پرسش های نهایی گفتار رونویسی فصل جریان اطلاعات در یاخته

---

---

---

---

---

---

گفتار ۱: رونویسی

---

دِنا چگونه نوع آمینواسیدهای پلی­‌پپتید را تعیین می‌­کند؟

---

نقش مولکول رِنا به عنوان میانجی

---

۱- علت مورد زیر را بنویسید. (شهریور ۱۴۰۰)

در یاخته‌های دارای هسته، فرایند ساخت پلی­‌پپتید در هسته انجام نمی­‌شود.

چون رِناتَن­ها درون هسته حضور ندارند. (البته جمله صحیح‌تر رِناتَن فعال است.) (۰/۲۵)

۲- چه تفاوتی بین فرایند رونویسی و همانندسازی از نظر تعداد دفعات انجام شدن آنها در چرخه یاخته‌ای وجود دارد؟ (شهریور ۱۴۰۱)

برخلاف همانندسازی که در هر چرخۀ یاخته‌ای یک­بار انجام می‌شود، رونویسی یک ژن می‌تواند در هر چرخه بارها انجام شود و چندین رشته رنا ساخته شود. (۰/۲۵)

---

آنزیم­‌های ویژه‌­ای رونویسی را تسهیل می‌­‌کنند

---

۳- برای کامل کردن عبارت‌ زیر، از بین کلمات داخل پرانتز، کلمه‌ی مناسب را انتخاب کنید. (خرداد ۱۴۰۱)

در پروکاریوت­‌ها (یک نوع – انواع) رنابسپاراز [RNAپلی‌مراز]، وظیفه ساختن انواع رنا را بر عهده دارد.

یک نوع (۰/۲۵)

۴- در مورد رونویسی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۷ و خرداد ۱۳۹۸)

در یوکاریوت­‌ها رنای رِناتَنی (rRNA) توسط کدام آنزیم رنابسپاراز ساخته می‌شود؟

توسط رنابسپاراز ۱ [RNAپلی­مراز I] (0/25) 

۵- هریک از آنزیم‌های جدول زیر، وظیفه ساخت کدام نوع رِنا (RNA) را بر عهده دارد؟ (خرداد ۱۴۰۰)

نوع رنا (RNA)	آنزیمی که وظیفه ساخت این مولکول را دارد.
rRNA یا رنای رناتنی	رناپسپاراز ۱
الف:…………….	رنابسپاراز ۲
ب:……………….	رنابسپاراز ۳

الف) mRNA یا رنای پیک (۰/۲۵)              ب) tRNA یا رنای ناقل (۰/۲۵)

---

مراحل رونویسی: مرحله آغاز، مرحله طویل شدن، مرحله پایان

---

۶- در مورد رونویسی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۳۹۸)

در کدام مرحله، رنابسپاراز راه‌­انداز را شناسایی می‌کند؟

مرحله آغاز (۰/۲۵)

۷- در ارتباط با رونویسی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۴۰۰)

توالی‌های نوکلئوتیدی ویژه در دنا که رنابسپاراز آن را جهت آغاز رونویسی ژن از محل صحیح خود، شناسایی می‌کند، چه نام دارند؟

راه­‌انداز (۰/۲۵)

۸- چرا برای رونویسی از ژن به راه انداز نیاز است؟ (شهریور ۱۳۹۸)

راه‌­انداز موجب می‌شود رنابسپاراز اولین نوکلئوتید مناسب را به طور دقیق پیدا و رونویسی را از آنجا آغاز کند. (۰/۲۵)

۹- به پرسش­ زیر پاسخ دهید.  (خرداد ۱۳۹۹ روزانه)

یک تفاوت همانندسازی و رونویسی را بنویسید.

در رونویسی نیز با توجه به نوکلئوتیدهای رشته دنا، نوکلئوتیدهای مکمل در زنجیره رنا قرار می‌گیرد و به هم متصل می‌شوند. فقط در رونویسی، نوکلئوتید یوراسیل‌­دار رنا به عنوان مکمل در برابر نوکلئوتید آدنین­‌دار دنا قرار می­گیرد. برخلاف همانندسازی که در هر چرخۀ یاخته‌­ای یک بار انجام می‌شود، رونویسی یک ژن می‌تواند در هر چرخه بارها انجام شود. (ذکر یک مورد) (۰/۵) (به تفاوت­های صحیح دیگر نمره تعلق می‌گیرد.)

