پرسش های نهایی گفتار انواع صفات فصل انتقال اطلاعات در نسل ها

---

---

---

---

---

---

گفتار ۲: انواع صفات

---

۳۱- اصطلاح زیر را تعریف کنید. (خرداد ۱۴۰۱)

صفت وابسته به جنس

صفاتی که جایگاه ژنی آنها در یکی از دو فام­تن جنسی قرار داشته باشد. (۰/۵)

---

وراثت صفات مستقل از جنس

---

۳۲- پدری گروه خونی O و مادری گروه خونی AB دارد. چه ژن‌­نمود (ژنوتیپ­) و رخ‌­نمودهایی (فنوتیپ‌­هایی) برای فرزندان آنان پیش‌­بینی می­‌کنید؟ (نیازی به رسم مربع پانت نیست.) (دی ۱۳۹۷، شهریور ۱۳۹۸ و شهریور ۱۴۰۰)

ژن‌­نمودها: AO (0/25) و BO (0/25) رخ‌­نمودها: گروه خونی A (0/25) و گروه خونی B (0/25)

۳۳- پدری با گروه خونی AB و مادری با گروه خونی B صاحب فرزندی با گروه خونی A شده‌اند.

الف) ژن‌­نمود (ژنوتیپ) مادر را بنویسید. (دی ۱۴۰۱)

ژن‌­نمود مادر: BO (0/25)

ب) سایر رخ نمودهای (فنوتیپ­‌های) فرزندان این خانواده را با رسم مربع پانت پیش‌­بینی کنید.

گامت‌­ها	B	A
B	BB	AB
O	BO	AO

گروه خونی AB (0/25) و B (0/25)

(استفاده از دگره‌های i، I^B و I^A به جای O، B و A نیز صحیح می‌باشد). رسم مربع پانت (۰/۵)

---

صفت وابسته به X

---

۳۴- در مورد بیماری هموفیلی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۷)

شایع‌ترین نوع هموفیلی مربوط به فقدان چه ماده‌ای در بدن است؟

فقدان عامل انعقادی VIII (هشت) (۰/۲۵)

۳۵- به پرسش­ زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۳۹۹ روزانه)

علت شایع‌­ترین نوع هموفیلی چیست؟ 

شایع‌ترین نوع هموفیلی به فقدان عامل انعقادی VIII (هشت) مربوط است. (۰/۲۵)

۳۶- به سؤال زیر دربارۀ بیماری هموفیلی پاسخ دهید. (شهریور ۱۳۹۸)

کدام فام‌­تن (کروموزوم) انسان جایگاهی برای دگره‌های هموفیلی ندارد؟

فام­‌تن Y (0/25)

۳۷- درستی یا نادرستی جمله زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید. (دی ۱۴۰۱)

در همه یاخته‌های جنسی (گامت های) مرد هموفیل، دگره (الل) هموفیلی وجود دارد.

نادرست (۰/۲۵)

۳۸- در مورد انتقال اطلاعات در نسل­ها به پرسش­ زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۳۹۹)

چرا در صفات وابسته به X ممکن نیست پدر ناقل باشد؟

در فام‌­تن Y جایگاهی برای دگره‌های ژن‌های وابسته به X وجود ندارد. (۰/۲۵)

۳۹- در مورد بیماری هموفیلی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۷)

دختر دارای ژن‌­نمود (ژنوتیپ) X^HX^h سالم است یا بیمار؟

سالم (۰/۲۵)

۴۰- در رابطه با انواع صفات به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (شهریور ۱۴۰۰)

چرا فردی با ژن‌­نمود X^HX^h ناقل نامیده می‌شود؟

 زیرا می‌تواند ژن بیماری را به نسل بعد منتقل کند. (۰/۵)

۴۱- به سؤال زیر دربارۀ بیماری هموفیلی پاسخ دهید. (شهریور ۱۳۹۸)

ژن‌­نمود (ژنوتیپ) دختر ناقل بیماری هموفیلی را بنویسید.

