؟

بازجذب

۵۳- دیواره لوله پیچ خورده نزدیک از یک لایه بافت پوششی مکعبی تشکیل شده است که ریزپرز دارند. علت چنین ساختاری چیست؟

ریزپرزها سطح بازجذب را افزایش می‌دهند طوری که مقدار مواد بازجذب شده در این قسمت از گردیزه بیش از سایر قسمت‌هاست.

۵۴- بازجذب مواد در کدام بخش نفرون آغاز می‌شود؟

لوله پیچ خورده نزدیک

۵۵- ویژگی‌های ساختاری یاخته‌های دیواره لوله پیچ خورده نزدیک نفرون چیست؟

دیواره لوله پیچ خورده نزدیک از یک لایه بافت پوششی مکعبی تشکیل شده است که ریزپرز دارند.

۵۶- یاخته‌های دیواره کدام بخش نفرون از یک لایه بافت پوششی مکعبی تشکیل شده است که ریزپرز دارند؟

لوله پیچ خورده نزدیک

۵۷- مقدار مواد بازجذب شده در لوله پیچ خورده نزدیک گردیزه بیش از سایر قسمت‌هاست. علت چیست؟

وجود ریزپرزهای فراوان در لوله پیچ خورده نزدیک

۵۸- مقدار مواد بازجذب شده در کدام قسمت از گردیزه بیش از سایر قسمت‌هاست؟

لوله پیچ خورده نزدیک

۵۹- علت وجود ریزپرزهای فراوان در یاخته‌های دیواره لوله پیچ خورده نزدیک چیست؟

ریزپرزها سطح بازجذب را افزایش می‌دهند.

۶۰- بازجذب کدام ماده غیرفعال می‌باشد؟

آب

۶۱- بازجذب آب با چه فرایندی انجام می‌شود؟

غیرفعال یا به عبارت بهتر اسمز

۶۲- بازجذب کدام ماده با اسمز انجام می‌شود؟

آب

۶۳- انواع بازجذب مواد در تشکیل ادرار به چه صورت‌هایی است؟

در بیشتر موارد، بازجذب فعال است و با صرف انرژی زیستی انجام می‌گیرد، گرچه بازجذب ممکن است غیرفعال باشد مثل بازجذب آب که با اسمز انجام می‌شود.

۶۴- کدام نوع بازجذب با صرف انرژی زیستی انجام می‌گیرد؟

بازجذب فعال

۶۵- ترشح در جهت مخالف کدام فرایند تشکیل ادرار رخ می‌دهد؟

بازجذب

۶۶- فرایند ترشح در تشکیل ادرار با چه روش‌هایی انجام می‌گیرد؟

در بیشتر موارد به روش فعال و با صرف انرژی زیستی

۶۷- در کدام فرایند تشکیل ادرار، موادی که لازم است دفع شوند از مویرگ‌های دورلوله ای یا خود یاخته‌های گردیزه به درون گردیزه ترشح می‌شوند؟

ترشح

۶۸- در فرایند ترشح کدام مواد از مویرگ‌های دورلوله ای یا خود یاخته‌های گردیزه به درون گردیزه ترشح می­شوند؟

موادی که لازم است دفع شوند مانند بعضی از سموم، داروها و یون‌های هیدروژن و پتاسیم اضافی

۶۹- در فرایند ترشح موادی که لازم است دفع شوند از کدام شبکه مویرگی به درون گردیزه ترشح می­شوند؟

مویرگ‌های دورلوله ای

۷۰- در فرایند ترشح موادی که لازم است دفع شوند از کدام یاخته‌ها به درون گردیزه ترشح می­شوند؟

از مویرگ‌های دورلوله ای یا خود یاخته‌های گردیزه

۷۱- کدام مواد به وسیله ترشح از مراحل تشکیل ادرار دفع می‌شوند؟

بعضی از سموم، داروها و یون‌های هیدروژن و پتاسیم اضافی

۷۲- کدام فرایند تشکیل ادرار، در تنظیم میزان pH خون، نقش مهمی‌دارد؟

ترشح

۷۳- اگر pH خون کاهش یابد، کلیه‌ها کدام یون را ترشح می‌کند؟

یون هیدروژن

۷۴- در چه صورتی کلیه‌ها یون هیدروژن را ترشح می‌کند؟

اگر pH خون کاهش یابد

۷۵- اگر pH خون افزایش یابد، کلیه کدام یون را بیشتر دفع می‌کند؟

بیکربنات بیشتری

۷۶- در چه صورت کلیه بیکربنات بیشتری دفع می‌کند؟

اگر pH خون افزایش یابد

۷۷- کلیه چگونه pH خون را در محدوده ثابتی نگه می‌دارد؟

ترشح در تنظیم میزان pH خون، نقش مهمی‌دارد. اگر pH خون کاهش یابد، کلیه‌ها یون هیدروژن را ترشح می‌کند. اگر pH خون افزایش یابد، کلیه بیکربنات بیشتری دفع می‌کند.

