آزمون شامل ۱۰ پرسش است.
سلام و درود
«تکرار مادر مهارت‌هاست»
در راستای افزایش مهارت شما ۱۱ آزمون از خط به خط این گفتار برای شما آماده شده است. هر آزمون دارای ۱۰ سوال ۲ گزینه‌ای است.
برای تثبیت مطلب در حافظه و یادگیری هر چه بیشتر مطلب، در آزمون‌های آنلاین «آینده‌نگاران مغز» شرکت کنید.
برای شرکت در انواع آزمون‌های آنلاین «گفتار زیست‌شناسی چیست» بر لینک زیر کلیک کنید:
کتاب الکترونیکی پرسش‌های دو گزینه‌ای
پرسش‌های دو گزینه‌ای و خط به خط گفتار زیست‌شناسی چیست؛ برای دانلود اینجا کلیک کنید.
برای مشاهده «کتاب الکترونیکی» کلیک کنید.
تعمیق و تثبیت یادگیری زیست‌شناسی
پرسش‌های جاهای خالی و خط به خط گفتار زیست‌شناسی چیست؛ برای دانلود اینجا کلیک کنید.
برای مشاهده «کتاب الکترونیکی» کلیک کنید.
فصل دنیای زنده
شامل گفتارهای:
گفتار ۱. زیست‌شناسی چیست؟
گفتار ۲. گستره حیات
گفتار ۳. یاختـه و بافـت در بـدن انسـان
بارم‌بندی مربوط به این فصل:
نوبت اول: ۴/۵ نمره
نوبت دوم: ۱ نمره
نوبت دوم نهایی، شهریور و دی‌ماه: ۲ نمره
تکمیل طراحی پرسش بر اساس کتاب چاپ ۱۴۰۲
گفتار زیست‌شناسی چیست؟
پرسش‌های دو گزینه‌ای
▪️در هر جمله با انتخاب یکی از عبارات داخل پرانتز جمله درست را به دست آورید.
الف) پروانه‌های مونارک یکی از شگفت‌انگیزترین (مهاجرت‌ها – قلمروخواهی‌ها) را به نمایش می‌گذارند.
مهاجرت‌ها
ب) به طور کلی علم تجربی، محدودیت‌هایی دارد و از حل (برخی – بسیاری از) مسائل بشری ناتوان است.
برخی
پ) پژوهشگران علوم تجربی (می‌توانند – نمی‌توانند) درباره زشتی و زیبایی، خوبی و بدی، ارزش‌های هنری و ادبی نظر بدهند.
نمی‌توانند
ت) کُلِ سامانه، چیزی (بیشتر – کمتر) از مجموع اجزای آن است.
بیشتر
ث) برای بررسی ژن‌های جانداران، علاوه بر اطلاعات زیست شناختی، از فنون و مفاهیم مهندسی، علوم رایانه، آمار و (بسیاری – برخی) رشته‌های دیگر هم استفاده می‌کنند.
بسیاری
ج) مهندسی ژنتیک مجموعه‌ای از روش‌ها و فنون آزمایشگاهی است که به منظور تغییر در محتوای (دنای – رنای) جانداران و ایجاد (صفت – ویژگی غیرارثی) جدید به کار می‌رود.
دنای – صفت
چ) یکی از سوء استفاده‌ها از علم زیست‌شناسی، تولید (سلاح‌های زیستی – اینترفرون) است.
سلاح‌های زیستی
ح) غذای انسان به طور مستقیم یا غیرمستقیم از (گیاهان – جانوران) به دست می‌آید.
گیاهان
خ) شناخت بیشتر (گیاهان – جانوران) یکی از راه‌های تأمین غذای بیشتر و با مواد مغذی بیشتر است.
گیاهان
د) گیاهان مانند (بسیاری از – همه) جانداران دیگر در محیطی (پیچیده – ساده) رشد می‌کنند.
همه – پیچیده
ذ) میزان خدمات هر بوم‌سازگان به میزان (تولیدکنندگان – مصرف کنندگان) آن بستگی دارد.
تولیدکنندگان
ر) پایدار کردن بوم‌ساگان‌ها به طوری که حتی در صورت تغییر اقلیم تغییر چندانی در مقدار (تولیدکنندگی – مصرف کنندگی) آنها روی ندهد، موجب ارتقای کیفیت زندگی انسان می‌شود.
تولیدکنندگی
ز) بیشترین نیاز کنونی جهان به انرژی از (منابع فسیلی – سوخت‌های زیستی) تامین می‌شود.
منابع فسیلی
ژ) انسان باید در پی منابع پایدار، مؤثرتر و پاک‌تر انرژی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های (فسیلی- زیستی) باشد.
فسیلی
س) سوخت‌های فسیلی در نهایت باعث (گرمایش – سرمایش) زمین می‌شوند.
گرمایش
پرسش‌های سطر به سطر
▪️جاهای خالی عبارات زیر را با کلمات مناسب کامل کنید.
الف) جمعیت پروانه‌های مونارک هر سال هزاران کیلومتر را از …………. تا جنوب ……….. و بالعکس می‌پیماید.
مکزیک – کانادا
ب) دانشمندان و پژوهشگران علوم تجربی فقط در جست‌وجوی ……….. پدیده‌های طبیعی و قابل مشاهده‌اند.
علت‌های
پ) اساس علوم تجربی، …………….. است.
مشاهده
ت) محرمانه بودن اطلاعات ……. و نیز اطلاعات …….. افراد و حقوق ………. از موضوع‌های اخلاق زیستی هستند.
ژنی – پزشکی – جانوران
ث) از راه‌های افزایش کمیت و کیفیت غذای انسان، شناخت روابط ……….. و محیط زیست است.
گیاهان
ج) گیاهان مانند همه جانداران دیگر در محیطی، شامل عوامل غیرزنده مانند دما، …………… ، ……….. و عوامل زنده شامل باکتری‌ها، ……………، …………… و مانند آنها رشد می‌کنند، و محصول می‌دهند.
نور – رطوبت – قارچ‌ها – حشرات
ح) منابع و سودهایی را که هر بوم‌سازگان در بردارد،………. بوم‌سازگان می‌نامند.
