گفتار دوم – گفتار ماهیچه و حرکت | جای خالی برای یادگیری فعال زیست یازدهم

گفتار ۲     ماهیچه و حرکت

بدن انسان بیش از [نمایش پاسخ] ماهیچه [نمایش پاسخ] دارد که با انقباض خود [نمایش پاسخ] از حرکات بدن را ایجاد می‌کنند. با این ماهیچه‌ها در سال‌های قبل آشنا شدید. شکل ۹ [نمایش پاسخ] این ماهیچه‌ها را در بدن انسان نشان می‌دهد.

شکل ۹- [نمایش پاسخ] بدن انسان

[نمایش پاسخ] ماهیچه‌ها به صورت [نمایش پاسخ] باعث حركات اندام‌ها می‌شوند؛ زیرا ماهیچه‌ها فقط قابلیت [نمایش پاسخ] دارند. انقباض هر ماهیچه فقط می‌تواند استخوانی را در [نمایش پاسخ] خاص[نمایش پاسخ]، ولی آن ماهیچه نمی‌تواند استخوان را به حالت [نمایش پاسخ] برگرداند، این وظیفه بر عهده ماهیچه [نمایش پاسخ] آن است. برای مثال، ماهیچه [نمایش پاسخ] می‌تواند ساعد را به سمت جلو یا بالا بیاورد، ولی نمی‌تواند آن را به حالت قبل برگرداند و این حرکت توسط ماهیچه [نمایش پاسخ] انجام می‌شود. بنابراین، هنگامی که یکی از جفت ماهیچه‌های متقابل در حالت [نمایش پاسخ] است، ماهیچهٔ دیگر در حال [نمایش پاسخ] است (شکل ۱۰). همهٔ ماهیچه‌های اسکلتی باعث [نمایش پاسخ] استخوان نمی‌شوند. شما چه ماهیچه‌های [نمایش پاسخ] ([نمایش پاسخ]) را می‌شناسید که به استخوان متصل نیستند؟

شکل ۱۰۔ عملکرد ماهیچه‌های [نمایش پاسخ]

گرچه ماهیچه‌های [نمایش پاسخ] تحت کنترل [نمایش پاسخ]، هستند، ولی [نمایش پاسخ] از این ماهیچه‌ها به صورت [نمایش پاسخ] هم منقبض می‌شوند. انقباض [نمایش پاسخ] در اثر [نمایش پاسخ] نمونه‌ای از این انقباض‌هاست که با آنها در گذشته آشنا شدید. ماهیچه‌ها همچنین با انقباض خود در حفظ [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] بدن و ایجاد [نمایش پاسخ] مؤثرند (جدول 2).

جدول ۲- اعمال ماهیچه‌های [نمایش پاسخ]

ساختار ماهیچهٔ [نمایش پاسخ]

یک ماهیچهٔ [نمایش پاسخ] مانند آنچه که در شکل ۱۱ دیده می‌شود از چندین [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] ماهیچه‌ای تشکیل شده است. هر [نمایش پاسخ] تار ماهیچه‌ای از تعدادی [نمایش پاسخ] یا ای[نمایش پاسخ] تشکیل شده است.

این [نمایش پاسخ] تارها با [نمایش پاسخ] از بافت [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] محکم احاطه شده است. این غلاف‌های [نمایش پاسخ] در انتها، به صورت [نمایش پاسخ] یا [نمایش پاسخ] محکم به نام [نمایش پاسخ] در می‌آیند (شکل ۱۱). زردپی‌های دو [نمایش پاسخ] ماهیچه، به [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] متصل می‌شوند. با [نمایش پاسخ] ماهیچه، دو [نمایش پاسخ] به طرف هم کشیده می‌شوند. [نمایش پاسخ] اتصال ماهیچه به [نمایش پاسخ] طوری است که [نمایش پاسخ] با تغییر [نمایش پاسخ] در طول ماهیچه، استخوان به اندازهٔ [نمایش پاسخ] جابه‌جا می‌شود. مثلاً با کوتاه شدن حدود [نمایش پاسخ] ماهیچهٔ [نمایش پاسخ]، ساعد دست به اندازهٔ [نمایش پاسخ] حرکت می‌کند.

