سوالات امتحان نهایی زیست‌شناسی ۳ دوازدهم تجربی؛ خرداد ۱۴۰۱

---

---

---

۱- درستی یا نادرستی هر یک از عبارت‌های زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید. (۱/۲۵ نمره)

الف) از نتایج آزمایش‌های گریفیت، ماهیت ماده‌ی وراثتی و چگونگی انتقال آن به یاخته‌ی دیگری مشخص شد.

ب) در تشکیل پیوند فسفودی‌استر، فسفات یک نوکلئوتید به گروه هیدروکسیل (OH) از قند مربوط به نوکلئوتید دیگر متصل می‌شود.

ج) رنای ناقل [tRNA]، تاخوردگی‌های مجددی پیدا می‌کند که ساختار سه بعدی را به وجود می‌آورد.

د) صفات چند جایگاهی رخ‌نمودهای [فنوتیپ‌های] پیوسته‌ای دارند.

هـ) در مولکول پیش انسولین، زنجیره‌ی B نسبت به زنجیره A به سر کربوکسیل نزدیک‌تر است.

الف) نادرست صفحه ۳

ب) درست صفحه ۴

ج) درست صفحه ۲۸

د) درست صفحه ۴۵

ه ) نادرست صفحه ۱۰۲

۲- در هر یک از عبارت‌های زیر جای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید. (۱ نمره)

الف) آمیزش موفقیت‌آمیز، آمیزشی است که به تولید زاده‌های ………………. و زایا منجر می‌شود.

ب) در مولکول ATP، باز آلی آدنین و قند پنج کربنه‌ی ریبوز را با هم …………………… می‌نامند.

ج) آنزیم‌های برش‌دهنده‌ در باکتری‌ها وجود دارند و قسمتی از سامانه‌ی …………. آن‌ها محسوب می‌شوند.

د) یکی از رفتارهای زادآوری (تولیدمثل)، ………………… است که در این رفتار طاووس ماده، رنگ درخشان و لکه‌های چشم مانند دم طاووس نر را بررسی می‌کند.

الف) زیستا صفحه ۶۰

ب) آدنوزین صفحه ۶۴

ج) دفاعی صفحه ۹۳

د) انتخاب جفت صفحه ۱۱۶

۳- برای کامل کردن هر یک از عبارت‌های زیر، از بین کلمات داخل پرانتز، کلمه‌ی مناسب را انتخاب کنید.

الف) در پروکاریوت (یک نوع / انواع) رنابسپاراز [RNA پلی‌مراز]، وظیفه ساختن انواع رنا را برعهده دارد.

ب) رمزه [کدون] (AUG / UAG) هیچ آمینواسیدی را رمز نمی‌کند. ‌

ج) در تنظیم منفی رونویسی در باکتری اشرشیا کلی، مانع پیش‌روی رنابسپاراز، نوعی پروتئین به نام (مهار کننده / عوامل رونویسی) است.

د) با کمک رخ‌نمود، می‌‌توان ژن‌نمود [ژنوتیپ] (گروه خونی O منفی / گروه خونی A منفی) را مشخص کرد.

هـ) مولکول انسولین فعال از (یک / دو) زنجیره‌ی پلی‌پپتیدی به نام‌های A و B تشکیل شده است که به یکدیگر متصل هستند.

الف) یک نوع صفحه ۲۳

ب) UAG صفحه ۲۷

ج) مهارکننده صفحه ۳۴

د)گروه خونی O منفی صفحه ۴۰ و ۴۱

هـ) دو صفحه ۱۰۲

۴- در ارتباط با همانندسازی دنا [DNA] به پرسش‌ها پاسخ دهید. (۱/۵ نمره)

الف) الف مزلسون و استال برای نشانه‌گذاری دنا از چه نوکلئوتیدها استفاده کردند؟

ب) در هنگام اضافه شدن هر نوکلئوتید به انتهای رشته‌ پلی‌نوکلئوتید در حال تشکیل، چه تغییراتی در تعداد گروه فسفات ایجاد می‌شود؟

ج) به چه علت در یوکاریوت‌ها، آغاز همانندسازی در چندین نقطه در هر فام‌تن [کروموزوم] انجام می‌شود؟

الف) نوکلئوتیدهایی که ایزوتوپ سنگین نیتروژن (N15) داشتند. (۰/۵) صفحه‌ی ۹

ب) هنگام اضافه شدن هر نوکلئوتید سه فسفاته به انتهای رشته پلی نوکلئوتید دو تا از فسفات‌های آن از مولکول جدا می شوند و نوکلئوتید به صورت تک فسفاته به رشته متصل می‌شود. (۰/۵ نمره) صفحه‌ی ۱۲