خدمات
خ) تغییر آب و هوا، ………..، کاهش تنوع زیستی و ……….. از آن جمله اند.
سیل – فرسایش خاک
د) قطع درختان جنگل‌ها برای استفاده از ……… یا ……… جنگل، مسئله محیط زیستی امروز جهان است.
چوب – زمین
ذ) انسان باید در پی منابع……..، مؤثرتر و …….. انرژی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی باشد.
پایدار – پاک‌تر
ر) به تازگی، روشی برای تشخیص و درمان بیماری‌ها در حال گسترش است که …………… نام دارد.
پزشکی شخصی
ز) پزشکان در پزشکی شخصی برای تشخیص و درمان بیماری‌ها علاوه بر بررسی ………… بیمار، با بررسی اطلاعاتی که در ……….. هر فرد وجود دارد، روش‌های درمانی و دارویی خاص هر فرد را طراحی می‌کنند.
وضعیت – دنای (DNA)
پرسش‌های توصیفی – تشریحی
▪️چگونه پروانه‌های مونارک مسیر خود را پیدا می‌کنند و راه را به اشتباه نمی‌روند؟
این پروانه‌ها با استفاده از یاخته‌های عصبی (نورون‌هایی) در بدن خود، جایگاه خورشید در آسمان و جهت مقصد را تشخیص می‌دهند و به سوی آن پرواز می‌کنند.
▪️پروانه‌های مونارک با استفاده از کدام نوع یاخته‌های بدن خود، جایگاه خورشید در آسمان و جهت مقصد را تشخیص می‌دهند؟
یاخته‌های عصبی (نورون‌ها)
▪️آیا علم زیست‌شناسی قادر است همه رازهای حیات را بیابد؟
خیر
▪️وظایف زیست‌شناسان چیست؟
زیست‌شناسان علاوه بر تلاش برای پی بردن به رازهای آفرینش، سعی می‌کنند یافته‌های خود را در بهبود زندگی انسان به کار برند.
و یا
زیست‌شناسان تلاش می‌کنند پاسخ‌های انبوهی از پرسش‌ها را بیابند تا علاوه بر پی بردن به رازهای آفرینش، به حل مسائل و مشکلات زندگی انسان امروزی نیز کمک کنند.
▪️موجودات زنده چه ویژگی‌هایی دارند که آنها را از موجودات غیرزنده متمایز می‌کند؟
موجودات زنده با ویژگی‌های زیر از غیرزنده‌ها متمایز می‌شوند: نظم و ترتیب، هومئوستازی، رشد و نمو، فرایند جذب و استفاده از انرژی، پاسخ به محیط، تولیدمثل و سازش با محیط.
▪️چگونه می‌توان گیاهانی پرورش داد که در مدتی کوتاه‌تر، مواد غذایی بیشتری تولید کنند؟
فناوری های جدید زیستی می تواند تا حدودی مشکلات بشر را در ایت زمینه حل کند. اصلاح بذر برای تولید گیاهان مطلوب با انجام روش‌های مهندسی ژنتیک ممکن شده است.
▪️چرا باید تنوع زیستی حفظ شود؟ چرا باید حیات وحش حفظ شود؟
از یک سو انسان، جزئی از دنیای زنده است و لذا نمی‌تواند به نیاز و جدا از موجودات زنده دیگر و در تنهایی به زندگی ادامه دهد. پایدار کردن بوم‌ساگان‌ها، موجب ارتقای کیفیت زندگی انسان می‌شود. و از سوی دیگر، هر گونه مداخله در اکوسیستم موجب خسارت های جبران ناپذیری می‌شود.
▪️چرا بعضی از یاخته‌های بدن انسان سرطانی می‌شوند؟
تغییرات در ماده ژنتیکی یاخته است که باعث می‌شود چرخه یاخته از کنترل خارج شود.
▪️چگونه می‌توان یاخته‌های سرطانی را در مراحل اولیه سرطانی شدن شناسایی و نابود کرد؟
بافت‌برداری و آزمایش خون
▪️چگونه می‌توان سوخت‌های زیستی مانند الکل را جانشین سوخت‌های فسیلی، مانند مواد نفتی کرد؟
زیست شناسان باید تلاش کنند فناوری هایی را تولید کنند که به ما اجازه دهد به جای بخش‌های خوراکی گیاهان، ماده الیاف غیر خوراکی که قسمت عمده ای از مواد گیاهی را تشکیل می دهد، الکل زیستی تولید کنیم. و به گونه‌ای عمل شود که هزینه‌های تبدیل محصولات گیاهی به انرژی و همچنین نیاز به مقاوم‌سازی وسایل نقلیه و نیروگاه های موجود برای کار با آنها ارزان شود.
▪️ چگونه می‌توان از بیماری‌های ارثی، پیشگیری و یا آنها را درمان کرد؟
به منظور روش جلوگیری از انتقال بیماری ارثی به نسل بعد باید مردان و زنان قبل از اقدام به بارداری آزمایش‌های ژنتیکی لازم را انجام دهند. گرچه نمی‌توان بیماری‌های ژنتیک را در حال حاضر درمان کرد (مگر در موارد معدود) اما گاهی می‌توان با تغییر عوامل محیطی عوارض بیماری‌های ژنی را مهار کرد.
▪️زیست‌شناسی چیست؟
زیست‌شناسی، شاخه‌ای از علوم تجربی است که به بررسی علمی جانداران و فرایندهای زیستی می‌پردازد.
▪️چرا امروزه بسیاری از بیماری‌ها که حدود صد سال پیش به مرگ منجر می‌شدند، مهار شده اند و دیگر مرگ‌آور نیستند؟
به علت روش‌های درمانی و داروهای جدید، دیگر مرگ آور نیستند.
▪️در زیست‌شناسی، کدام ساختارها و یا فرایندها را بررسی می‌کنیم؟ چرا؟
در زیست‌شناسی، فقط ساختارها و یا فرایندهایی را بررسی می‌کنیم که برای ما به طور مستقیم یا غیرمستقیم قابل مشاهده و اندازه گیری اند. زیرا مشاهده، اساس علوم تجربی است.