۱۰- درستی یا نادرستی عبارت‌ زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید. (خرداد ۱۳۹۹)

در رونویسی، نوکلئوتید تیمین­‌دار به عنوان مکمل در برابر نوکلئوتید آدنین­‌دار دنا قرار می‌گیرد.

نادرست (۰/۲۵)

۱۱- با توجه به شکل روبه‌­رو به پرسش­ پاسخ دهید. (شهریور ۱۳۹۹)

الف) کدام مرحله از رونویسی را نشان می‌دهد؟

آغاز (۰/۲۵)

ب) شماره‌های (۱) و (۲) را نام گذاری کنید.

۱- راه انداز (۰/۲۵)، ۲- رنابسپاراز (RNA پلی­مراز) (۰/۲۵)

۱۲- شکل زیر ساخته شدن هم­زمان چندین رنا از روی یک ژن را نشان می‌دهد. (دی ۱۴۰۱)

محل راه انداز این ژن، کدام مورد است؟ «الف یا ب»

«الف» (۰/۲۵)

---

فقط یکی از دو رشته دنا در هر ژن رونویسی می­‌شود

---

۱۳- درستی یا نادرستی عبارت‌ زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید. (دی ۱۳۹۸)

فقط یکی از دو رشته هر ژن رونویسی می‌شود.

درست (۰/۲۵)

۱۴- در مورد رونویسی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۷)

به رشته مکمل رشته الگو در مولکول دنا، چه گفته می‌شود؟

رشته رمزگذار (۰/۲۵)

۱۵- در شکل روبرو، (؟) را نام­گذاری کنید. (خرداد ۱۳۹۹)

رشته رمزگذار (۰/۲۵)

۱۶- در ارتباط با رونویسی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۴۰۰ و خرداد ۱۴۰۰)

به چه دلیل به رشته دنای مکمل رشته الگو در محل رونویسی ژن، رشتۀ رمزگذار گفته می‌شود؟

زیرا توالی نوکلئوتیدی آن شبیه رشتۀ رنایی است که از روی رشته الگوی آن ساخته شده است. (۰/۵)

۱۷- در رابطه با جریان اطلاعات در یاخته به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (شهریور ۱۴۰۰)

رشته رنا (RNA) با رشته رمزگذار چه تفاوت‌هایی دارد؟

تفاوت در نوکلئوتیدهای مورد استفاده است؛ مثلاً به جای نوکلئوتید تیمین­‌دار در دنا، نوکلئوتید یوراسیل­‌دار در رنا قرار دارد. یا قند DNA دئوکسی ریبوز و در RNA ریبوز است. (۰/۵)

۱۸- رشته رنایی که از روی رشته‌ی الگوی دنا ساخته شده است با رشته رمزگذار چه تفاوتی می‌تواند داشته باشد؟  (خرداد ۱۴۰۱)

به جای نوکلئوتید تیمین‌­دار در دنا، نوکلئوتید یوراسیل­‌دار در رنا قرار دارد. (۰/۵) (در صورتی که به نوع قند اشاره شود، نمره لحاظ گردد).

۱۹- درستی یا نادرستی جمله زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید. (دی ۱۴۰۱)

رشته مورد رونویسی یک ژن ممکن است با رشته مورد رونویسی ژن‌های دیگر یکسان یا متفاوت باشد.

درست (۰/۲۵)

---

رناهای ساخته شده دچار تغییر می­‌شوند

---

۲۰- درستی یا نادرستی عبارت­ زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید. (شهریور ۱۳۹۹)

در یاخته­‌های یوکاریوتی، رناهای ساخته شده در رونویسی برای انجام کارهای خود، دستخوش تغییراتی می‌شوند.

درست (۰/۲۵)

---

تغییرات رنای پیک

---

۲۱- علت مورد زیر را بنویسید. (دی ۱۳۹۹)

در بعضی ژن­های یوکاریوتی، رنای پیک (mRNA) بالغ، کوتاه‌تر از رنای پیک اولیه (نابالغ) است.

