دعای مطالعه [ نمایش ]
بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
اَللّهُمَّ اَخْرِجْنى مِنْ ظُلُماتِ الْوَهْمِ
خدایا مرا بیرون آور از تاریکىهاى وهم،
وَ اَکْرِمْنى بِنُورِ الْفَهْمِ
و به نور فهم گرامى ام بدار،
اَللّهُمَّ افْتَحْ عَلَیْنا اَبْوابَ رَحْمَتِکَ
خدایا درهاى رحمتت را به روى ما بگشا،
وَانْشُرْ عَلَیْنا خَزائِنَ عُلُومِکَ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ
و خزانههاى علومت را بر ما باز کن به امید رحمتت اى مهربانترین مهربانان.
» فصل سردرد، درد صورت و افزایش فشار داخل جمجمه
» » درمان پروفیلاکتیک میگرن (Migraine Prophylactic Treatment)
درمان پروفیلاکتیک میگرن
اندیکاسیون‌های درمان پروفیلاکتیک میگرن
درمان پروفیلاکتیک (Prophylactic Treatment) یا پیشگیرانه در میگرن به بیمارانی توصیه می‌شود که یکی از شرایط زیر را دارند:
۱. تعداد حملات میگرن بیشتر از ۳ تا ۴ بار در هفته باشد
۲. شدت سردرد میگرنی به‌حدی باشد که باعث اختلال در عملکرد روزمره بیمار شود
۳. بیمار به درمان مرحله حاد با داروهای ضد میگرن و مسکن‌ها پاسخ مناسب ندهد
۴. سردردها باعث کاهش محسوس کیفیت زندگی فرد شوند
نکته مهم:
درمان پیشگیرانه معمولاً باید به مدت ۶ ماه تا یک سال ادامه یابد و در این مدت، بیمار باید به‌صورت منظم و روزانه دارو مصرف کند، حتی در روزهایی که سردرد ندارد. هدف از این درمان، کاهش تعداد، شدت و مدت سردردهای میگرنی است.
داروهای مؤثر در درمان پروفیلاکتیک میگرن
داروهای مختلفی برای پیشگیری از حملات میگرن استفاده می‌شوند که بر اساس مکانیسم اثر، به گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند:
۱. داروهای مسدودکننده گیرنده بتا (Beta-blockers):
مؤثرترین داروی این گروه پروپرانولول (Propranolol) است که به‌ویژه در بیمارانی با میگرن بدون آسم کاربرد دارد.
۲. داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای (Tricyclic Antidepressants):
از جمله آمی‌تریپتیلین (Amitriptyline) و نورتریپتیلین (Nortriptyline) که علاوه بر اثر ضدافسردگی، با کاهش تحریک‌پذیری مغز، موجب کاهش دفعات سردرد می‌شوند.
۳. داروهای ضدتشنج (Anticonvulsants):
دو داروی مهم در این گروه عبارتند از: سدیم والپروات (Sodium Valproate) و توپیرامات (Topiramate) که با تثبیت فعالیت نورون‌ها، در کاهش دفعات حملات میگرنی مؤثرند.
۴. مسدودکننده‌های کانال کلسیم (Calcium Channel Blockers):
از جمله وراپامیل (Verapamil) و فلوناریزین (Flunarizine) که در بعضی از بیماران به‌ویژه کسانی با عدم تحمل سایر داروها، گزینه مناسبی هستند.
جمع‌بندی:
درمان پیشگیرانه یا پروفیلاکتیک میگرن برای بیمارانی با حملات مکرر، شدید، مقاوم به درمان حاد یا با افت کیفیت زندگی توصیه می‌شود. انتخاب نوع دارو به شرایط بیمار، بیماری‌های زمینه‌ای، و عوارض احتمالی دارو بستگی دارد و باید زیر نظر پزشک انجام شود.
پرسش‌هایی درباره درمان پروفیلاکتیک میگرن
خانم جوانی با سردردهای میگرنی که تقریباً ماهی یکبار، بروز می‌کند و به ارگوتامین هم به خوبی پاسخ می‌دهد، مراجعه کرده است. کدامیک از موارد زیر را برای پیشگیری از سردرد وی پیشنهاد می‌کنید؟
(پرانترنی – اسفند ۸۰)
الف) پروپرانولول
ب) سدیم والپروات
ج) آمی‌تریپتیلین
د) نیاز به درمان پیشگیری ندارد.
