داروهای مورد سوء مصرف؛ کوکائین، فن سیکلیدین، ماری جوانا، LSD، استروئیدهای آنابولیک
تعریف داروهای مورد سوءمصرف
داروهای مورد سوءمصرف به موادی اطلاق میشود که به طور غیرقانونی یا خارج از دستور پزشک استفاده میشوند و معمولاً برای اهداف تفریحی یا افزایش عملکرد مصرف میشوند. این داروها شامل مواد مخدر، داروهای آرامبخش، محرکها، و مواد توهمزا هستند. سوءمصرف این داروها میتواند منجر به وابستگی، عوارض جانبی جدی، و آسیب به سلامت جسمی و روانی فرد شود.
دلایل سوءمصرف
دلایل سوءمصرف داروها میتواند شامل موارد زیر باشد:
۱. عوامل اجتماعی: فشار همسالان، دسترسی آسان و ناپایداری اجتماعی.
۲. عوامل روانی: اضطراب، افسردگی و مشکلات عاطفی.
۳. عوامل فرهنگی: نرمالسازی مصرف مواد در جامعه یا فرهنگ خاص.
۴. تمایل به تجربیات جدید: کنجکاوی و جستجوی احساسات جدید.
۵. وابستگی به دارو: برخی افراد به تدریج به داروها وابسته میشوند.
این عوامل میتوانند به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر به سوءمصرف منجر شوند.
کوکائین
کوکائین یک ماده محرک قوی است که از برگهای گیاه اریتروکسیلون کوکا (E. Coca) استخراج میشود. این دارو معمولاً به صورت پودر یا کریستال (کریستال مت) مصرف میشود و اثرات فوری بر روی سیستم عصبی مرکزی دارد، از جمله افزایش انرژی، احساس سرخوشی و کاهش خستگی. با این حال، مصرف کوکائین میتواند منجر به عوارض جدی مانند افزایش ضربان قلب، فشار خون بالا، اضطراب، توهم و وابستگی شود. همچنین، مصرف مکرر آن میتواند به آسیبهای جدی به قلب و مغز منجر شود.
اثرات کوکائین
اثرات کوکائین شامل موارد زیر است:
۱. افزایش انرژی: احساس شادابی و سرزندگی.
۲. افزایش تمرکز و هوشیاری: ممکن است احساس توانایی بیشتر در انجام کارها ایجاد کند.
۳. احساس سرخوشی: حس خوشحالی و افزایش اعتماد به نفس.
مصرف دوز بالای کوکائین میتواند به چندین عارضه جدی منجر شود:
۱. تشنج: کوکائین میتواند فعالیت الکتریکی مغز را افزایش داده و به تشنجهای ناگهانی منجر شود.
۲. اختلال در تنفس: این ماده میتواند باعث دپرسیون تنفسی شود، به ویژه در دوزهای بالا که منجر به کاهش سطح اکسیژن خون میشود.
۳. آریتمی: کوکائین میتواند ضربان قلب را افزایش دهد و به آریتمی (ضربان غیرطبیعی قلب) منجر شود که ممکن است خطرناک باشد و به مشکلات قلبی جدی منجر شود.
استفاده از کوکائین با خطرات قابل توجهی همراه است و میتواند به عوارض شدید و حتی مرگ منجر شود. در صورت بروز هر یک از این علائم، نیاز به کمک پزشکی فوری وجود دارد.
با این حال، عوارض جانبی جدی نیز وجود دارد:
۱. افزایش ضربان قلب و فشار خون: خطر مشکلات قلبی را افزایش میدهد.
۲. اضطراب و پارانویا: میتواند به احساس نگرانی و ترس منجر شود.
۳. وابستگی: استفاده مکرر میتواند منجر به اعتیاد شود.
۴. مشکلات جسمی: از جمله آسیب به بینی در مصرف به صورت استنشاقی، هایپرتانسیون، انفارکتوس میوکارد (MI) و خطر سکته مغزی.
۵. اثرات شبه آمفتامینی: تُندتپشی یا تاکیکاردی (Tachycardia)، هیپرترمیا (Hyperthermia)، هیپررفلکسی (Hyperreflexia).
مصرف کوکائین باید با احتیاط و آگاهی از عوارض جانبی انجام شود.
