سوال‌های تشریحی گفتار اول فصل دوم زیست دوازدهم براساس کتاب چاپ ۹۷_۹۶

سوال‌های تشریحی گفتار رونویسی فصل جریان اطلاعات در یاخته

به زودی سوال‌های هر گفتار با فونت و نگارش عالی و براساس کتاب های چاپ جدید در سایت منتشر خواهد شد.

۱. علت بیماری کم‌خونی داسی شکل چیست؟

علت این بیماری نوعی تغییر ژنی است که باعث می‌شود پروتئین هموگلوبین حاصل از آن دچار تغییر شود که نتیجه آن تغییر شکل گویچه قرمز از حالت گرد به داسی شکل است.

۲. در بیماری کم‌خونی داسی شکل چند نوکلئوتید ژن DNA تغییر کرده است؟

این تغییر ژنی، بسیارجزئی است و در آن تنها یک جفت از صدها جفت نوکلئوتید DNA در افراد بیمار تغییر کرده است.

۳. کدام بیماری رابطه بین ژن و پروتئین را نشان می‌دهد؟

کم‌خونی داسی شکل نوعی رابطه را بین ژن و پروتئین نشان می‌دهد.

۴. واحد سازنده مولکول DNA چیست؟

واحد سازنده مولکول DNA، نوکلئوتید است.

۵. پلی پپتیدها از چه واحدهایی ساخته ‌شده‌اند؟

پلی پپتیدها از آمینواسید تشکیل ‌شده‌اند.

۶. دستورالعمل ساخت پلی پپتیدها در کدام مولکول قرار دارد؟ (چرا انتظار است بین نوکلئوتیدهای ژن و آمینواسیدهای پلی پپتید، ارتباطی وجود داشته باشد؟)

دستورالعمل ساخت پلی پپتیدها در مولکول DNA قرار دارد، پس باید بین نوکلئوتیدهای ژن و آمینواسیدهای پلی پپتید، ارتباطی وجود داشته باشد.

۷. نوکلئوتیدهای ساختار مولکول DNA در کدام مورد تفاوت دارند؟ و در این مولکول چند نوع نوکلئوتید وجود دارد؟

در مولکول دِنا، ۴ نوع نوکلئوتید وجود دارد که فقط در نوع بازهای آلی تفاوت دارند.

۸. هر توالی چندتایی از نوکلئوتیدهای DNA بیانگر نوعی آمینواسید است؟

توالی ۳تایی

۹. در DNA چند رمز ساخت پلی پپتیدهای با ۲۰ نوع آمینواسید وجود دارد؟

۶۴

۱۰. DNA  چگونه آمینواسیدهای پلی پپتید را تعیین می‌کند؟

پلی پپتیدها از ۲۰ نوع آمینواسید تشکیل ‌شده‌اند. هر توالی ۳تایی از نوکلئوتیدهای DNA، بیانگر نوعی آمینواسید است. با ۴ نوع نوکلئوتید به کار رفته در دِنا، ۶۴ توالی ۳ نوکلئوتیدی مختلف ایجاد می‌شود، که می‌توانند رمز ساخت پلی پپتیدهایی با ۲۰ نوع آمینواسید را داشته باشند.

۱۱. رمزهای DNA برای ساخت پلی پپتید، چند نوکلئوتیدی می‌باشند؟

۳تایی

۱۲. کدام مولکول به‌عنوان میانجی بین DNA و ریبوزوم می‌باشد؟

مولکول RNA

۱۳. پلی‌پپتیدها بر اساس اطلاعات کدام مولکول و توسط چه عاملی در سیتوپلاسم ساخته می‌شوند؟

پلی‌پپتیدها به صورت مستقیم بر اساس اطلاعات RNA و به صورت عیرمستقیم براساس اطلاعات DNA و توسط رناتن‌ها در سیتوپلاسم ساخته می‌شوند.

۱۴. چرا انتهای مولکول میانجی رابط بین مولکول DNA و ریبوزوم است؟

در یاخته های دارای هسته، چون رناتن ها درون هسته حضور ندارند، فرایند ساخت پلی پپتید در آن انجام نمی شود. با توجه به اینکه اطلاعات دنا برای ساخت پلی پپتید ضروری است و دنا هم از هسته خارج نمی شود.

