نورتریپتیلین
نورتریپتیلین (Nortriptyline) یکی از داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای (TCA) است که برای درمان افسردگی و گاهی دردهای عصبی و اختلالات اضطرابی استفاده می‌شود. این دارو از نظر ساختاری و عملکردی به آمی‌تریپتیلین شباهت دارد، اما به دلیل اینکه متابولیت فعال آمی‌تریپتیلین است، برخی از عوارض جانبی آن کمتر است و بهتر تحمل می‌شود.
مکانیسم عمل
نورتریپتیلین با مهار بازجذب نوراپی‌نفرین و سروتونین در مغز عمل می‌کند، که باعث افزایش سطح این انتقال‌دهنده‌های عصبی در سیستم عصبی مرکزی می‌شود. به این ترتیب، نورتریپتیلین می‌تواند خلق و خو را بهبود بخشد و علائم افسردگی و اضطراب را کاهش دهد. نورتریپتیلین همچنین اثراتی بر گیرنده‌های هیستامین و موسکارینی دارد، که به عوارض جانبی دارو کمک می‌کند.
کاربردهای درمانی
– افسردگی بالینی: به‌ویژه در مواردی که افسردگی با اضطراب یا بی‌خوابی همراه است.
– دردهای عصبی: نورتریپتیلین در درمان دردهای عصبی مانند نورالژی پس از زونا و دردهای مزمن استفاده می‌شود.
– ترک سیگار: گاهی به عنوان کمکی برای ترک سیگار استفاده می‌شود.
– اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD): در برخی موارد برای درمان ADHD در کودکان و بزرگسالان استفاده می‌شود.
– بی‌خوابی: به دلیل خواص آرام‌بخش و خواب‌آور نورتریپتیلین، در دوزهای پایین به عنوان درمان کمکی برای بی‌خوابی استفاده می‌شود.
عوارض جانبی
نورتریپتیلین، مانند سایر داروهای سه‌حلقه‌ای، می‌تواند عوارض جانبی مختلفی داشته باشد:
– خشکی دهان
– خواب‌آلودگی
– یبوست
– تاری دید
– احتباس ادرار
– افزایش ضربان قلب
– افت فشار خون وضعیتی
– تغییرات وزن
– عوارض جنسی مانند کاهش میل جنسی یا اختلال در عملکرد جنسی
تداخلات دارویی
نورتریپتیلین ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد:
– مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs): مصرف همزمان ممکن است باعث بحران فشار خون بالا و عوارض جدی شود.
– داروهای آرام‌بخش و ضد اضطراب: ممکن است اثرات خواب‌آور نورتریپتیلین را تشدید کنند.
– داروهای ضد صرع: تداخلات با برخی از داروهای ضد صرع ممکن است سطح این داروها را تغییر دهد.
احتیاط‌ها
– مصرف نورتریپتیلین در افراد با بیماری‌های قلبی یا آریتمی‌های قلبی باید با احتیاط صورت گیرد.
– این دارو ممکن است در افراد مسن باعث افت فشار خون یا افزایش خطر سقوط شود.
– باید با احتیاط در افرادی که سابقه تشنج دارند، استفاده شود، زیرا ممکن است خطر تشنج را افزایش دهد.
– افراد مبتلا به گلوکوم یا مشکلات مثانه باید از مصرف این دارو با احتیاط استفاده کنند، زیرا می‌تواند باعث بدتر شدن این شرایط شود.
دوز مصرف
دوز نورتریپتیلین بسته به شدت علائم و نیازهای بیمار تنظیم می‌شود. معمولاً از دوزهای پایین شروع می‌شود و به تدریج افزایش می‌یابد. برای درمان افسردگی، دوزهای متوسط تا بالاتر استفاده می‌شود، در حالی که برای بی‌خوابی یا دردهای عصبی معمولاً دوزهای پایین‌تری تجویز می‌شود.
جمع‌بندی
نورتریپتیلین یک داروی ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای مؤثر است که به‌ویژه برای درمان افسردگی، دردهای عصبی و بی‌خوابی به کار می‌رود. به دلیل عوارض جانبی و تداخلات دارویی احتمالی، این دارو باید تحت نظر پزشک مصرف شود و در بیماران با مشکلات قلبی یا افراد مسن با دقت استفاده گردد.
تفاوت‌های نورتریپتیلین و دسیپرامین
نورتریپتیلین و دسیپرامین هر دو از دسته داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای هستند، اما تفاوت‌های مهمی دارند:
۱. مکانیسم عمل
– نورتریپتیلین: عمدتاً بر افزایش سطح نوراپی‌نفرین و همچنین سرترونین تأثیر می‌گذارد.
– دسیپرامین: بیشتر بر نوراپی‌نفرین تمرکز دارد و تأثیر کمتری بر سرترونین دارد.
۲. عوارض جانبی
– نورتریپتیلین: ممکن است باعث خواب‌آلودگی، خشکی دهان و افزایش وزن شود.
– دسیپرامین: عوارض جانبی کمتری دارد و معمولاً به‌عنوان دارویی با تحمل بهتر شناخته می‌شود.
۳. کاربردهای درمانی
– نورتریپتیلین: بیشتر برای درمان افسردگی، دردهای مزمن و اختلالات خواب استفاده می‌شود.
– دسیپرامین: همچنین برای افسردگی و اضطراب تجویز می‌شود، اما به دلیل عوارض جانبی کمتر، ممکن است برای برخی بیماران مناسب‌تر باشد.
۴. فارماکوکینتیک
– نورتریپتیلین: نیمه‌عمر بیشتری دارد و نیاز به دوز کمتری دارد.
– دسیپرامین: نیمه‌عمر کوتاه‌تری دارد و متابولیسم متفاوتی نسبت به نورتریپتیلین دارد.
جمع‌بندی
نورتریپتیلین و دسیپرامین هر دو داروهای مؤثری در درمان افسردگی هستند، اما نورتریپتیلین به دلیل تأثیر متعادل‌تر بر نوراپی‌نفرین و سروتونین و عوارض جانبی کمتر، معمولاً انتخاب رایج‌تری است. دسیپرامین، با تأثیر بیشتر بر نوراپی‌نفرین، ممکن است برای بیمارانی که نیاز به تنظیم نوراپی‌نفرین دارند، مناسب‌تر باشد.
انتخاب بین این دو دارو بستگی به شرایط خاص بیمار و پاسخ به درمان دارد.