▪️امروزه زیست‌شناسی چه ویژگی‌هایی دارد که آن را به رشته ای مترقی، توانا، پویا و امیدبخش تبدیل کرده است؟
کل نگری، نگرش بین رشته ای، فناوری‌های نوین (فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، مهندسی ژنتیک) و اخلاق زیستی
◾در چه صورت جورچین (پازل) تصویری از شیئی آشنا به ما نشان می‌دهد؟
در صورتی که قطعه‌های آن را یکی یکی در جای درست در کنار همدیگر قرار دهیم، مشاهده می‌کنیم که اجزای جورچین، به تدریج نمایی بزرگ، کلی و معنی دار پیدا می‌کنند و تصویری از شیئی آشنا به ما نشان می‌دهند.
◾چرا ویژگی‌های سامانه را نمی‌توان فقط از طریق مطالعه اجزای سازنده آن توضیح داد؟
جانداران را نوعی سامانه می‌دانند که اجزای آن باهم ارتباط دارند. ارتباط بین اجزا نیز مانند خود اجزا در تشکیل جاندار، مؤثر است.
◾کُلِ سامانه، چیزی بیشتر از مجموع اجزای آن است. به چه معناست؟
یعنی ویژگی‌های سامانه را نمی‌توان فقط از طریق مطالعه اجزای سازنده آن توضیح داد و ارتباط بین اجزا نیز مانند خود اجزا در تشکیل جاندار، مؤثر است.
◾کدام فناوری‌ها نقش مهمی در پیشرفت علم زیست‌شناسی داسته و دارند؟
فناوری های نوین مانند: فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی و مهندسی ژنتیک.
◾ کدام فناوری‌ها امکان انجام محاسبات را در کوتاه‌ترین زمان ممکن فراهم کرده‌اند؟
فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی
◾دستاوردها و تحولات بیست ساله اخیر کدام فناوری در پیشرفت زیست‌شناسی، تأثیر بسیاری داشته است؟
فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی
◾ انتظار نداریم که جانوری مانند بز بتواند پروتئین تار عنکبوت بسازد اما این کار با استفاده از کدام فناوری رخ داده است؟
مهندسی ژنتیک
◾ کدام ویژگی زیست‌شناسی نوین، زمینه سوء استفاده‌هایی را در جامعه فراهم کرده است؟
پیشرفت‌های سریع علم زیست‌شناسی، به ویژه در مهندسی ژنتیک
◾موضوع‌های اخلاق زیستی چیست؟
محرمانه بودن اطلاعات ژنی و نیز اطلاعات پزشکی افراد و حقوق جانوران از موضوع‌های اخلاق زیستی هستند.
◾برای جلوگیری از سوء استفاده از علم زیست‌شناسی کدام کار ضروری است؟
وضع قوانین جهانی برای جلوگیری از سوء استفاده از علم زیست‌شناسی
◾علت نیاز به اخلاق زیستی چیست؟
پیشرفت های سریع علم زیست شناسی، به ویژه مهندسی ژن شناسی (ژنتیک) و دست ورزی در ژن های جانداران و نیز فنون مورد استفاده در پزشکی، زمینه سوء استفاده هایی را در جامعه فراهم کرده است.
◾یکی از سوء استفاده ها از علم زیست شناسی چیست؟
تولید سلاح‌های زیستی
◾چگونه از تولید سلاح زیستی جلوگیری می‌شود؟
با اخلاق زیستی یعنی وضع قوانین جهانی برای جلوگیری از چنین سوء استفاده‌هایی از علم زیست‌شناسی
◾ مثال‌هایی از سلاح‌های زیستی ذکر نمایید.
سلاح زیستی می‌تواند عامل بیماری‌زایی باشد که نسبت به داروهای رایج مقاوم است یا فراورده‌های غذایی و دارویی با عواقب زیانبار برای افراد باشند.
◾ فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی چگونه در پیشرفت علم زیست شناسی نقش مهمی دارد؟
امروزه بیشتر از هر زمان دیگر به جمع‌آوری، بایگانی و تحلیل داده‌ها و اطلاعات حاصل از پژوهش‌های زیست شناختی نیاز داریم چون مثلاً در برخی از پروژه‌های اخیر شناسایی مجموعه ژن‌های جانداران، چندین ترابایت داده، تولید می‌شود که باید ذخیره، تحلیل و پردازش شوند. تنظیم، ثبت و تحلیل این حجم از اطلاعات و انتشار آنها به صورت چاپی میسر نیست، بلکه ناگزیر باید این داده‌ها را به رایانه‌های پرظرفیت و پرسرعت سپرد.
◾ در برخی از پروژه‌های اخیر شناسایی مجموعه ژن‌های جانداران، چندین ترابایت داده، تولید می‌شود که باید ذخیره، تحلیل و پردازش شوند. کدام فناوری به زیست‌شناسان در این زمینه کمک می کند؟
فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی
◾ زیست‌شناسی به حل کدام مسائل می‌تواند کمک بکند؟
تأمین غذای سالم و کافی، حفاظت از بوم سازگان‌ها، ترمیم و بازسازی آنها، تأمین انرژی‌های تجدیدپذیر، سلامت و درمان بیماری‌ها
◾هم اکنون چند نفر در جهان از گرسنگی و سوء تغذیه رنج می‌برند؟
حدود یک میلیارد نفر
◾چگونه غذای سالم و کافی برای جمعیت‌های رو به افزایش انسانی فراهم کنیم؟
شناخت بیشتر گیاهان یکی از راه‌های تأمین غذای بیشتر و با مواد مغذی بیشتر است. از راه‌های افزایش کمیت و کیفیت غذای انسان، شناخت روابط گیاهان و محیط زیست است. شناخت بیشتر تعامل‌های سودمند یا زیانمند بین این عوامل و گیاهان به افزایش محصول کمک می‌کند.