شکل ۱۱- ساختار ماهیچهٔ [نمایش پاسخ]

یاخته ([نمایش پاسخ]) ماهیچهٔ اسکلتی: در شکل ۱۲، یاخته‌های ماهیچه‌ای مانند [نمایش پاسخ] با [نمایش پاسخ] هسته دیده می‌شوند. در واقع هر یاخته از به هم پیوستن [نمایش پاسخ] یاخته در دورهٔ [نمایش پاسخ] ایجاد می‌شود و به همین علت [نمایش پاسخ] هسته دارد. درون هر یاخته، تعداد [نمایش پاسخ] رشته به نام [نمایش پاسخ] وجود دارد که [نمایش پاسخ] هم در [نمایش پاسخ] یاخته قرار گرفته‌اند (شکل 12).

تارچه‌ها از واحدهای [نمایش پاسخ] به نام [نمایش پاسخ] تشکیل شده‌اند که به [نمایش پاسخ] ماهیچه‌ای ظاهر [نمایش پاسخ] می‌دهند. دو انتهای هر [نمایش پاسخ] خطی به نام [نمایش پاسخ] دیده می‌شود. آیا با توجه به شکل ۱۲ می‌توانید علت این نام‌گذاری را حدس بزنید؟ ظاهر [نمایش پاسخ] این یاخته‌ها به دلیل وجود [نمایش پاسخ] نوع رشته [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] است که با آرایش خاصی در کنار هم قرار گرفته‌اند. رشته‌های اکتین [نمایش پاسخ] و از یک طرف به [نمایش پاسخ] متصل‌اند. این رشته‌ها به درون [نمایش پاسخ] کشیده شده‌اند. رشته‌های میوزین، [نمایش پاسخ] و بین رشته‌های [نمایش پاسخ] جاگرفته‌اند. این رشته‌ها [نمایش پاسخ] برای اتصال به [نمایش پاسخ] دارند. آیا می‌توانید با توجه به شکل ۱۳ و نحوهٔ قرارگیری رشته‌های [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] در شکل ۱۲، علت [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] دیده شدن این [نمایش پاسخ] را بیان کنید؟

شکل ۱۲- اجزای یک [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] ماهیچه‌ای

شكل ۱۳- تصویر [نمایش پاسخ] از الف) ساختار ماهیچه [نمایش پاسخ] و ب) [نمایش پاسخ]

شکل ۱۴- بخش‌های مختلف مولکول [نمایش پاسخ]

مکانیسم [نمایش پاسخ] ماهیچه

با رسیدن پیام از مراکز عصبی، تحریک از طریق [نمایش پاسخ] ویژه‌ای از یاختهٔ [نمایش پاسخ] به یاختهٔ [نمایش پاسخ] می‌رسد و [نمایش پاسخ] از [نمایش پاسخ] یاختهٔ [نمایش پاسخ] آزاد می‌شود. با اتصال این [نمایش پاسخ] به [نمایش پاسخ] خود در سطح یاخته [نمایش پاسخ]، یک موج [نمایش پاسخ] در طول [نمایش پاسخ] یاخته ایجاد می‌شود. با تحریک یاختهٔ [نمایش پاسخ]، یون‌های [نمایش پاسخ] از [نمایش پاسخ] آن آزاد می‌شود. در نتیجه این عمل، [نمایش پاسخ] پروتئین‌های [نمایش پاسخ] به رشته‌های [نمایش پاسخ] متصل می‌شوند.

با اتصال [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] به [نمایش پاسخ] و تغییر [نمایش پاسخ] آن، خطوط [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] به هم نزدیک می‌شوند. نزدیک شدن خطوط [نمایش پاسخ] باعث [نمایش پاسخ] شدن طول [نمایش پاسخ] و در کل، [نمایش پاسخ] طول ماهیچه می‌شود (شکل 15).

