گفتار اول – گفتار ساز و کار دستگاه تنفس در انسان | جای خالی برای یادگیری فعال زیست دهم
این مجموعه آموزشی، گامی نوین و هوشمندانه در مسیر یادگیری مفهومی، فعال و ماندگار زیست‌شناسی پایه دهم است که توسط برند آینده‌نگاران مغز و به سرپرستی نویسنده داریوش طاهری تهیه شده است. در این پروژه، متون خط‌به‌خط کتاب درسی با حذف هوشمندانه‌ی واژگان کلیدی، به جای‌خالی‌های تعاملی تبدیل شده‌اند تا فرآیند یادگیری را از حالت منفعل به فعال و مشارکتی بدل کنند.
این روش آموزشی، ذهن خواننده را به درگیر شدن عمیق‌تر با متن، بازیابی فعال اطلاعات و خودسنجی مستمر وادار می‌کند؛ ویژگی‌هایی که کلید تسلط بر مفاهیم و آمادگی برای آزمون‌هایی مانند کنکور به شمار می‌آیند.
این رویکرد همان اصل قدیمی است که می‌گوید: تکرار، مادر مهارت‌هاست. ما در آینده‌نگاران مغز، معماران تکرار هدفمند هستیم؛ مسیری که تسلط علمی، درک عمیق و آمادگی کامل برای آزمون‌هایی چون کنکور را برای شما فراهم می‌کند.
زیست‌یاد، هم‌قدم هوشمند مسیر یادگیری، فراتر از یک ابزار آموزشی است؛ او هر مواجهه با متن را به تجربه‌ای فعال و عمیق تبدیل می‌کند. با طراحی جای‌خالی‌های هوشمند، تمرین‌های هدفمند و بازخورد فوری، ذهن را به چالش می‌کشد تا اطلاعات نه تنها حفظ شود، بلکه معنا، ساختار و ارتباط مفاهیم درک گردد.
زیست‌یار، همراه همیشگی و هوشمند شما در مسیر یادگیری فعال، با ایجاد جای‌خالی‌های تعاملی و بازخورد فوری، ذهن را به بازیابی فعال اطلاعات و درک عمیق مفاهیم وادار می‌کند و مسیر یادگیری مفهومی، فعال و ماندگار را هموار می‌سازد.
زیست‌بان، محافظ و راهنمای شما در مسیر یادگیری است؛ او با نظارت بر روند پیشرفت، ارائه بازخورد هدفمند و کمک به مرور و تثبیت مفاهیم، اطمینان حاصل می‌کند که مسیر یادگیری شما همواره درست و ایمن باقی بماند و از یادگیری سطحی به تسلط عمیق بر مفاهیم برسید.
هر گفتار این مجموعه، دقیقاً با جمله‌بندی اصلی کتاب درسی ارائه شده و با جای‌خالی‌هایی همراه است که کاربر می‌تواند روی آنها تمرکز کرده، فکر کند و در صورت نیاز، با کلیک روی دکمه «نمایش پاسخ»، پاسخ درست را مشاهده نماید. بدین ترتیب، تجربه‌ای تعاملی، کاربردی و عمیق در یادگیری زیست‌شناسی فراهم شده است.
با سپاس از همراهی شما
تیم آینده‌نگاران مغز | سرپرستی: داریوش طاهری
تبادلات گازی
نفس کشیدن، یکی از ویژگی‌های [نمایش پاسخ] در [نمایش پاسخ] از جانوران است. اما آیا در [نمایش پاسخ] جانوران به یک شکل انجام می‌شود؟ هدف از آن چیست؟
در ذهن [نمایش پاسخ] ما، نفس کشیدن به معنای [نمایش پاسخ] است. برای تشخیص اینکه آیا فردی [نمایش پاسخ] است یا نه، غالباً نگاه می‌کنیم که آیا [نمایش پاسخ] یا خیر. به نظر می‌رسد این فرایند، کاری [نمایش پاسخ] را برای ما انجام می‌دهد. اما این کار حیاتی چیست؟
هوای [نمایش پاسخ] به کدام بخش دستگاه تنفسی آسیب می‌رساند؟ افرادی که به [نمایش پاسخ] روی می‌آورند، چگونه به بدن خود آسیب می‌رسانند؟ اینها فقط بخشی از پرسش‌هایی است که پاسخ آنها را با مطالعهٔ این فصل به دست خواهیم آورد.
