بیماری های عروقی مغز؛ انفارکتوس در شریان مغزی میانی و شریان مغزی قدامی

انفارکتوس در شریان مغزی قدامی

انفارکتوس در شریان مغزی قدامی (ACA) به دلیل خون‌رسانی آن به نواحی مدیال لوب پیشانی و پاراساژیتال لوب آهیانه، علائم خاصی را ایجاد می‌کند که شامل موارد زیر است:

1. ضعف حرکتی (پارزی):

   • عمدتاً اندام تحتانی را درگیر می‌کند، زیرا نواحی قشر حرکتی که مسئول حرکت پاها هستند، در نواحی تحت تأثیر شریان ACA قرار دارند.

   • اندام فوقانی کمتر درگیر می‌شود و معمولاً صورت تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.

2. بی‌اختیاری ادرار و مدفوع:

   • از علائم کاراکتریستیک این نوع انفارکتوس و ناشی از آسیب به بخش‌هایی از قشر مغز که کنترل ارادی عملکرد اسفنکتری‌ها را بر عهده دارند.

   • معمولاً این علامت موقتی است و با بهبودی بیمار کاهش می‌یابد.

سایر علائم احتمالی انفارکتوس ACA:

• آپاکسی (Apraxia): به‌ویژه در اندام تحتانی، که باعث ناتوانی در انجام حرکات ارادی می‌شود.

• اختلالات رفتاری و انگیزشی: مانند آکندزیا (بی‌حرکتی) یا ابولی (فقدان اراده)، به دلیل آسیب به لوب پیشانی.

• رفلکس چنگ زدن (Grasp Reflex): به دلیل درگیری قشر پیشانی، که در بالغین غیرطبیعی محسوب می‌شود.

این مجموعه علائم باعث می‌شود که انفارکتوس ACA از نظر بالینی به راحتی قابل تشخیص باشد.

💡 نکته: این علائم به دلیل خون‌رسانی ACA به نواحی مدیال قشر حرکتی و پره‌فرونتال ایجاد می‌شود که مسئول کنترل حرکات پا و عملکرد اسفنکتری‌ها هستند.

انفارکتوس در شریان مغزی میانی

✅ انفارکتوس در شریان مغزی میانی (MCA) و علائم بالینی مرتبط

شریان مغزی میانی (MCA) شایع‌ترین ناحیه‌ای است که دچار انفارکتوس ایسکمیک مغزی می‌شود. این شریان، قسمت زیادی از لوب‌های فرونتال، پاریتال و تمپورال را خون‌رسانی می‌کند و در نتیجه درگیری آن طیف وسیعی از علائم عصبی را ایجاد می‌کند.

🔹 سه تظاهر اصلی درگیری MCA

۱. ضعف حرکتی (پارزی):

• اندام فوقانی و صورت بیشتر درگیر می‌شوند.

• اندام تحتانی کمتر درگیر می‌شود (برخلاف انفارکتوس در شریان مغزی قدامی ACA که ضعف عمدتاً در اندام تحتانی است).

• علت این توزیع ضعف، نقشه‌ی قشر حرکتی در ژیروس پره‌سنترا‌ل است که خون‌رسانی آن به‌وسیله MCA صورت می‌گیرد.

۲. اختلال کلامی (آفازی) – درگیری نیمکره غالب:

• اگر نیمکره غالب (معمولاً چپ در افراد راست‌دست) درگیر شود، آفازی بروز می‌کند. نوع آفازی بستگی به محل درگیری دارد:

  • آفازی گلوبال → درگیری تنه‌ی MCA (هم اختلال درک و هم تولید کلام)

  • آفازی بروکا → درگیری شاخه فوقانی MCA (اختلال در تولید کلام، اما درک مطلب تقریباً طبیعی است)

  • آفازی ورنیکه → درگیری شاخه تحتانی MCA (اختلال در درک کلام، گفتار روان اما نامفهوم)

۳. اختلال میدان بینایی (همونیموس همی‌آنوپی):

• به علت درگیری Optic Radiation (که از لوب‌های پاریتال و تمپورال عبور می‌کند) ایجاد می‌شود.

• این اختلال باعث از دست رفتن میدان بینایی سمت مقابل (کنترالترال) در هر دو چشم می‌شود.

🔸 سایر یافته‌های بالینی

• اختلالات حسی:

  • در هر دو انفارکتوس ACA و MCA، اختلالات حس سطحی (درد، حرارت، لمس و فشار) مشابه توزیع ضعف حرکتی دیده می‌شود.