کوکائین به دلیل تأثیرات قوی بر سیستم قلبی عروقی میتواند منجر به عوارض جدیتری نسبت به سایر محرکهای CNS شود، از جمله:
۱. آریتمیهای قلبی: کوکائین میتواند باعث اختلال در الکتریسیته قلب شود و منجر به آریتمیهای خطرناک مانند تپش قلب غیرطبیعی شود.
۲. MI (انفارکتوس میوکارد): مصرف کوکائین میتواند باعث انقباض عروق خونی و افزایش فشار خون شود که خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش میدهد.
۳. سکته مغزی: کوکائین میتواند منجر به سکته مغزی به دلیل انسداد عروق یا خونریزی مغزی شود. این خطر به ویژه در مصرف دوزهای بالا و استفاده مکرر بیشتر میشود.
این عوارض به دلیل تأثیرات مستقیم کوکائین بر سیستم عروقی و عملکرد قلب، جدیتر و خطرناکتر از سایر محرکها است.
علائم سندرم ترک کوکائین
علائم سندرم ترک کوکائین میتواند شامل موارد زیر باشد:
۱. افسردگی و اضطراب: احساس غم و نگرانی شدید.
۲. خوابآلودگی: خستگی و خوابآلودگی غیرطبیعی.
۳. افزایش اشتها: نیاز به غذا بیشتر از حالت عادی.
۴. تحریکپذیری: احساس ناراحتی و تحریکپذیری.
۵. دردهای جسمی: ممکن است احساس درد در عضلات و بدن داشته باشید.
۶. مشکلات تمرکز: سختی در تمرکز و توجه به کارها.
این علائم معمولاً چند روز تا چند هفته ادامه دارند و میتوانند به شدت متفاوت باشند. در برخی موارد، نیاز به درمان و حمایت پزشکی وجود دارد.
درمان مسمومیت کوکائین
درمان مسمومیت با کوکائین معمولاً شامل مراحل زیر است:
۱. پشتیبانی پزشکی: بستری شدن در بیمارستان برای نظارت و درمان علائم حیاتی.
۲. کنترل علائم: استفاده از داروهایی برای کاهش اضطراب، تشنج یا آریتمی. داروهایی مانند بنزودیازپینها ممکن است تجویز شوند اما در حال حاضر هیچ آنتیدوتی برای مسمومیت با کوکائین وجود ندارد.
۳. هیدراسیون: مایعات IV برای جلوگیری از کمآبی و حمایت از عملکرد کلیه.
۴. مراقبت روانی: در صورت نیاز، مشاوره و حمایت روانی برای بهبود وضعیت روانی فرد.
مهم است که در موارد شدید، به سرعت به خدمات اورژانسی مراجعه شود.
اثرات در نوزادان مادران دچار سوءمصرف کوکائین
سو مصرف کوکائین و آمفتامین در مادران باردار میتواند عوارض جدی برای نوزادان به همراه داشته باشد:
۱. مرگ و میر نوزادان: افزایش خطر مرگ نوزادان در دوره نوزادی و زایمان زودرس.
۲. مربودیتی: نوزادان ممکن است با مشکلات سلامتی مختلفی مواجه شوند، از جمله اختلالات رشد، مشکلات تنفسی، و ناهنجاریهای قلبی.
۳. وابستگی: نوزادان ممکن است علائم ترک و وابستگی را تجربه کنند، که میتواند منجر به نیاز به درمانهای ویژه شود.
۴. اختلالات تراتوژنیک: استفاده از این مواد میتواند به بروز ناهنجاریهای مادرزادی و اختلالات رشد عصبی در نوزادان منجر شود.
این اثرات میتوانند تأثیرات طولانیمدتی بر سلامت جسمی و روانی نوزادان داشته باشند و نیاز به مراقبتهای پزشکی و حمایتی ویژه دارند.