۷۸- ادرار پس از ساخته شدن در کلیه، از طریق میزنای به کدام بخش وارد می‌شود؟

مثانه

۷۹- ادرار پس از ساخته شدن در کلیه، از چه طریق به مثانه وارد می‌شود؟

میزنای

۸۰- چه عاملی ادرار را در میزنای به پیش می‌راند؟

حرکت کرمی‌دیواره میزنای، که نتیجه انقباضات ماهیچه صاف دیواره آن است، ادرار را به پیش می‌راند.

۸۱- نقش حرکت کرمی‌دیواره میزنای چیست؟

ادرار را از لگنچه به مثانه به پیش می‌راند

۸۲- حرکت کرمی‌دیواره میزنای نتیجه چیست؟

انقباضات ماهیچه صاف دیواره آن است

۸۳- پس از ورود ادرار به مثانه چه عاملی مانع بازگشت ادرار به میزنای می‌شود؟

دریچه ای که حاصل چین خوردگی مخاط مثانه بر روی دهانه میزنای است.

۸۴- کیسه ای ماهیچه ای که ادرار را موقتاً ذخیره می‌کند، چیست؟

مثانه

۸۵- انعکاس تخلیه ادرار چگونه فعال می‌شود؟

چنانچه حجم ادرار جمع شده در مثانه از حد مشخصی فراتر رود، کشیدگی دیواره مثانه باعث تحریک گیرنده‌های کششی و فرستادن پیام عصبی به نخاع می‌شود و به این ترتیب انعکاس تخلیه ادرار فعال می‌شود.

۸۶- با تحریک کدام نوع گیرنده‌های مثانه، انعکاس تخلیه ادرار فعال می‌شود؟

گیرنده‌های کششی

۸۷- چه عاملی باعث تحریک گیرنده‌های کششی دیواره مثانه می‌شود؟

چنانچه حجم ادرار جمع شده در مثانه از حد مشخصی فراتر رود، کشیدگی دیواره مثانه باعث تحریک گیرنده‌های کششی

۸۸- نتیجه تحریک گیرنده‌های کششی دیواره مثانه چیست؟

پیام عصبی به نخاع فرستاده می‌شود و به این ترتیب انعکاس تخلیه ادرار فعال می‌شود.

۸۹- با فرستادن پیام عصبی از گیرنده‌های کششی دیواره مثانه به کدام بخش، انعکاس تخلیه ادرار فعال می‌شود؟

نخاع

۹۰- نتیجه فعال شدن انعکاس تخلیه ادرار به چه صورت نمایان می‌شود؟

نخاع با فرستادن پیام عصبی به مثانه، ماهیچه‌های صاف دیواره مثانه را منقبض می‌کند. با افزایش شدت انقباض، ادرار از مثانه خارج و به میزراه وارد می‌شود.

۹۱- با افزایش شدت انقباض دیواره مثانه، ادرار از مثانه خارج و به کجا وارد می‌شود؟

میزراه

۹۲- در محل اتصال مثانه به میز راه، کدام بخش موثر در تخلیه مثانه قرار دارد؟

بنداره (اسفنکتر)

۹۳- در محل اتصال مثانه به میز راه، بنداره قرار دارد. انواع این بنداره‌ها کدامند؟

بنداره داخلی میزراه و بنداره خارجی میزراه

۹۴- کدام بنداره میزراه، از نوع ماهیچه صاف و غیرارادی است؟

بنداره داخلی میزراه

۹۵- کدام بنداره میزراه از نوع ماهیچه صاف است؟

بنداره داخلی میزراه

۹۶- عملکرد کدام بنداره میزراه از نوع غیرارادی است؟

بنداره داخلی میزراه

۹۷- نوع بافت بنداره‌های میزراهی چیست؟

ماهیچه ای

۹۸- بنداره‌های میزراهی را با یکدیگر مقایسه نمایید.

بنداره داخلی میزراه، از نوع ماهیچه صاف و غیرارادی است. بنداره خارجی میزراه، از نوع ماهیچه مخطط و تحت فرمان ارادی است.

۹۹- کدام بنداره میزراه، از نوع ماهیچه مخطط و تحت فرمان ارادی است؟

بنداره خارجی میزراه

۱۰۰- کدام بنداره میزراه از نوع ماهیچه مخطط است؟

بنداره خارجی میزراه

۱۰۱- عملکرد کدام بنداره میزراه تحت فرمان ارادی است؟

بنداره خارجی میزراه

۱۰۲- در نوزادان تخلیه مثانه به صورت غیرارادی صورت می‌گیرد. علت چیست؟

در نوزادان و کودکانی که هنوز ارتباط مغز و نخاع آنان به طور کامل برقرار نشده است، تخلیه مثانه به صورت غیرارادی صورت می‌گیرد.

۱۰۳- در کدام نوزادان و کودکان، تخلیه مثانه به صورت غیرارادی صورت می‌گیرد؟

در نوزادان و کودکانی که هنوز ارتباط مغز و نخاع آنان به طور کامل برقرار نشده است، تخلیه مثانه به صورت غیرارادی صورت می‌گیرد.