◾غذای انسان به طور مستقیم یا غیرمستقیم از کدام جانداران به دست می‌آید؟
گیاهان
◾چرا شناخت بیشتر گیاهان یکی از راه‌های تأمین غذای بیشتر و با مواد مغذی بیشتر است؟
زیرا غذای انسان به طور مستقیم یا غیرمستقیم از گیاهان به دست می‌آید.
◾ چرا یکی از راه های افزایش کمیت و کیفیت غذای انسان، شناخت روابط گیاهان و محیط زیست است؟
زیرا گیاهان مانند همۀ جانداران دیگر در محیطی پیچیده، شامل عوامل غیرزنده مانند دما، رطوبت، نور و عوامل زنده شامل باکتری‌ها، قارچ‌ها، حشرات و مانند آنها رشد می کنند و محصول می‌دهند.
◾چرا شناخت بیشتر تعامل‌های سودمند یا زیانمند بین عوامل محیط زیست و گیاهان به افزایش محصول کمک می‌کند؟
زیرا گیاهان مانند همۀ جانداران دیگر در محیطی پیچیده، شامل عوامل غیرزنده مانند دما، رطوبت، نور و عوامل زنده شامل باکتری‌ها، قارچ‌ها، حشرات و مانند آنها رشد می کنند و محصول می‌دهند.
◾ چرا انسان نمی‌تواند بی‌نیاز و جدا از موجودات زندۀ دیگر و در تنهایی به زندگی ادامه دهد؟
انسان، جزئی از شبکۀ حیات است.
◾ منابع و سودهایی را که هر بوم سازگان در بردارد، چه نام دارد؟
خدمات بوم سازگان
◾ میزان خدمات هر بوم سازگان به چه عاملی بستگی دارد؟
میزان تولیدکنندگان آن
◾ پایدار کردن بوم سازگان به چه معناست؟
یعنی در صورت تغییر اقلیم، تغییر چندانی در مقدار تولیدکنندگی آنها روی ندهد.
◾ پایدار کردن بوم سازگان‌ها چه سودی برای انسان دارد؟
پایدار کردن بوم سازگان‌ها، موجب ارتقای کیفیت زندگی انسان می‌شود.
▪️چرا پایدار کردن بوم سازگان‌ها موجب ارتقای کیفیت زندگی انسان می‌شود؟
چون از یک سو پایدار کردن بوم‌سازگان‌ها به معنی این است که حتی در صورت تغییر اقلیم، تغییر چندانی در مقدار تولیدکنندگی آنها روی نمی‌دهد و از سوی دیگر میزان خدمات هر بوم سازگان به میزان تولیدکنندگان آن بستگی دارد.
▪️زیست‌شناسان کشورمان چگونه امید دارند در آینده از نابودی دریاچه ارومیه جلوگیری کنند؟
زیست‌شناسان کشورمان با استفاده از اصول علمی بازسازی بوم‌سازگان‌ها، راهکارهای لازم را برای احیای دریاچه ارومیه ارائه کرده‌اند و امید دارند که در آینده از نابودی این میراث طبیعی جلوگیری کنند.
▪️از جمله پیامدهای بسیار بد از بین رفتن جنگل‌ها برای سیاره زمین چیست؟
تغییر آب و هوا، سیل، کاهش تنوع زیستی و فرسایش خاک از آن جمله‌اند.
▪️ یکی از علت‌های وقوع سیل را در سال‌های اخیر، چیست؟
از بین رفتن جنگل‌ها
▪️ قطع درختان جنگل‌ها به چه منظورهایی صورت می‌گیرد؟
برای استفاده از چوب یا زمین جنگل صورت می‌گیرد.
▪️هم اکنون بعضی بوم سازگان‌های زمین در حال تخریب و نابودی‌اند. اصولاً چگونه از بوم سازگان‌ها حفاظت، و بوم‌سازگان‌های آسیب‌دیده را ترمیم و بازسازی کنیم؟
از کاربرد انرژی‌های فسیلی بکاهیم و در عوض، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر را افزایش دهیم و نیز با ممانعت از جنگل زدایی موجبات پایدار کردن بوم‌سازگان‌ها را فراهم کنیم.
▪️سوخت‌های فسیلی جز کدام نوع منابع انرژی می‌باشند؟ ویژگی‌های این منابع چیست؟
سوخت‌های فسیلی یا انرژی‌های تجدیدناپذیر، مانند نفت، گاز، بنزین و گازوئیل تمام شدنی‌اند، هوا را آلوده می‌کنند، باعث گرمایش زمین، و به علاوه، استخراج آنها باعث تخریب محیط زیست می‌شود.
▪️چرا انسان باید در پی منابع پایدار، مؤثرتر و پاک‌تر انرژی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی باشد؟
زیرا سوخت‌های فسیلی موجب افزایش کربن دی اکسید جو، آلودگی هوا و درنهایت باعث گرمایش زمین می‌شوند.
▪️اثرات مصرف سوخت‌های فسیلی چیست؟
افزایش کربن دی اکسید جو، آلودگی هوا و درنهایت باعث گرمایش زمین
▪️زیست‌شناسان چگونه موجبات کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی را فراهم می‌کنند؟
آنها می‌توانند به بهبود و افزایش تولید سوخت‌های زیستی مانند گازوئیل زیستی کمک کنند.
▪️سوخت‌های زیستی مانند گازوئیل زیستی که از چه چیزی به دست می‌آیند؟
از دانه‌های روغنی
▪️تولید گازوئیل زیستی از کدام گیاهان صورت می‌گیرد؟
از دانه‌های روغنی، مانند آفتابگردان، زیتون یا سویا
▪️گازوئیل زیستی جز کدام نوع منابع انرژی می‌باشد؟ چرا؟
به علت چرخه ای بودن فرایند تولید آن، تجدیدپذیر است.
▪️مزیت‌های گازوئیل زیستی چیست؟
گازوئیل زیستی مواد سرطان‌زا ندارد و باعث باران اسیدی نمیشود.