فن سیکلیدین
فنسیکلیدین (PCP) که به عنوان «گرد فرشته» (Angel Dust) نیز شناخته میشود، یکی از خطرناکترین داروی توهمزا است که در دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ به عنوان بیحسکننده مورد استفاده قرار میگرفت. این ماده میتواند تأثیرات شدید روانی و جسمی داشته باشد، از جمله توهمات، تغییرات در ادراک زمان و فضا، و احساس جدایی از واقعیت. مصرف آن میتواند خطرناک باشد و منجر به رفتارهای خشونتآمیز یا ناخواسته شود. استفاده از PCP در بسیاری از کشورها غیرقانونی است. PCP به عنوان یک آنتاگونیست گیرندههای NMDA شناخته میشود و میتواند تأثیراتی بر روی سیستم دوپامینرژیک داشته باشد. اما در مقایسه با داروهای دیگر، اثرات آن بر نورونهای دوپامینرژیک به طور مستقیم کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این دارو میتواند باعث تغییرات رفتاری و روانی شود که به طور غیرمستقیم ممکن است بر فعالیت دوپامین تأثیر بگذارد.
علائم مسمومیت با فن سیکلیدین
علائم مسمومیت با فن سیکلیدین (PCP) شامل موارد زیر است:
۱. توهمات و اختلالات ادراکی: فرد ممکن است توهمات بینایی و شنیداری تجربه کند.
۲. افزایش فشار خون و ضربان قلب: علائم فیزیولوژیکی شامل افزایش فشار خون و تپش قلب.
۳. اختلال در هماهنگی حرکتی: فرد ممکن است دچار عدم تعادل و مشکلات حرکتی شود.
۴. نیستاگموس افقی و عمودی (Vertical and horizontal nystagmus): نوسانات چشمی.
۵. تشنج
۶. نوسانات خلقی: از احساس شادی تا اضطراب یا ترس شدید.
۷. گنگی و گیجی: فرد ممکن است در برقراری ارتباط دچار مشکل شود و گیج به نظر برسد.
۸. کاهش آگاهی از محیط: ممکن است به محیط اطراف خود کمتر توجه کند.
این علائم میتوانند بسته به دوز مصرفی و شرایط فردی متفاوت باشند. اگر سؤالی دارید یا نیاز به اطلاعات بیشتری هستید، بفرمایید.
درمان مسمومیت با فن سیکلیدین
درمان مسمومیت با فن سیکلیدین (PCP) معمولاً شامل موارد زیر است:
۱. حمایت پزشکی: مراقبتهای حمایتی در بیمارستان برای نظارت بر علائم حیاتی و وضعیت کلی بیمار از جمله کنترل فشار خون و هایپرترمیا.
۲. داروها:
– بنزودیازپینها: برای کاهش اضطراب، تشنج و تحریکپذیری.
– داروهای ضدروانپریشی: در موارد شدید میتوانند برای کنترل علائم توهم و روانپریشی استفاده شوند (تجویز هالوپریدول).
۳. تامین مایعات: در صورت نیاز، مایعات و الکترولیتها از طریق وریدی برای جلوگیری از کمآبی.
۴. نظارت: پیگیری وضعیت بیمار و انجام آزمایشات لازم برای اطمینان از عدم بروز عوارض.
۵. اسیدی کردن ادرار: برای دفع فن سیکلیدین (PCP) از بدن، گاهی اوقات از روشهای ایجاد ادرار اسیدی استفاده میشود. این کار میتواند به کاهش زمان حضور PCP در سیستم و تسریع در دفع آن کمک کند. استفاده از داروهایی مانند اسید آسکوربیک (ویتامین C) میتواند به اسیدی کردن ادرار کمک کند. با این حال، این روش باید تحت نظر پزشک انجام شود، زیرا ممکن است عوارض جانبی داشته باشد.
۶. حمایت تهویهای: مسمومیت با فنسیکلیدین (PCP) میتواند منجر به مشکلات تنفسی و کاهش سطح هوشیاری شود. در این شرایط، حمایت تنفسی از جمله اکسیژنرسانی و در برخی موارد تهویه مکانیکی ضروری است. بیماران ممکن است نیاز به نظارت دقیق و درمانهای حمایتی داشته باشند تا عوارض جانبی مانند برادیکاردی یا هیپوتنشن کنترل شوند. درمان تخصصی و تسکین علائم نیز باید در نظر گرفته شود.
درمان باید تحت نظر کادر پزشکی مجرب انجام شود. اگر سؤالات بیشتری دارید یا جزئیات خاصی نیاز دارید، لطفاً بفرمایید.