۱۰۴- در نوزادان و کودکانی که هنوز ارتباط مغز و نخاع آنان به طور کامل برقرار نشده است، تخلیه مثانه به چه صورت است؟

به صورت غیرارادی

۱۰۵- آخرین تغییرات در ترکیب شیمیایی ادرار در کدام دستگاه دفع ادرار صورت می‌گیرد؟

مجرای جمع کننده

۱۰۶- کدام فرایندها، ترکیب مایع تراوش شده را هنگام عبور از لوله کلیوی و مجرای جمع کننده، تغییر می‌دهند؟

دو فرایند بازجذب و ترشح

۱۰۷- دو فرایند بازجذب و ترشح، ترکیب مایع تراوش شده به کپسول بومن را در کدام بخش‌ها تغییر می‌دهند؟

هنگام عبور از لوله کلیوی و مجرای جمع کننده، تغییر می‌دهند

۱۰۸- پس از مراحل تشکیل ادرار آنچه به کدام بخش کلیه می‌ریزد، ادرار است؟

لگنچه

۱۰۹- مواد ادرار را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد؟

دو دسته معدنی و آلی

۱۱۰- بیشترین ماده تشکیل دهنده ادرار چیست؟

ماده معدنی در حدود ۹۵ درصد ادرار آب است.

۱۱۱- در حدود چند درصد ادرار را آب تشکیل می‌دهد؟

در حدود ۹۵ درصد

۱۱۲- نقش دفع مواد معدنی از طریق ادرار چیست؟

دفع آب از طریق ادرار راهی است برای تنظیم مقدار آب بدن، یون‌ها نیز بخش مهمی‌از ادرار را تشکیل می‌دهند که دفع آنها برای حفظ تعادل یونها صورت می‌گیرد.

۱۱۳- دفع یون‌ها از طریق ادرار به چه منظوری صورت می‌گیرد؟

برای حفظ تعادل یونها صورت می‌گیرد

۱۱۴- دفع آب از طریق ادرار به چه منظوری صورت می‌گیرد؟

برای تنظیم مقدار آب بدن

۱۱۵- مواد معدنی ادرار کدامند؟

آب و یون‌ها

۱۱۶- فراوان ترین ماده دفعی معدنی در ادرار، چیست؟

آب

۱۱۷- فراوان ترین ماده دفعی آلی در ادرار، چیست؟

اوره

۱۱۸- اوره چرا و چگونه تشکیل می‌شود؟

در نتیجه تجزیه آمینو اسیدها و نوکلئیک اسیدها، آمونیاک به دست می‌آید که بسیار سمی‌است. تجمع آمونیاک در خون به سرعت به مرگ می‌انجامد. کبد، آمونیاک را از طریق ترکیب آن با کربن دی اکسید به اوره تبدیل می‌کند. ویژگی سمی‌بودن اوره از آمونیاک بسیار کمتر است و بنابراین، امکان انباشته شدن آن و دفع با فواصل زمانی امکان پذیر است. کلیه‌ها اوره را از خون می‌گیرند و به وسیله ادرار از بدن دفع می‌کنند.

۱۱۹- در نتیجه تجزیه آمینو اسیدها و نوکلئیک اسیدها، کدام ماده بسیار سمی‌به دست می‌آید؟

آمونیاک

۱۲۰- آمونیاک در نتیجه تجزیه کدام مواد، به دست می‌آید؟

تجزیه آمینو اسیدها و نوکلئیک اسیدها

۱۲۱- تجمع کدام ماده حاصل از تجزیه آمینو اسیدها و نوکلئیک اسیدها در خون به سرعت به مرگ می‌انجامد؟

آمونیاک

۱۲۲- کدام اندام، آمونیاک را از طریق ترکیب آن با کربن دی اکسید به اوره تبدیل می‌کند؟

کبد

۱۲۳-. کبد، آمونیاک را از طریق ترکیب آن با کدام ماده به اوره تبدیل می‌کند؟

کربن دی اکسید

۱۲۴- کبد، آمونیاک را از طریق ترکیب آن با کربن دی اکسید به چه ماده ای تبدیل می‌کند؟

اوره

۱۲۵- کبد، کدام ماده را از طریق ترکیب آن با کربن دی اکسید به اوره تبدیل می‌کند؟

آمونیاک

۱۲۶- کدام اندام از تجمع آمونیاک در خون جلوگیری می‌کند؟ چگونه این کار را انجام می‌دهد؟

کبد. آن را از طریق ترکیب آن با کربن دی اکسید به اوره تبدیل می‌کند

۱۲۷- اوره و آمونیاک را از نظر میزان سمیت با یکدیگر مقایسه نمایید.

ویژگی سمی‌بودن اوره از آمونیاک بسیار کمتر است. آمونیاک بسیار سمی‌است.

۱۲۸- امکان انباشته شدن آمونیاک و دفع با فواصل زمانی امکان پذیر نیست. علت چیست؟

آمونیاک بسیار سمی‌است. تجمع آمونیاک در خون به سرعت به مرگ می‌انجامد.