گفتار 1 ساز و کار دستگاه تنفس در انسان
چرا نفس می‌کشیم؟
[نمایش پاسخ]، معتقد بود که [نمایش پاسخ] باعث خنک شدن [نمایش پاسخ] می‌شود. او نمی‌دانست که هوا خود [نمایش پاسخ] از چند نوع [نمایش پاسخ] است. بنابراین هوای دمی و بازدمی را از نظر ترکیب [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] می‌دانست. اما آیا واقعاً چنین است؟
مقایسهٔ هوای [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] نشان می‌دهد که این دو هوا با هم [نمایش پاسخ]اند. هوای دمی، [نمایش پاسخ] بیشتری دارد اما در هوای بازدمی، [نمایش پاسخ] نسبت به هوای دمی بیشتر است. بنابراین، اهمیت فرایند [نمایش پاسخ] از آنچه که [نمایش پاسخ] می‌پنداشت فراتر است. درک این اهمیت، زمانی ممکن شد که آدمی توانست ارتباط دستگاه [نمایش پاسخ] و دستگاه [نمایش پاسخ] را بیابد.
دستگاه [نمایش پاسخ]، خون را از [نمایش پاسخ] جمع‌آوری می‌کند و به سوی [نمایش پاسخ] می‌آورد. این خون که به خون [نمایش پاسخ] معروف است [نمایش پاسخ] کمتر و [نمایش پاسخ] بیشتری نسبت به خونی دارد که از [نمایش پاسخ] خارج می‌شود. خون [نمایش پاسخ] در شش‌ها، [نمایش پاسخ] را از دست می‌دهد و از هوا [نمایش پاسخ] می‌گیرد و به خون [نمایش پاسخ] تبدیل می‌شود. خون [نمایش پاسخ] توسط دستگاه گردش خون به [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] فرستاده می‌شود (شکل ۱). به این ترتیب، همواره به یاخته‌های بدن، [نمایش پاسخ] می‌رسد و [نمایش پاسخ] از آنها دور می‌شود. اما این کار چه ضرورتی دارد؟
شکل ۱- یاخته‌های بدن، [نمایش پاسخ] تنفسی را با [نمایش پاسخ] و خون این [نمایش پاسخ] را در [نمایش پاسخ] با هوا مبادله می‌کند.
در فصل قبل دیدیم که یاخته‌ها چگونه مواد [نمایش پاسخ] را به دست می‌آورند. [نمایش پاسخ] مواد مغذی، مثل [نمایش پاسخ]، باید ابتدا به انرژی ذخیره شده در [نمایش پاسخ] تبدیل شود. واکنش خلاصه شده این تبدیل، به این صورت است:
ATP + [نمایش پاسخ] + [نمایش پاسخ] → ADP و [نمایش پاسخ] + [نمایش پاسخ] + گلوکز
این واکنش که [نمایش پاسخ] نام دارد، علت نیاز به [نمایش پاسخ] را توجیه می‌کند. اما [نمایش پاسخ] چرا باید دور شود؟ یکی از علل زیان‌بار بودن [نمایش پاسخ] این است که می‌تواند با [نمایش پاسخ] واکنش داده، [نمایش پاسخ] تولید کند و [نمایش پاسخ] را کاهش دهد. این تغییر pH باعث تغییر ساختار [نمایش پاسخ] می‌شود که می‌تواند عملکرد [نمایش پاسخ] را مختل کند. از آنجا که [نمایش پاسخ] فرایندهای یاخته ای را [نمایش پاسخ] انجام می‌دهند؛ از بین رفتن عملکرد آنها اختلال [نمایش پاسخ] را در کار یاخته‌ها و [نمایش پاسخ] ایجاد می‌کند. در واقع، افزایش [نمایش پاسخ] خطرناک‌تر از کاهش [نمایش پاسخ] است.