▪️علت شکل‌گیری و گسترش پزشکی شخصی چیست؟
زیرا برخی داروها، بعضی بیماری‌ها را در برخی افراد، به آسانی درمان می‌کنند؛ در حالی که همان داروها در بعضی دیگر از انسان‌ها نه تنها بر همان بیماری مؤثر نیستند، بلکه اثرهای جانبی خطرناک هم برجای می‌گذارند.
▪️پزشکان در پزشکی شخصی برای تشخیص و درمان بیماری‌ها چگونه عمل می‌کنند؟
آنها علاوه بر بررسی وضعیت بیمار، با بررسی اطلاعاتی که در دنای (DNA) هر فرد وجود دارد، روش‌های درمانی و دارویی خاص هر فرد را طراحی می‌کنند.
▪️در پزشکی شخصی با بررسی اطلاعات در کدام مولکول زیستی، روش‌های درمانی و دارویی خاصِ هر فرد طراحی می شود؟
دنای (DNA)
▪️در پزشکی شخصی با بررسی اطلاعات در کدام مولکول زیستی، از بیماری‌های ارثی شخص آگاه می‌شوند و بیماری‌هایی را که قرار است در آینده به آن مبتلا شود، پیش بینی می‌کنند؟
دنای (DNA)
پرسش‌های یادگیری موثر
▪️درست یا نادرست بودن جملات زیر را مشخص کنید. در جملات نادرست، عبارت‌های غلط را پیدا کرده و زیر آنها خط بکشید.
الف) امروزه بسیاری از بیماری‌ها مانند بیماری قند و افزایش فشار خون که حدود صد سال پیش به مرگ منجر می‌شدند، مهار شده اند و دیگر مرگ آور نیستند.
درست
ب) ممکن است با مشاهده پیشرفت‌ها و آثار علم زیست‌شناسی، این تصور در ذهن ما شکل بگیرد که این علم به اندازه‌ای توانا و گسترده است که می‌تواند به همه پرسش‌های انسان پاسخ دهد و همه مشکلات زندگی ما را حل کند؛ در حالی که این طور نیست.
درست
پ) به طور کلی علم تجربی، محدودیت‌هایی دارد و نمی‌تواند به همه پرسش‌های ما پاسخ دهد.
درست
ت) زیست‌شناسان امروزی برای شناخت هر چه بیشتر سامانه‌های زنده از اطلاعات رشته‌های دیگر نیز کمک می‌گیرند.
درست
ث) امروزه بیشتر از هر زمان دیگر به جمع‌آوری، بایگانی و تحلیل اطلاعات حاصل از پژوهش‌های زیست‌شناختی نیاز داریم.
درست
ج) پژوهشگران توانسته‌اند با انتقال ژن بزهایی تولید کنند که در شیر آنها پروتئین تار عنکبوت ساخته می‌شود که در صورت تجاری شدن تحولی در صنعت رخ خواهد داد.
درست
چ) تار عنکبوت از مواد ارزشمند در طبیعت است و می‌تواند کاربردهای وسیعی در صنایع متفاوت داشته باشد.
درست
ح) سلاح زیستی می‌تواند عامل بیماری‌زایی باشد که نسبت به داروهای رایج مقاوم است یا فراورده‌های غذایی و دارویی با عواقب زیانبار برای افراد باشند.
درست
خ) امروزه با مسائل فراوانی در زمینه‌های متفاوت مواجه هستیم.
درست
چ) دریاچه ارومیه چندین سال است که در خطر خشک شدن قرار گرفته است.
درست
د) پژوهش‌ها نشان داده اند که در سال‌های اخیر، مساحت بسیار گسترده ای از جنگل‌های ایران و جهان تخریب و بی‌درخت شده اند.
درست
ذ) از بین رفتن جنگل‌ها پیامدهای بسیار بدی برای سیاره زمین دارد.
درست
ر) نفت، گاز و بنزین از جمله منابع فسیلی هستند.
درست
پرسش‌های مقایسه‌ای
◾هر یک از موارد زیر معرف کدام ویژگی زیست‌شناسی نوین است؟
الف) جورچین (پازل) از قطعات بسیار زیادی تشکیل شده است. ممکن است هر یک از قطعات آن به تنهایی بی معنی به نظر آید؛ اما اگر قطعه‌های آن را یکی یکی در جای درست در کنار همدیگر قرار دهیم، مشاهده می‌کنیم که اجزای جورچین، به تدریج نمایی بزرگ، کلی و معنی دار پیدا می‌کنند.
کل‌نگری
ب) برای بررسی ژن‌های جانداران، علاوه بر اطلاعات زیست شناختی، از فنون و مفاهیم مهندسی، علوم رایانه، آمار و بسیاری رشته‌های دیگر هم استفاده می‌کنند.
نگرش بین رشته ای
پ) این فناوری‌ها امکان انجام محاسبات را در کوتاه‌ترین زمان ممکن فراهم کرده‌اند.
فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی
ت) مدت‌هاست که زیست‌شناسان می‌توانند با استفاده از این فناوری در جانداران تغییر ایجاد کنند.
مهندسی ژنتیک
ث) مجموعه‌ای از روش‌ها و فنون آزمایشگاهی است که به منظور تغییر در محتوای دنای جانداران و ایجاد صفت جدید به کار می‌رود.
مهندسی ژنتیک
فعالیت گفتار زیست شناسی چیست؟
فعّالیت
یک روزنامهٔ خبری معمولی تهیه کنید. خبرهای مربوط به زیست‌شناسی را انتخاب کنید (برای تعیین خبرهای مربوط به زیست‌شناسی از معلم خود کمک بخواهید)
در روزنامه ای که انتخاب کرده اید، چند درصد از خبرها، به زیست‌شناسی مربوط است؟ از این خبرها، چند خبر خوب و چند خبر بد هستند؟
پژوهشگران علوم تجربی نمی‌توانند درباره خوبی و بدی نظر بدهند. 🙂
می‌توانید به جای روزنامه از وبگاه‌های خبری در بازه زمانی خاصی استفاده و درصد خېرهای زیستی آن را پیدا کنید.
