در طول تاریخ، کشف داروها و از همه مهم‌تر واکسن‌ها، بزرگترین امید برای انسان‌ها بوده است. به همین دلیل از آغاز همه‌گیری ویروس کووید-۱۹، تلاش برای کشف واکسن کرونا نیز موازی با دارودرمانی انجام شده است. در حال حاضر واکسن های کرونای مختلفی در سراسر جهان کشف شده است؛ اما هنوز شک‌وشبهه‌های زیادی در مورد آن‌ها وجود دارد. برخی از این واکسن‌ها توسط سازمان‌های ناظر واکسن کرونا در کشورهای مختلف تایید شده‌اند و برخی دیگر هنوز در صف انتظار تایید برای استفاده عمومی هستند. در این مقاله به‌طور کامل در مورد واکسن های کرونا، عوارض و شرایط دریافت آن‌ها توضیح می‌دهیم. همراه ما باشید.
واکسن کرونا چیست؟
واکسیناسیون یکی از روش‌های ساده، ایمن و موثر برای محافظت از بدن در برابر ابتلا به بیماری‌های خطرناک به شمار می‌آید. در حقیقت، واکسن‌ها سیستم ایمنی بدن را آموزش می‌دهند تا در برابر عفونت‌ها و ویروس‌ها آنتی‌بادی‌های لازم را تولید و از بدن محافظت کنند. آنتی‌بادی‌ها با میکروب‌هایی که وارد بدن ما می‌شوند مبارزه می‌کنند. معمولا در ساخت واکسن‌ها از نمونه‌های ضعیف‌شده ویروس‌ها یا باکتری‌ها استفاده کرده و آن‌ها را از طریق تزریق وارد بدن می‌کنند. براساس گزارش‌های مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC)، واکسن‌ها معمولا از مواد زیر تشکیل شده‌اند:
- آنتی ژن‌ها
نمونه‌های ضعیف‌شده ویروس‌ها یا باکتری‌ها هستند که در شناسایی عامل بیماری در بدن به سیستم ایمنی کمک می‌کنند.
- مواد شیمیایی کمکی یا ادجوانت (adjuvant)
این مواد شیمیایی برای بهبود عملکرد واکسن‌ها به مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها اضافه می‌شوند. وظیفه این مواد تقویت سیستم ایمنی بدن برای تولید آنتی‌بادی است.
- مواد نگهدارنده
این مواد جهت نگهداری و حفظ خواص مواد تشکیل‌دهنده واکسن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- تثبیت‌کننده‌ها
تثبیت‌کننده‌ها از فاسد شدن واکسن، هنگام حمل‌ونقل جلوگیری می‌کنند.
تاکنون برای ساخت بیشتر واکسن‌هایی مانند آنفولانزا و واکسن سه‌گانه (واکسن سه بیماری دیفتری، کزاز و سیاه سرفه)، از ویروس ضعیف یا غیرفعال‌شده استفاده می‌کردند؛ اما ساخت واکسن کرونا با تکنولوژی جدید اِم‌آراِن‌اِی (MRNA) انجام شده و اولین واکسنی است که با این فناوری تهیه شده است. در مراحل ساخت واکسن کرونا ، یک RNA خبررسان یا MRNA ویروس، شبیه‌سازی می‌شود و سپس از آن در ترکیبات واکسن استفاده می‌کنند. RNA از اطلاعات ژنتیکی هر ویروسی شناخته می‌شود. بعد از تزریق، این RNA خبررسان وارد سلول‌های انسان می‌شود و پروتئین ویروس کرونا به نام پروتئین شاخی‌شکل را تولید می‌کند.
سیستم ایمنی بدن در مواجهه با این پروتئین، ابتدا تصور می‌کند که ویروس کرونا وارد بدن شده و برای محافظت از آن شروع به تولید پادتن یا آنتی‌بادی می‌کند. همان طور که گفتیم پادتن یا آنتی‌بادی نوعی پروتئین در دستگاه ایمنی بدن است که در برابر عوامل خارجی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها از بدن محافظت می‌کند. بنابراین با شناسایی این پروتئین و تولید آنتی‌بادی، اگر زمانی خود ویروس وارد بدن شود، سیستم ایمنی بدن آن را شناسایی کرده و از بین می‌برد.