فعالیت 1
آیا هوای دمی با هوای [نمایش پاسخ] متفاوت است؟
پژوهش‌های دانشمندان در ابتدا، وجود سه گاز [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] را در هوا نشان داد. در این آزمایش، هوای دمی و بازدمی را از نظر مقدار نسبی [نمایش پاسخ] بررسی می‌کنیم. اما چگونه می‌توان مقدار کربن‌دی‌اکسید را در هوا تشخیص داد؟
برای انجام این آزمایش می‌توان از محلول [نمایش پاسخ] ([نمایش پاسخ]) یا [نمایش پاسخ] رقیق ([نمایش پاسخ]) که معرف کربن‌دی‌اکسید هستند استفاده کرد. با دمیدن [نمایش پاسخ] به درون این محلول‌ها، آب آهک [نمایش پاسخ] رنگ و برم تیمول بلو، [نمایش پاسخ] رنگ می‌شود.
١- دستگاه را مطابق شکل سوار کنید. انتهای لوله بلند را [نمایش پاسخ] محلول و انتهای لوله کوتاه را در [نمایش پاسخ] محلول قرار دهید.
۲- به آرامی از طریق لوله مرکزی، عمل دم و بازدم را انجام دهید. در هنگام دم، در کدام ظرف، حباب هوا مشاهده می‌شود؟ هنگام بازدم چطور؟
۳- دم و بازدم را ادامه دهید تا رنگ [نمایش پاسخ] در یکی از ظرف‌ها تغییر کند. آن را یادداشت کنید.
۴- چند دقیقه دیگر نیز به دم و بازدم ادامه دهید و تغییرات بعدی رنگ را در هر دو ظرف مشاهده، و یادداشت کنید.
۵- اکنون به پرسش‌های زیر پاسخ دهید:
الف) چرا هوای [نمایش پاسخ]، به یک ظرف و هوای [نمایش پاسخ]، به ظرف دیگر وارد می‌شود؟
ب) نخست در کدام ظرف تغییر رنگ مشاهده کردید؟
پ) آیا [نمایش پاسخ] در هر دو ظرف سرانجام تغییر رنگ داد؟ این موضوع چه چیزی را برای ما روشن می‌کند؟
بخش‌های [نمایش پاسخ] دستگاه تنفس
از نظر [نمایش پاسخ]، می‌توان دستگاه تنفس را به دو بخش اصلی به نام‌های بخش [نمایش پاسخ] و بخش [نمایش پاسخ] تقسیم کرد.
بخش [نمایش پاسخ]
بخش [نمایش پاسخ]، از [نمایش پاسخ] تشکیل شده است که هوا را به درون و بیرون [نمایش پاسخ] هدایت می‌کنند و آن را از [نمایش پاسخ]، مثل [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ]، پاک‌سازی و نیز، [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] می‌کنند تا برای [نمایش پاسخ] گازها با خون آماده شود. از [نمایش پاسخ] تا [نمایش پاسخ] به بخش هادی تعلق دارد.
ابتدای مسیر ورود هوا در [نمایش پاسخ]، از پوست [نمایش پاسخ] پوشیده شده است که [نمایش پاسخ] آن، مانعی در برابر ورود [نمایش پاسخ] هوا ایجاد می‌کند. با پایان یافتن این [نمایش پاسخ]، مخاط [نمایش پاسخ] در [نمایش پاسخ] آغاز می‌شود که در سراسر مجاری [نمایش پاسخ] ادامه پیدا می‌کند. این مخاط، یاخته‌های [نمایش پاسخ] فراوان و ترشحات [نمایش پاسخ] دارد. در این ترشحات مواد ضد [نمایش پاسخ] وجود دارد (شکل ۲).