۱۲۹- امکان انباشته شدن اوره و دفع با فواصل زمانی امکان پذیر است. علت چیست؟

ویژگی سمی‌بودن اوره از آمونیاک بسیار کمتر است

۱۳۰- کبد، آمونیاک را از طریق ترکیب آن با کربن دی اکسید به اوره تبدیل می‌کند. علت چنین واکنشی در کبد چیست؟

آمونیاک بسیار سمی‌است. تجمع آمونیاک در خون به سرعت به مرگ می‌انجامد. ویژگی سمی‌بودن اوره از آمونیاک بسیار کمتر است.

۱۳۱- کدام اندام‌ها اوره را از خون می‌گیرند و به وسیله ادرار از بدن دفع می‌کنند؟

کلیه‌ها

۱۳۲- اوره چگونه از بدن دفع می‌شود؟

کلیه‌ها اوره را از خون می‌گیرند و به وسیله ادرار از بدن دفع می‌کنند.

۱۳۳- مواد دفعی نیتروژن دار که با ادرار دفع می‌شود کدامند؟

اوره، کراتینین و اوریک اسید

۱۳۴- کرآتینین چیست؟

ماده دفعی نیتروژن داری که با ادرار دفع می‌شود کرآتینین است که از کراتین فسفات تولید می‌شود.

۱۳۵- کدام ماده دفعی نیتروژن دار ادرار از کراتین فسفات تولید می‌شود؟

کرآتینین

۱۳۶- کراتین فسفات مولکولی است که در ماهیچه‌ها به چه منظوری به کار می‌آید؟

به منظور تأمین انرژی

۱۳۷- مولکول کراتین فسفات چگونه در ماهیچه‌ها به منظور تأمین انرژی به کار می‌رود؟

گروه فسفات آن به ADP منتقل و ATP تولید می‌شود

۱۳۸- در جریان کدام تبدیل، کراتینین پدید می‌آید؟

کراتین فسفات مولکولی است که در ماهیچه‌ها به منظور تأمین انرژی به کار می‌آید؛ به این ترتیب که گروه فسفات آن به ADP منتقل و ATP تولید می‌شود. در جریان این تبدیل، کراتینین پدید می‌آید.

۱۳۹- کراتینین چگونه از بدن دفع می‌شود؟

توسط کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود.

۱۴۰- کراتین فسفات مولکولی است که در ماهیچه‌ها به منظور تأمین انرژی به کار می‌آید؛ به این ترتیب که گروه فسفات آن به ADP منتقل و ATP تولید می‌شود. در جریان این تبدیل، کدام ماده دفعی نیتروژن دار پدید می‌آید؟

کراتینین

۱۴۱- ماده دفعی نیتروژن دار اوریک اسید در نتیجه سوخت و ساز کدام ترکیب آلی حاصل می­شود؟

نوکلئیک اسیدها

۱۴۲- کدام ماده دفعی نیتروژن دار در ادرار در نتیجه سوخت و ساز نوکلئیک اسیدها حاصل می­شود؟

اوریک اسید و از تجزیه نوکلئوتیدها آمونیاک حاصل می‌شود.

۱۴۳- کدام ماده دفعی نیتروژن دار در ادرار، انحلال پذیری زیادی در آب ندارد؟

اوریک اسید

۱۴۴- تمایل کدام ماده دفعی نیتروژن دار در ادرار، به رسوب کردن و تشکیل بلور زیاد است؟

اوریک اسید

۱۴۵- علت احتمالی ایجاد سنگ کلیه رسوب کدام ماده دفعی است؟

رسوب بلورهای اوریک اسید

۱۴۶- ویژگی‌های اوریک اسید چیست؟

ماده دفعی نیتروژن دار در ادرار، در نتیجه سوخت و ساز نوکلئیک اسیدها حاصل می­شود. انحلال پذیری زیادی در آب ندارد. بنابراین تمایل آن به رسوب کردن و تشکیل بلور زیاد است. رسوب بلورهای آن در کلیه‌ها باعث ایجاد سنگ کلیه و در مفاصل باعث بیماری نقرس می‌شود.

۱۴۷- رسوب بلورهای کدام ماده دفعی نیتروژن دار در مفاصل باعث بیماری نقرس می‌شود؟

رسوب بلورهای اوریک اسید

۱۴۸- رسوب بلورهای اوریک اسید در کدام بخش باعث بیماری نقرس می‌شود؟

مفاصل

۱۴۹- رسوب بلورهای اوریک اسید در مفاصل باعث کدام بیماری می‌شود؟

بیماری نقرس

۱۵۰- کدام  بیماری مفصلی با دردناک شدن مفاصل و التهاب آنها همراه است

نقرس.