شكل ۱۵- طرح ساده‌ای از [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ]

لغزیدن [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] در مجاورت هم به [نمایش پاسخ] نیاز دارد. برای این کار، باید [نمایش پاسخ] اتصال [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] دائماً تشکیل و با حرکتی مانند [نمایش پاسخ]، خطوط [نمایش پاسخ] به سمت هم کشیده شوند؛ سپس [نمایش پاسخ] متصل جدا و به بخش [نمایش پاسخ] وصل شوند. این [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] سرهای میوزین [نمایش پاسخ] مرتبه در [نمایش پاسخ] تکرار و در نتیجه ماهیچه اسکلتی [نمایش پاسخ] می‌شود (شکل 16).

توقف انقباض: با توقف [نمایش پاسخ] انقباض، یون‌های [نمایش پاسخ] به سرعت با [نمایش پاسخ] به [نمایش پاسخ] بازگردانده و در نتیجه [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] از هم جدا می‌شوند. در این حال، [نمایش پاسخ] تا زمان رسیدن [نمایش پاسخ] بعدی در حالت [نمایش پاسخ] می‌ماند.

شکل ۱۶- نحوه [نمایش پاسخ] ماهیچه

تأمین [نمایش پاسخ] انقباض

[نمایش پاسخ] انرژی لازم برای [نمایش پاسخ] ماهیچه‌ها از سوختن [نمایش پاسخ] به‌دست می‌آید. در ماهیچه‌ها [نمایش پاسخ] به صورت ذخیره وجود دارد و در صورت لزوم به [نمایش پاسخ] تجزیه می‌شود. در صورت وجود [نمایش پاسخ]، تجزیه [نمایش پاسخ] می‌تواند تا چند [نمایش پاسخ] انرژی لازم برای ساخت [نمایش پاسخ] را فراهم کند. برای انقباض [نمایش پاسخ]، ماهیچه‌ها از [نمایش پاسخ] استفاده می‌کنند.

مادهٔ دیگر [نمایش پاسخ] است که طبق واکنش زیر می‌تواند با دادن [نمایش پاسخ] خود، مولکول [نمایش پاسخ] را به [نمایش پاسخ] بازتولید کند.

[نمایش پاسخ] + [نمایش پاسخ]  ➛ [نمایش پاسخ]  + [نمایش پاسخ]

ماهیچه‌ها برای تجزیهٔ [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] به [نمایش پاسخ] نیاز دارند. در فعالیت‌های [نمایش پاسخ] که [نمایش پاسخ] کافی به ماهیچه‌ها نمی‌رسد، تجزیهٔ [نمایش پاسخ] به صورت [نمایش پاسخ] انجام می‌شود. در اثر این واکنش‌ها [نمایش پاسخ] تولید می‌شود که در [نمایش پاسخ] انباشته می‌شود. انباشته شدن [نمایش پاسخ] پس از تمرینات ورزشی [نمایش پاسخ]، باعث [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] ماهیچه‌ای می‌شود. لاکتیک اسید [نمایش پاسخ] به تدریج [نمایش پاسخ] می‌شود و اثرات [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] ماهیچه‌ای کاهش می‌یابد.

انواع [نمایش پاسخ] بافت ماهیچه‌ای

یاخته‌های ماهیچه‌ای را می‌توان به [نمایش پاسخ] نوع یاخته‌های [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] تقسیم کرد. این تقسیم‌بندی براساس [نمایش پاسخ] است. [نمایش پاسخ] از ماهیچه‌های بدن هر [نمایش پاسخ] نوع یاخته را دارند. تار ماهیچه‌ای نوع [نمایش پاسخ]، برای حرکات [نمایش پاسخ] مانند [نمایش پاسخ] ویژه شده‌اند. این تارها مقدار [نمایش پاسخ] رنگ دانه [نمایش پاسخ] به نام [نمایش پاسخ] (شبیه [نمایش پاسخ]) دارند که می‌توانند مقداری [نمایش پاسخ] را ذخیره کنند. این تارها [نمایش پاسخ] انرژی خود را به روش [نمایش پاسخ] به‌دست می‌آورند (شکل ۱۷).