ماری جوانا
ماریجوانا، که به عنوان علف یا گرس نیز شناخته میشود، گیاهی است که از برگها و گلهای گیاه کنابیس (Cannabis) به دست میآید. این ماده به دلیل ترکیبات شیمیایی خود، به ویژه تتراهیدروکانابینول (THC)، تأثیرات روانگردان و پزشکی دارد.
ماریجوانا یا علف (گرس) میتواند به اثرات زیر منجر شود:
۱. اختلال قضاوت و رفلکسها: مصرف ماریجوانا میتواند باعث اختلال در قضاوت، تصمیمگیری و کاهش سرعت رفلکسها شود.
۲. خلق بالا و یوفوریا: ایجاد حس خوشحالی و سرخوشی (یوفوریا) از اثرات شایع آن است.
۳. افزایش ضربان قلب: مصرف ممکن است منجر به افزایش ضربان قلب و فشار خون شود.
۴. قرمز شدن ملتحمه (Redness of the conjunctiva): یکی از عوارض ظاهری مصرف، قرمز شدن چشمها است.
۵. اتساع عروق: اثرات عروقی میتواند منجر به کاهش فشار خون و افزایش جریان خون در برخی نواحی بدن شود.
۶. خندههای غیرقابل کنترل: برخی افراد ممکن است دچار خندههای شدید و غیرقابل کنترل شوند.
اثر مصرف ماری جوانا بر فشار خون
این اثرات معمولاً به دوز مصرف و حساسیت فرد بستگی دارند چنانچه مصرف ماری جوانا میتواند هم افزایش و هم کاهش فشار خون را به دنبال داشته باشد، بسته به شرایط و نحوه مصرف:
۱. افزایش فشار خون:
– در کوتاهمدت و بلافاصله پس از مصرف ماری جوانا، فشار خون و ضربان قلب معمولاً افزایش مییابد. این اثر ناشی از تحریک سیستم عصبی سمپاتیک است که باعث انقباض عروق و افزایش ضربان قلب میشود.
۲. کاهش فشار خون:
– پس از اثر اولیه افزایش فشار خون، در برخی افراد، به ویژه بعد از مدت زمان کوتاهی یا در حالت نشسته و ایستاده، ممکن است فشار خون کاهش یابد. این میتواند منجر به سرگیجه یا حتی سنکوپ (غش) شود، که به این حالت افت فشار خون ارتواستاتیک گفته میشود.
عوامل مؤثر:
– دوز مصرفی: دوزهای بالاتر معمولاً تأثیرات بیشتری بر فشار خون دارند.
– حالت مصرف (خوراکی یا تدخینی): تفاوت در روش مصرف ممکن است بر نحوه تأثیرگذاری بر سیستم قلبیعروقی مؤثر باشد.
– وضعیت فرد: افراد با سابقه بیماری قلبی یا فشار خون بالا ممکن است واکنشهای متفاوتی به ماری جوانا نشان دهند.
در کل، اثرات ماری جوانا بر فشار خون ممکن است متغیر باشد و به دوز، نحوه مصرف و وضعیت سلامتی فرد بستگی دارد.
استفاده دارویی ماری جوانا
ماری جوانا و ترکیبات فعال آن در برخی موارد برای درمان علائم خاصی استفاده میشوند. دو مورد از کاربردهای درمانی ماری جوانا و ترکیبات آن شامل کاهش فشار داخل چشم و اثر ضد استفراغ هستند. همچنین، ترکیبات دیگری مانند درونابینول و ریمونابانت نیز در این زمینه بهکار میروند.
۱. کاهش فشار داخل چشم (گلوکوم):
– ماری جوانا به دلیل خاصیت کاهش فشار داخل چشم در بیماران مبتلا به گلوکوم (آب سیاه) استفاده میشود. برخی از ترکیبات فعال ماری جوانا، مانند THC (تتراهیدروکانابینول)، میتوانند به طور موقت فشار داخل چشم را کاهش دهند و به جلوگیری از آسیب به عصب بینایی کمک کنند. البته استفاده از ماری جوانا برای درمان گلوکوم همچنان در مراحل تحقیقاتی است و جایگزین داروهای استاندارد نشده است.