مقایسه انواع واکسن های کرونا
واکسن روسی اسپوتنیک-۵، اولین واکسن کرونا کشور روسیه و اولین واکسنی بود که با ۹۲ درصد مقابله در برابر ویروس کووید-۱۹ در جهان تولید شد. در این واکسن، ویروس کرونا به همراه ۲ نوع آدنوویروس (ویروس سرماخوردگی) دستکاری‌شده وجود دارد؛ این واکسن بعد از ورود به بدن پروتئین شاخی‌شکل ویروس را در سلول‌ها کپی می‌کند تا سیستم ایمنی بدن، پادتن مبارزه با ویروس را بسازد. یکی از دلایل اصلی همه‌گیری کووید-۱۹ در جهان، آشنا نبودن بدن انسان‌ها با این ویروس است؛ به همین دلیل دستگاه ایمنی بدن با آن آشنا نیست. واکسن‌ها این امکان را برای بدن فراهم می‌کنند تا بتواند آنتی‌بادی‌های لازم برای مقابله با آن را بسازد.
واکسن های فایزر بیواِن‌تک و مدرنا نیز اولین واکسن‌هایی هستند که با تکنولوژی RNA خبررسان یا MRNA ساخته شده‌اند. در حال حاضر، این واکسن‌ها در کشورهای آمریکا و بریتانیا به صورت همگانی در حال تزریق است. در روش اِم‌آراِن‌اِی (MRNA) نیز سیستم ایمنی بدن با شناخت پروتئین شاخی‌شکل ویروس، پادتن‌های لازم را برای مقابله با کرونا در بدن می‌سازد. برخلاف روش‌های سنتی تولید واکسن، در روش MRNA احتمال دستکاری ژن و سرطانی‌شدن سلول‌ها وجود ندارد.
واکسن کرونا شرکت چینی سینوواک نیز به روشی قدیمی ساخته شده که در آن از ویروس غیرفعال‌شده استفاده کرده‌اند. واکسن استرازنکا و دانشگاه آکسفورد هم به دلیل عوارضی که روی داوطلبان نشان داد و نیز انجام تحقیقات بیشتر، دیرتر از واکسن‌های دیگر عرضه و معرفی شد.
انواع واکسن های کرونا یا کوواکس ( COVAX) باید از کشورها تاییدیه و مجوز لازم برای تزریق عمومی را دریافت کنند. دریافت این مجوزها وابسته به نتایج بالینی آن‌ها است. صدور تاییدیه نهایی واکسن‌ها برعهده سازمان جهانی بهداشت (WHO) است که تاکنون تنها واکسن کرونا فایزر توانسته مجوز لازم را از این سازمان دریافت کند. برای دسترسی عادلانه و همگانی به کوواکس ( COVAX)، برنامه‌هایی از طرف سازمان جهانی بهداشت با کمک سازمان‌های جهانی واکسن و پیشگیری از همه‌گیری تنظیم شده تا تمام مردم جهان واکسینه شوند. واکسن کرونا در ایران نیز با همکاری کشور کوبا، مراحل آزمایش‌های بالینی را پشت سر می‌گذارد. در ادامه به‌طور کامل در این مورد توضیح خواهیم داد.
واکسن کرونا ایرانی
تاکنون ۲ واکسن کرونا در ایران که یکی ساخت شرکت داروسازی شفا با نام «کُووایران برکت» و دیگری که نتیجه همکاری انستیتو پاستور ایران با انستیتوی فینلای واکسن کوبا است، به مرحله سوم آزمایش انسانی رسیده‌اند و تا فروردین ماه تزریق همگانی آن‌ها شروع می‌شود. در حال حاضر نام ۵ شرکت ایرانی در فهرست سازمان جهانی بهداشت برای ساخت واکسن ثبت شده؛ ولی تنها نتایج تحقیقات واکسن کُووایران برکت برای مطالعه و دریافت مجوز به این سازمان ارسال شده است. اولین فاز آزمایش بالینی این واکسن ایرانی با ۳ داوطلب انجام شد و در مراحل ساخت آن همانند واکسن‌های چینی سینوفارم و سینوواک، از ویروس غیرفعال‌شده استفاده شده است. در این روش با ورود ویروس غیرفعال‌شده به بدن، سیستم ایمنی بدن پادتن لازم برای مقابله با ویروس را تولید می‌کند؛ بنابراین اگر بعدها ویروس وارد بدن شود با ترشح آنتی‌بادی از بین می‌رود.