۱۵۱- علائم نقرس چیست؟

از بیماریهای مفصلی که با دردناک شدن مفاصل و التهاب آنها همراه است

۱۵۲- علت دردناک شدن مفاصل و التهاب آنها در بیماری نقرس چیست؟

رسوب بلورهای اوریک اسید

۱۵۳- کدام بیماری‌ها حاصل رسوب بلورهای اوریک اسید می‌باشند؟

نقرس و سنگ کلیه

۱۵۴- چرا تمایل اوریک اسید به رسوب کردن و تشکیل بلور زیاد است؟

انحلال پذیری زیادی در آب ندارد

۱۵۵- تنظیم آب تحت تنظیم کدام عوامل قرار دارد؟

عوامل مختلفی مثل هورمون‌ها

۱۵۶- گیرنده‌های اسمزی در کدام بخش بدن قرار دارند؟

هیپوتالاموس (زیرنهنج)

۱۵۷- گیرنده‌های اسمزی در زیرنهنج چگونه تحریک می‌شوند؟

اگر غلظت مواد حل شده در خوناب از یک حد مشخص فراتر رود.

۱۵۸- اگر غلظت مواد حل شده در خوناب از یک حد مشخص فراتر رود. کدام گیرنده‌ها تحریک می‌شوند؟

گیرنده‌های اسمزی

۱۵۹- نتیجه تحریک گیرنده‌های اسمزی در زیرنهنج چیست؟

در نتیجه تحریک این گیرنده­ها از یک سو، مرکز تشنگی در زیرنهنج فعال می‌شود و از سوی دیگر، هورمون ضد ادراری از غده زیرمغزی پسین ترشح می‌شود.

۱۶۰- در نتیجه تحریک کدام گیرنده­ها از یک سو، مرکز تشنگی در زیرنهنج فعال می‌شود و از سوی دیگر، هورمون ضد ادراری از غده زیرمغزی پسین ترشح می‌شود؟

گیرنده‌های اسمزی

۱۶۱- مرکز تشنگی در کدام بخش مغز قرار دارد و چگونه فعال می‌شود؟

هیپوتالاموس (زیرنهنج). در نتیجه تحریک گیرنده‌های اسمزی

۱۶۲- هورمون ضد ادراری از کدام غده ترشح می‌شود؟

زیرمغزی (هیپوفیز) پسین

۱۶۳- کدام هورمون از غده هیپوفیز (زیرمغزی) پسین ترشح می‌شود؟

هورمون ضد ادراری

۱۶۴- نقش هورمون ضد ادراری چیست؟

این هورمون با اثر بر کلیه‌ها، بازجذب آب را افزایش می‌دهد و به این ترتیب دفع آب را توسط ادرار کاهش می‌دهد

۱۶۵- کدام هورمون با اثر بر کلیه‌ها، فقط بازجذب آب را افزایش می‌دهد؟

هورمون ضد ادراری

۱۶۶- کدام هورمون (ها) دفع آب را توسط ادرار کاهش می‌دهد؟

هورمون ضد ادراری و آلدوسترون

۱۶۷- کدام هورمون‌ها با اثر بر کلیه‌ها، بازجذب آب را افزایش می‌دهند؟

هورمون ضد ادراری و آلدوسترون

۱۶۸- هورمون ضد ادراری چگونه دفع آب را توسط ادرار کاهش می‌دهد؟

این هورمون با اثر بر کلیه‌ها، بازجذب آب را افزایش می‌دهد و به این ترتیب دفع آب را توسط ادرار کاهش می‌دهد

۱۶۹- هورمون ضد ادراری با اثر بر کدام اندام‌ها، بازجذب آب را افزایش می‌دهد؟

کلیه‌ها

۱۷۰- هورمون ضد ادراری با اثر بر کلیه‌ها، بازجذب کدام ماده (مواد) را افزایش می‌دهد؟

آب

۱۷۱- تنظیم آب تحت تنظیم کدام هورمون‌ها قرار دارد؟

هورمون ضد ادراری و آلدوسترون

۱۷۲- اگر بنا به عللی هورمون ضد ادراری ترشح نشود، مقدار زیادی ادرار رقیق از بدن دفع می‌شود. چنین حالتی به کدام بیماری معروف است؟

دیابت بی مزه

۱۷۳- اگر بنا به عللی هورمون ضد ادراری ترشح نشود نتیجه چیست؟

مقدار زیادی ادرار رقیق از بدن دفع می‌شود. چنین حالتی به دیابت بی مزه معروف است

۱۷۴- علت بروز دیابت بی مزه چیست؟

عدم ترشح هورمون ضد ادراری

۱۷۵- علائم بیماری دیابت بی مزه چیست؟

مقدار زیادی ادرار رقیق از بدن دفع می‌شود. مبتلایان به این بیماری احساس تشنگی می‌کنند و مجبورند مایعات زیادی بنوشند.

۱۷۶-عدم ترشح کدام هورمون موجب بروز دیابت بی مزه می‌شود؟

هورمون ضد ادراری

۱۷۷- مبتلایان به کدام بیماری احساس تشنگی می‌کنند و مجبورند مایعات زیادی بنوشند؟

دیابت بی مزه

۱۷۸- بیماران مبتلا به دیابت بی مزه، از چه منظری نیازمند توجه جدی هستند؟

به علت برهم زدن توازن آب و یون‌ها در بدن، نیازمند توجه جدی هستند.

