آزمون شامل ۱۰ پرسش است.
سلام و درود
«تکرار مادر مهارت‌هاست»
در راستای افزایش مهارت شما ۱۶ آزمون از خط به خط این گفتار برای شما آماده شده است. هر آزمون دارای ۱۰ سوال ۲ گزینه‌ای است.
برای تثبیت مطلب در حافظه و یادگیری هر چه بیشتر مطلب، در آزمون‌های آنلاین «آینده‌نگاران مغز» شرکت کنید.
برای شرکت در انواع آزمون‌های آنلاین «گفتار گسترهٔ حیات» بر لینک زیر کلیک کنید:
کتاب الکترونیکی پرسش‌های دو گزینه‌ای
پرسش‌های دو گزینه‌ای و خط به خط گفتارهای زیست‌شناسی چیست و گسترهٔ حیات؛ برای دانلود اینجا کلیک کنید.
برای مشاهده «کتاب الکترونیکی» کلیک کنید.
کتاب الکترونیکی تعمیق و تثبیت یادگیری زیست‌شناسی
پرسش‌های جاهای خالی و خط به خط گفتار زیست‌شناسی چیست؛ برای دانلود اینجا کلیک کنید.
برای مشاهده «کتاب الکترونیکی» کلیک کنید.
فصل دنیای زنده
شامل گفتارهای:
گفتار ۱. زیست‌شناسی چیست؟
گفتار ۲. گستره حیات
گفتار ۳. یاختـه و بافـت در بـدن انسـان
بارم‌بندی مربوط به این فصل:
نیمسال اول: ۴/۵ نمره
نیمسال دوم: ۱ نمره
شهریور ماه: ۲ نمره
در حال طرح پرسش
قدردان شکیبایی شما هستیم!
گفتار گستره حیات
پرسش‌های یادگیری موثر
▪️درست یا نادرست بودن جملات زیر را مشخص کنید. در جملات نادرست، عبارت‌های غلط را پیدا کرده و زیر آنها خط بکشید.
الف) تعریف حیات بسیار دشوار است و شاید حتی غیرممکن باشد.
درست
ب) همه جانداران، سطحی از سازمان‌یابی دارند و منظم‌اند.
درست
پ) یکی از ویژگی‌های جالب حیات، سطوح سازمان‌یابی آن است.
درست
ت) محیط جانداران همواره در تغییر است.
درست
ث) جانداران رشد و نمو می‌کنند.
درست
پرسش‌های توصیفی – تشریحی
▪️چرا در زیست‌شناسی به جای تعریف حیات، ویژگی‌های آن و یا ویژگی‌های جانداران را بررسی می‌کنیم؟
زیرا تعریف حیات بسیار دشوار است و شاید حتی غیرممکن باشد.
▪️هفت ویژگی حیات یا هفت ویژگی جانداران را نام ببرید.
نظم و ترتیب، هم ایستایی (هومئوستازی)، رشد و نمو، فرایند جذب و استفاده از انرژی، پاسخ به محیط، تولیدمثل و سازش با محیط.
▪️رشد به چه معنی است؟
رشد به معنی بزرگ شدن و شامل افزایش برگشت‌ناپذیر ابعاد یا تعداد یاخته‌هاست.
▪️نمو به چه معناست؟
نمو به معنی عبور از مرحله ای به مرحله دیگری از زندگی است.
پرسش‌های سطر به سطر
▪️جاهای خالی عبارات زیر را با کلمات مناسب کامل کنید.
الف) در زیست‌شناسی به جای تعریف ………، ویژگی‌های آن و یا ویژگی‌های جانداران را بررسی می‌کنیم.
حیات
ب) گسترهٔ حیات، از ………. شروع می‌شود و با ……… پایان می‌یابد.
یاخته – زیست کره
پ) وقتی سدیم …….. افزایش می‌یابد، دفع آن از طریق …….. زیاد می‌شود.
خون – ادرار
پ) مجموعه اعمالی را که برای پایدار نگه داشتن وضعیت درونی جاندار انجام می‌شود ………… می‌نامند.
هم‌ایستایی (هومئوستازی)
پرسش‌های مقایسه‌ای
◾هر یک از موارد زیر معرف کدام ویژگی جانداران است؟
الف) یکی از ویژگی‌های جالب حیات، سطوح سازمان‌یابی آن است.
نظم و ترتیب
ب) وقتی سدیم خون افزایش می‌یابد، دفع آن از طریق ادرار زیاد می‌شود.
