پرسش و پاسخ و نکاتی چند در مورد حس چشایی انسان و دیگر جانوران
◾در مورد جانوران آبزی تفاوتی بین چشایی و بویایی وجود ندارد. اما در مورد جانوران خشکیزی چشایی آشکار کردن مواد شیمیایی است که به صورت محلول باشند و بویایی آشکار کردن مواد شیمیایی پراکنده در هواست. بیولوژی کمپبل
◾حسهای چشایی و بویایی در بیشتر جانوران به طور نزدیکی با هم مرتبط هستند.
بسیاری از جانوران برای یافتن جفت (مانند وقتی پروانههای ابریشم نر به مواد شیمیایی پخش شده به وسیله مادهها پاسخ میدهند)، برای تشخیص مسیر روی زمین که با مواد شیمیایی نشانه گذاری شدهاند (مانند وقتی سگها و گربهها مرزهای که همسایههایشان با ترشحات خود تعیین کردهاند را بو میکشند) و برای کمک گرفتن طی مهاجرت (مانند وقتی ماهیهای آزاد بوی خاص جویباری را که از آن منشا گرفتهاند را برای برگشتن به آنجا و تولید مثل به کار میبرند) حسهای شیمیایی خود را به کار میبرند.
ارتباط شیمیایی مخصوصاً برای جانورانی مثل مورچهها و زنبورهای عسل که به صورت گروههای اجتماعی بزرگ زندگی میکنند بسیار مهم است.
در تمام جانوران حسهای شیمیایی برای رفتار تغذیهای مهم است. برای مثال یک هیدر وقتی ترکیب گلوتاتیون که به وسیله بازوهایش از شکار به چنگ آورده آزاد میشود را آشکار میکند شروع به حرکات بلعیدن میکند. بیولوژی کمپبل
◾آیا سلول های چشایی نورون هستند؟
در کتاب فیزیولوژی پزشکی گانونگ در صفحه اول مربوط به مبحث چشایی بیان میکند: جوانه چشایی از حدود ۵۰ سلول اپتیلیال تغییر شکل یافته تشکیل شده که برخی از آنها سلولهای چشایی هستند. اما در صفحه دوم همین مبحث بیان میکند در داخل هر جوانه چشایی ۴ نوع سلول با ساختار متفاوت وجود دارد: سلولهای قاعدهای، سلولهای تیره، سلولهای روشن و سلولهای بینابینی. به سه نوع سلول آخری سلولهای چشایی ۱، ۲ و ۳ اطلاق میگردد. یعنی به نظر میرسد گانونگ آنها را نورون تمایز یافته میداند. این سلولها نورونهای حسی هستند که به محرکهای چشایی یا تاستانتها پاسخ میدهند. ولی براساس منبع فیزیولوژی پزشکی گایتون، سلولهای گیرنده چشایی نورون نیستند بلکه سلولهای اپیتلیال تغییر یافته هستند. بیولوژی کمپبل نیز با گایتون هم عقیده است.
◾آیا مزه اومامی فقط به وسیله آمینواسید گلوتامات ایجاد میشود؟
از نظر بیولوژی کمپبل این مزه به وسیله آمینواسید گلوتامات و احتمالاً آمینواسیدهای دیگری ایجاد میشود. گلوتامات ترکیب کلیدی در چاشنی افزودنی غذا به نام مونوسدیم گلوتامات (MSG) است و در غذاهایی مانند گوشت و پنیر کهنه فراوان است.
نکته: هر نوع گیرنده چشایی میتواند به وسیله محدوده وسیع از مواد شیمیایی تحریک شود اما نسبت به یک نوع ماده خاص بیشترین پاسخ را دارد. بیولوژی کمپبل
◾چگونه حشرات طعمهای مختلف را تشخیص میدهند؟
حشرات با استفاده از موهای حسی روی پاها و اطراف دهانشان مزهها را حس میکنند. به عبارت دیگر گیرندههای چشایی حشرات در موهای حسی به نام sensilla قرار گرفتهاند. هر موی حسی شامل ۴ گیرنده شیمیایی با دندریتهایی است که تا منفذ نوک موهای حسی امتداد دارند. هر یک از این گیرندهها اختصاصاً به گروه خاصی از محرکهای شیمیایی مانند قند یا نمک پاسخ میدهند. برای مطالعه حساسیت هر گیرنده شیمیایی پژوهشگران یک مگس گوشت را با تماس با یک میله با بوم ثابت نگه داشتهاند. سپس در حالی که با پیپت در تماس با منفذ موی حسی مواد گوناگون از نظر طعم قرار دارند با گذاشتن میکرو الکترود در یک موی حسی پتانسیلهای عمل رو در گیرندههای شیمیایی ثبت میکنند. علاوه بر این حشرات با استفاده از موهای بویایی که معمولاً در شاخکهای آنها قرار دارند قادر به تشخیص مواد شیمیایی بودار در هوا هستند. بدینترتیب جایگاه موهای چشایی یک مگس با رفتار تغذیهای این جانور سازش دارد. بیولوژی کمپبل