دو مرحله آزمایش انسانی واکسن ایران-کوبا، در کشور کوبا و روی تقریبا ۱۵۰ نفر آزمایش شده و فاز سوم به صورت مشترک در هر دو کشور انجام خواهد شد. تقریبا ۵۰ هزار نفر برای اجرای فاز سوم واکسیناسیون داوطلب شده‌اند و نتایج نهایی آن بعد از دوره سوم آزمایش مشخص خواهد شد.
واکسن کرونا فایزر بیواِن‌تک
واکسن فایزر بیواِن‌تک محصول همکاری شرکت آمریکایی فایزر و شرکت آلمانی بیواِن‌تک است و تنها واکسنی است که تاکنون توانسته مجوز رسمی سازمان جهانی بهداشت را اخذ کند. این واکسن با تکنولوژی جدید اِم‌آراِن‌اِی (MRNA) ساخته شده است که در آن RNA خبررسان ویروس، شبیه‌سازی شده و با تزریق وارد سلول انسان می‌شود. با تولید پادتن توسط سیستم ایمنی، بدن در برابر ویروس ایمن می‌شود؛ ولی درصد این ایمنی در واکسن‌های مختلف فرق دارد. بر اساس گفته‌های شرکت فایزر، این واکسن تا ۹۵ درصد می‌تواند احتمال ابتلا به کووید-۱۹ را کاهش دهد. واکسن فایزر باید در دمای منفی ۷۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری و منتقل شود؛ به همین دلیل نیاز به یخچال‌های خاصی برای حمل آن است. همین موضوع تهیه این واکسن را برای برخی کشورها مشکل کرده؛ ولی تاکنون به‌طور گسترده در آمریکا و بریتانیا و دیگر کشورهای اتحادیه اروپا استفاده شده است. تزریق این واکسن باید در ۲ نوبت با فاصله زمانی ۲۱ روز انجام شود. بر اساس اطلاعات سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA)، میزان اثربخشی واکسن کرونا فایزر در گروه سنی ۶۵ سال به بالا بسیار نتیجه‌بخش بوده و همچنین در برابر جهش کووید-۱۹ نیز نتایج خوبی داشته است.
واکسن کرونا مدرنا
واکسن کرونا مدرنا نیز مانند واکسن فایزر به وسیله فناوری اِم‌آراِن‌اِی (MRNA) ساخته شده و بر اساس گفته‌های شرکت مدرنا و آزمایش‌های انسانی، ۳۰ هزار نفر این واکسن را امتحان کرده و تاکنون ۹۴ درصد اثربخشی داشته است. این واکسن باید در دمای منفی ۲۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری و در ۲ نوبت با فاصله زمانی ۲۸ روز تزریق شود. مجوز اضطراری استفاده از واکسن مدرنا از طرف سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) صادر شده است. نتایج تزریق همگانی در آمریکا و بریتانیا نشان می‌دهد که میزان اثربخشی این واکسن در افراد ۱۸ تا ۶۵ سال بیشتر از واکسن فایزر است؛ در حالی که واکسن کرونا مدرنا برای افراد بالای ۶۵ سال تنها ۸۶ درصد موثر بوده است. همچنین واکسن مدرنا در برابر جهش‌های بریتانیایی و آفریقای جنوبی کووید-۱۹ نیز ایمن بوده و عارضه جانبی جدی در آن مشاهده نشده است.
واکسن استرازنکا-دانشگاه آکسفورد
واکسن استرازنکا-دانشگاه آکسفورد حاصل همکاری شرکت سوئدی استرازنکا و دانشگاه آکسفورد است. این واکسن در مقایسه با واکسن‌های دیگر ارزان‌تر و جابه‌جایی آن آسان‌تر است؛ تا جایی که به‌راحتی می‌توان آن را در یخچال نگه داشت. میزان اثربخشی آن در مقایسه با واکسن‌های فایزر و مدرنا کمتر و در حدود ۶۲ تا ۹۰ درصد تخمین زده می‌شود. این واکسن به روش سنتی و با اصلاح ژنتیکی یک ویروس سرماخوردگی (آدنوویروس) ساخته و به بدن تزریق می‌شود. ویروس کرونا به همراه آدنوویروس بعد از ورود به بدن، پروتئین شاخی‌شکل ویروس را در سلول‌ها کپی می‌کنند تا سیستم ایمنی بدن بتواند پادتن مبارزه با ویروس را بسازد. با تولید آنتی‌بادی، بدن در برابر ورود کووید-۱۹ ایمن می‌شود. توانایی تولید واکسن استرازنکا نسبت به دیگر واکسن‌ها بسیار بیشتر است؛ برای مثال در مقابل ۲۰ میلیون واکسن مدرنا، حدود ۲۰۰ میلیون واکسن استرازنکا تولید شده است.