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه د
پاسخ تشریحی:
توضیح بر اساس کلیدواژه‌ها
میگرن (Migraine) نوعی سردرد اولیه و شایع است که با حملات راجعه، معمولاً ضرباندار و یک‌طرفه، همراه با تهوع، استفراغ یا حساسیت به نور و صدا مشخص می‌شود. درمان آن شامل دو بخش است: درمان حاد (Acute therapy) برای تسکین حمله‌های جاری و درمان پیشگیری (Prophylactic therapy) برای کاهش تعداد، شدت و طول مدت حملات.
درمان پیشگیرانه زمانی توصیه می‌شود که دفعات حملات زیاد باشد، سردردها ناتوان‌کننده باشند یا بیمار به درمان حاد پاسخ مناسب ندهد. بر اساس راهنماهای علمی، اگر حملات سردرد کمتر از ۳ بار در ماه باشد و به درمان حاد به‌خوبی پاسخ دهد، درمان پیشگیرانه توصیه نمی‌شود.
بررسی گزینه‌ها
الف) پروپرانولول
داروی خط اول در پیشگیری از میگرن است. اما تنها در صورتی تجویز می‌شود که بیمار دفعات زیاد سردرد داشته یا درمان حاد مؤثر نباشد.
ب) سدیم والپروات (Sodium valproate)
از داروهای ضدتشنج مؤثر در پیشگیری میگرن است اما برای بیمارانی که میگرن شدید، مکرر یا مقاوم دارند توصیه می‌شود. در این کیس کاربردی ندارد.
ج) آمی‌تریپتیلین (Amitriptyline)
داروی ضدافسردگی سه حلقه‌ای است که در سردردهای مزمن، میگرن با خواب بد یا علائم افسردگی استفاده می‌شود. اما در فردی با حملات نادر و پاسخ خوب به درمان حاد، لزومی به مصرف ندارد.
د) نیاز به درمان پیشگیری ندارد
این گزینه کاملاً صحیح است. بیمار تنها ماهانه یک بار سردرد دارد و به ارگوتامین پاسخ خوبی می‌دهد. بنابراین، درمان حاد کفایت می‌کند و نیازی به درمان پیشگیرانه نیست.
نتیجه‌گیری
با توجه به تعداد کم حملات (ماهانه یک بار) و پاسخ مطلوب به درمان حاد با ارگوتامین، استفاده از داروهای پروفیلاکتیک ضرورتی ندارد.
پاسخ صحیح: د) نیاز به درمان پیشگیری ندارد
مرد ۲۷ ساله‌ای با سابقه چندین ساله میگرن کاندید درمان پروفیلاکسی است. تمام ترکیبات زیر برای وی مناسب است بجز؟
(پرانترنی اسفند ۹۴ – قطب ۸ کشوری [دانشگاه کرمان])
الف) سدیم والپروات
ب) آمی‌تریپتیلین
ج) کاربامازپین
د) توپیرامات
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه ج
پاسخ تشریحی:
توضیح بر اساس کلیدواژه‌ها
درمان پروفیلاکسی میگرن (Migraine Prophylaxis) زمانی اندیکاسیون دارد که حملات میگرن مکرر (بیش از ۳–۴ بار در ماه)، طولانی، ناتوان‌کننده یا مقاوم به درمان‌های حاد باشند. هدف از درمان پیشگیرانه، کاهش تعداد، شدت و مدت حملات میگرن است.
داروهای مؤثر در پروفیلاکسی میگرن معمولاً شامل این دسته‌ها هستند:
-
بتابلوکرها مانند پروپرانولول
-
داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای (TCA) مانند آمی‌تریپتیلین
-
داروهای ضدتشنج (Anticonvulsants) مانند سدیم والپروات (Sodium valproate) و توپیرامات (Topiramate)
بررسی گزینه‌ها
الف) سدیم والپروات
از داروهای اصلی و مؤثر در پیشگیری از میگرن است. اثربخشی بالایی دارد و در گایدلاین‌ها توصیه می‌شود. پس گزینه مناسبی است.
ب) آمی‌تریپتیلین
از داروهای خط اول در درمان پروفیلاکتیک میگرن، مخصوصاً در بیماران با مشکلات خواب یا همراهی با اضطراب/افسردگی. بنابراین گزینه مناسبی است.
ج) کاربامازپین (Carbamazepine)
داروی ضدتشنجی است که در درمان میگرن کاربرد ندارد و بیشتر برای درمان نورالژی تری‌ژمینال و صرع‌های خاص به‌کار می‌رود. در منابع معتبر برای میگرن توصیه نشده است، لذا گزینه نامناسب است.
د) توپیرامات
از داروهای اصلی و تأییدشده برای پیشگیری از میگرن است، مخصوصاً در افراد با اضافه‌وزن یا کسانی که هم‌زمان اختلال خلقی دارند. بنابراین گزینه مناسبی است.