۱۷۹- کدام بیماری به علت برهم زدن توازن آب و یون‌ها در بدن، نیازمند توجه جدی است؟

دیابت بی مزه

۱۸۰- مبتلایان به بیماری دیابت بی مزه احساس تشنگی می‌کنند و مجبورند مایعات زیادی بنوشند. علت چیست؟

به علت عدم ترشح هورمون ضد ادراری، مقدار زیادی ادرار رقیق از بدن دفع می‌شود.

۱۸۱- مبتلایان به بیماری دیابت بی مزه احساس تشنگی می‌کنند. علت چیست؟

به علت عدم ترشح هورمون ضد ادراری، مقدار زیادی ادرار رقیق از بدن دفع می‌شود.

۱۸۲- مبتلایان به بیماری دیابت بی مزه مجبورند مایعات زیادی بنوشند. علت چیست؟

به علت عدم ترشح هورمون ضد ادراری، مقدار زیادی ادرار رقیق از بدن دفع می‌شود.

۱۸۳- تنظیم آب در کدام بیماری دچار اختلال می‌شود؟

دیابت بی مزه

۱۸۴- به جز ترشح هورمون ضد ادراری، سازوکار دیگری نیز در تنظیم آب نقش دارد. آن سازوکار چیست؟

در نتیجه کاهش مقدار آب خون و کاهش حجم آن، جریان خون یا فشار خون در سرخرگ آوران کاهش می‌یابد. در این وضعیت، از دیواره سرخرگ آوران آنزیمی‌به نام رنین به خون ترشح می‌شود. رنین با اثر بر یکی از پروتئین‌های خوناب به نام آنژیوتانسین و راه اندازی مجموعه ای از واکنش‌ها، باعث می‌شود از غده فوق کلیه، هورمون آلدوسترون ترشح شود. هورمون آلدوسترون با اثر بر کلیه­ها بازجذب سدیم را باعث می‌شود. در نتیجه بازجذب سدیم، بازجذب آب هم در کلیه‌ها افزایش می‌یابد.


متن گفتار برای طرح پرسش

اطراف کلافک را کپسول بومن احاطه کرده است. کپسول بومن شامل دو دیواره است؛ یکی بیرونی و دیگری درونی. دیواره‌ی بیرونی از یاخته‌های پوششی سنگ فرشی ساده و دیواره‌ی درونی که با کلافک در تماس است، از یاخته‌هایی به نام پودوسیت تشکیل شده است (شکل ۸). هریک از پودوسیت‌ها با پاهای خود اطراف مویرگ‌های کلافک را احاطه کرده‌اند. شکاف‌های باریک متعددی که در فواصل بین پاها وجود دارد به خوبی امکان نفوذ مواد را به دیواره درونی فراهم می‌کند.

شکل ۸- دیواره‌ی بیرونی و درونی کپسول بومن

باز جذب: در تراوش، مواد بر اساس اندازه وارد گُردیزه می‌شوند و هیچ انتخاب دیگری صورت نمی‌گیرد. بنابراین، هم مواد دفعی مثل اوره و هم مواد مفید مثل گلوکز و آمینو اسیدها به گُردریزه وارد می‌شوند. مواد مفید دوباره باید به خون باز گردند. این مواد از طریق مویرگ‌های دورِ لوله‌ای، دوباره جذب و به این ترتیب به خون وارد می‌شوند. این فرایند را باز جذب می‌نامند.

به محض ورود مواد تراوش شده به لوله‌ی پیچ خورده.ی نزدیک، باز جذب آغاز می‌شود. دیواره‌ی لوله‌ی پیچ خورده‌ی نزدیک از یک لایه بافت پوششی مکعبی تشکیل شده است که ریزپرز دارند. ریزپرزها سطح بازجذب را افزایش می‌دهند. به علت وجود ریزپرزهای فراوان در لوله‌ی پیچ خورده‌ی نزدیک، مقدار مواد جذب شده در این قسمت گُردیزه، بیش از سایر قسمت‌هاست (شکل ۹).

شکل ۹- یاخته‌های ریزپرز دار لوله پیچ خورده‌ی نزدیک

در بیشتر موارد، باز جذب فعّال است و با صرف انرژی انجام می‌گیرد؛ گرچه باز جذب ممکن است غیرفعّال باشد مثل باز جذب آب که با اسمز انجام می‌شود.

ترشح: ترشح در جهت مخالف باز جذب رخ می‌دهد و در آن موادی که لازم است دفع شوند از مویرگ‌های دورِ لوله‌ای یا خودِ یاخته‌های گُردیزه به درون گُردیزه ترشح می‌شوند. این فرایند را ترشح می‌نامند. ترشح در بیشتر موارد به روش فعّال و با صرف انرژی زیستی انجام می‌گیرد.

ترشح در تنظیم میزان pH خون، نقش مهمی دارد. اگر pH خون کاهش یابد، کلیه‌ها یون هیدروژن را ترشح می‌کنند. اگر pH خون افزایش یابد، کلیه بیکربنات بیشتری دفع می‌کند و به این ترتیب pH خون را در محدوده‌ی ثابتی نگه می‌دارد. بعضی سموم و داروها به وسیله‌ی ترشح دفع می‌شوند.