فعالیت
مجرای یک برنامه تلویزیونی گفته است «زیست‌شناسان ثابت کرده اند که شیر، مایعی خوشمزه است». این گفته درست است یا نادرست؟
این گفته نادرست است؛ چون خوشمزگی موضوعی ارزشی و شخصی (کیفی) است و بنابراین، تعیین خوشمزگی در قلمرو علوم تجربی نیست.
فعالیت
اگرچه سوخت‌های فسیلی نیز منشأ زیستی دارند و از تجزیه پیکر جانداران به وجود آمده‌اند؛ اما امروزه سوخت زیستی به سوخت‌هابی می‌گویند که از جانداران امروزی به دست می‌آیند. مزایا و زیان‌های سوخت‌های فسیلی و زیستی را از دید محیط زیستی با هم مقایسه کنید.
| مزایا | معایب | |
| سوخت‌های فسیلی | انرژی بیشتری دارند _ برای تولید آنها نیازی به آب نیست پس منابع آب منطقه کمتر مصرف می‌شود. | تجدید ناپذیرند _ تولیدگازهای مضر (مونوکسیدکربن و دی اکسید گوگرد) و باران اسیدی _ آلوده کننده محیط زیست و سرطان‌زا هستند |
| سوخت‌های زیستی | تجدید پذیرند _ گازهای سمی‌کمتر و آلودگی محیط زیستی کمتری دارند _ در مدت کوتاه تر و با محصولات زائد و کود و … بدست می‌آیند؛ بنابراین به بازیافت مواد کمک می‌کنند. | انرژی کمتری دارند _ ماشین آلات کشت گیاهان باعث آلودگی هوا می‌شوند. کشت گیاهان برای سوخت منجر به کمبود مواد مغذی خاک می‌شود _ مصرف آب بیشتری دارند. |
فعالیت
با مراجعه به منابع معتبر درباره زمینه‌های فعالیت زیست‌شناسان در ایران و جهان اطلاعاتی جمع آوری و در کلاس ارائه دهید.
باتوجه به اینکه زیست شناسی دارای گرایش های مختلفی از جمله گیاهی، جانوری، سلولی_مولکولی، ژنتیک و… است؛ زیست شناسان می‌توانند در کارهای تحقیقاتی مانند حفاظت از محیط زیست، کشاورزی، فعالیت‌های آزمایشگاهی مرتبط با گیاهان، جانوران و میکروب ها، تحقیق در مورد جانوران آبزی در سازمان شیلات، مراکز تحقیقات ژنتیک و… فعالیت داشته باشند
شغل‌های پر درآمد علوم زیست شناسی در سال ۲۰۲۰
۱. متخصص آمار زیستی: وظایف حرفه‌ای متخصصان آمار زیستی:
در زمینه مشاوره‌ای:
راهنمایی دانشجویان با سایر محققین با ارائه مشاوره جهت رسیدن به اهداف تحقیقاتی مورد پژوهش.
در زمینه پژوهشی:
۱. تحقیق و تفحص در زمینه‌های کاربردی مدرن آمار زیستی با هدف بهینه کردن روش‌های تحلیل آماری تحقیقات پزشکی و بهداشتی.
۲. کمک به تحقیقات در سایر زمینه‌های علوم زیستی با ارائه روش‌های مناسب و جدید و شرکت در تحقیقات سایر متخصصین در پژوهش‌های پزشکی-زیستی.
در زمینه آموزشی:
۱. تدریس و آموزش یک یا چند درس در زمینه‌های مشخص آماری در رابطه با آمار زیستی یا آمار پزشکی.
۲. پیگیری و جستجوی روش‌های بهینه جهت آموزش و انتقال مفاهیم آمار زیستی به دانشجویان پزشکی و رشته‌های مشابه.
در زمینه مدیریتی
۱. همکاری و مدیریت پژوهش‌های تحقیقاتی. ۲. تدوین استراتژی‌های اجرائی برنامه آموزشی.
۲. بیوتکنولوژیست
این افراد در شرکت‌های مواد غذایی، داروسازی یا صنعت کشاورزی و پزشکی برای شناسایی روش‌های بهبود خصوصیات شیمیایی، فیزیکی و ژنتیکی محصولات مشغول به کار هستند.
۳. دانشمندان زیست شناسی
آنها وظایف مرتبط با تحقیقات را انجام می‌دهند. در موسسات تحقیقاتی، آزمایشگاه‌های صنعتی و دانشگاه‌ها کار می‌کنند.
۴. تدریس
به عنوان استاد دانشگاه یا در دبیرستان‌ها به عنوان دبیر زیست شناسی کار می‌کنند.
۵. دانشمند خاک
کشاورزان و شرکت‌های کشاورزی برای بهبود باروری خاک و تقویت تولید مواد غذایی به کمک دانشمندان خاک نیاز دارند.
۶. سم شناسی
متخصصان سموم در شناسایی مایعات بدن و مواد موجود در بدن افراد مظنون یا قربانی هنگام وقوع جرم کمک می‌کنند. سم شناسان در مطب پزشک یا با اداره پلیس کار می‌کنند.
۷. قارچ شناس
یک قارچ شناس می‌تواند با شرکت‌های مواد غذایی و نوشیدنی یا شرکت‌های دارویی همکاری کند. متخصصان قارچ شناسی، خصوصیات بیوشیمیایی مواد غذایی و داروها را مطالعه کنند و به اقدامات لازم برای جلوگیری از مسمومیت قارچ‌ها و عفونت‌های موجود در آن محصولات کمک می‌کنند.
۸. تکنسین میدانی گیاه شناسی
به مطالعه‌ی رشد و نمو گیاهان پرداخته و به گرده افشانی آنها کمک می‌کنند.
۹. متخصص بهداشت صنعتی:
در پیش بینی، ارزیابی و جلوگیری از بیماری‌هایی که ممکن است در اثر قرار گرفتن کارمندان در معرض سموم در محل کار باشد، فعالیت می‌کنند.
۱۰. متخصص ارتباطات بهداشتی
به اجتماعات در مورد مسائل بهداشتی، بیماری‌های واگیر دار، مدیریت بهداشت و زندگی سالم را آموزش می‌دهند.