بیشتر بدانید
عوامل مختلفی بر عملکرد یاخته‌های مژک‌دار اثر می‌گذارند. هوای خیلی سرد، حرکت مژک‌های لایهٔ مخاطی را کند می‌کند. دود سیگار و قلیان و بعضی از آلاینده‌های شیمیایی موجود در هوا، باعث مرگ یاخته‌های مژک‌دار می‌شوند.
ترشحات [نمایش پاسخ]، ناخالصی‌های هوا را ضمن عبور به دام می‌اندازد. مژک‌ها با حرکت [نمایش پاسخ] خود، ترشحات [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] به دام افتاده در آن را به سوی [نمایش پاسخ] می‌رانند. در آنجا یا به دستگاه [نمایش پاسخ] وارد شده، شیرهٔ [نمایش پاسخ] آنها را نابود می‌کند یا به [نمایش پاسخ] از بدن هدایت می‌شوند.
شکل ۲- در مخاط [نمایش پاسخ] سلول‌های [نمایش پاسخ] مژک‌دار وجود دارد.
ترشحات [نمایش پاسخ]، هوا را [نمایش پاسخ] می‌کنند. مرطوب کردن هوا برای [نمایش پاسخ] گازها ضرورت دارد. گازهای تنفسی تنها در صورتی که [نمایش پاسخ] در [نمایش پاسخ] باشند، می‌توانند بین [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] مبادله شوند.
واژه‌شناسی
برچاکنای
(Epiglottis / اپی‌گلوت)
اپی‌گلوت زبانه‌ای است که در بالای حنجره قرار دارد و مانع ورود غذا به نای می‌شود. چاکنای به معنای شکاف میان تارهای صوتی است که در حنجره وجود دارد. اپی‌گلوت دریچه‌ای است که این شکاف را می‌پوشاند. پس برچاکنای به معنای پوشاننده چاکنای همان معنی را می‌دهد که در آن بر به معنای بالا و رو به کار رفته است.
در بینی، شبکه‌ای [نمایش پاسخ] از [نمایش پاسخ] با دیوارهٔ [نمایش پاسخ] وجود دارد که هوا را [نمایش پاسخ] می‌کند. این شبکه به سطح [نمایش پاسخ] بینی بسیار [نمایش پاسخ] است، بنابراین [نمایش پاسخ] بیشتری دارد و [نمایش پاسخ] از دیگر نقاط، دچار [نمایش پاسخ] می‌شود.
هوا با عبور از [نمایش پاسخ]، [نمایش پاسخ]، یا هر [نمایش پاسخ]، به [نمایش پاسخ] وارد می‌شود (شکل ۳). حلق، گذرگاهی [نمایش پاسخ] است که هم [نمایش پاسخ] و هم [نمایش پاسخ] از آن عبور می‌کند. انتهای حلق به یک [نمایش پاسخ] راهی ختم می‌شود. در این دوراهی، [نمایش پاسخ] در جلو و [نمایش پاسخ] در پشت قرار دارد.
شکل ۳- حلق و حنجره
حنجره در بالای [نمایش پاسخ] واقع است و در تنفس، [نمایش پاسخ] کار مهم انجام می‌دهد. یکی آنکه دیوارهٔ [نمایش پاسخ] آن، مجرای عبور هوا را [نمایش پاسخ] نگه می‌دارد و دیگر آنکه [نمایش پاسخ] به نام [نمایش پاسخ] دارد که مانع ورود [نمایش پاسخ] به [نمایش پاسخ] می‌شود.
دیوارهٔ نای، حلقه‌های [نمایش پاسخ] شبیه به [نمایش پاسخ] یا [نمایش پاسخ] دارد که مجرای نای را [نمایش پاسخ] باز نگه می‌دارند (شکل ۴)، دهانهٔ [نمایش پاسخ] (دهانه [نمایش پاسخ]) به سمت [نمایش پاسخ] قرار دارد. در نتیجه [نمایش پاسخ] لقمه‌های بزرگ غذا در [نمایش پاسخ] با مانعی روبه‌رو نمی‌شود. ساختار دیوارهٔ [نمایش پاسخ] در شکل ۵ نشان داده شده است.