شرایط دریافت واکسن های کرونا
با توجه به تحقیقات و انجام آزمایش‌های عمومی، افراد بالای ۱۸ سال می‌توانند واکسن کرونا را دریافت کنند. تنها افرادی که به انواع واکسن‌ها حساسیت دارند، باید با مشورت و احتیاط این واکسن برایشان تزریق شود؛ به این صورت که بعد از تزریق باید تا ۳۰ دقیقه تحت نظر باشند که اگر علائم آلرژیک مانند خارش، تورم گلو و افت فشار خون در آن‌ها مشاهده شد، سریعا مراقبت‌های پزشکی را انجام دهند. تحقیقات کمی در رابطه با زنان باردار و شیرده انجام شده؛ به همین دلیل در مورد شرایط دریافت واکسن کرونا برای این گروه نمی‌توان نظری قطعی داد. در این موارد تصمیم نهایی برای تزریق واکسن یا عدم تزریق آن به عهده فرد و نظر پزشکان است.
افرادی که مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون بالا، ایدز، دیابت، آسم، بیماری‌های ریوی، کبدی یا کلیوی هستند؛ تنها با مشورت با پزشک خود، واجد شرایط دریافت واکسن کرونا خواهند بود. در رابطه با زنان باردار و شیرده هنوز اطلاعات کافی وجود ندارد؛ ولی توصیه می‌شود بعد از دریافت واکسن کرونا شیردهی به نوزاد قطع نشود و زنان باردار به دلیل بالا بودن ریسک ابتلا به کووید-۱۹ بهتر است که این واکسن را دریافت کنند.
عوارض و خطرات واکسن کرونا
برای آگاهی از عوارض جانبی واکسن های کرونا باید به نتایج تحقیقات و گزارش‌های بالینی توجه کنیم. بر اساس گزارش‌های سازمان غذا و داروی آمریکا، میزان عوارض واکسن فایزر کمتر و خفیف‌تر از دیگر واکسن‌ها بوده؛ در حالی که در تزریق واکسن مدرنا عوارضی مانند درد ماهیچه و مفصل، سردرد، تب و خستگی دیده شده است. بعد از تزریق واکسن و تحریک شدن سیستم ایمنی بدن، معمولا این عوارض برای تمامی واکسن‌ها دیده می‌شود و ممکن است تا چند روز هم ادامه داشته باشد. می‌توان گفت مهم‌ترین عارضه تزریق واکسن، تاکنون مربوط به واکنش آلرژیک آنافیلاکسی بوده؛ تا جایی که تقریبا ۳۶۰ دریافت‌کننده از بین ۲ میلیون نفر، این حساسیت را گزارش کرده‌اند. در حساسیت آنافیلاکسی، به‌طور ناگهانی فرد دچار تورم گلو، خارش، افت فشار خون یا ضایعات پوستی مانند تاول و قرمزی پوست می‌شود. به همین دلیل افرادی که به واکسن یا آمپول‌ها حساسیت دارند، باید تا ۳۰ دقیقه بعد از تزریق تحت مراقبت پزشکی باشند. همچنین بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، افرادی که به مواد تشکیل‌دهنده واکسن های کرونا که به روش MRNA تهیه شده‌اند، یعنی واکسن مدرنا و فایزر، حساسیت دارند نباید این نوع واکسن‌ها را دریافت کنند.
مزایای واکسن کرونا
تا به حال تمامی واکسن‌ها برای حفظ سلامتی همه افراد ساخته شده‌اند و در مورد واکسن کرونا نیز این موضوع صادق است. در حال حاضر بیشتر پزشکان در تمامی کشورها تزریق واکسن کرونا را توصیه کرده‌اند؛ چراکه استفاده از آن نه‌تنها همه‌گیری این ویروس را کنترل می‌کند، بلکه جان بسیاری را نجات خواهد داد. در حالت کلی برای کنترل همه‌گیری‌ها ۲ رویکرد وجود دارد، یکی پخش و همه‌گیری ویروس بین انسان‌ها است تا جایی که ۶۵ درصد افراد جامعه به این ویروس مبتلا شوند و زنده بمانند و دیگری استفاده از واکسن است. در روش اول افراد سالمند و کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، در خطر بزرگی قرار می‌گیرند و احتمال زیادی دارد که جان خود را از دست بدهند؛ بنابراین، با کشف و استفاده از واکسن کرونا، می‌توانیم جان خود و دیگران را نجات دهیم.
