پارکینسونیسم چیست؛ فرق پارکینسون و پارکینسونیسم

بسیاری از ما با بیماری پارکینسون آشنا هستیم، اما ممکن است با اصطلاح بیماری پارکینسونیسم به همان اندازه آشنا نباشیم.

پارکینسونیسم اصطلاحی برای گروهی از بیماری های عصبی است که باعث مشکل در حرکت می شود. برخی از علائم مشخص کننده پارکینسونیسم شامل موارد زیر است:

• کندی حرکت
• لرزش
• عضلات سفت و سخت
• مشکل راه رفتن
• تغییر وضعیت بدن (حالت خمیده)

بیماری پارکینسون رایج ترین نوع پارکینسونیسم است. که در حدود ۸۰ درصد موارد پارکینسون را تشکیل می دهد.

انواع دیگری از پارکینسونیسم وجود دارند که به عنوان اختلالات غیرمعمول پارکینسون یا سندرم پارکینسون-پلاس شناخته می شوند. انواع مختلفی از پارکینسون وجود دارند که علائم پارکینسون را تقلید می کنند و تشخیص آن ها می تواند دشوار باشد.

در این مقاله، انواع مختلف پارکینسون را بررسی می کنیم و علائم و روش های درمانی هر یک را تجزیه می کنیم.

تفاوت بیماری پارکینسون و پارکینسونیسم

بیماری پارکینسون یکی از انواع پارکینسونیسم است. علت آن از بین رفتن سلول ها در بخشی از مغز است که انتقال دهنده عصبی دوپامین را تولید می کند.

بیماری پارکینسون و انواع مختلف پارکینسونیسم به روش های مختلفی پیشرفت می کنند. برخی ممکن است سریعتر از بیماری پارکینسون پیشرفت کنند. موارد دیگر، مانند پارکینسون ثانویه، ممکن است برگشت پذیر باشند.

این شرایط همچنین به روش های درمانی متفاوت پاسخ می دهند. به عنوان مثال، کسی که به نوعی از پارکینسونیسم مبتلا است ممکن است به داروی لوودوپا، که معمولا برای بیماری پارکینسون استفاده می شود، پاسخ ندهد.

تشخیص تفاوت بین انواع پارکینسونیسم سخت است. در اینجا نگاهی می اندازیم به برخی از دسته های مشخص شده از پارکینسونیسم با علائم و درمان های معمول آنها.

پارکینسونیسم غیرمعمول

به هر نوعی از پارکینسونیسم اشاره دارد که بیماری پارکینسون نیست.

انواع پارکینسونیسم غیرمعمول عبارتند از:

آتروفی سیستم چندگانه

آتروفی سیستم چندگانه یک بیماری نادر و پیشرونده است که با رسوب غیر طبیعی پروتئین در سیستم عصبی مشخص می شود. علت آن ناشناخته است و حدود ۱۵۰۰۰ تا ۵۰،۰۰۰ آمریکایی را تحت تأثیر قرار می دهد.

علائم

علائم اولیه شبیه علائم بیماری پارکینسون است، اما علائم آن سریعتر پیشرفت می کند. آنها عبارتند از:

• کندی حرکت
• لرزش
• سختی و سفتی عضلات
• لرزش صدا
• غش یا سبکی سر
• مشکلات کنترل مثانه

درمان

در حال حاضر هیچ درمانی برای آتروفی سیستم چندگانه وجود ندارد که شناخته شده باشد و باعث جلوگیری از پیشرفت بیماری شود. درمان شامل هدف قرار دادن علائم فردی است.

فلج فوق هسته ای پیشرونده

فلج فوق هسته ای پیشرونده نوعی اختلال است که در اثر آسیب به قسمت هایی از مغز در کنترل اعصاب جمجمه ایجاد می شود. علائم در افراد متفاوت است، اما اولین نشانه اغلب از دست دادن تعادل هنگام راه رفتن است. این وضعیت همچنین سریعتر از بیماری پارکینسون پیشرفت می کند.

علائم

علائم دیگر شامل:

• سقوط ناگهانی و غیر قابل توضیح
• ممکن است بع عقب بیفتد
• راه رفتن به سختی
• حرکت آرام
• تاری دید و مشکلات کنترل چشم
• تغییرات در خلق و خوی
• لکنت زبان
• مشکل در بلعیدن

هیچ درمان موثری برای فلج فوق هسته ای پیشرونده وجود ندارد و معمولا به دارو جواب نمی دهد. درمان حول هدف قرار دادن علائم فردی است.

سندرم کورتیکوبازال

سندرم کورتیکوبازال نوعی اختلال عصبی پیشرونده است که منجر به زوال مناطق خاصی از مغز شما می شود. علامت اولیه اغلب مشکل در حرکت یک اندام است. سرانجا، این مشکل حرکتی به تمام اندام ها سرایت می کند.

شروع این سندرم معمولاً بین ۵۰ تا ۷۰ سال است. تقریباً از هر ۱,۰۰۰,۰۰۰ نفر ۵ نفر مبتلا هستند.