تخلیه ادرار

ادرار پس از ساخته شدن در کلیه، از طریق میزنای به مثانه وارد می‌شود (شکل ۱۰). حرکت کرمی دیواره‌ی میزنای، که نتیجه‌ی که حاصل چین خوردگی مخاط مثانه رو دهانه‌ی میزنای است، مانع بازگشت ادرار به مینای می‌شود.

شکل ۱۰- دستگاه دفع ادرار- آیا می‌توانید اجزای شکل را نام گذاری کنید؟

مثانه، کیسه‌ای است ماهیچه‌ای که ادرار را موقتا ذخیره می‌کند. چنانچه حجم ادرار جمع شده در آن از حدِّ مشخصی فراتر رود، کشیدگی دیواره‌ی مثانه باعث فعال شدن ساز و کار تخلیه ادرار می‌شود.

در محّلِ اتصال مثانه به میزراه، بنداره‌ای قرار دارد که به هنگام ورود ادرار باز می‌شود. این بنداره، که بنداره داخلی میزراه نام دارد، از نوع ماهیچه‌ی صاف و غیر ارادی است. بعد از این بنداره، بنداره دیگری به نام بنداره خارجی میزراه وجود دارد که از نوع ماهیچه‌ی مخطط و ارادی است. در نوزادان و کودکانی که هنوز ارتباط مغز و نخاعِ آنان به طور کامل شکل نگرفته است، تخلیه‌ی مثانه به صورت غیرارادی صورت می‌گیرد.

ترکیب شیمیایی ادرار: دو فرایند باز جذب و ترشح، ترکیب مایع تراوش شده را هنگام عبور از گردیزه و مجرای جمع کننده، تغییر می‌دهند و آنچه به لگنچه می‌ریزد، ادرار است.

حدود ۹۵ درصد ادرار را آب تشکیل می‌دهد. دفع آب از طریق ادرار، راهی است برای تنظیم مقدار آب بدن. یون‌ها نیز بخش مهمی از ادرار را تشکیل می‌دهند که دفع آن‌ها برای حفظ تعادل یون‌ها صورت می‌گیرد.

فراوان ترین ماده‌ی دفعی آلی در ادرار، اوره است. اوره چرا و چگونه تشکیل می‌شود؟ در نتیجه تجزیه‌ی موادی مانند آمینو اسیدها، آمونیاک تولید می‌شود که بسیار سمّی است. تجمع آمونیاک در خون به سرعت به مرگ می‌انجامد. کبد، آمونیاک را از طریق ترکیب آن با کربن دی‌اکسید به اوره تبدیل می‌کند. ویژگی سمی بودن اوره از آمونیاک بسیار کمتر است و بنابراین، امکان انباشته شدن آن و دفع فواصل زمانی امکان پذیر است. کلیه‌ها اوره را از خون می‌گیرند و همراه با ادرار از بدن دفع می‌کنند.

دیگر ماده‌ی دفعی نیتروژن دار در ادرار اوریک اسید است. اوریک اسید انحلال پذیری زیادی در آب ندارد؛ بنابراین تمایل آن به رسوب کردن و تشکیل بلور زیاد است. رسوب بلورهای اوریک اسید در کلیه‌ها باعث ایجاد سنگ کلیه و در مفاصل باعث بیماری نقرس می‌شود. نقرس یکی از بیماری-های مفصلی است که با دردناک شدن مفاصل و التهاب آن‌ها همراه است.

تنظیم آب: تنظیم آب تحت تنظیم عوامل مختلفی مثل هورمون‌ها قرار دارد. یکی از سازوکارها به غلظت مواد حل شده در خوناب ارتباط دارد. اگر غلظت این مواد از حدِّ مشخصی فراتر رود، مرکز تشنگی در هیپوتالاموس تحریک می‌شود که نتیجه آن فعال شدن مرکز تشنگی و تمایل به نوشیدن آب و از طرف دیگر ترشح هورمون ضد ادراری است. این هورمون با اثر بر کلیه‌ها، باز جذب آب را افزایش می‌دهد و به این ترتیب دفع آب از راه ادرار کاهش پیدا می‌کند.

اگر بنا به عللی هورمون ضد ادراری ترشح نشود، مقدارِ زیادی ادرارِ رقیق از بدن دفع می‌شود. چنین حالتی به دیابت بی‌مزه معروف است. مبتلایان به این بیماری احساس تشنگی می‌کنند و مایعات زیادی می‌نوشند. این بیماری به علت برهم زدن توازن آب و یون‌ها در بدن، نیازمند توجه جدّی است.