در ادامه مقاله ای دیگر برای آشنایی با انواع واکسن‌های کرونا ارائه می‌شود گردآورنده این مقاله جناب آقای دکتر آب‌روشن است.
واکسن مدرنا (ایالات متحده آمریکا)
واکسن مدرنا نیز از تکنولوژی mRNA استفاده می‌کند. در این روش بخشی از کد ژنتیکی ویروس وارد بدن انسان شده، به سلول‌ها متصل می‌شود و با القای نوعی پروتئین، سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کند تا آنتی بادی تولید کرده و از بدن در برابر ابتلای بیماری کووید _۱۹ محافظت کند. واکسن مدرنا که توسط شرکت زیست‌فناوری آمریکایی مستقر در کمبریج ساخته شده است باید در دو دوز و با فاصله زمانی حداقل ۲۸ روز تزریق شود. به نظر می‌رسد که میزان کارآیی واکسن ذکر شده ۹۴.۱ درصد است و باید در دمای بین منفی ۱۵ تا منفی ۲۵ درجه سانتی گراد نگهداری شود.
واکسن فایزر-بیون تک (ایالات متحده آمریکا و آلمان)
واکسن فایزر که با استفاده از تکنولوژی mRNA تولید شده است، پس از ورود به بدن، سیستم ایمنی را تحریک می‌کند تا پادتن تولید کند و فرد در برابر بیماری کووید _۱۹ ایمن شود. واکسن فایزر که توسط یک ابرشرکت داروسازی آمریکایی چندملیتی ساخته شده است باید در دو دوز و دو نوبت و با فاصله زمانی حداقل ۲۱ روز و حداکثر ۶ هفته تزریق شود. با توجه به نتایج آزمایشات انجام شده، میزان اثربخشی این واکسن ۹۵ درصد اعلام شده است و باید در دمای منفی ۶۰ تا منفی ۸۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود.
بر خلاف تصور برخی افراد، این واکسن بر DNA و ژنتیک افراد تأثیری ندارد.
واکسن آسترازنکا_ آکسفورد (انگلستان)
هنگام تولید واکسن آسترازنکا بخشی از کد ژنتیکی ویروس کرونا داخل یک ویروس سرماخوردگی غیرفعال شده قرار داده می‌شود، در این صورت سیستم ایمنی بدن فرد پس از دریافت این واکسن تحریک می‌شود و آنتی بادی تولید می‌کند. این ویروس ضعیف شده پس از تحریک سیستم ایمنی از بدن دفع می‌شود. واکسن آسترازنکا که توسط پژوهشگران و دانشمندان دانشگاه آکسفورد ساخته شده است باید در دو دوز با فاصله زمانی بین هشت تا ۱۲ هفته تزریق شود. هر چه فاصله بین دو نوبت تزریق بیشتر باشد، ایمنی ایجاد شده نیز افزایش پیدا می‌کند.
میزان تأثیرگذاری این واکسن ۶۳.۹ درصد است و باید در دمای بین دو تا هشت درجه سانتی گراد نگهداری شود.
واکسن جانسون اند جانسون (ایالات متحده آمریکا-بلژیک)
واکسن جانسون اند جانسون از آدنوویروس غیرفعال شده به عنوان حامل کد ژنتیکی ویروس استفاده می‌کند. پس از گذشت دو هفته از تزریق واکسن، ایمنی لازم در برابر بیماری کووید _۱۹ در بدن ایجاد می‌شود، این واکسن که توسط توسط شاخه بلژیکی شرکت غول داروسازی آمریکا «جانسون اند جانسون» ساخته شده است،تنها در یک دوز و یک نوبت تزریق می‌شود و میزان کارآیی آن ۶۶.۳ درصد است. توصیه شده است که واکسن جانسون اند جانسون در دمای دو تا هشت درجه سانتی گراد نگهداری شود.
تزریق عضلانی این واکسن برای افراد بالای ۱۸ سال مورد تأیید قرار گرفته است.