در بعضی ژن­ها، توالی­‌های معینی از رنای ساخته شده، جدا و حذف می­‌شود و سایر بخش­ها به هم متصل می‌­شوند و به علت حذف اینترون‌­ها یک رنای پیک بالغ کوتاه‌­تر ساخته می­شود. (۰/۵)

۲۲- فرایند جداسازی و حذف بخش‌هایی از رنای اولیه و ساخته شدن رنای بالغ را چه می‌­گویند؟

پیرایش (۰/۲۵)

۲۳- شکل زیر طرح ساده‌ای از رشته الگوی مولکول دنا و رنای بالغ حاصل از آن را نشان می‌دهد. با توجه به شکل به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (شهریور ۱۳۹۸)

این طرح در یاخته یوکاریوتی دیده می‌شود یا یاخته پروکاریوتی؟

یاخته یوکاریوتی (۰/۲۵)

۲۴- در عبارت‌ زیر، جواب صحیح را از بین کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید. (دی ۱۳۹۸)

به بخش‌هایی از مولکول دنا که رونوشت آنها در رنای پیک سیتوپلاسمی حذف شده، (میانه – بیانه) می‌­گویند.

میانه (۰/۲۵)

۲۵- شکل زیر طرح ساده‌ای از رشته الگوی مولکول دنا و رنای بالغ حاصل از آن را نشان می‌دهد. با توجه به شکل به پرسش زیر پاسخ دهید. (شهریور ۱۳۹۸)

بخش‌هایی از مولکول دنا که به شکل حلقه در آمده، چه نام دارد؟

میانه (اینترون) (۰/۲۵)

۲۶- شکل زیر طرح ساده‌ای از رشته الگوی مولکول دنا و رنای بالغ حاصل از آن را نشان می‌دهد. با توجه به شکل به پرسش زیر پاسخ دهید. (شهریور ۱۴۰۱)

حلقه‌ها میانه (اینترون) هستند یا بیانه (اگزون)؟

میانه (اینترون) (۰/۲۵)

۲۷- در عبارات‌ زیر جای خالی را با کلمه مناسب پر کنید.

به بخش‌هایی که در مولکول دنا وجود دارند و رونوشت آنها در رنای پیک سیتوپلاسمی حذف نمی‌شوند، …………………….. می‌­گویند. (دی ۱۳۹۷)

بیانه (اگزون) (۰/۲۵)

۲۸- رنای رونویسی شده از رشته الگو، در ابتدا دارای رونوشت­های میانۀ دنا است. به این رنا، ……………. گفته می‌شود.  (خرداد ۱۳۹۹)

 رنای نابالغ یا اولیه (۰/۲۵)

۲۹- اصطلاح زیر را تعریف کنید. (خرداد ۱۳۹۸)

رنای (RNA) بالغ

با حذف رونوشت میانه‌ها (اینترون­ها) از رنای اولیه و پیوستن بخش‌های باقی­مانده به هم، رنای بالغ ساخته می‌شود. (۰/۵)

---

شدت و میزان رونویسی

---

۳۰- در عبارت‌ زیر، جواب صحیح را از بین کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید. (خرداد ۱۳۹۹)

ژن‌های سازنده (رِنای رِناتَنی – رِنای ناقل) در یاخته‌های تازه تقسیم شده بسیار فعال‌اند.

رِنای رِناتَنی (۰/۲۵)

۳۱- شکل زیر ساخته شدن هم­زمان چندین رنا از روی یک ژن را نشان می‌دهد. (دی ۱۴۰۱)

الف) کدام شماره «۱ یا ۲» جهت رونویسی از این ژن را نشان می‌دهد؟

«۱»  (۰/۲۵)

---

---

---

---

بارم‌بندی زیست‌شناسی دوازدهم

---

شماره فصل و عنوان	نیمسال اول	نیمسال دوم و شهریور
۱- مولکول‌های اطلاعاتی	۶	۲/۵
۲- جریان اطلاعات در یاخته	۵	۲/۵
۳- انتقال اطلاعات در نسل ها	۴	۲/۵
۴- تغییر در اطلاعات وراثتی	۵	۲/۵
۵- از ماده به انرژی	–	۲/۵
۶- از انرژی به ماده	–	۲/۵
۷- فناوری‌های نوین زیستی	–	۲/۵
۸- رفتارهای جانوران	–	۲/۵
جمع	۲٠	۲۰

---