هم ایستایی (هومئوستازی)
پرسش‌های دو گزینه‌ای
▪️در هر جمله با انتخاب یکی از عبارات داخل پرانتز جمله درست را به دست آورید.
الف) جانداران همهٔ (هفت – هشت) ویژگی زیر را باهم دارند.
هفت
ب) جاندار می‌تواند وضع (درونی پیکر – محیط) خود را در محدوده ثابتی نگه دارد.
درونی پیکر
پ) هم ایستایی (هومئوستازی) از ویژگی‌های اساسی (بسیاری از – همه) جانداران است.
همه
ت) عبور از مرحله ای به مرحله دیگری از زندگی (رشد- نمو) است.
نمو
ث)
. رشد به معنی بزرگ شدن و شامل افزایش برگشت‌ناپذیر ابعاد یا تعداد یاخته‌هاست. نمو به معنی عبور از مرحله ای به مرحله دیگری از زندگی است؛ مثلاً تشکیل گل در گیاه، نمونه ای از نمو است.
فرایند جذب و استفاده از انرژی: جانداران انرژی می‌گیرند، از آن برای انجام فعالیت‌های زیستی خود استفاده می‌کنند و بخشی از آن را به صورت گرما از دست می‌دهند؛ مثلاً گنجشک غذا می‌خورد و از انرژی آن برای گرم کردن بدن و نیز برای پرواز و جست‌وجوی غذا استفاده می‌کند.
پاسخ به محیط: همه جانداران به محرک‌های محیطی پاسخ می‌دهند؛ مثلاً ساقه گیاهان به سمت نور خم می‌شود.
تولیدمثل: جانداران موجوداتی کم‌وبیش شبیه خود را به وجود می‌آورند. یوزپلنگ همیشه از یوزپلنگ زاده می‌شود.
سازش با محیط: جانداران ویژگی‌هایی دارند که برای سازش و ماندگاری در محیط، به آنها کمک می‌کنند؛ مانند موهای سفید خرس قطبی.
شکل ۳- سطوح سازمان‌یابی حیات
١- یاخته پایین ترین سطح سازمان یابی حیات است، همه جانداران از یاخته تشکیل شده اند.
۲- تعدادی یاخته یک بافت را به وجود می‌آورند.
۳- هر اندام از چند بافت مختلف تشکیل می‌شود؛ مانند استخوانی که در اینجا نشان داده شده است.
۴- هر دستگاه از چند اندام تشکیل شده است؛ مثلاً دستگاه حرکتی از ماهیچه‌ها و استخوان‌ها تشکیل شده است.
۵- جانداری مانند این گونه فردی از جمعیت گوزن‌هاست.
۶_ افراد یک گونه که در زمان و مکانی خاص زندگی می‌کنند، یک جمعیت را به وجود می‌آورند.
۷- جمعیت‌های گوناگونی که با هم تعامل دارند، یک اجتماع را به وجود می‌آورند.
۸- عوامل زنده (اجتماع) و غیرزنده محیط و تأثیرهایی که بر هم می‌گذارند، بوم سازمان را می‌سازند.
۹- زیست‌بوم از چند بوم‌سازگان تشکیل می‌شود که از نظر اقلیم (آب و هوا) و پراکندگی جانداران مشابه اند.
۱۰- زیست کره شامل همهٔ زیست‌بوم‌های زمین است.
مولکول‌های زیستی
در جانداران مولکول‌هایی وجود دارند که در دنیای غیرزنده دیده نمی‌شوند. کربوهیدرات‌ها، لیپیدها، پروتئین‌ها و نوکلئیک اسیدها چهار گروه اصلی مولکول‌های تشکیل دهنده یاخته‌اند و در جانداران ساخته می‌شوند. این مولکول‌ها، مولکول‌های زیستی نیز نامیده می‌شوند. در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
کربوهیدرات‌ها
این مولکول‌ها از سه عنصر کربن (C). هیدروژن (H) و اکسیژن (O) ساخته شده‌اند.
مونوساکاریدها: ساده‌ترین کربوهیدرات‌ها هستند. گلوکز و فروکتوز مونوساکاریدهایی با شش کرین اند. ریبوز مونوساکاریدی با پنج کربن است (شکل ۴).
شکل ۴- مونوساکارید واحد ساختاری قندهاست.
شکل ۵- مالتوز نوعی دی ساکارید است.