۱۵. دستورات ساخت پلی پپتید چگونه به بیرون هسته منتقل می‌شود؟

توسط مولکول میانجی RNA یعنی mRNA

۱۶. RNAها از روی چه مولکولی ساخته می‌شوند؟

DNA

۱۷. به ساخته ‌شدن مولکول RNA از روی بخشی از یک ‌رشته DNA چه گفته می‌شود؟

رونویسی

۱۸. اساس رونویسی شبیه به چه فرایندی است؟

همانندسازی

۱۹. در رونویسی، کدام نوع نوکلئوتید به‌ عنوان مکمل در برابر نوکلئوتید آدنین دار DNA قرار می‌گیرد؟

در رونویسی، نوکلئوتید یوراسیل‌دار رنا به ‌عنوان مکمل در برابر نوکلئوتید آدنین‌دار دنا قرار می‌گیرد.

۲۰. شباهت دو فرایند رونویسی و همانندسازی را بنویسید؟

اساس رونویسی شبیه همانندسازی است. در این فرایند نیز با توجه به نوکلئوتیدهای رشته DNA، نوکلئوتیدهای مکمل در زنجیره RNA قرار می‌گیرد و به هم متصل می‌شوند.

۲۱. تفاوت دو فرایند رونویسی و همانندسازی را شرح دهید؟

برخلاف همانندسازی که در هر یاخته‌ای یک‌بار انجام می‌شود، رونویسی یک ژن می‌تواند در هر چرخه بارها انجام شود و چندین چرخه رشته RNA ساخته  شود.

۲۲. نام آنزیم‌هایی که عمل رونویسی از DNA را انجام می‌دهند چیست؟

عمل رونویسی از DNA به کمک آنزیم‌ها انجام می‌شود. این آنزیم‌ها را، تحت عنوان کلی رِنابسپاراز نام‌گذاری می‌کنند.

۲۳. در پیش‌هسته‌ای‌ها چند نوع رنابسپاراز وجود دارد و وظیفه آن چیست؟

در پیش‌هسته‌ای‌ها یک نوع رنابسپاراز وظیفه ساخت انواع RNA را بر عهده دارد.

۲۴. در یوکاریوت ها به ترتیب کدام نوع رنابسپارازها، رنای پیک، رنای ناقل و رنای رناتنی را می‌سازند؟

رنای پیک توسط رنابسپاراز ۲، رنای ناقل توسط رنابسپاراز ۳ و رنای رِناتَنی توسط رنابسپاراز ۱ ساخته می‌شود.

۲۵. مراحل رونویسی به ترتیب کدامند؟

آغاز، طویل شدن و پایان

۲۶. مرحله آغاز رونویسی چگونه انجام می‌شود؟

در این مرحله، رنابسپاراز به مولکول DNA متصل می‌شود و دو رشته آن را از هم باز می‌کند.

۲۷. کدام آنزیم برای رونویسی دو رشته DNA را از هم باز می‌کند؟

رنابسپاراز

۲۸. رنابسپاراز برای رونویسی ابتدای کدام بخش DNA را شناسایی می‌کند؟

راه‌انداز

۲۹. برای شروع رونویسی از محل صحیح، رنابسپاراز چه توالی DNA را شناسایی می‌کند؟

راه‌انداز

۳۰. کدام آنزیم هنگام رونویسی، نوکلئوتیدها را در ساخت رشته RNA به هم متصل می‌کند؟

رنابسپاراز

۳۱. کدام توالی DNA موجب می‌شود رنابسپاراز اولین نوکلئوتید مناسب را به‌طور دقیق پیدا و رونویسی را ازآنجا آغاز کند؟

راه‌انداز

۳۲. برای باز شدن دو رشته DNA کدام پیوندها در این ناحیه شکسته می‌شود؟

هیدروژنی بین نوکلئوتیدهای DNA شکسته می‌شود.

۳۳. رونویسی از روی چند رشته یک ژن انجام می‌شود؟

یک‌رشته

۳۴. چرا در هر ژن همیشه و فقط یکی از دو رشته رونویسی می‌شود؟

اگر از روی دو رشته یک ژن رونویسی انجام می‌شد، محصولات این دو رشته مکمل نسبت به هم چگونه می‌شدند؟ مسلماً رنا و پلی پپتید ساخته‌شده از روی دو رشته مکمل DNA بسیار متفاوت می‌شدند.