X^HX^h (۰/۲۵)

۴۲- آیا ممکن است فرزند پسر حاصل از ازدواج مردی سالم با زنی هموفیل، سالم باشد؟ دلیل را با رسم مربع پانت توضیح دهید. (نوشتن ژن‌­نمود والدین و فرزند پسر الزامی است) (شهریور ۱۴۰۱)

خیر، پسر این خانواده از نظر هموفیلی سالم نیست (۰/۲۵) ژن‌­نمود (ژنوتیپ) پدر (۰/۲۵) ژن‌­نمود مادر (۰/۲۵) به دست آوردن ژن‌­نمود فرزند پسر در مربع پانت (۰/۲۵) (بدون رسم مربع پانت نیز با توضیحات کامل نمره تعلق می‌گیرد).

گامت­‌ها	XH	Y
Xh	XHXh	XhY

۴۳- مردی هموفیل قصد دارد با زنی ازدواج کند که سالم است و ناقل هم نیست. چه ژن‌­نمودها (ژنوتیپ‌­ها) و رخ‌­نمودهایی (فنوتیپ‌­هایی) برای فرزندان آنان پیش‌­بینی می‌کنید؟ (بدون ذکر راه حل) (خرداد ۱۳۹۸)

X^HX^h: دختر ناقل (۰/۵) و:X^HY پسر سالم (۰/۵)

۴۴- ژن‌­نمودهای (ژنوتیپ­های) فرزندان حاصل از ازدواج مردی هموفیل با زنی ناقل هموفیلی را با رسم مربع پانت بنویسید. (دی ۱۳۹۸)

گامت­ها	Xh	Y
XH	XHXh (۰/۲۵)	XHY (0/25)
Xh	XhXh (۰/۲۵)	XhY (0/25)

۴۵- مردی هموفیل قصد دارد با زنی ازدواج کند که سالم است و ناقل هم نیست. زن می‌خواهد بداند آیا ممکن است فرزند حاصل از این ازدواج، هموفیلی باشد؟ (ذکر نمود‌های تمام افراد خانواده الزامی است). (خرداد ۱۴۰۱)

دختر ناقل X^HX^h      (۰/۲۵)                      پسر سالم X^HY      (۰/۲۵)

مرد هموفیل X^hY     (۰/۲۵)                     زن سالم X^HX^H          (۰/۲۵)

۴۶- زن و مردی سالم صاحب فرزندی هموفیل شده‌اند. با توجه به این که هموفیلی یک بیماری وابسته به X و نهفته است. (شهریور ۱۳۹۹)

الف) جنسیت فرزند هموفیل را مشخص کنید.

پسر (۰/۲۵)    

ب) ژن‌­نمود (ژنوتیپ) والد ناقل را بنویسید.

xHxh (0/5)       

ج) احتمال تولد کدام یک، دختر هموفیل یا پسر سالم در این خانواده وجود ندارد؟

دختر هموفیل (۰/۲۵)

۴۷- زن و مردی سالم از نظر بیماری هموفیلی، پسری هموفیل دارند. (دی ۱۳۹۹)

الف) ژن نمود این زن و مرد را برای هموفیلی بنویسید.

X^HY, X^HX^h (۰/۵)

ب) اگر این زن و مرد، صاحب فرزند دختری شوند، ژن نمودهای احتمالی این دختر را برای هموفیلی بنویسید.

X^H X^h یا X^HX^H (۰/۵)

۴۸- مردی هموفیل با زنی که سالم است و ناقل هم نیست ازدواج می‌کند. ژن‌­نمود و رخ‌­نمود فرزندان این خانواده را با رسم مربع پانت نشان دهید. (رسم مربع پانت الزامی است.) (خرداد ۱۴۰۰)

رخ نمود: پسران سالم (۰/۲۵)، دختران ناقل (۰/۲۵)، رسم جدول (۰/۵)

گامت ها	Xh	Y
XH	XHXh	XHY

۴۹- مردی سالم قصد دارد با زنی هموفیل ازدواج کند. چه ژن‌­نمود (ژنوتیپ) و رخ‌­نمودهایی (فنوتیپ) برای فرزندان آنها پیش‌­بینی می‌کنید؟ (رسم مربع پانت الزامی است) (دی ۱۴۰۰)

فنوتیپ­‌ها: پسران بیمار (۰/۲۵)، دختران ناقل (۰/۲۵)، رسم جدول (۰/۵)

گامت­ها	XH	Y
Xh	XHXh	XhY

---

صفات پیوسته و گسسته

---

۵۰- به پرسش­ زیر پاسخ دهید. (شهریور ۱۳۹۹ روزانه)

اندازه قد انسان صفتی پیوسته یا گسسته است؟

پیوسته (۰/۲۵)

۵۱- از بین کلمات داخل پرانتز، گزینۀ مناسب را انتخاب کنید. (خرداد ۱۴۰۰)

در میان انسان­ها، صفت Rh صفتی (پیوسته – گسسته) است. 

