دعای مطالعه [ نمایش ]
بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
اَللّهُمَّ اَخْرِجْنى مِنْ ظُلُماتِ الْوَهْمِ
خدایا مرا بیرون آور از تاریکىهاى وهم،
وَ اَکْرِمْنى بِنُورِ الْفَهْمِ
و به نور فهم گرامى ام بدار،
اَللّهُمَّ افْتَحْ عَلَیْنا اَبْوابَ رَحْمَتِکَ
خدایا درهاى رحمتت را به روى ما بگشا،
وَانْشُرْ عَلَیْنا خَزائِنَ عُلُومِکَ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ
و خزانههاى علومت را بر ما باز کن به امید رحمتت اى مهربانترین مهربانان.
» اختلالات حرکتی
» » میوکلونوس
میوکلونوس
میوکلونوس (Myoclonus) به انقباضات ناگهانی، کوتاه و شبیه شوک عضلانی گفته می‌شود که می‌توانند منظم یا نامنظم باشند و ممکن است یک عضله یا گروهی از عضلات را درگیر کنند. این انقباضات می‌توانند به‌صورت طبیعی یا پاتولوژیک بروز پیدا کنند.
انواع میوکلونوس:
۱. میوکلونوس فیزیولوژیک (Physiologic Myoclonus):
این نوع از میوکلونوس کاملاً طبیعی بوده و معمولاً در هنگام شروع خواب دیده می‌شود. برای مثال، پرش ناگهانی اندام‌ها در زمان به خواب رفتن یکی از مصادیق این نوع است.
۲. میوکلونوس پاتولوژیک (Pathologic Myoclonus):
این گروه ناشی از اختلالات نورولوژیک بوده و خود به چند زیرنوع تقسیم می‌شود:
-
الف) میوکلونوس فوکال (Focal Myoclonus):
محدود به یک ناحیه آناتومیک خاص است، مثلاً فقط یک اندام یا بخشی از صورت را درگیر می‌کند. -
ب) میوکلونوس سگمنتال (Segmental Myoclonus):
در چند ناحیه مجاور از بدن به‌صورت همزمان ظاهر می‌شود. -
ج) میوکلونوس مولتی‌فوکال (Multifocal Myoclonus):
در نواحی مختلف بدن به‌صورت نامنظم و در زمان‌های متفاوت بروز می‌کند. -
د) میوکلونوس ژنرالیزه (Generalized Myoclonus):
منشأ آن از کورتکس مغز (Cerebral Cortex) است و در سراسر بدن دیده می‌شود.
نکته مهم:
میوکلونوس یکی از علائم بارز (کاراکتریستیک) بیماری Creutzfeldt-Jakob می‌باشد که نوعی انسفالوپاتی پیشرونده و کشنده است.
درمان میوکلونوس:
داروهایی مانند والپروات سدیم (Sodium Valproate)، کلونازپام (Clonazepam)، پیریمیدون (Primidone)، پیراستام (Piracetam) و لوتیراستام (Levetiracetam) از جمله درمان‌های مؤثر در کنترل میوکلونوس هستند.
اسپاسم همی‌فاشیال (Hemifacial Spasm)
تعریف:
یک نوع میوکلونوس فوکال محسوب می‌شود که در یک نیمه صورت بروز می‌کند و حرکات پرشی و غیرارادی در سمت درگیر ایجاد می‌شود.
اتیولوژی (علت‌شناسی):
شایع‌ترین علت آن فشار یک رگ خونی بر عصب فاشیال (Facial Nerve) در محل خروج آن از ساقه مغز (Brainstem) است. این فشار باعث تحریک مزمن و ایجاد انقباضات غیرارادی در عضلات صورت می‌شود.
درمان:
برای درمان این حالت از تزریق بوتولینیوم توکسین (Botulinum Toxin) استفاده می‌شود که اثربخشی قابل‌توجهی در کنترل اسپاسم دارد. همچنین کاربامازپین (Carbamazepine) نیز می‌تواند مؤثر باشد، به‌ویژه در مواردی که بوتاکس مؤثر نباشد یا امکان استفاده از آن وجود نداشته باشد.