واکسن اسپوتنیک وی (روسیه)
به منظور تولید واکسن اسپوتنیک وی، بخشی از پروتئین ویروس کرونا در یک آدنوویروس زنده قرار داده می‌شود. البته این آدنوویروس قابلیت بیماری‌زایی در بدن انسان ندارد و فقط پس از ورود به بدن، سیستم ایمنی را تحریک می‌کند تا برای ایجاد ایمنی در برابر بیماری کووید _۱۹، آنتی بادی تولید کند. این واکسن که در کشور روسیه ساخته شده است، باید در دو دوز و با فاصله حداقل چهار هفته تزریق شود و در دمای بین دو تا هشت درجه سانتی گراد در حالت خشک و در حالت مایع در ۵/۱۸- درجه سلسیوس نگهداری شود. میزان کارآیی واکسن اسپوتنیک وی ۹۱.۶ درصد گزارش شده است و طبق خبر اعلام شده توسط وزارت بهداشت و درمان به زودی خط تولید این واکسن در ایران شروع به کار می‌کند.و
واکسننواواکس (انگلستان)
در فرآیند تولید واکسن نواواکس، قسمتی از پروتئین ویروس به گونه‌ای تغییر داده شده است که آسیبی برای بدن نداشته باشد و با ترکیبات شیمیایی تقویت کننده سیستم ایمنی ترکیب شده است بنابراین پس از دریافت این واکسن، بدن در برابر ویروس کرونا ایمن می‌شود. این واکسن نیز در دو دوز و با فاصله زمانی سه هفته تزریق می‌شود و میزان تأثیرگذاری آن ۹۵.۶ درصد است.
واکسن نواواکس که توسط یک شرکت بریتانیایی در همین کشور ساخته شده باید در دمای بین دو تا هشت درجه سانتی گراد نگهداری شود.
واکسن کواکسین (هند)
برای تولید واکسن کواکسین از ویروس غیر فعال شده‌ای استفاده شده است که باعث بروز بیماری نمی‌شود. این واکسن نیز در دو دوز و با فاصله زمانی چهار هفته تزریق می‌شود و تأثیر آن دو هفته پس از تزریق دوز دوم واکسن آغاز می‌شود. افراد بالای ۱۸ سال می‌توانند این واکسن را دریافت کنند و میزان تأثیرگذاری آن نیز ۸۱ درصد است. عوارض جانبی رایج دریافت واکسن کواکسین شامل درد در محل تزریق، سردرد، خستگی، تب، حالت تهوع و استفراغ می‌شود.
این واکسن که توسط یک شرکت هندی ساخته شده است، باید در دمای بین دو تا هشت درجه سانتی گراد نگهداری شود.
واکسن سینوواک (چین)
به منظور تولید واکسن سینوواک، قسمتی از ویروس غیر فعال شده داخل سلول کلیه نوعی میمون قرار داده شده است و وارد بدن می‌شود. سیستم ایمنی بدن افراد پس از دریافت این واکسن، آنتی بادی تولید می‌کند و خطر ابتلا به بیماری کووید _۱۹ را کاهش می‌دهد. واکسن سینوواک در دو نوبت و با فاصله زمانی حداقل دو هفته دریافت می‌شود و میزان کارآیی آن ۵۰.۴ درصد گزارش شده است.
این واکسن که در کشور چین ساخته شده است، باید در دمای بین دو تا هشت درجه سانتی گراد نگهداری شود.
واکسن سینوفارم (چین)
تکنولوژی به کار رفته برای تولید واکسن سینوفارم برای دهه‌ها کاربرد داشته است، به طوری که بخشی از ویروس غیر فعال شده وارد بدن فرد می‌شود، سیستم ایمنی بدن او را تحریک می‌کند تا آنتی بادی تولید کند و از فرد در برابر ابتلای بیماری محافظت کند. تزریق این واکسن برای افراد بین ۱۸ تا ۵۹ سال تأیید شده است، البته نتایج مطالعات مربوط به افراد بالای سه سال نیز امیدوار کننده بوده است، اما نیاز به بررسی بیشتر دارد. واکسن سینوفارم باید در دو نوبت با فاصله زمانی بین سه تا چهار هفته تزریق شود و میزان تأثیرگذاری آن بین ۷۹ تا ۸۶ درصد اعلام شده است.
این واکسن که در کشور چین ساخته شده است، باید در دمای بین دو تا هشت درجه سانتی گراد نگهداری شود.