۲. اثر ضد استفراغ:
– درونابینول (Dronabinol) که نوع مصنوعی THC است، در بیماران سرطانی که تحت شیمیدرمانی قرار دارند و به تهوع و استفراغ شدید دچار میشوند، استفاده میشود. این ترکیب برای کمک به کنترل تهوع و استفراغ ناشی از شیمیدرمانی به کار میرود و در مواردی که درمانهای استاندارد ضد استفراغ مؤثر نباشند، مفید است.
۳. ریمونابانت:
– ریمونابانت (Rimonabant) یک داروی آنتاگونیست گیرندههای کانابینوئید (CB1) است که در گذشته برای کاهش وزن و درمان چاقی بهکار میرفت. این دارو با مسدود کردن گیرندههای CB1 در مغز، اشتها را کاهش میدهد. با این حال، به دلیل اثرات جانبی روانی مانند افسردگی و اضطراب، این دارو از بازار خارج شد و دیگر برای کاهش وزن استفاده نمیشود.
نتیجهگیری:
– ماری جوانا و ترکیبات آن مانند THC به دلیل خواص کاهش فشار داخل چشم و اثرات ضد استفراغ شناخته شدهاند.
– درونابینول به عنوان یک داروی مصنوعی از THC برای کنترل تهوع و استفراغ استفاده میشود.
– ریمونابانت در گذشته برای کنترل وزن به کار میرفت، اما به دلیل عوارض جانبی روانی دیگر استفاده نمیشود.
درمان با این ترکیبات به شرایط خاصی بستگی دارد و باید تحت نظارت پزشک انجام شود.
لایزرژیک اسید دیاتیلآمید
لایزرژیک اسید دیاتیلآمید (LSD) که که در فرهنگ عامه با نام اسید نیز شناخته میشود، یک ماده توهمزا (هالوسینوژنیک) قوی است که از مشتقات اسید لایزرژیک به دست میآید. این ماده به شدت بر ادراک، احساسات و تفکر فرد اثر میگذارد و در دسته مواد روانگردان قرار دارد. LSD برای اولین بار در سال ۱۹۳۸ توسط شیمیدان سوئیسی آلبرت هوفمن ساخته شد.
عدم وابستگی فیزیولوژیک با مصرف LSD
LSD (لایزرژیک اسید دیاتیلآمید) به طور کلی وابستگی فیزیولوژیک یا جسمانی ایجاد نمیکند. این بدان معناست که مصرف این ماده معمولاً منجر به وابستگی فیزیکی (یعنی نیاز بدن به مصرف ماده برای جلوگیری از علائم ترک) نمیشود، برخلاف موادی مانند نیکوتین، الکل، یا مواد افیونی.
اما در مورد LSD:
۱. عدم وابستگی فیزیکی:
– مصرف مکرر LSD باعث وابستگی فیزیولوژیکی و علائم ترک نمیشود، چرا که این ماده بر سیستمهای نوروشیمیایی مرتبط با وابستگی فیزیکی تأثیر مستقیم نمیگذارد.
۲. تحمل (Tolerance):
– با وجود عدم وابستگی فیزیکی، بدن نسبت به اثرات LSD به سرعت تحمل ایجاد میکند. این به این معناست که با مصرف مکرر LSD در فاصله کوتاه، فرد برای تجربه همان اثرات نیاز به دوزهای بالاتری دارد. با این حال، تحمل ایجاد شده نیز به سرعت کاهش مییابد (یعنی اگر مصرف قطع شود، تحمل نیز به سرعت از بین میرود).
۳. وابستگی روانی:
– گرچه LSD وابستگی فیزیکی ندارد، اما برخی افراد ممکن است وابستگی روانی به این ماده پیدا کنند. این به معنای میل شدید به تجربه دوباره اثرات روانگردان و توهمی است که LSD ایجاد میکند. چنین وابستگی روانی میتواند به مصرف مکرر یا سوءمصرف ماده منجر شود.
نتیجهگیری:
– LSD وابستگی فیزیولوژیک ایجاد نمیکند، اما میتواند به وابستگی روانی و تجربه تحمل منجر شود. همچنین به دلیل اثرات شدید روانی و تغییرات ادراکی، مصرف آن میتواند خطرات جدی برای سلامت روان و قضاوت فرد ایجاد کند.