دی ساکاریدها: از ترکیب دو مونوساکارید تشکیل می‌شوند، شکر و قندی که می‌خوریم دی‌ساکاریدی به نام ساکارز هستند. ساکارز از پیوند بین گلوکز و فروکتوز تشکیل می‌شود. مالتوز دی ساکارید دیگری است که از دو گلوکز تشکیل می‌شود. این قند در جوانه گندم و جو وجود دارد (شکل ۵). لاکتوز دی ساکارید دیگری است که به قند شیر نیز معروف است.
پلی‌ساکاریدها: از ترکیب چندین مونوساکارید ساخته می‌شوند. نشاسته، سلولز و گلیکوژن پلی ساکاریدند. این پلی ساکاریدها از تعداد فراوانی مونوساکارید گلوکز تشکیل شده‌اند. نشاسته مثلاً در سیب‌زمینی و غلات وجود دارد. آیا روش تشخیص نشاسته را به یاد می‌آورید؟
سلولز از پلی ساکاریدهای مهم در طبیعت است. سلولز ساخته شده در گیاهان در کاغذسازی و تولید انواعی از پارچه‌ها به کار می‌رود.
گلیکوژن در جانوران و قارچ‌ها ساخته می‌شود. این پلی‌ساکارید در کبد و ماهیچه وجود دارد و منبع ذخیره گلوکز در جانوران است.
لیپیدها
این ترکیبات نیز از سه عنصر کربن، هیدروژن و اکسیژن ساخته شده‌اند؛ گرچه نسبت این عناصر در لیپیدها با نسبت آنها در کربوهیدرات‌ها فرق می‌کند.
تری گلیسریدها از انواع لیپیدها هستند. هر تری گلیسرید از یک مولکول گلیسرول و سه اسید چرب تشکیل شده است (شکل ۶- الف). روغن‌ها و چربی‌ها انواعی از تری‌گلیسریدها هستند. تری‌گلیسریدها در ذخیره انرژی نقش مهمی‌دارند. انرژی تولید شده از یک گرم تری گلیسرید حدود دو برابر انرژی تولید شده از یک گرم کربوهیدرات است.
فسفولیپیدها گروه دیگری از لیپیدها و بخش اصلی تشکیل دهنده غشای یاخته ای هستند. ساختار فسفولیپیدها شبیه تری گلیسریدها است، با این تفاوت که مولکول گلیسرول در فسفولیپیدها به دو اسید چرب و یک گروه فسفات متصل می‌شود (شکل ۶- ب).
شکل ۶ – الف) تری گلیسرید ب) فسفولیپید
کلسترول لیپید دیگری است که در ساخت غشای یاخته‌های جانوری و نیز انواعی از هورمون‌ها شرکت می‌کند.
پروتئین‌ها
این مولکول‌ها علاوه بر کربن، هیدروژن و اکسیژن، نیتروژن (N) نیز دارند. پروتئین‌ها از به هم پیوستن واحدهایی به نام آمینواسید، تشکیل می‌شوند (شکل ۷).
شکل ۷- آمینو اسید واحد ساختاری پروتئین است.
پروتئین‌ها کارهای متفاوتی انجام می‌دهند. انقباض ماهیچه، انتقال مواد در خون و کمک به عبور مواد از غشای یاخته و عملکرد آنزیمی‌از کارهای پروتئین‌هاست. آنزیم‌ها مولکول‌های پروتئینی اند که سرعت واکنش‌های شیمیایی را افزایش می‌دهند.
نوکلئیک اسیدها
مولکول دنا (DNA) که در سال‌های قبل با آن آشنا شده‌اید، یک نوع نوکلئیک اسید است. اطلاعات وراثتی در دنا ذخیره می‌شود (شکل۸). این مولکول‌ها علاوه بر کربن، هیدروژن و اکسیژن، نیتروژن و فسفر نیز دارند.