تارهای ماهیچه‌ای [نمایش پاسخ] (یا [نمایش پاسخ]) سریع منقبض می‌شوند. این تارها مسئول انجام انقباضات [نمایش پاسخ] مثل [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ]اند. این تارها تعداد میتوکندری [نمایش پاسخ] دارند و انرژی خود را [نمایش پاسخ] از راه تنفس [نمایش پاسخ] به‌دست می‌آورند. مقدار [نمایش پاسخ] این تارها هم [نمایش پاسخ] است. این تارها [نمایش پاسخ] انرژی خود را از دست می‌دهند و [نمایش پاسخ] می‌شوند. افراد کم‌تحرک، دارای تار ماهیچه‌ای [نمایش پاسخ] بیشتری هستند که با [نمایش پاسخ]، تارهای نوع [نمایش پاسخ] به نوع [نمایش پاسخ] تبدیل می‌شوند (شکل 17).

شكل ۱۷- تارهای ماهیچه‌ای [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ]

حرکت در [نمایش پاسخ]

جانوران [نمایش پاسخ] در بخشی از [نمایش پاسخ] خود می‌توانند از جایی به جای دیگری حرکت کنند. [نمایش پاسخ] حرکتی در جانوران [نمایش پاسخ] متنوع است. [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ]، نمونه‌هایی از این حرکات‌اند. با این وجود، [نمایش پاسخ] حرکت در جانوران [نمایش پاسخ] است؛ برای حرکت در یک سو، جانور باید [نمایش پاسخ] در [نمایش پاسخ] آن وارد کند. برای انجام [نمایش پاسخ]، جانوران نیازمند ساختارهای [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] هستند.

ساختار اسکلت در جانوران [نمایش پاسخ] است، ولی می‌توان انواع [نمایش پاسخ] در جانوران را به [نمایش پاسخ] گروه [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] طبقه‌بندی کرد. اسکلت [نمایش پاسخ] در اثر تجمع [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] بدن به آن شکل می‌دهد. [نمایش پاسخ] اسکلت آب‌ایستایی دارد. ضمناً در این جانوران، با فشار جریان [نمایش پاسخ] به [نمایش پاسخ]، جانور به سمت [نمایش پاسخ] حرکت می‌کند. این حالت مانند حرکت [نمایش پاسخ] هنگام [نمایش پاسخ] شدن هوای آن است و باعث رانده شدن [نمایش پاسخ] در [نمایش پاسخ] جهت خروج هوا می‌شود.

[نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] نمونه‌هایی از جانوران دارای اسکلت [نمایش پاسخ] هستند. در این جانوران، [نمایش پاسخ] علاوه بر کمک به [نمایش پاسخ]، وظیفه [نمایش پاسخ] هم دارد. با افزایش [نمایش پاسخ] جانور، اسکلت [نمایش پاسخ] آن هم باید [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] شود. بزرگ بودن اسکلت [نمایش پاسخ]، باعث [نمایش پاسخ] شدن آن می‌شود که در حرکات جانور [نمایش پاسخ] ایجاد می‌کند. به همین علت، [نمایش پاسخ] این جانوران از حدّ خاصی [نمایش پاسخ] نمی‌شود.

[نمایش پاسخ] اسکلت [نمایش پاسخ] دارند. در انواعی از [نمایش پاسخ] مانند [نمایش پاسخ]، جنس این اسکلت از نوع [نمایش پاسخ] است، ولی در سایر [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] است که [نمایش پاسخ] نیز دارد. ساختار استخوان در این جانوران [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] ساختار استخوان انسان است.