ویژگیها و اثرات LSD
۱. تأثیرات روانی:
– توهمات بینایی و شنیداری: تغییرات در ادراک حسی که شامل دیدن یا شنیدن چیزهایی میشود که وجود خارجی ندارند.
– تغییر در ادراک زمان و مکان: افراد ممکن است احساس کنند زمان کند یا سریع میگذرد یا احساسات عجیب و ناآشنا نسبت به محیط اطرافشان داشته باشند.
– حملات پانیک و Bad trips: بدتریپ یا بدترین حالت سفر، وضعیتی است که در آن تجربه روانی بسیار ناراحتکننده و ترسناک بعد از مصرف مواد روانگردانی، به ویژه سایکدلیکها، رخ میدهد. این تجربه ممکن است با اضطراب شدید، پارانویا، تصورات ترسناک، تصور از افراد یا موجودات وحشتناک، احساس محرومیت یا گمشده بودن همراه باشد.
– تجربیات معنوی یا فلسفی: برخی افراد تحت تأثیر LSD احساس میکنند به بینشهای عمیق فلسفی یا معنوی دست پیدا کردهاند
۲. اثرات سوماتیک (جسمی):
– گشادگی مردمکها
– افزایش ضربان قلب و فشار خون
– تعریق
– سرگیجه و تهوع
– ضعف و پارستزی (Paresthesia) یا گِزگِز اندام
– بیخوابی
۳. خطرات و عوارض جانبی:
– روانپریشی موقت: در برخی افراد، مصرف LSD ممکن است به روانپریشی منجر شود یا مشکلات روانی موجود را تشدید کند.
– فلشبک: تجربه مجدد توهمات و تغییرات ادراکی مدتی پس از مصرف، بدون مصرف مجدد ماده.
– اختلال در قضاوت: افراد ممکن است تحت تأثیر LSD تصمیمات پرخطر بگیرند.
۴. نحوه مصرف:
– LSD معمولاً به صورت خوراکی مصرف میشود و به شکل قطرههای مایع یا کاغذهای آغشته به ماده توزیع میشود. دوزهای کوچک این ماده به شدت میتوانند تأثیرات قوی ایجاد کنند.
مکانیسم اثر لایزرژیک اسید دیاتیلآمید
مکانیسم اثر LSD (لایزرژیک اسید دیاتیلآمید) عمدتاً به تأثیر آن بر سیستم عصبی و گیرندههای عصبی مرتبط است. این ماده بهطور خاص بر روی گیرندههای سروتونین تأثیر میگذارد. در ادامه، جزئیات این مکانیسم را بررسی میکنیم:
۱. فعالسازی گیرندههای سروتونین:
– گیرنده HT2A5-:لایزرژیک اسید دیاتیلآمید عمدتاً به گیرندههای ۵-HT2A (یک نوع گیرنده سروتونین) متصل میشود. این اتصال باعث تغییر در فعالیت نورونها میشود و اثرات توهمزایی را به دنبال دارد.
– افزایش فعالیت سروتونینی: این ماده به طور غیرمستقیم منجر به افزایش آزادسازی سروتونین در مغز میشود که میتواند تأثیرات زیادی بر احساسات، ادراک و حالت روحی فرد داشته باشد.
۲. تأثیر بر مدارهای مغزی:
– مدارهای حسی و احساسی: LSD تأثیرات عمیقی بر مدارهای مربوط به حواس، احساسات و ادراکات دارد. این تأثیرات ممکن است منجر به تغییرات در تجربه حسی، احساسات و حتی حس زمان شود.
– تأثیر بر قشر مغز: LSD همچنین میتواند بر فعالیت قشر مغز تأثیر بگذارد، جایی که پردازش اطلاعات حسی و شناختی انجام میشود.
۳. تغییر در عملکردهای شناختی:
– LSD ممکن است باعث افزایش ارتباطات بین بخشهای مختلف مغز شود که منجر به تجربههای خاصی مانند توهم، افکار غیرعادی و احساسات عمیق میشود.
۴. تنظیم فعالیت نورونی:
– LSD میتواند به طور مستقیم بر روی نورونها و انتقالدهندههای عصبی تأثیر بگذارد، و باعث تغییر در الگوهای فعالیت نورونی شود. این امر ممکن است به تجربههای توهمی و تغییر در ادراک واقعیت منجر شود.