ج) زیرا مدت زمان زیادی برای همانندسازی لازم است. (۰/۵) صفحه‌ی ۱۳

۵- در مورد ساختار و فعالیت آنزیم‌ها به پرسش‌ها پاسخ دهید. (۰/۷۵)

الف) تصویر مقابل طرز عمل آنزیم‌ را در کدام نوع از واکنش‌های سوخت و سازی نشان می‌دهد؟

ب) بین مسئله تب بالا و فعالیت آنزیم‌ها چه ارتباطی وجود دارد؟

الف) واکنش تجزیه صفحه ۱۹

ب) در دمای بالا ممکن است شکل غیر طبیعی یا برگشت‌ناپذیر پیدا کنند و غیرفعال شوند. صفحه ۲۰

۶- رشته رنایی که از روی رشته‌ی الگوی دنا ساخته شده است با رشته رمزگذار چه تفاوتی می‌تواند داشته باشد؟ (۰/۵ نمره)

به جای نوکلئوتید تیمین‌دار در دنا، نوکلئوتید یوراسیل‌دار در رنا قرار دارد. صفحه ۲۴ (در صورتی که به نوع قند اشاره شود، نمره لحاظ گردد).

۷- هر یک از موارد زیر به کدام مرحله از فرایند ترجمه اشاره دارد؟ (۰/۵ نمره)

الف) در این مرحله فقط جایگاه P در رناتن [ریبوزوم]، محل قرارگیری رنای ناقلِ دارای آمینواسید است.

ب) در این مرحله جایگاه A توسط پروتئین‌هایی به نام عوامل آزاد کننده اشتغال می‌شود.

الف) مرحله آغاز (صفحه ۳۰)

ب) مرحله پایان (صفحه ۳۱)

۸- در شکل مقابل طرحی ساده از رناتن‌هایی که چند رنای در حال رونویسی را ترجمه می‌کنند، نشان داده شده است. (۰/۵ نمره)

الف) کدام جهت، جهت‌ رونویسی را به درستی نشان می‌دهد؟ (الف یا ب)

ب) کدام آنزیم با شماره‌ی (۱) مشخص شده است؟

الف) جهت الف

ب) رنابسپاراز صفحه‌ ۳۲

۹- با توجه به صفت گروه‌های خونی پاسخ دهید. (۰/۵ نمره)

الف) گروه خونی فردی که Dd است، چیست؟

ب) رابطه‌ی بین دگره‌های [آلل‌های] A وb نسبت به یکدیگر چگونه‌ است؟

الف) مثبت صفحه ۳۹

ب) هم‌توانی صفحه‌ ۴۱

۱۰- مردی هموفیل قصد دارد با زنی ازدواج کند که سالم است و ناقل هم نیست. زن می‌خواهد بداند آیا ممکن است فرزند حاصل از این ازدواج، هموفیلی باشد؟ (ذکر نمود‌های تمام افراد خانواده الزامی است). (۱ نمره)

دختر ناقل (X^HX^h  (۰/۲۵ پسر سالم X^HY (0/25) 

مرد هموفیل (۰/۲۵) X^hY زن سالم (۰/۲۵) X^HX^H (صفحه ۴۳)

۱۱- در بیماری کم‌خونی ناشی از گویچه‌های قرمز داسی‌ شکل: (۱ نمره)

الف) دانشمندان با مقایسه‌ی آمینواسیدهای هموگلوبین‌های سالم و تغییر شکل یافته‌، تفاوت این دو پروتئین را در کدام آمینواسید‌ها یافتند؟ (نام آمینواسید‌ها را ذکر کنید.)

ب) گویچه‌های قرمز افرادی با ژن نمود‌ ناخالص Hb^AHb^S چه هنگامی داسی شکل می‌شوند؟

الف) والدین به جای گلوتامیک اسید صفحه ۴۸

ب) فقط هنگامی داسی شکل می‌شوند که مقدار اکسیژن محیط کم باشد (صفحه ۵۶)

۱۲- در چه صورت طول یک رشته‌ی پلی‌پپتیدی ممکن است افزایش یابد؟ (۰/۵ نمره)

در صورتی که جهش جانشینی، رمز پایان را به رمز یک آمینواسید تبدیل کند که در این صورت پلی پپتید حاصل از آن بلندتر خواهد شد. صفحه ۵۰