شکل ۴- حلقه‌های [نمایش پاسخ] نای
شکل ۵- ساختار [نمایش پاسخ] دیوارهٔ [نمایش پاسخ]. دیوارهٔ نای از [نمایش پاسخ] به [نمایش پاسخ] شامل چهار لایه است: ۱- [نمایش پاسخ] ۲- [نمایش پاسخ] ٣- [نمایش پاسخ] ۴- [نمایش پاسخ]
نای، در انتهای خود، به [نمایش پاسخ] شاخه تقسیم می‌شود و [نمایش پاسخ] را پدید می‌آورد. هر [نمایش پاسخ] اصلی به [نمایش پاسخ] شش وارد شده، در آنجا به [نمایش پاسخ] باریک‌تر تقسیم می‌شود (شکل ۶). همچنان که از [نمایش پاسخ] اصلی به سمت [نمایش پاسخ] باریک‌تر پیش می‌رویم، از مقدار [نمایش پاسخ] کاسته می‌شود. انشعابی از [نمایش پاسخ] که دیگر [نمایش پاسخ] ندارد، [نمایش پاسخ] نامیده می‌شود.
به علت نداشتن [نمایش پاسخ]، نایژک‌ها می‌توانند [نمایش پاسخ] شوند. این ویژگی [نمایش پاسخ] به دستگاه تنفس امکان می‌دهد تا بتواند مقدار هوای [نمایش پاسخ] یا [نمایش پاسخ] را تنظیم کند. آخرین انشعاب [نمایش پاسخ] در بخش [نمایش پاسخ]، نایژک [نمایش پاسخ] نام دارد.
بخش مبادله‌ای
بخش [نمایش پاسخ]، با حضور اجزای کوچکی به نام [نمایش پاسخ] مشخص می‌شود (شکل ۷). نایژکی را که روی آن [نمایش پاسخ] وجود دارد، نایژک [نمایش پاسخ] می‌نامیم. نایژک [نمایش پاسخ] در انتهای خود به ساختاری شبیه به [نمایش پاسخ] ختم می‌شود که از اجتماع [نمایش پاسخ] پدید آمده است. هر یک از این خوشه‌ها را یک [نمایش پاسخ] می‌نامند.
شکل ۶- انشعابات [نمایش پاسخ]
شکل۷- بخش [نمایش پاسخ] دستگاه تنفس
مخاط [نمایش پاسخ] در طول نایژک [نمایش پاسخ] به پایان می‌رسد، بنابراین در محل [نمایش پاسخ]، این مخاط وجود ندارد.
در [نمایش پاسخ]، گروهی از یاخته‌های دستگاه [نمایش پاسخ] بدن به نام [نمایش پاسخ] مستقر شده‌اند (شکل ۸). این یاخته‌ها، [نمایش پاسخ] و ذرات [نمایش پاسخ] را که از مخاط [نمایش پاسخ] گریخته‌اند نابود می‌کنند. [نمایش پاسخ] یاخته‌هایی با ویژگی [نمایش پاسخ] و توانایی [نمایش پاسخ]اند. این یاخته‌ها، نه فقط در [نمایش پاسخ] شش‌ها، بلکه در دیگر نقاط بدن نیز حضور دارند.
هنگام نفس کشیدن، حجم [نمایش پاسخ] تغییر می‌کند. لایهٔ [نمایش پاسخ] از [نمایش پاسخ]، سطحی از حبابک را که در تماس با [نمایش پاسخ]ست پوشانده است؛ بنابراین حبابک به علت وجود نیروی [نمایش پاسخ] آب، در برابر باز شدن [نمایش پاسخ] می‌کند. ماده‌ای به نام [نمایش پاسخ] که از [نمایش پاسخ] یاخته‌های [نمایش پاسخ] ترشح می‌شود، با کاهش نیروی [نمایش پاسخ]، باز شدن [نمایش پاسخ] را آسان می‌کند (شکل ۹). در [نمایش پاسخ] از نوزادانی که [نمایش پاسخ] به دنیا آمده اند، [نمایش پاسخ] به مقدار کافی ساخته نشده است و بنابراین به [نمایش پاسخ] نفس می‌کشند.