نتیجهگیری:
مکانیسم اثر LSD پیچیده و چندوجهی است، اما عمدتاً با فعالیت بر روی گیرندههای سروتونینی و تأثیر بر مدارهای مغزی و ارتباطات نورونی مرتبط است. این تأثیرات منجر به تجربههای توهمی و تغییرات در ادراک و احساسات فرد میشود.
موارد استفاده احتمالی در گذشته:
– LSD در دهههای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ به عنوان بخشی از آزمایشهای روانپزشکی برای مطالعه بر روی درمان افسردگی، اضطراب، و اعتیاد مورد استفاده قرار گرفت. با این حال، به دلیل اثرات جانبی و پتانسیل سوءمصرف، استفاده پزشکی از آن متوقف شد و LSD در بسیاری از کشورها غیرقانونی است.
وضعیت قانونی:
– LSD در بیشتر کشورهای جهان به عنوان مادهای غیرقانونی و ممنوع شناخته شده است. تهیه، نگهداری و مصرف آن در بیشتر مناطق جرم تلقی میشود.
به دلیل تأثیرات شدید بر روان و جسم، مصرف LSD میتواند خطرناک باشد و نیازمند مراقبت و آگاهی است.
LSD، مسکالین و پسیلوسیبین
LSD، مسکالین، و پسیلوسیبین همگی داروهای روانگردان (psychedelic) هستند که به عنوان مواد “mind-revealing” یا آشکارکننده ذهن شناخته میشوند. این مواد عمدتاً اثرات سایکولوژیکی دارند و وابستگی فیزیولوژیک ایجاد نمیکنند. با این حال، مصرف آنها میتواند به تجربیات روانی عمیقی منجر شود، که گاهی شامل تجربیات ناخوشایند و حتی وحشتزده (پانیک) یا “bad trips” است.
ویژگیهای مشترک این مواد:
۱. LSD (لایزرژیک اسید دیاتیلآمید):
– یکی از قویترین مواد روانگردان است و اثرات شدید توهمی (دیداری و شنیداری)، تغییرات در ادراک زمان و مکان و تغییرات عمیق در وضعیت روانی ایجاد میکند. این اثرات میتوانند ساعتها طول بکشند.
۲. مسکالین (Mescaline):
– مسکالین یک ماده روانگردان طبیعی است که از گیاه کاکتوسهایی مانند پیوت و سن پدرو به دست میآید. اثرات آن مشابه LSD است، اما معمولاً با تجربههای معنوی و احساسی عمیقتر همراه است.
۳. پسیلوسیبین (Psilocybin):
– پسیلوسیبین، که در قارچهای روانگردان (magic mushrooms) یافت میشود، باعث توهمات دیداری، تغییرات در ادراک واقعیت و تجربیات عمیق روانی و معنوی میشود. اثرات آن کمتر از LSD است، اما همچنان تجربهای قوی ایجاد میکند.
عدم وابستگی فیزیولوژیک:
– LSD، مسکالین، و پسیلوسیبین برخلاف موادی مانند الکل یا نیکوتین، وابستگی فیزیکی ایجاد نمیکنند. بدن افراد به طور فیزیولوژیکی به این مواد معتاد نمیشود و علائم ترک شدید مانند لرزش یا درد جسمانی وجود ندارد.
– با این حال، این مواد میتوانند وابستگی روانی ایجاد کنند، یعنی افراد ممکن است به تجربههای روانگردانی علاقه پیدا کنند و به طور مکرر به دنبال آنها باشند.
اثرات psychedelic:
کلمه سایکدلیک (psychedelic) ریشه در زبان یونانی دارد و بهترین معنا برای این کلمه تجلی دهنده و یا افشا کننده ذهن و روان است که به معمولا به اشتباه روانگردان ترجمه میشود. سایکدلیک در موضوعات موسیقی و فرهنگ نیز معنا پیدا میکند اما معمولا اشاره به گروه خاصی از گیاهان ، قارچها و عناصر دارد که استفاده از آنها تجربیات تغییر یافتهای از آگاهی در مصرف کننده به وجود میآورد. این تجربه رویاگونه به عنوان سفر یا تریپ شناخته میشود. بسیاری از این داروها و گیاهان رابطهای چند هزار ساله با انسان دارند و در طول تاریخ با اهداف سنتی و آیینی استفاده شدهاند.