مقایسه انواع میوکلونوس
در ادامه، یک جدول دقیق و زیبا جهت مقایسه بین انواع میوکلونوس ارائه می‌شود. در این جدول، ملاک‌هایی مانند محل درگیری، الگوی بروز، منشأ آسیب‌شناسی و ویژگی‌های کلینیکی برای مقایسه آورده شده‌اند:
جدول مقایسه انواع میوکلونوس
| نوع میوکلونوس | محل درگیری | الگوی بروز | منشأ آسیب‌شناسی (Pathogenesis) | ویژگی‌های بالینی مهم |
|---|---|---|---|---|
| فیزیولوژیک (Physiologic) | اندام‌های انتهایی (بویژه اندام فوقانی) | هنگام شروع خواب (Sleep Onset) | طبیعی – بدون آسیب عصبی | شایع در افراد سالم؛ پرش ناگهانی هنگام خواب رفتن |
| فوکال (Focal) | ناحیه‌ای خاص و محدود | ناگهانی و تکرارشونده | درگیری موضعی نورون‌ها در ناحیه مشخص | مثلاً میوکلونوس صورت یا دست، فقط در یک بخش بدن بروز می‌کند |
| سگمنتال (Segmental) | چند ناحیه مجاور (مثلاً تنه و گردن) | همزمان در چند سگمان متصل | آسیب یا تحریک نورونی در سطوح مجاور | معمولاً ناشی از آسیب طناب نخاعی یا ساقه مغز |
| مولتی‌فوکال (Multifocal) | نواحی مختلف و غیرمجاور بدن | نامنظم، در زمان‌های متفاوت | منشأ منتشر در CNS | گاهی با حرکات کره اشتباه گرفته می‌شود |
| ژنرالیزه (Generalized) | کل بدن | همزمان و گسترده | منشأ کورتیکال (Cortical Origin) | معمولاً در انسفالوپاتی‌های متابولیک یا CJD دیده می‌شود |
مقایسه میوکلونوس و کره
در ادامه، جدولی دقیق و زیبا برای مقایسه بین میوکلونوس (Myoclonus) و کره (Chorea) ارائه می‌شود. این دو اختلال حرکتی از نظر بالینی، پاتوفیزیولوژی و محل آسیب تفاوت‌های مهمی دارند که در جدول زیر به روشنی مشخص شده‌اند:
جدول مقایسه میوکلونوس و کره
| ویژگی‌ها | میوکلونوس (Myoclonus) | کره (Chorea) |
|---|---|---|
| تعریف (Definition) | انقباضات ناگهانی، کوتاه و شوک‌مانند در یک عضله یا گروهی از عضلات | حرکات سریع، نامنظم، بی‌هدف و بدون الگوی مشخص که از یک ناحیه به ناحیه دیگر منتقل می‌شود |
| الگوی حرکتی | منظم یا نامنظم، سریع و به صورت پرش عضله | حرکات غیرقابل پیش‌بینی، پیوسته، غالباً در اندام‌های دیستال |
| محل درگیری شایع | ممکن است فوکال، سگمنتال، مولتی‌فوکال یا ژنرالیزه باشد | عمدتاً در اندام‌های دیستال و صورت |
| منشأ عصبی (Pathogenesis) | اغلب منشأ کورتیکال دارد (بخصوص در نوع ژنرالیزه) | ناشی از اختلال عملکرد در گانگلیون‌های بازال (Basal Ganglia) |
| علت شایع | انسفالوپاتی‌ها، CJD، صرع، اختلالات متابولیک، مسمومیت‌ها | تب روماتیسمی (Sydenham chorea)، بیماری‌های ژنتیکی مانند هانتینگتون |
| پاسخ به محرک‌ها | ممکن است با صدا، نور یا تماس تشدید شود | معمولاً با استرس یا هیجان تشدید می‌شود |
| پنهان‌سازی حرکات | معمولاً غیرقابل کنترل و ناگهانی | بیمار می‌تواند تا حدی حرکات را در اعمال ارادی پنهان کند |
| مثال بارز بالینی | میوکلونوس خواب، میوکلونوس CJD، اسپاسم همی‌فاشیال | کره سیدنهام، بیماری هانتینگتون |
| درمان رایج | سدیم والپروات، کلونازپام، پیریمیدون، لوتیراستام، بوتاکس در نوع فوکال | هالوپریدول، والپروات سدیم، جلوگیری از عفونت استرپتوکوکی در نوع سیدنهام |
