قوه خیال پردازی، رویا و یا خیالبافی یکی از توانایی های ذهنی انسان به شمار می رود که به مثابه دو روی سکه از یک سو عامل بسیاری از پیشرفت ها،اختراعات و ابداعات بشری و از سوی دیگر مسبب بسیاری از افکار و اوهام پوچ و بی اساس بوده است.
نیرو و قوه تخیل یکی از نیرومندترین و قابل توجه ترین توانایی های ذهن انسان به شمار می رود که در سیر تاریخ حیات بشری عامل و باعث بسیاری از ابداعات، اکتشافات اختراعات و پیشرفت های متعد و متنوع بوده است.
ارتباط خیال پردازی با آرامش و تنش روحی و روانی
فرج ا…پور مرادی، روانشناس و آسیب شناس اجتماعی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران، با اشاره به نقش خیال پردازی و رویا در آرامش روحی و روانی انسان اظهار داشت: رویا و خیال یکی از الزامات و لازمه های روحی و روانی در ضمیر هر انسانی به شمار می رود.
وی افزود:این قوه و استعداد در تمامی انسان ها وجود دارد اما تفاوت ها در شدت و ضعف نوع پردازش و میزان توانایی انسان در تحقق و تبدیل کردن آن به واقعیت است.
پور مرادی گفت: اساسا خیال پردازی در نقطه مقابل واقع گرایی قرار گرفته اما نباید به بهانه واقع گرایی به کورکردن و سرکوب خیال پردازی پرداخت.
این روانشناس و آسیب شناس اجتماعی گفت: فراموشی و خیال پردازی دو موهبت خدادادی است که در صورت فقدان آن، آدمی هلاک می شد.
وی افزود: هر دو عنصر مورد اشاره نعمتی است که به واسطه آن، ذهن انسان از فشار و تاملات روحی و روانی می رَهَد.
پور مرادی عنوان کرد: البته نباید از نظر دور داشت که افراط در خیال پردازی،ذهن انسان را با توهم و زندگی غیر واقع بینانه ای مواجه می کند که در موارد حاد،مخاطرات وتبعات سنگین وگاه غیر قابل جبرانی را در پی خواهد داشت.
خیال پردازی، تسکین دهنده درد و آلام روحی انسان
صدیقه نوبهار، روانشناس و کارشناس امور خانواده در خصوص ثمرات و خطرات خیالپردازی اظهار کرد: انباشت فشارها، تنش ها، تجارب و خاطرات تلخ در ذهن انسان، روح و روان آدمی را بیمار می سازد و این قوه تخیل و رویا است که می تواند اثرات مخرب چنین هجمه های روحی را در انسان کنترل و کمرنگ سازد.
وی افزود: البته افراط در خیال پردازی نیز انسان را دچار واقعیت گریزی می کند و به نوعی موانع و چالش هایی جدی در مسیر زندگی اصولی و معقولانه ایجاد می کند.
نوبهار گفت: مدیریت صحیح و ذهنی و توام ساختن رویا و واقعیت در ذهن انسان و ایجاد توازن و تعادل در میان آنها می تواند انسان را در مسیر تعالی قرار دهد.
تفاوت و تمایز خیال بافی با رویا
احمد روزبهانی، روانشناس و کارشناس امور تربیتی در تشریح خیال بافی و رویا پردازی و وجه تمایز میان این دو، عنوان کرد: خیال بافی و رویا پردازی در پندار آدمی شکل و پرورش می یابد و اغلب وابسته به نوع نگرش انسان مطالبات، آرزوها وامیال انسان است.
وی افزود: در سایه این توانایی، آنچه که غیر قابل حصول و دستیابی است در عالم خیال و رویا فراهم و محقق می شود،با این تفاوت که رویا در خواب ساخته و پرداخته می شود و خیال پردازی در عالم بیداری به ذهن متبادر می‌شود.
روزبهانی گفت: در هر دو عالم رویا و خیال،اراده و تصمیم گیری چندان دخالتی ندارد، اما نگرش انسان و دیدگاه آدمی در کم و کیف ساختاری خیال و رویا تاثیر گذار است.
وی افزود: به عبارت دیگر شکل رویا پردازی و خیال پردازی در ذهن یک ورزشکار با آنچه که در ذهن یک صنعتگر نقش می بندد متفاوت است.
این روانشناس و کارشناس امور تربیتی عنوان کرد: افرادی در این عرصه موفق هستند که به رویا ها و خیالات خویش جنبه بیرونی بدهند و به عبارت دیگر بتوانند آنچه که در ذهنشان ساخته می شود را به واقعیت تبدیل کنند.
وی افزود: البته این موضوع بصورت مطلق قابل حصول نیست و به هر حال هستند خیالات ورویاهایی که هیچگاه دست یافتنی نخواهند بود اما از سوی دیگر اندیشه ها و رویاهای ذهنی بسیاری نیز وجود داشته که جنبه واقعیت به خود گرفته است.
روزبهانی عنوان کرد:به عنوان نمونه، زمانی پرواز انسان نوعی تخیل به شمار می رفت که با توانایی بشری،به واقعیت تبدیل شد اما ابتدا به ساکن سنگ بنای این موفقیت در عالم خیال گذاشته شد.
تحقق آرزوها و رفع حقارت ها در عالم خیال
مهین شفیعی، روانشناس و آسیب شناس اجتماعی با اشاره به لزوم شکل گیری آرزو و خیال در ذهن انسان گفت: عنصر مذکور ضرورتی انکار ناپذیر برای ذهن و دستگاه پیچیده فکری انسان به شمار می رود که باید نسبت به مدیریت و بارور تر نمودن آن توجه ویژه ای مبذول شود.
وی افزود: دوران کودکی،یکی از مقاطع حساس زندگی هر انسانی به شمار می رود که باید بر روی این عناصر به نحوی دقیق و کارشناسانه کار شود.
شفیعی عنوان کرد: بسیاری از بازی های کودکانه چنین نقشی را ایفا می کنند و با بارور کردن و فراهم کردن بستر و شرایطی به چنین توانایی های جنبه بیرونی پیدا می دهد و ذهن،روح و روان کودک را پرورش و تربیت می کند.
روانشناس و آسیب شناس اجتماعی یادآور شد: البته در کنار این امر واقع نگری و واقع بینی نیز مولفه ای حائز اهمیت است که باید برای تقویت آن کوشید تا این دو عرصه برجسته با مدیریت و پرورشی صحیح، همراه با یکدیگر انسان را در مسیر بالندگی و پویایی قرار دهد.
علت خیالبافی پشت فرمان چیست؟