۳۵. به بخشی از رشته DNA که مکمل رشته RNA رونویسی شده است چه می‌گویند؟

رشته الگو

۳۶. به رشته مکمل رشته الگو در مولکول DNA چه می‌گویند؟

رشته رمزگذار

۳۷. چرا به رشته مکمل رشته الگو، رشته رمزگذار می‌گویند؟

زیرا توالی نوکلئوتیدی آن شبیه رشته RNA ای است که از روی رشته الگوی آن ساخته می‌شود.

۳۸. رشته رنا با رشته رمزگذار چه تفاوت هایی می تواند داشته باشد؟

پاسخ در نوکلئوتیدهای مورد استفاده است؛ مثلاً به جای نوکلئوتید تیمین‌دار در دنا، نوکلئوتید یوراسیل‌دار در رنا قرار دارد.

۳۹. اگر از روی دو رشته یک  ژن رونویسی انجام شود، محصولات این دو رشته مکمل نسبت به هم چگونه می‌شوند؟

مسلماً رنا و پلی پپتید ساخته‌شده از روی دو رشته مکمل DNA بسیار متفاوت می‌شدند.

۴۰. رنای پیک چه هنگامی دستخوش تغییر می‌شود؟

رنای پیک ممکن است دستخوش تغییراتی در حین رونویسی و یا پس ‌از آن شود.

۴۱. یکی از تغییرات رنای پیک پس از رونویسی در یوکاریوت ها چیست؟

یکی از تغییراتی که در یوکاریوت ها و پس از رونویسی متداول است، حذف بخش‌هایی از مولکول رنای پیک است.

۴۱. حذف توالی‌های معینی از رنای ساخته شده و اتصال سایر بخش‌ها به هم در ساخته‌شدن RNA ی پیک یکپارچه چه نام دارد؟

پیرایش

۴۲. فرایند پیرایش چگونه آشکار شد؟

این فرایند هنگامی آشکار شد که دانشمندان یک رنای پیک درون سیتوپلاسم را با رشته الگوی ژن آن در دنا مجاورت دادند. آن‌ها دریافتند که بخش‌هایی از دنای الگو با رنای رونویسی شده، دو رشته مکمل را تشکیل می‌دهند ولی بخش‌هایی نیز فاقد مکمل باقی می‌مانند.

۴۳. پیرایش را توضیح دهید.

در بعضی ژن‌ها، توالی‌های معینی از رنای ساخته‌شده، جدا و حذف می‌شود و سایر بخش‌ها به هم متصل می‌شوند و یک رنای پیک یکپارچه می‌سازند. به این فرایند پیرایش گفته می‌شود.

۴۴. بخش‌هایی از DNA که رونوشت آن در رنای پیک سیتوپلاسمی حذف‌شده چه می‌گویند؟

میانه (اینترون)

۴۵. بخش‌هایی از DNAی الگو که فاقد مکمل بر RNAی رونویسی شده و درون سیتوپلاسم می‌باشد چه نام دارد؟

میانه (اینترون)

۴۶. بخش‌هایی از DNAی الگو که با RNAی رونویسی شده و درون سیتوپلاسم دو رشته مکمل را تشکیل می‌دهد چه نام دارد؟

بیانه (اگزون)

۴۷. بخش میانه از مولکول DNA که رونوشت آن‌ها در RNA ی پیک سیتوپلاسمی حذف نمی‌شود، چه نام دارد؟

بیانه (اگزون)

۴۸. نام حلقه‌های تشکیل‌شده هنگام مجاور هم قرار دادن رشته الگوی مولکول DNA در RNAی بالغ حاصل از آن چیست؟

میانه

۴۹. با حذف رونوشت میانه‌ها از RNAی اولیه و پیوستن بخش‌های باقی‌مانده به هم چه نوع RNAای ساخته می‌شود؟

RNAی بالغ

۵۰. RNAی رونویسی شده از رشته الگو که ابتدا دارای رونوشت‌های میانه DNA است چه نام دارد؟

RNAی نابالغ یا  RNAی اولیه

۵۱. میزان رونویسی یک ژن به چه عاملی بستگی دارد؟

به‌طور کلی میزان رونویسی یک ژن به مقدار نیاز یاخته به فراورده‌های آن نیاز دارد.

۵۲. کدام ژن‌ها در یاخته‌های تازه تقسیم‌ شده، بسیار فعال‌اند؟ چرا؟

بعضی ژن‌ها، مانند ژن‌های سازنده رنای رِناتَنی در یاخته‌های تازه تقسیم‌شده بسیار فعال‌اند؛ زیرا باید تعداد زیادی از این نوع رِنا را بسازند.