مقایسه میوکلونوس و آتتوز
در ادامه، جدولی دقیق و مقایسه‌ای بین دو اختلال حرکتی مهم یعنی میوکلونوس (Myoclonus) و آتتوز (Athetosis) ارائه می‌شود. این دو از نظر ویژگی‌های حرکتی، محل آسیب، و علل زمینه‌ساز تفاوت‌های مشخصی دارند:
جدول مقایسه میوکلونوس و آتتوز
| ویژگی‌ها | میوکلونوس (Myoclonus) | آتتوز (Athetosis) |
|---|---|---|
| تعریف (Definition) | انقباضات ناگهانی، کوتاه و شوک‌مانند در یک عضله یا گروهی از عضلات | حرکات پیچشی، کند، کرمی‌شکل، مداوم و غیرارادی به‌ویژه در انگشتان، دست و صورت |
| الگوی حرکتی | سریع، ناگهانی، ممکن است منظم یا نامنظم باشد | آهسته، پیشرونده، غیرقابل پیش‌بینی، با الگوی پیچشی |
| محل درگیری شایع | هر ناحیه از بدن (فوکال، سگمنتال، مولتی‌فوکال یا ژنرالیزه) | اندام‌های دیستال، به‌ویژه انگشتان و صورت |
| منشأ عصبی (Pathogenesis) | اغلب از قشر مغز (Cortex) یا ساقه مغز منشاء می‌گیرد | اختلال در گانگلیون‌های بازال (Basal Ganglia)، بویژه گلوبوس پالیدوس داخلی |
| علت شایع | بیماری‌های نورودژنراتیو (مانند CJD)، صرع، اختلالات متابولیک، آنسفالوپاتی‌ها | آسیب‌های هیپوکسی-ایسکمیک نوزادی، فلج مغزی (Cerebral Palsy)، اختلالات متابولیک ژنتیکی |
| تشدید با استرس یا تحریک | معمولاً بله (محرک‌های خارجی ممکن است آن را تحریک کند) | اغلب حرکات با استرس، خستگی یا تلاش برای حرکت ارادی تشدید می‌شوند |
| کنترل ارادی حرکات | معمولاً غیرارادی و غیرقابل کنترل | حرکات گاهی با تلاش ارادی بدتر می‌شوند، قابل پنهان‌سازی نیستند |
| مثال بارز بالینی | میوکلونوس در CJD، میوکلونوس خواب، اسپاسم همی‌فاشیال | آتتوز در فلج مغزی (Cerebral Palsy)، اختلالات ژنتیکی مانند آتتوز خانوادگی |
| درمان رایج | سدیم والپروات، کلونازپام، پیراستام، بوتاکس در موارد فوکال | داروهای ضدکولینرژیک، لئودوپا (در برخی موارد)، تحریک عمقی مغز (DBS) در موارد شدید |
مقایسه میوکلونوس و دیستونی
در ادامه، مقایسه‌ای دقیق و علمی بین میوکلونوس (Myoclonus) و دیستونی (Dystonia) ارائه می‌شود. این دو از اختلالات حرکتی غیرارادی هستند اما از نظر ویژگی‌های بالینی، مکانیسم پاتوفیزیولوژیک و نوع حرکت تفاوت‌های مشخصی دارند.
جدول مقایسه میوکلونوس و دیستونی
| ویژگی‌ها | میوکلونوس (Myoclonus) | دیستونی (Dystonia) |
|---|---|---|
| تعریف (Definition) | انقباضات ناگهانی، کوتاه و شوک‌مانند عضلات که می‌تواند منظم یا نامنظم، و در یک یا چند عضله باشد | انقباضات مداوم یا متناوب عضلات که منجر به حرکات پیچشی و وضعیت‌های غیرطبیعی اندام‌ها می‌شود |
| نوع حرکت (Movement Pattern) | سریع، ناگهانی و شبیه “شوک الکتریکی” | آهسته، پایدار، پایا یا متناوب، پیچشی و گاهی دردناک |
| سرعت حرکات | بسیار سریع | آهسته یا با شروع تدریجی |
| توزیع آناتومیک (Distribution) | فوکال، سگمنتال، مولتی‌فوکال یا ژنرالیزه | فوکال (مثلاً گردن = دیستونی گردنی)، سگمنتال، ژنرالیزه یا هِمی‌دیستونی |
| مکانیسم پاتوفیزیولوژیک | اختلال در مهار قشری یا ساقه مغز؛ فعال شدن ناگهانی نورون‌های حرکتی | اختلال در حلقه گانگلیون‌های بازال (Basal Ganglia Loop) و عدم مهار مسیرهای حرکتی |
