تفاوت بین تخمیر و تنفس بی هوازی چیست
تفاوت اصلی – تخمیر در مقایسه با تنفس بی هوازی
تخمیر (Fermentation) و تنفس بی هوازی (anaerobic respiration) دو نوع مکانیسم تنفس سلولی (cellular respiration) هستند که برای تولید ATP برای عملکرد سلول استفاده میشوند. هم تخمیر و هم تنفس بی هوازی در غیاب اکسیژن (absence of oxygen) اتفاق میافتد. آنها از قندهای هگزوز (hexose sugars) به عنوان پیشماده استفاده میکنند. قندهای هگزوز ابتدا تحت گلیکولیز قرار میگیرند. تفاوت اصلی بین تخمیر و تنفس بی هوازی این است که تخمیر تحت چرخه اسید سیتریک (چرخه کربس) و زنجیره انتقال الکترون قرار نمیگیرد در حالی که تنفس بی هوازی تحت چرخه اسید سیتریک و زنجیره انتقال الکترون قرار میگیرد.
واژههای کلیدی: آدنوزین تری فسفات (ATP)، تنفس بی هوازی، چرخه اسید سیتریک، زنجیره انتقال الکترون، تخمیر اتانول، تخمیر، گلوکز، گلیکولیز، تخمیر اسید لاکتیک
تخمیر چیست؟
تخمیر به هر گروه از واکنشهای شیمیایی اطلاق میشود که توسط میکروارگانیسمها برای تبدیل قندها به دی اکسید کربن و اتانول ایجاد میشود. قندها ابتدا گلیکولیز میشوند. در طی گلیکولیز، قند هگزوز گلوکز به دو مولکول پیرووات تجزیه میشود. پیروپات یک ترکیب سه کربنه است. گلیکولیز از دو مولکول ATP استفاده میکند در حالی که چهار مولکول ATP از انرژی آزاد شده از گلوکز تولید میکند. پیروات به اتانول یا اسید لاکتیک اکسید میشود. بر اساس نوع محصول نهایی، تخمیر به دو فرآیند تخمیر اتانولی و تخمیر اسید لاکتیکی تقسیم میشود.، به ترتیب. مخمر و برخی از گونههای باکتریایی این انواع از تخمیر را انجام میدهند. تخمیر اتانولی برای تولید آبجو، نان و شراب استفاده میشود. معادله شیمیایی خالص برای تخمیر اتانولی در زیر نشان داده شده است.
C۶H۱۲O۶ (گلوکز) → ۲C۲H۵OH (اتانول) + ۲CO۲ (دی اکسید کربن)
تنفس بی هوازی چیست؟
شکل ۲- باکتریهای متانوژن
گیرنده الکترون نهایی مانند تنفس هوازی، اکسیژن مولکولی نیست. انواع مختلف موجودات از انواع مختلفی از گیرندههای الکترون نهایی استفاده میکنند. اینها میتوانند یون سولفات، یون نیترات یا دی اکسید کربن باشند. باکتریهای متانوژن یکی از این گونه از موجودات هستند که در غیاب اکسیژن از دی اکسید کربن به عنوان گیرنده نهایی الکترون استفاده میکنند. آنها گاز متان را به عنوان یک محصول جانبی تولید میکنند. برخی از باکتریهای متانوژن در شکل ۲ نشان داده شده است.
شباهتهای بین تخمیر و تنفس بی هوازی
- هم تخمیر و هم تنفس بی هوازی در غیاب اکسیژن برای تولید انرژی رخ میدهد.
- پیشماده تنفسی هر دو تخمیر و تنفس بی هوازی قندهای هگزوز هستند.
- هم تخمیر و هم تنفس بی هوازی تحت گلیکولیز قرار میگیرند.
- محصولات نهایی تخمیر و تنفس بی هوازی دی اکسید کربن و اتانول هستند.
- اسید پیروویک و استیل کولین واسطههای تخمیر و تنفس بی هوازی هستند.
- هم تخمیر و هم تنفس بی هوازی توسط آنزیمها هدایت میشوند.
- سرعت تجزیه قند توسط تخمیر و تنفس بی هوازی در حضور فسفاتهای معدنی افزایش مییابد.
تفاوت بین تخمیر و تنفس بی هوازی
تعریف
تخمیر: تخمیر به هر گروه از واکنشهای شیمیایی اطلاق میشود که توسط میکروارگانیسمها برای تبدیل قندها به دی اکسید کربن و اتانول ایجاد میشود.
تنفس بی هوازی: تنفس بی هوازی به نوعی از تنفس سلولی اطلاق میشود که در غیاب اکسیژن رخ میدهد.
درون سلولی/خارج سلولی
تخمیر: تخمیر یک فرآیند خارج سلولی است.
تنفس بی هوازی: تنفس بی هوازی یک فرآیند درون سلولی است.
اکسیژن
تخمیر: تخمیر با غلظت کم اکسیژن القا میشود.
تنفس بی هوازی: تنفس بی هوازی در غیاب اکسیژن اتفاق میافتد.
بعد از گلیکولیز
میزان تولید ATP
تنفس بی هوازی: کل تولید ATP در تنفس بی هوازی ۳۸ است.
در آزمایشگاه
تخمیر: آنزیمهای استخراج شده از سلولهای تخمیر میتوانند واکنش را در یک محیط خارج سلولی پردازش کنند.
تنفس بی هوازی: آنزیمهای استخراج شده از سلولها نمیتوانند تنفس بی هوازی را در محیط خارج سلولی پردازش کنند.
نتیجه
تخمیر و تنفس بی هوازی دو نوع مکانیسم تنفسی هستند که در غیاب اکسیژن رخ میدهند. هم تخمیر و هم تنفس بی هوازی از طریق گلیکولیز اتفاق میافتد. در تخمیر، مولکولهای پیرووات به اسید لاکتیک یا اتانول تبدیل میشوند. در تنفس بی هوازی، چرخه اسید سیتریک و زنجیره انتقال الکترون نیز انجام میشود. اما گیرنده نهایی الکترون یک مولکول غیر آلی مانند سولفات، نیترات یا دی اکسید کربن است. تفاوت اصلی بین تخمیر و تنفس بی هوازی مکانیسم هر نوع تنفس است.
منابع
۱.“ Fermentation.” Encyclopædia Britannica, Encyclopædia Britannica, inc., 27 June 2017, Available here. Accessed 30 Sept. 2017.
۲.“Anaerobic respiration.” Wikipedia, Wikimedia Foundation, 27 Sept. 2017, Available here. Accessed 30 Sept. 2017.
Image Courtesy:
۱. “Fermentation alcoolique” By Pancrat – Own work (CC BY-SA 3.0) via Commons Wikimedia
۲. “Phylogenetic tree methanogen” By Crion – File:メタン菌の系統関係.png (CC BY-SA 3.0) via Commons Wikimedia