اطراف حبابک‌ها را [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] فراوان، احاطه کرده‌اند و به این ترتیب، امکان [نمایش پاسخ] گازها بین هوا و [نمایش پاسخ] فراهم شده است (شکل ۱۰).
دیوارهٔ حبابک از [نمایش پاسخ] نوع یاخته ساخته شده است. نوع اوّل، [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] است. نوع دوم، با ظاهری [نمایش پاسخ] متفاوت، به تعداد خیلی [نمایش پاسخ] دیده می‌شود و ترشح [نمایش پاسخ] را برعهده دارد (شکل ۱۱). [نمایش پاسخ] را جزء یاخته‌های دیوارهٔ [نمایش پاسخ]، طبقه‌بندی نمی‌کنند.
برای اینکه [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] بین هوا و [نمایش پاسخ] مبادله شوند، این مولکول‌ها باید از ضخامت دیوارهٔ [نمایش پاسخ] و دیوارهٔ [نمایش پاسخ] عبور کنند. هر دو دیواره، از بافت [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] [نمایش پاسخ] ساخته شده‌اند که بسیار [نمایش پاسخ] است. در جاهای [نمایش پاسخ]، بافت پوششی [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] هر دو [نمایش پاسخ] مشترک دارند؛ درنتیجه مسافت [نمایش پاسخ] گازها به [نمایش پاسخ] ممکن رسیده است (شکل ۱۱).
شکل ۸- یاخته‌های [نمایش پاسخ] در [نمایش پاسخ]
شکل ۹- [نمایش پاسخ] در سطحی که [نمایش پاسخ] هواست ترشح می‌شود.
شکل ۱۰- مویرگهای [نمایش پاسخ] فراوان، اطراف [نمایش پاسخ] را احاطه کرده‌اند.
شکل ۱۱- ساختار [نمایش پاسخ]
حمل گازها در خون
کار دستگاه [نمایش پاسخ] با همکاری دستگاه [نمایش پاسخ]، کامل می‌شود. خون، [نمایش پاسخ] را به یاخته‌ها می‌رساند و [نمایش پاسخ] را از آنها می‌گیرد و به سمت [نمایش پاسخ] می‌آورد تا از [نمایش پاسخ] خارج شود.
با توجه به اینکه بخش [نمایش پاسخ] از این گازها به صورت [نمایش پاسخ] در خوناب جابه‌جا می‌شوند، بنابراین به [نمایش پاسخ] دیگری برای حمل این [نمایش پاسخ] در خون نیاز است.
گویچهٔ [نمایش پاسخ] سرشار از [نمایش پاسخ] است. غلظت اکسیژن خونی که از [نمایش پاسخ] به [نمایش پاسخ] می‌رود، کمتر از غلظت اکسیژن در هوای [نمایش پاسخ] است؛ در نتیجه در شش‌ها اکسیژن به [نمایش پاسخ] می‌پیوندد و در مجاورت [نمایش پاسخ]، که غلظت اکسیژن به علت مصرف شدن توسط [نمایش پاسخ] کاهش یافته است، اکسیژن از [نمایش پاسخ] جدا و به [نمایش پاسخ] داده می‌شود. پیوستن کربن‌دی‌اکسید به [نمایش پاسخ] و یا گُسستن از آن نیز تابع [نمایش پاسخ] کربن‌دی‌اکسید است. در بافت‌ها، کربن‌دی‌اکسید به [نمایش پاسخ] متصل و در [نمایش پاسخ] از آن جدا می‌شود.
