فرق سانتریول با سانتروزوم چیست

سانتریول (Centriole) در سانتروزوم (the centrosome) در تشکیل دوک تقسیم (spindle apparatus) در طول تقسیم سلولی (cell division) نقش دارد. سانتریول از پروتئین‌های توبولین تشکیل شده است که در یک ساختار cartwheel استوانه‌مانندی جمع شده‌اند. سانتریول‌های مادر و دختر به هم می‌رسند تا سانتروزوم را تشکیل دهند. سانتروزوم مسئول تشکیل دستگاه دوک در طول تقسیم سلولی است. تفاوت اصلی بین سانتریول و سانتروزوم در این است که سانتریول واحد میکروتوبولی است که سانتروزوم را تشکیل می‌دهد در حالی که سانتروزوم اندامکی در سیتوپلاسم است که از دو سانتریول تشکیل شده است.

سانتریول چیست؟

سانتریول یک ساختار استوانه‌ای است که از دو سانتریول – سانتریول مادر و دختر – به صورت عمود بر هم برای تشکیل سانتروزوم جمع شده است. یک سانتریول از ۹ میکرولوله سه گانه تشکیل شده است که در ساختاری استوانه مانند جمع شده اند. سانترین، سنکسین و تکتین انواع میکروتوبول‌هایی هستند که در این ساختار استوانه ای قرار گرفته اند تا سانتریول‌ها را تشکیل دهند. سانتریول‌ها در طول اینترفاز و دستگاه دوک در طول تقسیم سلولی، ستاره را تشکیل می‌دهند. ساختار دو سانتریول تشکیل دهنده سانتروزوم در شکل ۱ نشان داده شده است. 

شکل ۱: سانتریول‌های مادر و دختر در یک سانتروزوم

عملکرد سانتریول

سانتریول‌ها میکروتوبول‌ها را در سیتوپلاسم سازماندهی می‌کنند تا در طول تقسیم سلولی دستگاه دوک را تشکیل دهند. موقعیت سانتریول‌ها در سیتوپلاسم صفحه ای را که تقسیم هسته ای قرار است بگیرد، تعیین می‌کند. سانتریول مادر با تبدیل شدن به جسم پایه، تاژک‌ها و مژک‌ها را در سلول‌های تقسیم نشده قرار می‌دهد. سانتریول‌های اسپرم یا در حرکت اسپرم‌ها با تشکیل تاژک اسپرم یا رشد جنین پس از لقاح نقش دارند. مژک‌ها و تاژک‌های غیرعملکردی در یک سلول باعث ایجاد بیماری‌های رشدی و ژنتیکی مانند سندرم مکل گروبر می‌شوند.

سانتروزوم چیست؟

سانتروزوم اندامکی است که به عنوان مرکز سازماندهی تمام ریزلوله‌های سلول حیوانی عمل می‌کند. از دو سانتریول تشکیل شده است که به صورت متعامد قرار گرفته اند. دو سانتریول توسط مواد pericentriolar (PCM) احاطه شده اند. PCM یک توده آمورف است که ریزلوله‌ها را با هسته زایی میکروتوبول لنگر می‌اندازد. انواع میکروتوبول لنگر عبارتند از γ-tubulina، ninein و pericentrin. سانتروزوم‌ها فقط در دودمان متازوئن یوکاریوت‌ها نقش دارند. بنابراین سلول‌های گیاهی و قارچی فاقد سانتروزوم هستند. دوک سلولی گیاهی به طور مستقل و بدون کنترل سانتروزوم‌ها تشکیل می‌شود.

چرخه سانتروزوم

سانتروزوم معمولاً به غشای پلاسمایی متصل است. در طول پروفاز تقسیم سلولی، سانتروزوم تکثیر می‌شود و دو سانتروزوم تشکیل می‌شود. این دو سانتروزوم به سمت قطب‌های مخالف سلول حرکت می‌کنند. پس از تخریب غشای هسته ای، هر سانتروزوم میکروتوبول‌های خود را هسته می‌کند تا دستگاه دوک را تشکیل دهد. میکروتوبول‌های دوک بعداً به سانترومرهای هر کروموزوم در سلول متصل می‌شوند. انقباضات میکروتوبول‌های دوک به کروموزوم‌ها اجازه می‌دهد تا در قطب‌های مخالف سلول جدا شوند و دو سلول دختر جدید ایجاد کنند. پس از تقسیم سیتوپلاسم، هر سلول دختر تشکیل شده حاوی یک سانتروزوم است. چرخه کامل سانتروزوم در شکل ۲ توضیح داده شده است. 

شکل ۲: چرخه سانتروزوم

تفاوت بین سانتریول و سانتروزوم چیست

تعریف

سانتریول: سانتریول واحد میکروتوبولی است که سانتروزوم را می‌سازد.

سانتروزوم: یک سانتروزوم از دو سانتریول تشکیل شده است.

ساختار

سانتریول: سانتریول، سنکسین و تکتین انواع میکروتوبول‌هایی هستند که در این ساختار استوانه ای قرار گرفته اند تا سانتریول‌ها را تشکیل دهند.

سانتروزوم: سانتروزوم شامل دو سانتریول است که به صورت متعامد قرار گرفته اند.

عملکرد
سانتریول: سانتریول مادر در سلول‌های غیرقابل تقسیم تاژک‌ها و مژک‌ها را تشکیل می‌دهد.

سانتروزوم: سانتروزوم دستگاه دوکی را در طول تقسیم سلولی تشکیل می‌دهد.

نتیجه

سانتریول و سانتروزوم دو جزء یک سلول متازوئن هستند که عمدتاً در تقسیم سلولی نقش دارند. یک سانتروزوم از دو سانتریول تشکیل شده است که به صورت عمود بر هم قرار گرفته اند. سانتریول از پروتئین‌های توبولین مانند سانترین، سانکسین و تکتین تشکیل شده است. ۹ میکروتوبول سه گانه در یک استوانه مانند ساختار چرخ چرخ دستی جمع شده اند تا یک سانتریول را تشکیل دهند. دو سانتریول توسط PCM احاطه شده اند که یک جرم آمورف است. سانتروزوم میکروتوبول‌ها را در سیتوپلاسم با فرآیندی به نام هسته زایی میکروتوبولی لنگر می‌اندازد. انواع میکروتوبول لنگر عبارتند از γ-توبولینا، نینئین و پری سانترین که در تشکیل دستگاه دوک نقش دارند.