  • در انفارکتوس MCA علاوه بر حس سطحی، درگیری حس کورتیکال و حس عمقی نیز رخ می‌دهد که به شکل Pseudoathetosis (حرکات غیرارادی ناشی از اختلال حس عمقی) تظاهر می‌یابد.

✅ جمع‌بندی:
انفارکتوس در MCA معمولاً با پارزی اندام فوقانی و صورت، اختلال کلامی (در نیمکره غالب) و همونیموس همی‌آنوپی همراه است. شدت علائم بستگی به وسعت ضایعه و اینکه کدام شاخه از MCA درگیر شده باشد دارد.

شباهت های انفارکتوس در شریان مغزی میانی و انفارکتوس شریان مغزی قدامی

✅ شباهت‌های انفارکتوس در شریان مغزی میانی (MCA) و شریان مغزی قدامی (ACA):

۱. ضعف حرکتی (پارزی) در سمت مقابل ضایعه:

• در هر دو نوع انفارکتوس، ضعف حرکتی به دلیل درگیری قشر حرکتی اولیه (پری‌سنترا‌ل جیرایس) ایجاد می‌شود.

• الگوی ضعف حرکتی بستگی به ناحیه‌ی خون‌رسانی دارد:

  • MCA: ضعف بیشتر در اندام فوقانی و صورت، کمتر در اندام تحتانی.

  • ACA: ضعف بیشتر در اندام تحتانی، کمتر در اندام فوقانی (صورت معمولاً درگیر نیست).

۲. اختلالات حسی:

• در هر دو نوع انفارکتوس، اختلالات حس سطحی (درد، حرارت، لمس، فشار) با الگوی مشابه ضعف حرکتی مشاهده می‌شود.

• در MCA علاوه بر حس سطحی، اختلال حس کورتیکال و حس عمقی نیز دیده می‌شود که باعث Pseudoathetosis می‌شود.

۳. احتمال بروز سندرم عدم توجه (Neglect) و آپراکسی:

• اگر نیمکره غیر غالب درگیر شود، بیمار دچار Neglect (بی‌توجهی به سمت مقابل ضایعه) می‌شود.

• آپراکسی (ناتوانی در انجام حرکات ارادی) می‌تواند در هر دو دیده شود، اما در ACA شایع‌تر است، به‌ویژه در آپراکسی راه‌رفتن.

۴. اختلالات شناختی و رفتاری:

• به دلیل درگیری لوب فرونتال، در هر دو نوع انفارکتوس ممکن است تغییرات رفتاری، بی‌احساسی (Apathy)، بی‌ارادگی (Abulia) و مشکلات اجرایی دیده شود.

• در ACA این علائم مشهودتر است، زیرا بخش میانی لوب فرونتال (که مرتبط با انگیزه و برنامه‌ریزی است) تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

✅ جمع‌بندی:
هر دو نوع انفارکتوس باعث ضعف حرکتی و حسی سمت مقابل، آپراکسی، اختلالات شناختی و رفتاری می‌شوند، اما تفاوت اصلی آن‌ها در توزیع علائم حرکتی و نوع درگیری قشر مغزی است.

تفاوت‌های انفارکتوس در شریان مغزی میانی و انفارکتوس شریان مغزی قدامی

✅ تفاوت‌های انفارکتوس در شریان مغزی میانی (MCA) و شریان مغزی قدامی (ACA):

✅ جمع‌بندی:

• ACA بیشتر باعث پارزی اندام تحتانی، بی‌اختیاری، آپراکسی و تغییرات شناختی می‌شود.

• MCA بیشتر باعث پارزی اندام فوقانی و صورت، اختلال کلامی و اختلال میدان بینایی می‌شود.

پرسش‌هایی درباره انفارکتوس در شریان مغزی میانی و شریان مغزی قدامی

بیماری به دلیل ضعف ناگهانی اندام‌های سمت راست با شدت بیشتر در اندام تحتانی و اختلال اسفنکتر ادراری مراجعه نموده است؛ درگیری در کدامیک از شریان‌های زیر مطرح می‌باشد؟
(پرانترنی شهریور ۹۸ – قطب ۱ کشوری [دانشگاه گیلان و مازندران])
الف) مغزی قدامی
ب) مغزی میانی
ج) مغزی خلفی
د) ورتبروبازیلار