۱۱. داروشناس
به سازماندهی و تجزیه و تحلیل نتایج آزمایشات بالینی از طرف شرکت‌های دارویی یا تحقیقی می‌پردازند.
۱۲. گیاه شناس
گیاه شناسی یکی از زمینه‌های مهم زیست شناسی است که شامل کاوش برنامه‌ها، شناسایی گونه‌های جدید، ارزیابی قطعات و کاربرد آنها و تلاش برای حفظ گونه‌های گیاهی برای جلوگیری از انقراض است.
۱۳. متخصص تغذیه
برای مقابله با بیماری‌های مختلف به برنامه ریزی و سازماندهی وعده‌های غذایی و برنامه‌های غذایی می‌پردازد و به مردم در حفظ سلامت کامل کمک می‌کند.
۱۴. دانشمند حسی
در بخش تحقیق و توسعه (D و R) در شرکت‌های تولید مواد غذایی و دارویی فعالیت می‌کنند تا محصولات و بسته بندی‌ها را به روشی طراحی کنند که مورد سلیقه و توجه مصرف کنندگان قرار گیرد.
۱۵. تحلیل گر زیستی
در صنعت پزشکی به تحقیقات و تقویت دانش انسان در مورد موجودات زنده می‌پردازند. آنها پیش بینی و اقدامات پیشگیرانه‌ای برای جلوگیری از شیوع بیماری‌ها انجام می‌دهند.
۱۶. بازاریاب بیمه سلامت
۱۷. زیست شناس دریایی
به مطالعه موجودات دریایی و نحوه تعامل آنها می‌پردازند و به حفاظت از گونه‌های دریایی در معرض خطر کمک می‌کنند.
۱۸. زیست شناسی سلولی
به تحقیق و مطالعه مولکول‌های سلولی، درک عملکرد آنها و چگونگی کمک آنها به سلامت انسان می‌پردازند.
۱۹. دستیار پزشک
به بیماران و پزشکان در تفسیر داروها و گزینه‌های مختلف درمانی کمک می‌کنند.
۲۰. مامولوژیست (پستاندار شناسی)
می‌توانند در باغ وحش‌ها، پارک‌های حیات وحش، آکواریوم‌ها و سایر مراکز حیات وحش مشغول به کار شوند.
۲۱. مشاور ژنتیک
با تجزیه و تحلیل DNA افراد به مشکلات انسانی ناشی از رخ دادن یا احتمال رخ دادن یک بیماری ژنتیکی در خانواده می‌پردازند.
۲۲. تحلیل گر DNA:
در آزمایشگاه‌های جرم، مراکز آزمایش تعیین هویت یا آزمایشگاه‌های پزشکی فعالیت می‌کنند.
۲۳. وکیل محیط زیست
به پیگرد قانونی یا دفاع از موارد نقض حق ثبت اختراع یا نقض مالکیت، آلودگی و سوء استفاده پزشکی می‌پردازند.
۲۴. اکولوژیست
به محافظت از انواع موجودات زنده می‌پردازند. در باغ وحش‌ها، آکواریوم‌ها و سازمان‌های محیط زیست کار می‌کنند.
۲۵. مهندسی فناوری نانو
در صنایع مختلف مانند تجهیزات پزشکی، خودرو سازی، گاز، پتروشیمی و… در قسمت آزمایشگاه مشغول به کار می‌شوند. به آزمایش آلاینده‌ها و ایجاد پودرهایی برای غنی سازی مواد غذایی و داروها می‌پردازند.
۲۶. اپیدمیولوژیست (همه گیر شناسی)
به مطالعه نحوه انتشار بیماری‌ها و عوامل بیماری‌زا، توزیع بیماری‌ها در زمان‌ها، مکان‌ها، نژادها یا فرهنگ‌های خاص یا هر عاملی که به سلامت مربوط است، می‌پردازند. اپیدمیولوژی اساس بسیاری از تحقیقات و یافته‌های پزشکی است.
۲۷. متخصص علم باغبانی
به رشد درختان و گیاهان ارتقا می‌بخشند.
۲۸. متخصص آرایشی و بهداشتی
به فرمولاسیون مختلف محصولات آرایشی و بهداشتی می‌پردازد.
۲۹. نویسنده پزشکی
به وبلاگ نویسان و شرکت‌های تولید کننده کمک می‌کنند تا مطالب مربوط به وب سایت‌ها یا توضیحات در مورد محصولات و خدمات آنها را بنویسند.
۳۰. مهندسی ژنتیک گیاهان
به تولید گیاهان مقاوم به آفات گیاهی و خشکی و تولید گیاهان پر محصول می‌پردازند.
۳۱. متخصص خزنده شناسی (herpetologist)
به مطالعه رفتار خزندگان می‌پردازند و از آنها محافظت می‌کنند.
۳۲. دانشمند پزشک قانونی:
کار آنها بدست آوردن شواهد جسمی و بیولوژیکی برای تجزیه و تحلیل و بررسی جرم می‌باشد.
۳۳. مربی بهداشت:
به شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان آور موجود در محیط کار به همراه یک سری مراقبت‌های بهداشتی درمانی می‌پردازند. در مدارس و مراکز بهداشت نیز می‌توانند کار کنند.
۳۴. پرستار
با داشتن مدرک زیست شناسی و گذراندن دوره‌ی BSN می‌توانند به عنوان پرستار در بیمارستان‌ها کار کنند.
۳۵. طبیعت شناس
به مطالعه استفاده از گیاهان برای اهداف دارویی می‌پردازند و از آنها برای معالجه افراد بیمار استفاده می‌کنند.
(بازار کار جهانی زیست شناسی)
۳۶. مهندسی پزشکی (biomedical)
به ساخت و نگهداری تجهیزات و نیز ساخت ابزار‌های پزشکی برای کاربردهای پیشگیری، تشخیص و درمان می‌پردازند.
۳۷. تکنسین کنترل آفات
موجودات ناخواسته که در ساختمان‌ها یا اطراف آن باعث آلودگی می‌شوند، می‌توانند خطرات جدی برای ایمنی و سلامتی ایجاد کنند. وظیفه تکنسین کنترل آفات پاکسازی محیط از این گونه موجودات است.