نتیجه‌گیری
در میان گزینه‌ها، کاربامازپین دارویی است که برای پروفیلاکسی میگرن توصیه نمی‌شود و تنها گزینه نامناسب در این فهرست است.
پاسخ صحیح: ج) کاربامازپین
برای پیشگیری از عود حملات سردرد، در بیمار مبتلا به میگرن کدامیک از داروهای زیر را توصیه می‌نمائید؟(پرانترنی شهریور ۹۳ – قطب ۱ کشوری [دانشگاه گیلان و مازندران])
الف) پردنیزولون
ب) پروپرانولول
ج) کاپتوپریل
د) ارگوتامین
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه ب
پاسخ تشریحی:
توضیح بر اساس کلیدواژه‌ها
بیماران مبتلا به میگرن (Migraine) در صورتی که دچار حملات مکرر، ناتوان‌کننده یا مقاوم به درمان‌های مرحله حاد باشند، نیاز به درمان پروفیلاکتیک (Prophylactic therapy) دارند. هدف از این درمان، کاهش تعداد، شدت و مدت زمان حملات میگرنی است.
داروهای خط اول برای پیشگیری از عود حملات میگرنی شامل موارد زیر هستند:
-
بتابلوکرها (Beta-blockers) مانند پروپرانولول (Propranolol)
-
داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای مثل آمی‌تریپتیلین
-
داروهای ضدتشنج مانند سدیم والپروات و توپیرامات
-
برخی بلوک‌کننده‌های کانال کلسیم مانند فلوناریزین
بررسی گزینه‌ها
الف) پردنیزولون (Prednisolone)
کورتیکواستروئیدی است که برای درمان حاد برخی انواع سردردها مانند سردرد خوشه‌ای یا حمله حاد میگرن به‌صورت کوتاه‌مدت ممکن است تجویز شود، اما در پیشگیری از میگرن کاربردی ندارد.
ب) پروپرانولول (Propranolol)
از مؤثرترین داروهای خط اول برای پروفیلاکسی میگرن است. این دارو با مهار گیرنده‌های بتا، در کاهش فعالیت سیستم سمپاتیک و تثبیت تغییرات عروقی مغز نقش دارد. بنابراین انتخاب بسیار مناسبی برای پیشگیری از عود میگرن است.
ج) کاپتوپریل (Captopril)
مهارکننده ACE است که کاربرد اصلی آن در درمان پرفشاری خون است. شواهد اندکی از تأثیر آن در میگرن وجود دارد و در پروتکل‌های رسمی درمان میگرن جایی ندارد. گزینه مناسبی نیست.
د) ارگوتامین (Ergotamine)
این دارو برای درمان حاد حمله میگرنی استفاده می‌شود، نه برای پیشگیری بلندمدت. مصرف مزمن آن حتی ممکن است باعث سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو (Medication Overuse Headache) شود. گزینه مناسبی برای پیشگیری نیست.
نتیجه‌گیری
در بین گزینه‌های ارائه‌شده، تنها پروپرانولول دارویی است که به‌طور مشخص و مؤثر برای پیشگیری از عود حملات میگرن استفاده می‌شود.
پاسخ صحیح: ب) پروپرانولول
خانم ۳۰ ساله‌ای به علت سردرد مراجعه کرده است. سردرد بیمار از ۲ سال پیش شروع شده است و هر دفعه بدون درمان دارویی حدود ۲۴ ساعت طول می‌کشد درد پری‌اربیتال و دو طرفه است. شدت درد زیاد می‌باشد و همراه با تهوع و استفراغ می‌باشد، کیفیت درد، ضرباندار است. بیمار در هفته حدود ۳ تا ۴ بار به این سردرد مبتلا می‌شود. کدام درمان زیر توصیه می‌شود؟
(پرانترنی شهریور ۹۷ – قطب ۹ کشوری [دانشگاه مشهد])
الف) استروئید خوراکی
ب) کربنات لیتیوم
ج) پروپرانولول
د) بوتولینیوم توکسین A
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه ج
پاسخ تشریحی:
توضیح بر اساس کلیدواژه‌ها
شرح‌حال بیمار حاکی از میگرن مزمن (Chronic migraine) است. بیمار سردردهایی دارد که:
-
ضرباندار (Pulsatile) هستند
-
با تهوع و استفراغ (Nausea and vomiting) همراه‌اند
-
به صورت دوطرفه و در ناحیه پری‌اربیتال (Periorbital) رخ می‌دهند
-
هر بار حدود ۲۴ ساعت طول می‌کشند
-
با فرکانس ۳ تا ۴ بار در هفته بروز می‌کنند
تعداد دفعات بالای سردرد در هفته، وجود علائم همراه کلاسیک میگرن و کیفیت ضرباندار درد، تشخیص میگرن با نیاز به درمان پروفیلاکتیک (Prophylactic treatment) را مطرح می‌کند. درمان پیشگیرانه زمانی توصیه می‌شود که حملات مکرر، ناتوان‌کننده یا مقاوم به درمان‌های مرحله حاد باشند.