[نمایش پاسخ]، مولکول دیگری است که می‌تواند به [نمایش پاسخ] متصل شود با این تفاوت که وقتی متصل شد، به [نمایش پاسخ] جدا نمی‌شود. محل اتصال این مولکول به [نمایش پاسخ]، همان محل اتصال [نمایش پاسخ] است. بنابراین [نمایش پاسخ] با اتصال به هموگلوبین، مانع پیوستن [نمایش پاسخ] می‌شود و چون به [نمایش پاسخ] جدا نمی‌شود ظرفیت حمل [نمایش پاسخ] را در خون کاهش می‌دهد. این وضعیت ممکن است چنان [نمایش پاسخ] باشد که به مرگ منجر شود. از این رو [نمایش پاسخ] گازی [نمایش پاسخ] به شمار می‌رود. تنفس این گاز باعث [نمایش پاسخ] می‌شود و به [نمایش پاسخ] شهرت دارد.
بیشترین مقدار حمل [نمایش پاسخ] در خون به وسیله [نمایش پاسخ] انجام می‌شود؛ اما [نمایش پاسخ] در ارتباط با حمل [نمایش پاسخ] نقش کمتری دارد.
بیشترین مقدار کربن دی اکسید به صورت [نمایش پاسخ] در خون حمل می‌شود. در گویچهٔ قرمز، آنزیمی به نام [نمایش پاسخ] هست که کربن دی اکسید را با [نمایش پاسخ] ترکیب می‌کند و [نمایش پاسخ] پدید می‌آورد. کربنیک اسید به سرعت به [نمایش پاسخ] و [نمایش پاسخ] تجزیه می‌شود. یون بیکربنات از [نمایش پاسخ] خارج و به خوناب وارد می‌شود. با رسیدن به شش‌ها، کربن دی‌اکسید از ترکیب [نمایش پاسخ] آزاد می‌شود و از آنجا به هوا انتشار می‌یابد.
بیشتر بدانید
گاز کربن مونوکسید، بدون رنگ، بو یا طعم است و بنابراین وجود آن در محیط، قابل تشخیص نیست؛ به همین علت، آن را قاتل خاموش می‌نامند. این گاز در دود حاصل از سوختن ناقص سوخت‌های فسیلی مثل نفت و گاز پدید می‌آید. به همین علت، اطمینان پیدا کردن از خروج دود از وسایلی که از سوخت فسیلی، به‌ویژه گاز استفاده می‌کنند کاملاً ضرورت دارد.
بیشتر بدانید
تنفس از نگاه لاوازیه
آنتونی لاوازیه، دانشمند فرانسوی قرن هجدهم که به پدر علم شیمی نوین مشهور است. کارهایی در زمینه زیست‌شناسی نیز دارد. او برای توصیف آنچه در فرایند تنفس در جانوران رخ می‌دهد، آزمایش‌های انجام داد. لاوازیه بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش‌ها عنوان کرد که آنچه در تنفس رخ می‌دهد، همانند سوختن شمع است که در آن یکی از اجزای هوا (که بعد اکسیژن نامیده شد) با جسم سوختنی ترکیب می‌شود. او بر این باور بود که گرمای بدن، حاصل چنین واکنشی است که در شش‌ها رخ می‌دهد؛ خون گرما را از شش‌ها می‌گیرد و به سراسر بدن هدایت می‌کند؛ البته امروز می‌دانیم که این موضوع نادرست است. این نظر که کار شش‌ها ایجاد گرما است تا مدت‌ها به عنوان یک حقیقت مسلم پذیرفته شده بود، شاید به این دلیل که دانشمندان آن زمان تحت تأثیر افکار ارسطو بودند که قلب و شش‌ها را محل وقوع مهم‌ترین فرایندهای حیاتی می‌دانست.
کمی بعد از مرگ لاوازیه در ۵۱ سالگی، اسپالانزانی (Lazzaro Spallanzani) دانشمند ایتالیایی دریافت که واکنش سوختن (تنفس)، حتی در بافت‌های جانوری تازه کشته شده و جانورانی که شش ندارند، نیز رخ می‌دهد. این یافته‌ها این باور را که شش‌ها محل سوختن مواد هستند، مورد تردیدی جدی قرار داد. سرانجام نزدیک به صد سال پس از لاوازیه، فلوگر (Eduard Pflüger) دانشمند آلمانی نشان داد، سوختن مواد در یاخته‌ها و نه در شش‌ها، رخ می‌دهد.