۱۳- اصطلاحات زیر را تعریف کنید. (۱ نمره)

الف) صفت وابسته به جنس

ب) خزانه‌ی ژنی جمعیت

الف) صفاتی که جایگاه ژنی آن‌ها در یکی از دو فامتن جنسی قرار داشته باشد. صفحه ۴۲

ب) مجموع همه دگره‌های موجود در همه‌ جایگاه‌های ژنی افراد یک جمعیت را خزانه ژن آن جمعیت می‌نامند. صفحه‌ی ۵۴

۱۴- در مورد تأمین انرژی به پرسش‌های زیر پاسخ دهید. (۱ نمره)

الف) در قند کافت [گلیکولیز]، از گلوکز و ATP، چه قندی ایجاد می‌شود؟

ب) ساخته شدن ATP در قند کافت با کدام روش انجام می‌شود؟

ج) در اکسایش پیرووات، در هنگام تشکیل بنیان استیل کدام مولکول حامل الکترون به وجود می‌آید؟

الف) فروکتوز دو فسفاته صفحه‌ ۶۶

ب) به روش ساخته شدن در سطح پیش ماده صفحه ۶۶

ج) NADH صفحه‌ی ۶۸ (به NADH و H+ نیز نمره تعلق گیرد.)

۱۵- شکل مقابل مربوط به زنجیره‌ی انتقال الکترون در راکیزه [میتوکندری] است. (۰/۷۵ نمره)

الف) پروتون‌ها (یون‌های H+) در چند محل از زنجیره‌‌ی انتقال الکترون پمپ می‌شوند؟

ب) مجموعه پروتئینی که با شماره ۱ مشخص شده است، چیست؟

ج) شماره ۲ مربوط به کدام یک از فضاهای راکیزه است؟

الف) سه محل

ب) شماره ۱ – آنزیم ATPساز

ج) شماره ۲ – فضای بین دوغشا صفحه ۷۰

۱۶- در ارتباط با فرایند تخمیر به پرسش‌های زیر پاسخ دهید. (۰/۵ نمره)

الف) در تخمیر الکلی، پیرووات حاصل از قند کافت، چگونه به اتانول تبدیل می‌شود؟

ب) گیرنده‌ی الکترون‌های NADH در تخمیر لاکتیکی چه مولکولی است؟

الف) با از دست دادن CO2 صفحه‌ی ۷۳

ب) پیرووات صفحه ۷۴

۱۷- در مورد برگ، ساختار تخصص یافته برای فتوسنتز به پرسش‌های زیر پاسخ دهید؟ (۱ نمره)

الف) در برگ گیاهان دو لپه‌، نحوه قرارگرفتن یاخته‌های پارانشیمی نرده‌ای چگونه‌ است؟

ب) چرا سبزدیسه [کلروپلاست] می‌تواند بعضی پروتئین‌های مورد نیاز خود را بسازد؟

الف) یاخته‌های نرده‌ای بعد از روپوست بالایی قرار دارند و به هم فشرده‌اند.(ذکر یک مورد کافی است)

ب) زیرا بستره دارای دنا، رنا و رِناتَن است. صفحه ۷۹

۱۸- با توجه به واکنش‌های فتوسنتزی پاسخ دهید. (۰/۷۵ نمره)

الف) محل انجام چرخه‌ی کالوین در کدام بخش سبزدیسه است؟

ب) ب قندهای سه کربنی حاصل از چرخه‌ی کالوین، علاوه بر ساخت گلوکز و ترکیبات در چه، آلی دیگر مورد دیگری به مصرف می‌رسند؟

الف) بستره (۰/۲۵) صفحه ۸۴

ب) بازسازی ریبولوز بیس فسفات (۰/۵) صفحه ۸۵

۱۹- هر یک از موارد زیر به تثبیت کربن در کدام گروه از گیاهان اشاره دارد؟ (۰/۷۵ نمره)

الف) تثبیت کربن در این گروه از گیاهانفقط با چرخه‌ی کالوین انجام می‌شود.

ب) در این گروه از گیاهان، در یاخته‌ی میانبرگ‌، CO2 یا اسید سه کربنه ترکیب شده و اسیدی چهار کربنه را ایجاد می‌کند.

ج ) در این گروه از گیاهان تثبیت کربن در زمان‌های متاوت انجام می‌شود.