بررسی گزینه‌ها
الف) استروئید خوراکی
استروئیدها در درمان حاد برخی سردردها مانند حمله میگرن مقاوم یا سردرد خوشه‌ای کاربرد دارند، اما نقشی در پیشگیری از میگرن مزمن ندارند. همچنین مصرف مزمن آن‌ها عوارض قابل‌توجهی دارد. گزینه مناسبی نیست.
ب) کربنات لیتیوم (Lithium carbonate)
این دارو معمولاً در درمان سردرد خوشه‌ای (Cluster headache) استفاده می‌شود و در میگرن کاربردی ندارد. با توجه به اینکه نوع سردرد بیمار میگرنی است، لیتیم توصیه نمی‌شود.
ج) پروپرانولول (Propranolol)
از مؤثرترین داروهای پروفیلاکتیک در میگرن است. پروپرانولول با بلوک گیرنده‌های بتا، اثرات نورون‌های آدرنرژیک را کاهش داده و در کاهش فرکانس، شدت و مدت حملات میگرنی بسیار مؤثر است. با توجه به دفعات زیاد حملات (۳–۴ بار در هفته)، این گزینه مناسب‌ترین درمان است.
د) بوتولینیوم توکسین A
اگرچه در میگرن مزمن مقاوم به درمان یا در مبتلایان به میگرن مزمن همراه با مصرف زیاد مسکن‌ها ممکن است استفاده شود، اما خط اول درمان در موارد معمول نیست و معمولاً پس از شکست سایر درمان‌ها استفاده می‌شود. در این بیمار که هنوز داروی خط اول دریافت نکرده، توصیه نمی‌شود.
نتیجه‌گیری
با توجه به تعداد زیاد حملات میگرن در هفته، کیفیت درد، و علائم همراه، درمان پروفیلاکتیک با پروپرانولول مناسب‌ترین انتخاب است.
پاسخ صحیح: ج) پروپرانولول
خانم ۳۴ ساله به علت حملات مکرر سردرد ۲۴ ساعته به همراه تهوع و استفراغ که از حدود ۱۰ سال پیش آغاز شده به شما مراجعه می‌کند. سردرد شدید و ضرباندار است و به مسکن‌های ساده پاسخ نمی‌دهد. نتیجه بررسی‌های تصویربرداری طبیعی بوده است. کدام درمان به پیشگیری از حملات بیشتر کمک می‌کند؟
(پرانترنی شهریور ۹۴ – قطب ۲ کشوری [دانشگاه تبریز])
الف) پردنیزولون
ب) سوماتریپتان
ج) والپروات سدیم
د) لیتیوم
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه ج
پاسخ تشریحی:
توضیح بر اساس کلیدواژه‌ها
بیمار خانم ۳۴ ساله‌ای است که از ۱۰ سال قبل دچار سردردهای شدید و ضرباندار همراه با تهوع و استفراغ شده است. این سردردها ۲۴ ساعته بوده و به مسکن‌های ساده پاسخ نداده‌اند. تصویربرداری مغز طبیعی بوده، بنابراین علل ثانویه سردرد رد شده است. توصیف بالینی کاملاً با میگرن اپیزودیک مقاوم به درمان‌های مرحله حاد سازگار است.
وقتی بیمار حملات مکرر و ناتوان‌کننده دارد که با درمان‌های مرحله حاد (مانند مسکن‌ها) بهبود نمی‌یابد، درمان پیشگیرانه یا پروفیلاکتیک (Prophylactic therapy) ضروری است تا دفعات، شدت و مدت حملات کاهش یابد.
بررسی گزینه‌ها
الف) پردنیزولون
پردنیزولون یک کورتیکواستروئید است که ممکن است در درمان حاد برخی موارد مقاوم میگرن به‌کار رود، ولی درمان پیشگیرانه محسوب نمی‌شود و مصرف مزمن آن عوارض متعددی دارد. در این بیمار که نیاز به درمان نگهدارنده دارد، گزینه مناسبی نیست.