| علل شایع | CJD، آنسفالوپاتی‌ها، اپی‌لپسی، اختلالات متابولیک، میوکلونوس فیزیولوژیک خواب | دیستونی اولیه (ژنتیکی)، دیستونی ثانویه به سکته مغزی، داروهای ضد‌دوپامین، فلج مغزی |
| مثال بالینی شاخص | میوکلونوس خواب، میوکلونوس ناشی از CJD | دیستونی گردنی، دیستونی نویسنده، دیستونی همراه پارکینسون |
| تشدید با استرس یا تحریک | معمولاً بله | اغلب بله |
| درمان رایج (Treatment) | کلونازپام، والپروات سدیم، پیراستام، بوتاکس در موارد فوکال | بوتاکس برای دیستونی موضعی، آنتی‌کولینرژیک‌ها، بنزودیازپین‌ها، تحریک عمقی مغز (DBS) |
| کنترل ارادی | حرکات غیرقابل کنترل هستند | گاهی می‌توان با ژست حسی یا لمس موضعی موقتاً آن را کاهش داد (sensory trick) |
پرسش‌هایی درباره میوکلونوس
بیماری را با حرکات پرشی ناگهانی، سریع و غیرقابل کنترل در اندام‌ها ویزیت می‌کنید. کدام عارضه برای وی بیشتر مطرح است؟
(پرانترنی – اسفند ۸۸)
الف) تیک دولورو
ب) ژیل دولاتوره
ج) بیماری سیدنهام
د) کروتزفلد – جاکوب
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه د
پاسخ تشریحی:
حرکات پرشی ناگهانی، سریع و غیرقابل کنترل در اندام‌ها، توصیفی کلاسیک برای میوکلونوس (Myoclonus) است. این حرکات معمولاً در اثر انقباضات ناگهانی، کوتاه‌مدت و غیراختیاری عضلات ایجاد می‌شوند و ممکن است در بیماری‌های مختلفی دیده شوند.
یکی از مهم‌ترین بیماری‌های نورودژنراتیو که با میوکلونوس شناخته می‌شود، بیماری کروتزفلد-جاکوب (Creutzfeldt-Jakob disease – CJD) است. این بیماری از گروه بیماری‌های پریونی است و با زوال عقل سریع‌السیری (rapidly progressive dementia)، میوکلونوس منتشر، آتاکسی و تغییرات رفتاری همراه است.
در ادامه به بررسی گزینه‌ها می‌پردازیم:
بررسی گزینه‌ها:
الف) تیک دولورو (Tic douloureux):
نام دیگر نورالژی عصب سه‌قلو (Trigeminal neuralgia) است. این بیماری با درد شدید و ناگهانی در ناحیه صورت مشخص می‌شود و با حرکات غیرارادی اندام‌ها ارتباطی ندارد.
ب) ژیل دولاتوره (Gilles de la Tourette):
سندرم تورت با تیک‌های حرکتی و صوتی مشخص می‌شود که ممکن است پیچیده یا ساده باشند. حرکات در تورت معمولاً قابل پیش‌بینی‌تر و تکرارشونده‌تر از میوکلونوس هستند. هرچند تیک‌ها نیز حرکات غیرارادی هستند، ولی حرکات “پرشی ناگهانی و سریع” کل بدن بیشتر به میوکلونوس شباهت دارد تا تیک.
ج) بیماری سیدنهام (Sydenham chorea):
از عوارض تب روماتیسمی است که بیشتر در دختران نوجوان دیده می‌شود. در این بیماری حرکات کره‌ای دیده می‌شود که آهسته‌تر، غیرهدفمند و پیچشی هستند، نه پرشی ناگهانی.
د) بیماری کروتزفلد-جاکوب (Creutzfeldt-Jakob disease):
درست‌ترین گزینه است. این بیماری با میوکلونوس‌های سریع، پرشی، غیرقابل کنترل و منتشر مشخص می‌شود و از علل کلاسیک این نوع حرکات در نورولوژی محسوب می‌شود.
نتیجه‌گیری و پاسخ نهایی:
با توجه به توصیف حرکات پرشی ناگهانی، سریع و غیرقابل کنترل در اندام‌ها، بیماری کروتزفلد-جاکوب بیشترین تطابق را دارد.
✅ پاسخ صحیح: گزینه (د) بیماری کروتزفلد-جاکوب
»» تمامی کتاب