شکل ۸- دنا
» فایل word
» فایل pdf
کتاب زیست‌شناسی دهم
فصل ۱ـ دنیای زنده
گفتار ۱. زیست‌شناسی چیست؟
گفتار ۲. گستره حیات
گفتار ۳. یاختـه و بافـت در بـدن انسـان
فصل ۲ـ گوارش و جذب مواد
گفتار ۱. ساختار و عملکرد لولۀ گوارش
گفتار ۲. جذب مواد و تنظیم فعّالیت دستگاه گوارش
گفتار ۳. تنوع گوارش در جانداران
فصل ۳ـ تبادلات گازی
گفتار ۱. سازوکار دستگاه تنفس در انسان
گفتار ۲. تهویۀ ششی
گفتار ۳. تنوع تبادلات گازی
فصل ۴ـ گردش مواد در بدن
گفتار ۱. قلب
گفتار ۲. رگ‌ها
گفتار ۳. خون
گفتار ۴. تنوع گردش مواد در جانداران
فصل ۵ ـ تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد
گفتار ۱. هم ایسـتایی وکلیه‌ها
گفتار ۲. تشـکیل ادرار و تخلیـۀ آن
گفتار ۳. تنوع دفع و تنظیم اسمزی در جانداران
فصل ۶ ـ از یاخته تا گیاه
گفتار ۱. ویژگی‌هـای یاختـۀ گیاهـی
گفتار ۲. سامانۀ بافتی
گفتار ۳. ساختار گیاهان
فصـل ۷ـ جـذب و انتقـال مـواد در گیاهـان
گفتار ۱. تغذیـۀ گیاهـی
گفتار ۲. جانداران مؤثر در تغذیۀ گیاهی
گفتار ۳. انتقـال مـواد در گیاهـان
در ادامه خود را بیازمایید:
در ادامه بخوانید:
بارم‌بندی زیست‌شناسی دهم ۱۴۰۲-۱۴۰۱
درس زیست‌شناسی ۱
ارزشیابی از دانش آموزان در این درس به دو صورت مستمر و پایانی انجام می‌شود.
ارزشیابی مستمر براساس فعالیت های گروهی یا انفرادی دانش آموزان در کلاس یا خارج از کلاس و در طول سال تحصیلی انجام می‌شود. این ارزشیابی براساس مشاهدات معلم و تعامل بین معلم و دانش آموز در هنگام انجام هر فعالیت و بر اساس عملکرد دانش آموزان در انجام فعالیت‌ها، مانند ارائه گزارش، مشارکت در بحث های گروهی، پاسخ به پرسش‌های کتبی و شفاهی انجام می‌شود.
نمره این ارزشیابی برای هر نوبت (نوبت اول سال و نوبت دوم سال) ۲۰ نمره است.
ارزشیابی پایانی در دو نوبت به صــورت آزمون کتبی انجام می‌شــود. در نوبت اول ۲۰ نمره از پنج فصــل اول کتاب (تا آخر گفتار ۲ فصل چهار، آخر صفحه ۶٠) است. در نوبت دوم پنج نمره به قسمت اول و ۱۵ نمره به قسمت دوم کتاب اختصاص دارد. بارم بندی فصل ها برای نوبت اول، دوم و شهریور مطابق جدول زیر پیشنهاد می‌شود.
توجه داشته باشید که طرح پرسش از مطالب مربوط به بیشتر بدانید، واژه شناسی، پاورقی ها و پیوست های آخر کتاب در همه آزمونها ممنوع است.
| شماره فصل و عنوان | نوبت اول ۲۰ نمره قسمت اول کتاب | نیمسال دوم (۵ نمره قسمت اول و ۱۵ نمره قسمت دوم) |
| ۱- دنیای زنده | ۴/۵ | ۱ |
| ۲- گوارش و جذب مواد | ۶ | ۲ |
| ۳- تبادلات گازی | ۴ | ۱ |
| ۴- گردش مواد در بدن گفتار ۱ | ۲/۵ | ۱ |
| فعالیت‌ها | ۳ | |
| ۵- گردش مواد در بدن گفتارهای ۲ و ۳ و ۴ | – | ۳/۵ |
| ۶- تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد | – | ۲/۵ |
| ۷- از یاخته تا گیاه | – | ۴ |
| ۸- جذب و انتقال مواد در گیاهان | – | ۳ |
| فعالیت‌ها | – | ۲ |
| جمع | ۲٠ | ۲۰ |
| شماره فصل و عنوان | شهریور |
| ۱- دنیای زنده | ۲ |
| ۲- گوارش و جذب مواد | ۳ |
| ۳- تبادلات گازی | ۲ |
| ۴- گردش مواد در بدن | ۳/۵ |
| ۵- تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد | ۱/۵ |
| ۶- از یاخته تا گیاه | ۳ |
| ۷- جذب و انتقال مواد در گیاهان | ۲/۵ |
| فعالیت‌ها | ۲/۵ |
| جمع | ۲٠ |