۳۸. نمایندگی فروش دارویی
۳۹. بازرس غذا و دارو
۴۰. متخصص کنترل کیفیت
کنترل کیفیت بررسی محصولات و فرایندهای صنعتی، غذایی و… برای مطابق بودن با استانداردهای کیفیت ملی و بین المللی را در دست دارند.
۴۱. مربی بهداشت جنسی
به مردم شیوه‌های جنسی و تولیدمثل سالم را آموزش می‌دهند.
۴۲. دستیار آزمایشگاه‌های جرم و جنایت
به دانشمندان پزشکی قانونی، پلیس و سم شناسان کمک می‌کنند.
۴۳. کارشناس تصفیه فاضلاب
۴۴. محقق اخلاق زیست پزشکی
با دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی همکاری می‌کنند تا در زمینه تحقیق، تجزیه و تحلیل و طراحی روش‌های حل مسائل اخلاقی در پزشکی و علوم به ویژه در رابطه به موضوعات زندگی و مرگ همکاری می‌کنند.
» فایل word
» فایل pdf
کتاب زیست‌شناسی دهم
فصل ۱ـ دنیای زنده
گفتار ۱. زیست‌شناسی چیست؟
گفتار ۲. گستره حیات
گفتار ۳. یاختـه و بافـت در بـدن انسـان
فصل ۲ـ گوارش و جذب مواد
گفتار ۱. ساختار و عملکرد لولۀ گوارش
گفتار ۲. جذب مواد و تنظیم فعّالیت دستگاه گوارش
گفتار ۳. تنوع گوارش در جانداران
فصل ۳ـ تبادلات گازی
گفتار ۱. سازوکار دستگاه تنفس در انسان
گفتار ۲. تهویۀ ششی
گفتار ۳. تنوع تبادلات گازی
فصل ۴ـ گردش مواد در بدن
گفتار ۱. قلب
گفتار ۲. رگ‌ها
گفتار ۳. خون
گفتار ۴. تنوع گردش مواد در جانداران
فصل ۵ ـ تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد
گفتار ۱. هم ایسـتایی وکلیه‌ها
گفتار ۲. تشـکیل ادرار و تخلیـۀ آن
گفتار ۳. تنوع دفع و تنظیم اسمزی در جانداران
فصل ۶ ـ از یاخته تا گیاه
گفتار ۱. ویژگی‌هـای یاختـۀ گیاهـی
گفتار ۲. سامانۀ بافتی
گفتار ۳. ساختار گیاهان
فصـل ۷ـ جـذب و انتقـال مـواد در گیاهـان
گفتار ۱. تغذیـۀ گیاهـی
گفتار ۲. جانداران مؤثر در تغذیۀ گیاهی
گفتار ۳. انتقـال مـواد در گیاهـان
در ادامه خود را بیازمایید:
در ادامه بخوانید:
بارم‌بندی زیست‌شناسی دهم ۱۴۰۳-۱۴۰۲
درس زیست‌شناسی ۱
ارزشیابی از دانش آموزان در این درس به دو صورت مستمر و پایانی انجام می‌شود.
ارزشیابی مستمر براساس فعالیت های گروهی یا انفرادی دانش آموزان در کلاس یا خارج از کلاس و در طول سال تحصیلی انجام می‌شود. این ارزشیابی براساس مشاهدات معلم و تعامل بین معلم و دانش آموز در هنگام انجام هر فعالیت و بر اساس عملکرد دانش آموزان در انجام فعالیت‌ها، مانند ارائه گزارش، مشارکت در بحث های گروهی، پاسخ به پرسش‌های کتبی و شفاهی انجام می‌شود.
نمره این ارزشیابی برای هر نوبت (نوبت اول سال و نوبت دوم سال) ۲۰ نمره است.
ارزشیابی پایانی در دو نوبت به صــورت آزمون کتبی انجام می‌شــود. در نوبت اول ۲۰ نمره از پنج فصــل اول کتاب (تا آخر گفتار ۲ فصل چهار، آخر صفحه ۶٠) است. در نوبت دوم پنج نمره به قسمت اول و ۱۵ نمره به قسمت دوم کتاب اختصاص دارد. بارم بندی فصل ها برای نوبت اول، دوم و شهریور مطابق جدول زیر پیشنهاد می‌شود.
توجه داشته باشید که طرح پرسش از مطالب مربوط به بیشتر بدانید، واژه شناسی، پاورقی ها و پیوست های آخر کتاب در همه آزمونها ممنوع است.
با توجه به نهایی شدن به قسمت دوم جدول توجه شود:
| شماره فصل و عنوان | نوبت اول | نوبت دوم |
| ۱- دنیای زنده | ۴/۵ | ۱ |
| ۲- گوارش و جذب مواد | ۶ | ۲ |
| ۳- تبادلات گازی | ۴ | ۱ |
| ۴- گردش مواد در بدن گفتار ۱ | ۲/۵ | ۱ |
| فعالیت‌ها | ۳ | |
| ۵- گردش مواد در بدن گفتارهای ۲ و ۳ و ۴ | – | ۳/۵ |
| ۶- تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد | – | ۲/۵ |
| ۷- از یاخته تا گیاه | – | ۴ |
| ۸- جذب و انتقال مواد در گیاهان | – | ۳ |
| فعالیت‌ها | – | ۲ |
| جمع | ۲٠ | ۲۰ |
| شماره فصل و عنوان | نوبت دوم نهایی، شهریور و دی‌ماه |
| ۱- دنیای زنده | ۲ |
| ۲- گوارش و جذب مواد | ۳ |
| ۳- تبادلات گازی | ۲ |
| ۴- گردش مواد در بدن | ۳/۵ |
| ۵- تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد | ۱/۵ |
| ۶- از یاخته تا گیاه | ۳ |
| ۷- جذب و انتقال مواد در گیاهان | ۲/۵ |
| فعالیت‌ها | ۲/۵ |
| جمع | ۲٠ |