» فایل word

تهیهٔ فایل

» فایل pdf

دانلود pdf

کتاب زیست‌شناسی دهم

فصل ۱ـ دنیای زنده 
گفتار ۱. زیست‌شناسی چیست؟
گفتار ۲. گستره حیات
گفتار ۳. یاختـه و بافـت در بـدن انسـان

فصل ۲ـ گوارش و جذب مواد
گفتار ۱. ساختار و عملکرد لولۀ گوارش
گفتار ۲. جذب مواد و تنظیم فعّالیت دستگاه گوارش
گفتار ۳. تنوع گوارش در جانداران

فصل ۳ـ تبادلات گازی
گفتار ۱. سازوکار دستگاه تنفس در انسان
گفتار ۲. تهویۀ ششی 
گفتار ۳. تنوع تبادلات گازی

فصل ۴ـ گردش مواد در بدن
گفتار ۱. قلب
گفتار ۲. رگ‌ها
گفتار ۳. خون
گفتار ۴. تنوع گردش مواد در جانداران

فصل ۵ ـ تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد
گفتار ۱. هم ایسـتایی وکلیه‌ها
گفتار ۲. تشـکیل ادرار و تخلیـۀ آن
گفتار ۳. تنوع دفع و تنظیم اسمزی در جانداران

فصل ۶ ـ از یاخته تا گیاه
گفتار ۱. ویژگی‌هـای یاختـۀ گیاهـی
گفتار ۲. سامانۀ بافتی
گفتار ۳. ساختار گیاهان

فصـل ۷ـ جـذب و انتقـال مـواد در گیاهـان
گفتار ۱. تغذیـۀ گیاهـی
گفتار ۲. جانداران مؤثر در تغذیۀ گیاهی
گفتار ۳. انتقـال مـواد در گیاهـان


 



بارم‌بندی زیست‌شناسی دهم ۱۴۰۳-۱۴۰۲


بارم بندی زیست شناسی دهم تجربی 1402 - 1401

درس زیست‌شناسی ۱

ارزشیابی از دانش آموزان در این درس به دو صورت مستمر و پایانی انجام می‌شود.

ارزشیابی مستمر براساس فعالیت های گروهی یا انفرادی دانش آموزان در کلاس یا خارج از کلاس و در طول سال تحصیلی انجام می‌شود. این ارزشیابی براساس مشاهدات معلم و تعامل بین معلم و دانش آموز در هنگام انجام هر فعالیت و بر اساس عملکرد دانش آموزان در انجام فعالیت‌ها، مانند ارائه گزارش، مشارکت در بحث های گروهی، پاسخ به پرسش‌های کتبی و شفاهی انجام می‌شود.

نمره این ارزشیابی برای هر نوبت (نوبت اول سال و نوبت دوم سال) ۲۰ نمره است.

ارزشیابی پایانی در دو نوبت به صــورت آزمون کتبی انجام می‌شــود. در نوبت اول ۲۰ نمره از پنج فصــل اول کتاب (تا آخر گفتار ۲ فصل چهار، آخر صفحه ۶٠) است. در نوبت دوم پنج نمره به قسمت اول و ۱۵ نمره به قسمت دوم کتاب اختصاص دارد. بارم بندی فصل ها برای نوبت اول، دوم و شهریور مطابق جدول زیر پیشنهاد می‌شود.

توجه داشته باشید که طرح پرسش از مطالب مربوط به بیشتر بدانید، واژه شناسی، پاورقی‌ها و پیوست‌های آخر کتاب در همه آزمون‌ها ممنوع است.

با توجه به نهایی شدن به قسمت دوم جدول توجه شود: 

 
شماره فصل و عنوان نوبت اول نوبت دوم
۱- دنیای زنده ۴/۵ ۱
۲- گوارش و جذب مواد ۶ ۲
۳- تبادلات گازی ۴ ۱
۴- گردش مواد در بدن گفتار ۱ ۲/۵ ۱
فعالیت‌ها ۳  
۵- گردش مواد در بدن گفتارهای ۲ و ۳ و ۴ ۳/۵
۶- تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد ۲/۵
۷- از یاخته تا گیاه ۴
۸- جذب و انتقال مواد در گیاهان ۳
فعالیت‌ها ۲
جمع ۲٠ ۲۰

شماره فصل و عنوان نوبت دوم نهایی، شهریور و دی‌ماه
۱- دنیای زنده ۲
۲- گوارش و جذب مواد ۳
۳- تبادلات گازی ۲
۴- گردش مواد در بدن ۳/۵
۵- تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد ۱/۵
۶- از یاخته تا گیاه ۳
۷- جذب و انتقال مواد در گیاهان ۲/۵
فعالیت‌ها ۲/۵
جمع ۲٠
آیا این مقاله برای شما مفید بود؟
بله
تقریبا
خیر

داریوش طاهری

اولیــــــن نیستیــم ولی امیـــــد اســــت بهتـــرین باشیـــــم...! خدایــــــــــا! نام و آوازه مــــــرا چنان در حافظــه‌ها تثبیت کن که آلزایمـــــــــر نیز تــوان به یغمـا بـردن آن را نـداشتــــــه باشـد...! خدایـــــــــا! محبّـت مــرا در دل‌های بندگانت بینداز ... خدایــــــا! مــــرا دوســــت بــــدار و محبوبــم گـــردان...!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا