این مجموعه آموزشی، گامی نوین و هوشمندانه در مسیر یادگیری مفهومی، فعال و ماندگار زیست‌شناسی پایه دوازدهم است که توسط برند آینده‌نگاران مغز و به سرپرستی نویسنده داریوش طاهری تهیه شده است. در این پروژه، متون خط‌به‌خط کتاب درسی با حذف هوشمندانه‌ی واژگان کلیدی، به جای‌خالی‌های تعاملی تبدیل شده‌اند تا فرآیند یادگیری را از حالت منفعل به فعال و مشارکتی بدل کنند.
این روش آموزشی، ذهن خواننده را به درگیر شدن عمیق‌تر با متن، بازیابی فعال اطلاعات و خودسنجی مستمر وادار می‌کند؛ ویژگی‌هایی که کلید تسلط بر مفاهیم و آمادگی برای آزمون‌هایی مانند کنکور به شمار می‌آیند.
این رویکرد همان اصل قدیمی است که می‌گوید: تکرار، مادر مهارت‌هاست. ما در آینده‌نگاران مغز، معماران تکرار هدفمند هستیم؛ مسیری که تسلط علمی، درک عمیق و آمادگی کامل برای آزمون‌هایی چون کنکور را برای شما فراهم می‌کند.
زیست‌یاد، هم‌قدم هوشمند مسیر یادگیری، فراتر از یک ابزار آموزشی است؛ او هر مواجهه با متن را به تجربه‌ای فعال و عمیق تبدیل می‌کند. با طراحی جای‌خالی‌های هوشمند، تمرین‌های هدفمند و بازخورد فوری، ذهن را به چالش می‌کشد تا اطلاعات نه تنها حفظ شود، بلکه معنا، ساختار و ارتباط مفاهیم درک گردد.
زیست‌یار، همراه همیشگی و هوشمند شما در مسیر یادگیری فعال، با ایجاد جای‌خالی‌های تعاملی و بازخورد فوری، ذهن را به بازیابی فعال اطلاعات و درک عمیق مفاهیم وادار می‌کند و مسیر یادگیری مفهومی، فعال و ماندگار را هموار می‌سازد.
زیست‌بان، محافظ و راهنمای شما در مسیر یادگیری است؛ او با نظارت بر روند پیشرفت، ارائه بازخورد هدفمند و کمک به مرور و تثبیت مفاهیم، اطمینان حاصل می‌کند که مسیر یادگیری شما همواره درست و ایمن باقی بماند و از یادگیری سطحی به تسلط عمیق بر مفاهیم برسید.
هر گفتار این مجموعه، دقیقاً با جمله‌بندی اصلی کتاب درسی ارائه شده و با جای‌خالی‌هایی همراه است که کاربر می‌تواند روی آنها تمرکز کرده، فکر کند و در صورت نیاز، با کلیک روی دکمه «نمایش پاسخ»، پاسخ درست را مشاهده نماید. بدین ترتیب، تجربه‌ای تعاملی، کاربردی و عمیق در یادگیری زیست‌شناسی فراهم شده است.
با سپاس از همراهی شما
تیم آینده‌نگاران مغز | سرپرستی: داریوش طاهری
گفتار حواس ویژه
گیرنده‌های حواس ویژه شامل گیرنده‌های حس [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ]اند که در اندام‌های [نمایش پاسخ] قرار دارند. این گیرنده‌ها در کدام بخش هریک از این اندام‌ها قرار دارند؟
بینایی
بیشتر اطلاعات محیط پیرامون را از راه [نمایش پاسخ] و به کمک اندام حس [نمایش پاسخ]، یعنی [نمایش پاسخ] دریافت می‌کنیم. کرهٔ چشم در حفرهٔ [نمایش پاسخ] کاسهٔ چشم قرار دارد. [نمایش پاسخ] که به کرهٔ چشم متصل‌اند، آن را حرکت می‌دهند. این [نمایش پاسخ] را در فعالیت تشریح چشم می‌توانید ببینید. [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ]، بافت [نمایش پاسخ] روی کرهٔ چشم و [نمایش پاسخ] از چشم حفاظت می‌کنند. در شکل ۴ ساختار کرهٔ چشم را می‌بینید.
شکل ۴- الف) بخش‌های تشکیل دهندهٔ کرهٔ چشم [نمایش پاسخ] از [نمایش پاسخ] ب) [نمایش پاسخ] چشم از روبه‌رو
می‌دانید نوری را که از اجسام [نمایش پاسخ] پیدا می‌کند، [نمایش پاسخ] شبکیه دریافت می‌کنند. نور برای رسیدن به این [نمایش پاسخ] از چه مسیری عبور می‌کند؟
ساختار کرهٔ چشم: [نمایش پاسخ] لایه کرهٔ چشم از [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] تشکیل شده است. صلبیّه پرده‌ای [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] و قرنیه پردهٔ [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] چشم است. لایهٔ [نمایش پاسخ] چشم شامل [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] است. مشیمیّه لایه‌ای [نمایش پاسخ] و پر از [نمایش پاسخ] است.
جسم مژگانی، حلقه‌ای بین [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] و شامل ماهیچه‌های [نمایش پاسخ] است. عنبیّه بخش [نمایش پاسخ] چشم در پشت [نمایش پاسخ] است که در وسط آن، سوراخ [نمایش پاسخ] قرار دارد. دو گروه ماهیچه [نمایش پاسخ] عنبیّه، مردمک را (در نور زیاد) [نمایش پاسخ] و (در نور کم) [نمایش پاسخ] می‌کنند. ماهیچه‌های تنگ کننده را اعصاب [نمایش پاسخ] و ماهیچه‌های گشادکننده را اعصاب [نمایش پاسخ] عصب‌دهی می‌کنند.
عدسی چشم [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] و با رشته‌هایی به نام [نمایش پاسخ] به [نمایش پاسخ] متصل است (شکل ۴-ب). [نمایش پاسخ] شفاف به نام [نمایش پاسخ] فضای جلوی [نمایش پاسخ] چشم را پر کرده است که از [نمایش پاسخ] ترشح می‌شود. زلالیه مواد [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] را برای [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] فراهم و مواد [نمایش پاسخ] آنها را جمع‌آوری می‌کند و به [نمایش پاسخ] می‌دهد. ماده‌ای [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] به نام [نمایش پاسخ] در فضای پشت [نمایش پاسخ] قرار دارد که [نمایش پاسخ] چشم را حفظ می‌کند.
شبکیه [نمایش پاسخ] لایه چشم است که [نمایش پاسخ]، یعنی یاخته‌های [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] و نیز یاخته‌های [نمایش پاسخ] در آن قرار دارند (شکل ۵-الف). [نمایش پاسخ] یاخته‌های عصبی، [نمایش پاسخ] را تشکیل می‌دهند که پیام‌های [نمایش پاسخ] را به مغز می‌برد. محل خروج عصب بینایی از [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] نام دارد. درون [نمایش پاسخ] مادۀ حساس به [نمایش پاسخ] وجود دارد (شکل ۵-ب).
شکل ۵- الف) [نمایش پاسخ] و یاخته‌های [نمایش پاسخ] شبکیه
شكل ۵- ب) [نمایش پاسخ] (رنگ‌های تصاویر واقعی نیستند)
اثر نور بر شبکیه: پرتوهای نور از [نمایش پاسخ] می‌گذرند و به علّت [نمایش پاسخ] آن [نمایش پاسخ] می‌شوند. این پرتوها از [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] عبور می‌کنند. عدسی، پرتوهای نور را روی [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] آن متمرکز می‌کند.
بیشتر بدانید
ابن هیثم که اروپاییان او را الحازن (Alhazan) می‌نامند، دانشمند مسلمان قرن چهارم هجری است. او کسی است که برای نخستین بار در کتاب المناظر خود، بخش‌های چشم را با نام‌های صلبیه، زجاجیه و… نام‌گذاری کرد؛ او همچنین چگونگی دیدن اجسام را توضیح داد. تا قبل از آن بر طبق نظر اقلیدس، تصور می‌کردند که نور از چشم بیننده به اجسام می‌تابد و باعث دیدن آنها می‌شود، ولی ابن هیثم با استدلال تجربی ثابت کرد نور پس از تابیدن بر اجسام و بازتاب از آنها وارد عدسی چشم می‌شود و عدسی، تصویر اجسام را روی پردهٔ شبکیه می‌اندازد. ابن هیثم دریافت که پرده شبکیه از راه عصب بینایی با مغز ارتباط دارد. بعدها ابن سینا، ابوریحان بیرونی و دیگران نظر او را پذیرفتند. ترجمهٔ کتاب او برای سال‌ها، یکی از کتاب‌های درسی دانشگاه‌های اروپا بود.
شكل ۵- پ) مشاهدهٔ [نمایش پاسخ] از [نمایش پاسخ] با دستگاه ویژه
یاخته‌های استوانه‌ای در نور [نمایش پاسخ] و یاخته‌های مخروطی در نور [نمایش پاسخ] تحریک می‌شوند. گیرنده‌های [نمایش پاسخ]، تشخیص رنگ و [نمایش پاسخ] اجسام را امکان‌پذیر می‌کنند. بخشی از [نمایش پاسخ] را که در امتداد محور [نمایش پاسخ] کره چشم قرار دارد. [نمایش پاسخ] می‌نامند. این بخش در [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] اهمیت دارد؛ زیرا گیرنده‌های [نمایش پاسخ] در آن فراوان‌ترند.
با برخورد نور به [نمایش پاسخ]، مادهٔ [نمایش پاسخ] به نور، درون [نمایش پاسخ] تجزیه می‌شود و [نمایش پاسخ] را به راه می‌اندازد که به ایجاد [نمایش پاسخ] منجر می‌شود. ویتامین [نمایش پاسخ] برای ساخت مادهٔ [نمایش پاسخ] به نور لازم است.
تطابق: با تغییر [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] چشم، می‌توان اجسام [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] را واضح دید. هنگام دیدن اشیای [نمایش پاسخ]، با انقباض ماهیچه‌های [نمایش پاسخ]، عدسی [نمایش پاسخ] می‌شود. وقتی به اشیای [نمایش پاسخ] نگاه می‌کنیم با [نمایش پاسخ] این ماهیچه‌ها، عدسی [نمایش پاسخ] می‌شود. به این ترتیب، تصویر در هر حالت روی [نمایش پاسخ] تشکیل می‌شود، این فرایندها [نمایش پاسخ] نام دارد (شکل ۶).
شکل ۶- [نمایش پاسخ] برای دیدن اجسام الف) [نمایش پاسخ] ب) [نمایش پاسخ]
فعالیت ۲
با استفاده از شکل ۶، تغییرات چشم هنگام تطابق برای دیدن جسم دور و نزدیک را مقایسه کنید.
بیماری‌های چشم
برای دیدن درست اجسام، [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] باید شکل ویژه‌ای داشته باشند، تا پرتوهای نور به طور دقیق روی [نمایش پاسخ] متمرکز شوند.
بیشتر بدانید
رنگ چشم: در عنبیّه دانه‌های رنگی وجود دارد که حاوی ملانین‌اند. تراکم این دانه‌ها، رنگ چشم را تعیین می‌کند.
رنگدانهٔ سیاه ملانین موجود در یاخته‌های مشیمیّه و شبکیّه، برای جلوگیری از بازتاب نور و دید واضح، لازم است، افراد زال به‌طور ژنتیکی فاقد رنگدانه‌اند و پرتوهای نور درون کرهٔ چشم این افراد در جهت‌های گوناگون بازتاب پیدا می‌کنند. در نتیجه این افراد دید واضحی ندارند.
نزدیک‌بینی و دوربینی: در افراد نزدیک‌بین، [نمایش پاسخ] بیش از اندازه [نمایش پاسخ] است و پرتوهای نور اجسام [نمایش پاسخ]، در [نمایش پاسخ] شبکیه متمرکز می‌شوند. در نتیجه فرد، اجسام [نمایش پاسخ] را واضح نمی‌بیند.
در فرد دوربین، [نمایش پاسخ] از اندازهٔ طبیعی [نمایش پاسخ] است و پرتوهای نور اجسام [نمایش پاسخ] در [نمایش پاسخ] شبکیّه متمرکز می‌شوند و فرد این اجسام را واضح نمی‌بیند. تغییر [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] نیز می‌تواند باعث نزدیک‌بینی و یا [نمایش پاسخ] شود.
الف) چشم [نمایش پاسخ] و اصلاح آن
ب) چشم [نمایش پاسخ] و اصلاح آن
شكل ۷- اصلاح [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ]
فعالیت ۳
– با استفاده از شکل ۷ بگویید نزدیک‌بینی و دوربینی با استفاده از کدام [نمایش پاسخ] اصلاح می‌شوند؟
– در برخی افراد، علت نزدیک‌بینی و دوربینی، تغییر همگرایی [نمایش پاسخ] چشم است. با استفاده از آنچه آموختید، بگویید تغییر همگرایی [نمایش پاسخ] در چشم، چگونه موجب نزدیک‌بینی و دوربینی می‌شود؟
بیشتر بدانید
عدسی (لنز) تماسی: امروز استفاده از عدسی تماسی برای اصلاح دید افراد متداول شده است. لایهٔ نازک اشک، فضای بین عدسی تماسی و قرنیهٔ چشم را پر می‌کند و آن را در جای خود محکم نگه می‌دارد. استفاده از عدسی تماسی به ویژه وقتی شکل غیرطبیعی قرنیه، عامل اختلال در همگرا شدن پرتوهای نور است، از عینک کارآمدتر است.
آستیگماتیسم: اگر سطح [نمایش پاسخ] یا [نمایش پاسخ] کاملاً کروی و [نمایش پاسخ] نباشد، پرتوهای نور به‌طور [نمایش پاسخ] به هم می‌رسند و روی یک نقطه [نمایش پاسخ] متمرکز نمی‌شوند. در نتیجه [نمایش پاسخ] واضحی تشکیل نمی‌شود. در این حالت، چشم دچار [نمایش پاسخ] است (شکل ۸). برای اصلاح دید این فرد از [نمایش پاسخ] استفاده می‌کنند که عدسی آن عدم یکنواختی انحنای [نمایش پاسخ] یا [نمایش پاسخ] را جبران می‌کند.
پیر چشمی: با افزایش سن، [نمایش پاسخ] عدسی چشم [نمایش پاسخ] پیدا می‌کند و [نمایش پاسخ] دشوار می‌شود. این حالت را [نمایش پاسخ] می‌گویند که به کمک [نمایش پاسخ] ویژه اصلاح می‌شود.
بیشتر بدانید
آب مروارید: گاهی در عدسی چشم افراد مسن رنگدانه‌های قهوه‌ای تجمع می‌یابند و شفافیت آن را کاهش می‌دهند. در این حالت، عدسی کدر شده، آب مروارید به وجود می‌آید. زیاد قرار گرفتن در معرض پرتوهای فرابنفش خورشید نیز، ممکن است به آب مروارید منجر شود.
شکل ۸- مقایسه تشکیل تصویر در الف) چشم [نمایش پاسخ] ب) چشم [نمایش پاسخ] و تصویری که هر کدام می‌بینند.
بیشتر بدانید
بیماری آب سیاه: مایع زلالیه به‌طور مرتب تولید می‌شود و به‌طور معمول از منافذ کوچک دور عنبیّه به خون وارد می‌شود. اگر به علتی مسیر تخلیهٔ این مایع مسدود شود، فشار مایع داخل چشم افزایش می‌یابد، بیماری آب سیاه ایجاد می‌شود. افزایش فشار داخل چشم به تحلیل عصب بینایی و کاهش بینایی منجر می‌شود.
فعالیت ۴
تشریح چشم
مواد و وسایل لازم: چشم سالم گاو به همراه ماهیچه‌های آن، وسایل تشریح، دستکش برای هر گروه. برای آماده کردن چشم از دبیر خود راهنمایی بخواهید.
۱- بررسی ویژگی‌های ظاهری چشم گاو: برای تشخیص بالا و پایین چشم، فاصله [نمایش پاسخ] تا [نمایش پاسخ] را در نظر بگیرید. سطحی از کره چشم که در آن فاصله [نمایش پاسخ] تا روی [نمایش پاسخ] بیشتر است، سطح [نمایش پاسخ] چشم و سطح دیگر، سطح [نمایش پاسخ] آن است (شکل ۱). برای تشخیص [نمایش پاسخ] یا [نمایش پاسخ] بودن چشم، آن را طوری در دست بگیرید که سطح بالایی آن رو به بالا باشد. قرنیه به شکل [نمایش پاسخ] دیده می‌شود و بخش [نمایش پاسخ] آن به سمت بینی و بخش [نمایش پاسخ] آن به سمت گوش قرار دارد (شکل ۲). راه دیگر، بررسی [نمایش پاسخ] است. این عصب پس از خروج از چشم به سمت [نمایش پاسخ]، خم می‌شود.
شکل ۱- [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] چشم
شکل ۲- چشم [نمایش پاسخ]
در ادامه، بافت‌های [نمایش پاسخ] بین [نمایش پاسخ] و کرهٔ چشم را جدا و ماهیچه‌های آن را مشاهده کنید. برای مشاهدهٔ دقیق ماهیچه‌ها از مولاژ چشم استفاده کنید.
۲- تشریح: ماهیچه‌ها را با قیچی از کرهٔ چشم جدا کنید. چشم را روی ظرف تشریح قرار دهید و با چاقوی جراحی، [نمایش پاسخ] را در فاصله یک سانتی‌متری از [نمایش پاسخ] سوراخ کنید و با قیچی دورتا دور [نمایش پاسخ] را در این فاصله برش دهید. دقت کنید قیچی را خیلی درون کره چشم فرو نبرید تا [نمایش پاسخ] آسیب نبیند (شکل 3). پس از برش می‌توانید [نمایش پاسخ] لایه چشم و بخش‌های تشکیل دهنده آنها و نقطهٔ [نمایش پاسخ] را ببینید. لایهٔ شبکیه بسیار [نمایش پاسخ] است، دقت کنید هنگام کار جمع نشود.
شکل ۳- کرهٔ چشم [نمایش پاسخ]
به‌طرز قرار گرفتن عدسی توجه کنید. در کنار عدسی، [نمایش پاسخ]، و [نمایش پاسخ] که عدسی را احاطه کرده‌اند، دیده می‌شوند. عدسی را به [نمایش پاسخ] خارج کنید. مایع [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] ژله‌ای را مشاهده کنید. در این حالت، زلالیه به‌طور کامل [نمایش پاسخ] نیست؛ زیرا مقداری از دانه‌های سیاه [نمایش پاسخ] از بخش‌های دیگر چشم در آن رها شده‌اند.
جسم مژگانی به شکل [نمایش پاسخ] دور محل استقرار [نمایش پاسخ] قرار دارد. درون این حلقه، [نمایش پاسخ] قرار دارد که [نمایش پاسخ] و شامل ماهیچه‌های [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] ([نمایش پاسخ] مردمک) و [نمایش پاسخ] ([نمایش پاسخ] مردمک) است. سوراخ وسط [نمایش پاسخ] همان [نمایش پاسخ] است. جسم مژگانی و عنبیه به [نمایش پاسخ] جدا می‌شوند و قرنیه [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] دیده می‌شود.
شکل ۴- بخش‌های [نمایش پاسخ] چشم
پس از انجام تشریح و با استفاده از مشاهده‌های خود، به این پرسش‌ها پاسخ دهید.
الف) ویژگی‌های هریک از [نمایش پاسخ] لایهٔ چشم و بخش‌های تشکیل دهندهٔ آنها را بیان کنید.
ب) زجاجیه و زلالیه را با یکدیگر مقایسه کنید. از فعالیت خود گزارش تهیه کنید و به معلم ارائه دهید.
بیشتر بدانید
در پشت شبکیهٔ چشم بسیاری از مهره‌داران، لایه‌ای درخشان وجود دارد که پرتوهای نور را باز می‌تاباند تا گیرنده‌ها، نور بیشتری دریافت کنند. این موضوع به دید بهتر جانور در شب کمک می‌کند. همچنین موجب درخشندگی چشم این جانوران در شب می‌شود.
لايه [نمایش پاسخ] در چشم [نمایش پاسخ]
شنوایی و تعادل
گیرنده‌های [نمایش پاسخ] درون گوش، در [نمایش پاسخ] و حفظ [نمایش پاسخ] بدن نقش دارند. این گیرنده‌ها در کدام بخش‌های گوش قرار گرفته‌اند؟ همان‌طور که آموخته‌اید، گوش از [نمایش پاسخ] بخش [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] تشکیل شده است (شکل 9).
شکل 9- بخش‌های تشکیل‌دهندهٔ [نمایش پاسخ]
بیشتر بدانید
آسیب دیدن حلزون گوش، عصب شنوایی، یا اختلال در ساختارهای هدایت‌کنندهٔ صدا به بخش حلزونی، مانند استخوان‌های کوچک گوش میانی به ناشنوایی منجر می‌شود.
کاشت حلزون روشی برای بازگرداندن شنوایی است. این دستگاه را با جراحی در زیر پوست پشت گوش قرار می‌دهند. دستگاه امواج صوتی را جمع‌آوری کرده، به جریان الکتریکی تبدیل و الکترودهای آن عصب شنوایی را به‌طور مستقیم تحریک می‌کنند.
فعالیت ۵
با استفاده از شکل ۹ و مولاژ گوش به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
• بین بخش بیرونی و میانی گوش کدام ساختار قرار دارد؟
• استخوان‌های [نمایش پاسخ] در کدام بخش گوش قرار دارند؟
• حلزون گوش در کدام بخش آن قرار دارد؟
ساختار گوش: [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] آن بخش بیرونی گوش را تشکیل می‌دهند. لالهٔ گوش [نمایش پاسخ] صوتی را [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] شنوایی، آنها را به بخش [نمایش پاسخ] منتقل می‌کند. موهای [نمایش پاسخ] درون مجرا و موادی که [نمایش پاسخ] درون مجرا ترشح می‌کنند، نقش [نمایش پاسخ] دارند. انتهای [نمایش پاسخ] و بخش‌های [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] گوش را استخوان [نمایش پاسخ] حفاظت می‌کند.
پردهٔ [نمایش پاسخ] در انتهای [نمایش پاسخ] شنوایی و بین گوش [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] قرار دارد. گوش میانی محفظهٔ [نمایش پاسخ] پر از [نمایش پاسخ]ست. درون گوش [نمایش پاسخ] و پشت پردهٔ [نمایش پاسخ] سه استخوان [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ]، به ترتیب قرار دارند و به هم [نمایش پاسخ] شده‌اند. همان‌طور که در شکل ۹ می‌بینید، بخشی به نام [نمایش پاسخ]، حلق را به گوش [نمایش پاسخ] مرتبط می‌کند. [نمایش پاسخ] از راه این مجرا به گوش [نمایش پاسخ] منتقل می‌شود، تا [نمایش پاسخ] آن در دو طرف پردهٔ [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] شود و پرده به درستی [نمایش پاسخ]. گوش درونی از [نمایش پاسخ] بخش [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] تشکیل شده است. بخش [نمایش پاسخ] در [نمایش پاسخ] و بخش [نمایش پاسخ] در [نمایش پاسخ] نقش دارد.
تبدیل صدا به پیام عصبی: امواج [نمایش پاسخ] پس از عبور از [نمایش پاسخ]، به پردهٔ [نمایش پاسخ] برخورد می‌کنند و آن را به [نمایش پاسخ] در می‌آورند. دستهٔ استخوان [نمایش پاسخ] روی پردهٔ [نمایش پاسخ] چسبیده و با ارتعاش آن [نمایش پاسخ] و استخوان‌های [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] را نیز به ارتعاش در می‌آورد. کف استخوان [نمایش پاسخ] طوری روی دریچه‌ای به نام دریچهٔ [نمایش پاسخ] قرار گرفته است که لرزش آن، دریچه را می‌لرزاند. این دریچه [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] است که در پشت آن، بخش [نمایش پاسخ] گوش قرار دارد. بخش [نمایش پاسخ] را [نمایش پاسخ] پر کرده است. لرزش دریچهٔ [نمایش پاسخ]، مایع درون [نمایش پاسخ] را به لرزش در می‌آورد.
همان‌طور که در شکل ۱۰ می‌بینید، در بخش حلزونی یاخته‌های [نمایش پاسخ] قرار دارند که [نمایش پاسخ] با پوششی [نمایش پاسخ] تماس دارند. این یاخته‌ها، گیرنده‌های [نمایش پاسخ]اند که با لرزش [نمایش پاسخ] درون بخش حلزونی، [نمایش پاسخ] آنها خم می‌شود. در نتیجه کانال‌های [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] آنها باز و این یاخته‌ها تحریک می‌شوند. در نتیجه بخش [نمایش پاسخ] عصب گوش پیام [نمایش پاسخ] ایجاد شده را به مغز می‌برد (شکل 10).
شکل ۱۰- یاخته‌های [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] گوش
فعالیت ۶
دربارهٔ نقش حفاظتی [نمایش پاسخ] و مواد [نمایش پاسخ] در مجرای شنوایی گوش اطلاعات جمع‌آوری و به کلاس ارائه کنید.
حفظ تعادل
در بخش [نمایش پاسخ] گوش داخلی [نمایش پاسخ] مجرای [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] (در سه جهت فضا) وجود دارد که یاخته‌های [نمایش پاسخ] حسّ [نمایش پاسخ] درون آنها قرار گرفته‌اند. حرکت [نمایش پاسخ]، این یاخته‌ها را تحریک می‌کند. شکل ۱۱ یاخته‌های گیرندهٔ [نمایش پاسخ] در یک مجرای [نمایش پاسخ] را نشان می‌دهد. درون مجاری [نمایش پاسخ] از [نمایش پاسخ] پر شده است و [نمایش پاسخ] یاخته‌های [نمایش پاسخ] نیز در ماده‌ای [نمایش پاسخ] قرار دارند. با چرخش [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] درون مجرا به حرکت در می‌آید و مادهٔ [نمایش پاسخ] را به یک طرف خم می‌کند. [نمایش پاسخ] یاخته‌های [نمایش پاسخ]، خم و این گیرنده‌ها [نمایش پاسخ] می‌شوند. [نمایش پاسخ] یاخته‌های عصبی حسی که شاخهٔ [نمایش پاسخ] عصب گوش را تشکیل می‌دهند، پیام را به [نمایش پاسخ] و به ویژه [نمایش پاسخ] می‌برند و آن را از [نمایش پاسخ] سر آگاه می‌کنند. برای حفظ تعادل بدن، مغز از گیرنده‌های دیگر مانند گیرنده‌های [نمایش پاسخ] نیز پیام دریافت می‌کند.
بیشتر بدانید
بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۳۹۳ (۲۰۱۵ میلادی) ۱/۱ میلیارد نفر نوجوان و جوان در جهان در خطر از دست دادن شنوایی قرار داشته‌اند. استفاده ناایمن از وسایل صوتی شخصی و یا قرارگرفتن در مکان‌های تفریحی پر سروصدا این خطر را به‌وجود آورده است. این سازمان توصیه کرده است برای حفظ شنوایی باید صدای وسایل صوتی شخصی و زمان استفاده از این وسایل را به کمتر از یک ساعت در روز کاهش داد. همچنین هنگام استفاده از این دستگاه‌ها، از نرم‌افزارهایی استفاده کنند که سطح ایمن شنوایی را نشان می‌دهند و معاینهٔ شنوایی را نیز به‌طور منظم انجام دهند.
شکل ۱۱- چگونگی تحریک گیرنده‌های [نمایش پاسخ] در مجاری [نمایش پاسخ]
فعالیت ۷
دربارهٔ شغل شنوایی‌سنجی و بینایی‌سنجی گزارشی تهیه و به کلاس ارائه کنید.
بویایی
گیرنده‌های بویایی در [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] قرار دارند. مولکول‌های [نمایش پاسخ] هوای تنفسی این یاخته‌ها را تحریک می‌کنند. این یاخته‌ها پیام‌های [نمایش پاسخ] را به [نمایش پاسخ] مغز که در تشریح مغز آنها را مشاهده کردید، می‌برند. پیام [نمایش پاسخ] سرانجام به [نمایش پاسخ] ارسال می‌شود (شکل 12).
شکل ۱۲- گیرنده‌های [نمایش پاسخ]
چشایی
در [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] زبان [نمایش پاسخ] چشایی و درون این [نمایش پاسخ] گیرنده‌های [نمایش پاسخ] قرار گرفته‌اند. ذره‌های غذا در [نمایش پاسخ] حل می‌شوند و یاخته‌های [نمایش پاسخ] را تحریک می‌کنند. (شکل 13).
شكل ۱۳- گیرنده‌های [نمایش پاسخ] زبان
انسان [نمایش پاسخ] مزهٔ اصلی [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] و مزهٔ [نمایش پاسخ] را احساس می‌کند. اومامی، کلمه‌ای [نمایش پاسخ] به معنای [نمایش پاسخ] است که برای توصیف یک مزهٔ [نمایش پاسخ] که با [نمایش پاسخ] مزهٔ دیگر تفاوت دارد، به‌کار می‌رود، اومامی مزهٔ [نمایش پاسخ] غذاهایی است که آمینواسید [نمایش پاسخ] دارند، مانند [نمایش پاسخ].
حسّ [نمایش پاسخ] در درک درست [نمایش پاسخ] غذا تأثیر دارد؛ مثلاً وقتی [نمایش پاسخ] و دچار گرفتگی [نمایش پاسخ] شده‌ایم، مزهٔ [نمایش پاسخ] را به‌درستی تشخیص نمی‌دهیم.
پردازش اطلاعات حسی
با وجود یکسان بودن [نمایش پاسخ] پیام عصبی که از گیرنده‌های [نمایش پاسخ] بدن به دستگاه عصبی [نمایش پاسخ] می‌رسند، مغز چگونه آنها را به [نمایش پاسخ] متفاوتی مانند صدا، [نمایش پاسخ]، یا مزه [نمایش پاسخ] می‌کند؟ پیام‌هایی که هر نوع از [نمایش پاسخ] حسی ارسال می‌کنند، به [نمایش پاسخ] یا [نمایش پاسخ] ویژه‌ای از دستگاه عصبی [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] وارد می‌شوند.
شکل ۱۴ مسیر ارسال پیام‌های [نمایش پاسخ] را نشان می‌دهد. [نمایش پاسخ] بینایی که در فعالیت تشریح مغز آن را مشاهده کردید، محلی است که بخشی از [نمایش پاسخ] عصب بینایی یک چشم به نیمکرهٔ مخ [نمایش پاسخ] می‌روند. پیام‌های بینایی سرانجام به لوب‌های [نمایش پاسخ] قشر مخ وارد و در آنجا پردازش می‌شوند. پیام‌های بینایی قبل از رسیدن به قشر[نمایش پاسخ] از بخش‌های دیگری از مغز مانند [نمایش پاسخ] می‌گذرند.