ب) سوماتریپتان (Sumatriptan)
سوماتریپتان یک داروی ضد میگرن مرحله حاد است که در زمان وقوع حمله استفاده می‌شود و باعث مهار مسیر سروتونرژیک درد می‌شود. ولی هیچ نقش پیشگیرانه ندارد و در این بیمار که حملات مکرر دارد، مناسب نیست.
ج) والپروات سدیم (Sodium valproate)
از داروهای اصلی پیشگیرانه در میگرن است، به‌ویژه در بیماران با حملات شدید و مقاوم. این دارو با مهار تحریک‌پذیری نورونی، موجب کاهش دفعات و شدت سردردهای میگرنی می‌شود. در این بیمار که حملات متعدد، شدید و با عدم پاسخ به درمان حاد دارد، والپروات سدیم انتخاب مناسبی است.
د) لیتیوم
لیتیم داروی خط اول در سردرد خوشه‌ای (Cluster headache) است و در درمان یا پیشگیری میگرن نقشی ندارد. علائم بیمار با سردرد خوشه‌ای تطابق ندارند، بنابراین لیتیوم توصیه نمی‌شود.
نتیجه‌گیری
با توجه به سابقه طولانی، حملات شدید و مقاوم به درمان، و نیاز به درمان پیشگیرانه، والپروات سدیم بهترین گزینه است.
پاسخ صحیح: ج) والپروات سدیم
خانم ۳۰ ساله‌ای با حملات سردرد به صورت یک طرفه، ضرباندار با شدت زیاد و به همراه تهوع و استفراغ در حین حملات مراجعه کرده است. مدت هر حمله ۱۲ تا ۲۴ ساعت است و در هفته ۴ الی ۵ نوبت رخ داده و عملکرد ایشان را مختل کرده است. کدام درمان را برای پیشگیری از این سردردها توصیه می‌نماید؟
(پرانترنی میان دوره – دی ۹۷)
الف) توپیرامات
ب) متوکلوپرامید
ج) سوماتریپتان
د) ارگوتامین
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه الف
پاسخ تشریحی:
توضیح بر اساس کلیدواژه‌ها
بیمار خانم ۳۰ ساله‌ای است که سردردهای یک‌طرفه و ضرباندار دارد که با تهوع و استفراغ همراه هستند، مدت زمان هر حمله بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت است و در هفته ۴ تا ۵ بار تکرار می‌شود. این توصیف به‌وضوح با میگرن اپیزودیک شدید یا مزمن سازگار است که منجر به اختلال عملکرد روزمره بیمار شده است.
در چنین شرایطی، تنها درمان حمله‌ای یا حاد (abortive) کافی نیست، بلکه باید از درمان پروفیلاکتیک (prophylactic therapy) استفاده کرد تا تعداد، شدت و مدت حملات میگرن کاهش یابد.
بررسی گزینه‌ها
الف) توپیرامات (Topiramate)
توپیرامات یک داروی ضد تشنج است که اثربخشی خوبی در پیشگیری از میگرن دارد و یکی از داروهای تاییدشده برای درمان پروفیلاکتیک میگرن توسط FDA است. به‌ویژه در بیماران با حملات مکرر و ناتوان‌کننده مثل این مورد، انتخاب مناسبی است. گزینه‌ی مناسب برای پیشگیری محسوب می‌شود.
ب) متوکلوپرامید (Metoclopramide)
این دارو یک ضد تهوع (antiemetic) است که گاهی در کنار داروهای حاد میگرن برای بهبود علائم گوارشی در حین حمله استفاده می‌شود، اما هیچ نقش پیشگیرانه‌ای ندارد.
ج) سوماتریپتان (Sumatriptan)
یک داروی اختصاصی برای درمان فوری حمله میگرن است که با تحریک گیرنده‌های 5HT1B/1D باعث انقباض عروق کرانیال و مهار درد می‌شود. ولی این دارو نیز پیشگیری‌کننده نیست و صرفاً در مرحله حاد کاربرد دارد.
د) ارگوتامین (Ergotamine)
دارویی است برای درمان حاد میگرن که با انقباض عروق کرانیال عمل می‌کند. اما به دلیل عوارض جانبی زیاد، امروزه کمتر استفاده می‌شود و نقش پروفیلاکتیک ندارد.
نتیجه‌گیری
در بیماری با حملات مکرر، شدید و ناتوان‌کننده که نیاز به درمان پیشگیرانه دارد، توپیرامات از جمله داروهای مؤثر و تاییدشده برای پیشگیری از میگرن است.
پاسخ صحیح: الف) توپیرامات
»» تمامی کتاب