واکسن کووبرکت (ایران)
واکسن کرونای کووبرکت یکی از پروژه‌های ایرانی ساخت واکسن کووید-۱۹ است که در فهرست سازمان جهانی بهداشت ثبت شده و روش ساخت آن همانند دو واکسن چینی ساخت شرکت‌های «سینوفارم» و «سینوواک» است. مطابق اطلاعات ثبت شده، واکسن مورد آزمایش داروسازی شفا با استفاده از روش ویروس غیرفعال شده(Inactivated virus) تولید شده است. در روش سنتی تولید واکسن علیه بیماری‌های ویروسی معمولا از ویروس ضعیف یا کشته شده آن برای تحریک سیستم ایمنی بدن انسان استفاده می‌شود سپس وقتی بدن برای دفعه بعدی با آن ویروس خاص مواجه می‌شود، پادتن(آنتی‌بادی) خاصی تولید می‌کند، درست شبیه نحوه ایمن‌سازی بدن در مقابل بیماری فلج اطفال. در حال حاضر آنطور که گفته می‌شود این واکسن اواسط شهریور ماه به تولید انبوه می‌رسد و در مقایسه با سایر واکسن‌های ایرانی بیشترین اثرگذاری را دارد. به طور کلی از آنجایی که کووبرکت اولین واکسن ایرانی بود که مورد بررسی و کارآزمایی بالینی قرار گرفت زودتر از واکسن‌های دیگر به تولید انبوه می‌رسد.
واکسن رازی کووپارس (ایران)
دو دوز اول واکسن رازی به صورت عضلانی و دوز سوم به صورت استنشاقی ساخته شده است زیرا بزرگترین مشکل در پاندمی کرونا ناقلین بی‌علامت هستند و دوز استنشاقی واکسن رازی کووپارس پس از دو هفته موجب ایجاد ایمنی در دستگاه تنفسی فوقانی شده و زنجیره انتقال بیماری را به حداقل می‌رساند. در حال حاضر دوز اول و دوم واکسن به تمام ۱۳۳ نفر داوطلب فاز نخست تزریق شده و ۲۸ نفر از داوطلبین نیز نوبت سوم واکسن یعنی دوز استنشاقی را دریافت کرده‌اند و آنطور که گفته می‌شود روند خوبی از این واکسن گزارش شده است و دریافت کنندگان واکسن عارضه خاصی نداشتند. طبق گفته سخنگوی این پروژه واکسن رازی کووپارس تنها در صورتی تولید انبوه خواهد شد که تمام مراحل بالینی و فاز سوم را به طور کامل و با موفقیت پشت سر بگذارد.
واکسن کرونای ایران و کوبا
فاز حیوانی، فاز اول و دوم کارآزمایی این واکسن مشترک در کشور کوبا با نظارت و حضور کارشناسان ایرانی انجام گرفته است و برای طی کردن فاز سوم کارآزمای، این واکسن وارد ایران شد. قرار است بعد از اینکه این واکسن تمام مراحل را طی کرد، نمونه واکسن آن به ایران آمده و طبق بررسی‌ها و کنترل کیفی در کشور ما به تولید برسد. آنطور که گفته می‌شود این واکسن یکی از کم خطرترین و قوی‌ترین واکسن‌های کرونا در دنیا محسوب می‌شود و قابلیت استفاده در کل کشورها را دارد. در حال حاضر باید منتظر ماند نتایج تحقیقات این واکسن در خردادماه منتشر شود، اگر موفقیت آمیز بود به تولید انبوه رسیده و در دسترس همگان قرار خواهد گرفت.
کلام آخر
با شروع همه‌گیری ویروس کووید-۱۹، افراد زیادی به بیماری کرونا مبتلا شدند و تعدادی هم جان خود را از دست دادند. واکسن کرونا امید بزرگی برای انسان‌ها بوده و تلاش‌های فراوانی برای تولید آن انجام شده است. در حال حاضر انواع مختلفی از واکسن کرونا تولید شده است و واکسن‌هایی مانند فایزر و مدرنا توانسته‌اند در برخی کشورها مجوز تزریق عمومی را دریافت کنند. در ساخت این واکسن‌ها برای اولین بار از تکنولوژی جدید اِم‌آراِن‌اِی (MRNA) استفاده شده که همین موضوع شک و تردیدهای زیادی را به وجود آورده است. در حال حاضر توجه به سلامت انسان‌ها و اهمیت واکسیناسیون در اولویت جامعه جهانی قرار دارد.