گسسته (۰/۲۵)

---

صفات تک­‌جایگاهی و چندجایگاهی

---

۵۲- منظور از صفات چندجایگاهی چیست؟ (دی ۱۴۰۰)

صفاتی هستند که در بروز آنها بیش از یک جایگاه ژن شرکت دارد. (۰/۵)

۵۳- در مورد انتقال اطلاعات در نسل‌ها به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۳۹۸)

صفت رنگ نوعی ذرت یک صفت چندجایگاهی است یا تک­‌جایگاهی؟

چندجایگاهی (۰/۲۵)

۵۴- در عبارت‌ زیر، جواب صحیح را از بین کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید.

الف) رنگ گل میمونی مثالی از صفات (تک­‌جایگاهی – چندجایگاهی) است. (شهریور ۱۳۹۸)

تک جایگاهی (۰/۲۵)

ب) صفت گروه خونیABO ، مثالی از صفات (تک جایگاهی- چند جایگاهی) است. (شهریور ۱۴۰۱)

تک جایگاهی (۰/۲۵)

۵۵- به سؤال زیر دربارۀ انتقال اطلاعات در نسل‌ها پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۸)

در رنگ نوعی ذرت که یک صفت چندجایگاهی است، دگره‌های بارز چه رنگی را به وجود می‌آورند؟

رنگ قرمز (۰/۲۵)

۵۶- در عبارت­ زیر، جواب صحیح را از بین کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید. (شهریور ۱۳۹۹)

در رابطه با رنگ نوعی ذرت، در رخ‌­نمودهای ناخالص، هرچه تعداد دگره­‌های بارز بیشتر باشد، مقدار رنگ قرمز (بیشتر – کمتر) است.

بیشتر (۰/۲۵)

۵۷- در مورد انتقال اطلاعات در نسل‌ها به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۳۹۹)

در رابطه با رنگ نوعی ذرت، ژن‌­نمود (ژنوتیپ) ذرت‌های موجود در آستانه طیف یعنی قرمز و سفید را بنویسید.

رنگ قرمز  AABBCC(0/25) و رنگ سفید aabbcc (0/25)

۵۸- درستی یا نادرستی عبارت‌ زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید. (دی ۱۳۹۷)

صفات چندجایگاهی رخ‌­نمودهای (فنوتیپ‌­های) گسسته‌ای دارند.

نادرست (۰/۲۵)

۵۹- در رابطه با انواع صفات به پرسش‌ زیر پاسخ دهید: (شهریور ۱۴۰۰)

صفات چندجایگاهی چه نوع رخ‌­نمودی دارند؟

رخ‌­نمودهای پیوسته (۰/۲۵)

۶۰- در عبارت زیر، جواب صحیح را از بین کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید. (خرداد ۱۳۹۸)

نمودار توزیع فراوانی رخ‌­نمودهای (پیوسته – غیرپیوسته) شبیه زنگوله است.

پیوسته (۰/۲۵)

۶۱- درستی یا نادرستی عبارت زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید. (خرداد ۱۴۰۱)

صفات چندجایگاهی رخ‌نمودهای (فنوتیپ‌های) پیوسته‌ای دارند.

درست

۶۲- نمودار زیر مربوط به توزیع فراوانی رخ‌­نمودهای رنگ نوعی ذرت است. ذرت کاملاً قرمز رنگ در کدام بخش از نمودار مشاهده می‌شود؟ (ذکر شماره الزامی است) (شهریور ۱۴۰۱)

شماره ۶ (۰/۲۵)

۶۳- برای کامل کردن عبارت زیر، از بین کلمات داخل پرانتز، کلمه مناسب را انتخاب کنید. (دی ۱۴۰۱)

دو ذرت با ژن‌­نمودهای AaBBCc و AABBcc، دارای رخ‌­نمودهای (مشابه – متفاوت) هستند.