در دنیای مدرن نیز سایکدلیکها طرفداران بسیاری دارد. امروز سایکدلیکها با اهداف متفاوتی از جمله در مراسمهای سنتی و آیینی مختلف یا به دست آوردن تجربیات عمیق معنوی و خودشناسی نیز استفاده میشوند. همچنین پیشرفتهای علمی اخیر باعث شده سایکدلیکها علاقهمندانی پیدا کند که با هدف درمان افسردگی یا تقویت ادراکات حسی ، افزایش خلاقیت و رشد شخصیتی قصد استفاده از سایکدلیکها را دارند.
– این مواد عمدتاً تأثیرات روانی دارند که شامل تغییرات عمیق در ادراک، احساسات، تفکر و حتی هویت شخصی است.
– این تغییرات شامل توهمات بینایی و شنیداری، تحریف در درک زمان و مکان، و احساسات فلسفی یا معنوی است.
تجربیات ناخوشایند (Bad Trips):
– هر سه ماده میتوانند به تجربیات ناخوشایند یا “bad trips” منجر شوند، که شامل:
– اضطراب شدید: احساس ترس و نگرانی بیش از حد.
– پانیک (وحشتزدگی): حس شدید وحشت یا از دست دادن کنترل.
– پارانویا: احساس اینکه چیزی یا کسی به شما آسیب میرساند.
– افکار منفی و افسردگی: ممکن است فرد در حالت روانی منفی یا افسرده قرار گیرد.
اثرات جسمی (سوماتیک):
– اگرچه اثرات سوماتیک این مواد کمتر از اثرات روانی است، اما میتوانند شامل:
– افزایش ضربان قلب،
– تعریق،
– سرگیجه،
– تهوع و
– گشادگی مردمکها باشند.
نتیجهگیری:
– LSD، مسکالین، و پسیلوسیبین هر سه از جمله داروهای روانگردان قوی هستند که وابستگی فیزیولوژیک ندارند. با این حال، مصرف این مواد میتواند به تجربیات روانشناختی عمیق منجر شود که گاهی اوقات میتواند خوشایند یا بسیار ناخوشایند و حتی ترسناک باشد.
استروئیدهای آنابولیک
استروئیدهای آنابولیک، ترکیبات شیمیایی هستند که مشابه هورمون تستوسترون در بدن عمل میکنند. این استروئیدها عمدتاً برای افزایش توده عضلانی و قدرت بدن استفاده میشوند و بهطور معمول در ورزشهای حرفهای و بدنسازی بهکار میروند. اما مصرف آنها میتواند عوارض جانبی جدی مانند آسیب به کبد، افزایش خطر بیماریهای قلبی، تغییرات روانی و اختلالات هورمونی ایجاد کند. استفاده غیرمجاز و بدون نظارت پزشکی از این مواد خطرناک است.
عوارض مصرف استروئیدهای آنابولیک
۱. عوارض رفتاری:
– تغییرات خلق و خو (افزایش تحریکپذیری، اضطراب، افسردگی)
– افزایش پرخاشگری و خشونت
– افزایش میل جنسی
– اختلالات خواب
۲. عوارض قلبی عروقی:
– افزایش فشار خون
– تغییر در سطح کلسترول (افزایش LDL و کاهش HDL)
– افزایش خطر حمله قلبی و سکته مغزی
۳. عوارض آندروژنی:
– افزایش رشد موهای غیرطبیعی (مثل ریزش مو در مردان و رشد مو در زنان)
– تغییر در صدای زنانه (کلفتتر شدن صدا) و وجود صفات جنسی مردانه در زنان
– بسته شدن زودرس اپیفیزها
– آکنه
– بزرگ شدن سینه (ژنیکوماستی) در مردان
۴. عوارض کبدی:
– آسیب به کبد (از جمله کبد چرب و زخم کبدی)
– افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد
این عوارض میتوانند تأثیرات جدی و بلندمدتی بر سلامتی فرد داشته باشند.