لوب‌های مغز؛ اعمال هر لوب مغزی چیست

 قسمت‌های مختلف تشکیل دهنده نیمکره‌ها شامل قسمت‌های زیر است:

لوب‌هاى اصلى نیمکره‌هاى مخ شامل:

1. لوب پیشانى (Frontal Lobe) که یک ناحیه مهم حرکتی است.
2. لوب گیجگاهى (Temporal Lobe) که در ادراک شنوایی نقش دارد.
3. لوب آهیانه (Parietal Lobe) که منطقه درک حسی است (تشخیص حس‌های پیکری)
4. لوب پس سرى (Occipital Lobe) که منطقه درک بینایی محسوب می‌شود.

شیارهاى عمده نیمکره‌هاى مخ عبارتنداز:

1. شیار خارجى یا جانبی (Lateral) یا شیار سیلوین (Sylvian)
2. شیار مرکزى (Central) یا شیار رولاندو (Rolando)
3. شیار کالکارین (Calcarine)
4. شیار پاریتو  اکسیپیتال (Parieto-Occipital)

شیار مرکزی (شیار رولاندو)، لوب‌های فرونتال (پیشانی) و پاریتال (آهیانه) را از یکدیگر مجزا می‌کند.
لوب تمپورال (گیجگاهی) ازطریق شیار خارجی (شیار سیلویوس) از لوب‌های فرونتال و پاریتال جدا می‌گردد.
شیار پاریتو-اکسیپیتال (شیار آهیانه‌ای-پس سری)، لوب‌های پاریتال و اکسیپیتال را از یکدیگر جدا می‌کند.

لوب پیشانی

لوب پیشانی مهمترین قسمت تکامل یافته مغز است. مخصوصاً در انسان و انسان نماها ‌این قسمت فوق العاده وسعت پیدا کرده است. قسمت‌های خلفی لوب پیشانی ویژه فرمان‌های حرکتی بوده و از هم گسیختگی نسج‌این قسمت باعث از کارافتادگی یک اندام می‌شود. تحریک هر قسمت از اندامها و سر بر روی مکان مخصوصی از‌این نوار باریک وجود دارد، قسمتی از‌این ناحیه، که بین دو نیمکره وجود دارد، مختص حرکات اندامهای تحتانی می‌باشد.
در قسمت قدامی‌ناحیه حرکتی سرو دست مرکز کنترل حرکات چشم وجود دارد. در نیمکره چپ، مرکز حرکتی تکلم درلوب پیشانی می‌باشد. از هم پاشیدگی نسوج‌این ناحیه باعث گنگی شده و بیمار قادر به گفتار نیست.آنچه از لوب پیشانی باقی می‌ماند عبارت است از ناحیه‌ای که در جلو قرار داشته و مرکز شعور، منطق، تفکر و تا حدودی حافظه است. از بین رفتن‌این قسمت از مغز در دو طرف منجر به کم اهمیت دادن اصول اخلاقی شده و تصمیمات بیمار انفعالی می‌گردد. اگر آسیب بسیار شدید باشد خلاقیت حرکات از بین رفته و ممکن است با حالت اغماء اشتباه شود. یکی از راههای درمان امراض روانی، در ابتدای سده حاضر، عبارت بود از تخریب دو طرفه قسمتهای عمقی لوب‌های پیشانی و تبدیل بیمار به فردی که از نظر اجتماعی بیشتر قابل تحمل باشد. متأسفانه اثرات سوء‌این عمل جراحی باعث شد که بعداً کمتر مورد استفاده قرار گیرد.

لوب آهیانه‌ای

وظایف لوب‌های آهیانه‌ای در طرف راست و چپ تا حدودی با هم فرق می‌کنند. علاوه بر تشخیص محل درد، گرما، لمس و محسوسات عمقی در باریکه پشت شیار مرکزی، لب آهیانه‌ای در طرف راست بینش فضائی را در شخص بوجود می‌آورد. عوارض عمقی لوب طرف راست منجر به از دست دادن جهت یابی فضائی فرد گشته وطرف چپ بدن را در کارهای روزمره فراموش می‌کند.
به حوزه بینائی چپ توجه نکرده و مثلاً ریش خود را در طرف چپ نمی‌تراشد، چنین شخصی ردیابی فضائی خود را از دست می‌دهد. شدت عارضه در بعضی بحدی است که بیمار عضوی در طرف چپ بدن خود را از یاد می‌برد و فکر می‌کند مربوط به شخص دیگری است. لب آهیانه‌ای در طرف چپ علاوه بر جهت یابی فضائی و محسوسات طرف راست، وظیفه تکلم را نیز بعهده دارد. اختلال در ریاضیات، محاسبه، تشخیص راست و چپ بدن، خواندن و نوشتن و تکلم پس از آسیب رسیدن به لوب آهیانه چپ دیده می‌شود.