الف) C3 صفحه‌ ۸۵

ب) C4 صفحه ۸۷

ج) CAM صفحه ۸۸ هر مورد (۰/۲۵)

۲۰- درباره‌ی مهندسی ژنتیک به پرسش‌های زیر پاسخ دهید. (۱ نمره)

الف) توالی جایگاه تشخیص آنزیم ECOR1 دارای چند صفت نوکلئوتید است.

ب) در اتصال قطعه‌ی دنا به دیسک [پلازمید]، بهتر است از چه دیسکی استفاده شود؟

ج) چگونه می‌وان هنگام وارد کردن دنای نوترکیب به باکتری، منافذی را در دیوار‌ه‌ی باکتری ایجاد کرد؟

الف) ۶ جفت (۰/۲۵) صفحه ۹۴

ب) دیسکی که فقط یک جایگاه تشخیص داشته باشد (۰/۲۵) صفحه ۹۴

ج) به کمک شوک الکتریکی و یا شوک حرارتی همراه با مواد شیمیایی (۰/۵) صفحه ۹۵

۲۱- چگونه می‌توان فعالیت ضد ویروسی اینترفرون ساخته شده به کمک مهندسی پروتئین را به اندازه‌ی پروتئین طبیعی افزایش داد؟

با تغییر جزئی در رمز آمینواسید، توالی آمینواسیدهای اینترفرون طوری تغییر می‌یابد که به جای یکی از آمینواسیدهای آن آمینواسید دیگری قرار می‌گیرد. صفحه‌ ۹۷

۲۲- هر یک از رفتارهای جانوری زیر به کدام نوع از انواع یادگیری مربوط است؟ (۰/۷۵ نمره)

الف) شقایق دریایی ب حرکت مداوم آب، بازوهای خود را منقبض نمی‌کند.

ب) کلاغ هر بار بخشی از نخ را با منقار خود بالا می‌کشد و پنجه‌ی پای خود را روی آن قرار داده و سرانجام به گوشت دست ییدا می‌کند.

ج) بره‌هایی که مادر خود را از دست داده‌اند به دنبال پرورش دهنده‌ی خود به راه افتاده و تمایلی برای ارتباط با گوشفند‌های دیگر نشان نمی‌دهند.

الف) عادی شدن یا خوگیری (۰/۲۵) صفحه ۱۱۴

ب) حل مسئله (۰/۲۵) صفحه ۱۱۳

ج) نقش‌پذیری (۰/۲۵) صفحه ۱۱۳

۲۳- در ارتباط با رفتارهای جانوری پاسخ دهید. (۱/۵ نمره)

الف) رفتار قمری خانگی درزادآوری به کدام شکل از نظام جفت‌گیری اشاره دارد؟

ب) دو مورد از فایده‌های قلمرو‌خواهی جانوران را بویسید.

ج) جانورانی که در جاهای به شدت گرم مانند بیابان زندگی می‌کنند در پاسخ به نبود غذا یا دوره‌ی خشکسالی، چه رفتاری را انجام می‌دهند؟

د) در زندگی گروهی، برقراری ارتباط زنبور یابنده‌ی غذا چه مزیتی برای زنبورهای کارگر دارد؟

الف) تک همسری (۰/۲۵) صفحه ۱۱۸

ب) استفاده اختصاصی از منابع قلمرو – امکان جفت‌یابی جانور – دسترسی به پناهگاه برای در امان ماندن از شکارچی (دو مورد کافی است) (۰/۵) صفحه ۱۱۹

ج) رکود تابستانی (۰/۲۵) صفحه۱۲۰

د) وقتی زنبورهای کارگر قبل از جست‌وجو درباره منبع محل غذا اطلاعات داشته باشند با صرف انرژی کمتر و در زمان کوتاه‌تری محل دقیق آن را پیدا می‌کنند.(۰/۵) صفحه ۱۲۱

جمع نمرات ۲۰

«موفق باشید» 

---

---

---

---

---

بارم‌بندی زیست‌شناسی دوازدهم

---

شماره فصل و عنوان	نیمسال اول	نیمسال دوم و شهریور
۱- مولکول‌های اطلاعاتی	۶	۲/۵
۲- جریان اطلاعات در یاخته	۵	۲/۵
۳- انتقال اطلاعات در نسل ها	۴	۲/۵
۴- تغییر در اطلاعات وراثتی	۵	۲/۵
۵- از ماده به انرژی	–	۲/۵
۶- از انرژی به ماده	–	۲/۵
۷- فناوری‌های نوین زیستی	–	۲/۵
۸- رفتارهای جانوران	–	۲/۵
جمع	۲۰	۲۰

---