مشابه (۰/۲۵)

اثر محیط

۶۴- درستی یا نادرستی عبارت‌ زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید. (دی ۱۳۹۸)

نمی‌توان تنها از روی ژن­ها، علت اندازه قد یک فرد را توضیح داد.

درست (۰/۲۵)

۶۵- چرا نمی‌توان تنها از روی ژن‌ها، علت اندازه قد یک نفر را توضیح داد؟ (دی ۱۴۰۱)

گاهی برای بروز یک رخ‌­نمود تنها وجود ژن کافی نیست، بلکه مثلاً در مورد قد عوامل محیطی مانند تغذیه و ورزش می‌توانند بر ظهور رخ‌­نمود اثر بگذارند. (۰/۵)

مهار بیماری­های ژنتیک

۶۶- در عبارت‌ زیر جای خالی را با کلمه مناسب پر کنید. (شهریور ۱۳۹۹)

در بیماری ………………. آنزیمی که آمینواسید فنیل­‌آلانین را می‌تواند تجزیه کند، وجود ندارد.

فنیل کتونوری (PKU) (0/25)

۶۷- در بیماران مبتلا به فنیل کتونوری (PKU) کدام آنزیم وجود ندارد؟ (دی ۱۳۹۷)

در این بیماری آنزیمی که آمینواسید فنیل­‌آلانین را می‌تواند تجزیه کند وجود ندارد. (۰/۵)

۶۸- در عبارت‌ زیر، جواب صحیح را از بین کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید. (خرداد ۱۳۹۹)

در بیماری فنیل کتونوری، آنزیمی که آمینواسید فنیل­‌آلانین را (تجزیه کند – بسازد) وجود ندارد.

تجزیه کند (۰/۲۵)

۶۹- به سؤال زیر دربارۀ انتقال اطلاعات در نسل‌ها پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۸)

در بیماری فنیل کتونوری (PKU) تجمع چه ماده‌ای در بدن به ایجاد ترکیبات خطرناک منجر می‌شود؟

فنیل‌­آلانین (۰/۲۵)

۷۰- درستی یا نادرستی عبارت زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید. (شهریور ۱۴۰۱)

نوزادان مبتلا به بیماری فنیل کتونوری (PKU) در بدو تولد، علائم آشکاری ندارند.

درست (۰/۲۵)

۷۱- علت مورد زیر را بنویسید. (دی ۱۳۹۹)

نوزادان در بدو تولد، از نظر ابتلای احتمالی به بیماری فنیل کتونوری، با انجام آزمایش خون بررسی می‌شوند.

فنیل کتونوری یک بیماری نهفته است و وقتی نوزاد متولد می­شود علائم آشکاری ندارد. تغذیه نوزاد مبتلا به این بیماری با شیر مادر (که حاوی فنیل آلانین است) به آسیب یاخته‌­های مغزی او می­‌انجامد. (۰/۵)

۷۲- در مورد انتقال اطلاعات در نسل‌ها به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۳۹۸)

تغذیه نوزاد مبتلا به بیماری فنیل کتونوری با شیر مادر، باعث آسیب رسیدن به کدام یاخته‌های بدن او می‌شود؟

یاخته‌های مغزی (۰/۲۵)

۷۳- چگونه می‌توان از بروز بیماری فنیل کتونوری (PKU) جلوگیری کرد؟ (شهریور ۱۳۹۸)

با تغذیه نکردن از خوراکی‌هایی که فنیل آلانین دارند، می‌توان مانع بروز اثرات این بیماری شد. (۰/۵)

---

---

---

بارم‌بندی زیست‌شناسی دوازدهم

---

شماره فصل و عنوان	نیمسال اول	نیمسال دوم و شهریور
۱- مولکول‌های اطلاعاتی	۶	۲/۵
۲- جریان اطلاعات در یاخته	۵	۲/۵
۳- انتقال اطلاعات در نسل ها	۴	۲/۵
۴- تغییر در اطلاعات وراثتی	۵	۲/۵
۵- از ماده به انرژی	–	۲/۵
۶- از انرژی به ماده	–	۲/۵
۷- فناوری‌های نوین زیستی	–	۲/۵
۸- رفتارهای جانوران	–	۲/۵
جمع	۲۰	۲۰

---