لوب پس سری مسئولیت بینائی را عهده دار بوده و آسیب رسیدن به‌این ناحیه شخص را به طور کامل یا ناقص نابینا می‌کند.
یکی از بهترین محسوسات محیطی که به وسیله آن مکانیسم پردازش اطلاعات در مغز به وسیله فیزلوژیست‌هائی مثل «هوبل» و «ویسل» در دانشگاه هاروارد برملا گشته عبارت است از «حس بینائی» ‌این دو دانشمند به طور سیستماتیک پردازش اطلاعات را از شبکیه تا لوب پس سری دنبال کردند.
کار اصلی‌این پژوهشگران عبارت بود از ثبت تحریک پذیری سلول‌های شبکیه،‌ایستگاه زانوئی و قشر خاکستری مخ (سلول‌های ساده، پیچیده و فوق پیچیده) در مناطق به اصطلاح ۱۷، ۱۸ و ۱۹ «برودمن» لازم به یادآوری است که «برودمن» پژوهشگری بود که سطح مغز را از ۱ تا ۵۲ منطقه بر حسب انواع یاخته‌های قشر خاکستری طبقه بندی کرد. مثلاً منطقه ۴۶ ویژه حافظه بوده و ۴۴ بیان تکلم را به عهده دارد. «هوبل و ویسل» دریافتند که به ترتیب که اطلاعات از یک‌ایستگاه به‌ایستگاه دیگری منتقل می‌شده پیچیده تر و به حقیقت نزدیک تر می‌شود. مثلاً سلول‌های شبکیه و‌ایستگاه زانوئی فقط به بک نقطه نورانی پاسخ داده، درحالی که سلول‌های ساده کورتکس بینائی تنها به یک نوار نورانی با محور خاص پاسخ می‌دهند.
می‌توان تصور کرد که‌این نوار از تعدادی نقطه نورانی درست شده است. بنابر‌این، سلول‌های ساده قشر خاکستری نسبت به یک نقطه نورانی بی تفاوتند. به همین ترتیب که جلو برویم مشاهده می‌شود که سلول‌های پیچیده کورتکس توسط یک لبه نورانی تحریک می‌شوند که محور مشخصی داشته ولی محل آن مهم نیست. بهترین، تحریک برای یک سلول فوق پیچیده یک گوشه است. با در نظر گرفتن بحث بالا، هر چقدر از منطقه ۱۷ به طرف منطقه ۱۹ می‌رویم وظیفه سلول‌ها پیچیده تر شده به تحریکی نوین پاسخ می‌دهند.‌این موضوع در تشخیص فاصله و رنگها بسیار صادق است.

در پشت هر نیمکره مخ (عقبی ترین قسمت نیمکره) واقع شده که به شکل هرم مثلث القاعده است. سطح خارجی‌این هرم در حفره مخچه‌ای استخوان پس سری، سطح داخلی آن در مجاورت سطح داخلی لوب پس سری طرف مقابل و سطح تحتانی آن بر روی پرده مخچه قرار دارد.
لوب اکسیپیتال در ادراک بینایی نقش دارد و آسیب آن منجربه اختلالات بینایی یا مشکلات دید می‌شود. حوادث عروقی مغز درنتیجه انسداد شریان‌های مغزی پشتی از عوامل مهم آسیب لوب تمپورال محسوب می‌شوند. از علایم مهم آسیب لوب تمپورال، نیمه نبینی همنام یا همی‌آنوپی همنام (Homonymous hemianopsia or Homonymous hemianopia) است. همی‌آنوپی همنام به معنای از دست دادن نیمی‌از میدان بینایی راست یا چپ در هر دو چشم است (کوری در یک طرف میدان بینایی هر دو چشم). درصورت آسیب لوب پس سری سمت راست، همی‌آنوپی همنام چپ (Left homonymous hemianopia)‌ایجاد می‌شود. لوب گیجگاهیاین لوب در طرف راست نقش مهمی‌از نظر هنر تشخیص رنگ‌ها و جوانب مختلف دستگاه‌های موسیقی داشته و در طرف چپ تأثیر مهم آن درتکلم انسان است. درک صداهای شنیده شده و پردازش دستوری گفتار و آماده کردن پاسخ شایسته، به وسیله لوب آهیانه چپ صورت می‌گیرد.
آسیب رسیدن به لوب گیجگاهی گاهی باعث از بین رفتن توانائی نامگذاری افراد و اشیاء می‌شود. همچنین لوب‌های گیجگاهی راست و چپ با هم نقش مهمی‌در فعال نگهداشتن حافظه دارند. دروازه اصلی ورود اطلاعات محیطی به مغز و ثبت آنها در گرو سلامتی لوب گیجگاهی است.
به نظر می‌رسد که «هیپوکامپ»‌این ناحیه همگام با قسمت‌های دیگر لوب حاشیه‌ای نقش کلیدی در قبول یا رد اطلاعات داشته باشند.از‌این مکان است که اطلاعات منتشر شده از محسوسات محیطی به نقاط دیگر مغز مخصوصاً لوب‌های پیشانی می‌روند.بخش دیگری از فیبرهای آورنده اطلاعات به لوب گیجگاهی از ساقه مغز و هسته «مینرت» می‌باشد.

از بین رفتن «هیپوکامپ» منجر به عدم توانائی انسان در تثبیت حافظه شده و شخص قدرت انتقال اطلاعات رابه سایر نقاط مغز از دست می‌دهد. اگر انسانی هر دو لوب گیجگاهی مخصوصاً دو «هیپوکامپ» را از دست بدهد برای همیشه قدرت ثبت اطلاعات از محیط را برای یادآوری در دراز مدت از دست خواهد داد.در ام- آر- آی روبرو هر دو لوب گیجگاهی به خاطر انسفالیت آسیب دیده و قدرت حافظه بیمار شدیداً صدمه دیده است. حس شامه نیز با لوب گیجگاهی ارتباط دارد.