علائم

علائم بسیار متفاوت است اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سفتی پیشرونده عضلات
• ناتوانی در انجام حرکات ارادی
• لرزش
• اسپاسم عضلانی مختصر
• مشکلات گفتاری و زبانی
• انقباضات غیرارادی عضلات

درمان

هیچ درمانی برای کند کردن پیشرفت سندرم کورتیکوبازال یافت نشده است. داروهای پارکینسون به طور کلی بی اثر هستند اما ممکن است به مدیریت سفتی بدن و عضلات در برخی افراد کمک کند.

زوال عقل با لوئی بادی (Lewy Body)

دمانس با لوئی بادی بیماری است که منجر به رسوب پروتئین های آلفا-سینوکلئین در مغز می شود. به این پروتئین ها لوئی بادی نیز گفته می شود.

تجمع غیر طبیعی این مواد شیمیایی می تواند باعث تغییر در حرکت، رفتار، خلق و خو و تغییرات شناختی شود.

بیش از ۱ میلیون نفر در ایالات متحده به زوال عقل لوئی بادی مبتلا هستند. این غالباً در بزرگسالان بالای ۵۰ سال رخ می دهد و از زمان شروع تا مرگ می تواند ۲ تا ۲۰ سال پیشرفت کند.

علائم

علائم حرکتی شامل:

• سفتی عضله
• راه رفتن مختلط
• لرزش
• مشکل تعادل
• حالت خمیده
• هماهنگی ضعیف
• مشکل در بلعیدن

علائم شناختی شامل:

• توهم
• هوشیاری، توجه و بیداری غیر قابل پیش بینی
• از دست دادن توانایی های تفکر
• مشکلات حافظه
• تغییر در خلق و خو و رفتار
• قضاوت ضعیف
• گیجی

پارکینسونیسم ثانویه

پارکینسونیسم ثانویه زمانی است که یک وضعیت پزشکی یا دارو منجر به علائمی شود که شبیه پارکینسون است. شایعترین علت پارکینسونیسم ثانویه، عارضه جانبی داروها است که به آن شبه پارکینسون نیز می گویند.

داروهایی که باعث پارکینسونیسم می شوند:

برخی از داروها می توانند در انتقال دوپامین در مغز شما اختلال ایجاد کرده و علائمی شبیه پارکینسون ایجاد کنند.

داروهایی که به عنوان تحریک پارکینسونیسم شناخته می شوند عبارتند از:

• داروهای اعصاب (داروهای ضد روان پریشی)
• داروهای تخلیه کننده دوپامین
• ضد استفراغ
• مسدود کننده های کانال کلسیم
• تثبیت کننده های خلقی
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای ضد صرع

درمان معمولاً شامل کاهش دوز یا قطع مصرف داروهای متخلف است.

شرایطی که باعث پارکینسون می شوند:

تعدادی از شرایط زمینه ای می توانند منجر به آسیب مغزی شوند که باعث پارکینسونیسم می شوند. برخی شرایط عبارتند از:

• تومورهای مغزی
• مننژیت
• سکته مغزی
• مصرف بیش از حد دارو
• مسمومیت با جیوه
• مسمومیت با مونوکسیدکربن
• اچ آی وی و ایدز

درمان پارکینسونیسم ناشی از یک بیماری زمینه ای، شامل هدف قرار دادن علت اصلی و درمان علائم است.

پارکینسونیسم عروقی

تصور می شود که چندین ضربه کوچک در بخشی از مغز که حرکت را کنترل می کند، می تواند منجر به بیماری به نام پارکینسونیسم عروقی شود. پارکینسونیسم عروقی با علائم پارکینسون در اندام تحتانی و راه رفتن ناپایدار در غیاب لرزش مشخص می شود.

علائم

• راه رفتن بهم ریخته
• مشکلات تعادل
• در درجه اول علائم در قسمت پایین بدن مشاهده می شوند
• بی ثباتی وضعیتی

درمان

پارکینسونیسم عروقی معمولاً به داروی لوودوپا پاسخگو نیست. درمان در درجه اول معالجه علائم است. فیزیوتراپی و تغییر سبک زندگی برای بهبود سلامت قلب و عروق اغلب توصیه می شود.

پارکینسونیسم-دیستونی کودک

پارکینسونیسم-دیستونی کودک نوعی اختلال نادر است که به عنوان سندرم کمبود حمل کننده دوپامین نیز شناخته می شود. که باعث کاهش تدریجی انقباضات غیر ارادی عضلات و سایر علائمی می شود که شبیه علائم بیماری پارکینسون است. معمولاً در نوزادان شروع می شود.

هیچ درمانی برای پارکینسونیسم-دیستونی نوزاد وجود ندارد و به دلیل جهش ژن SLC6A3 ایجاد می شود.

علائم

• انقباضات و گرفتگی عضلانی غیرارادی و طولانی مدت
• فعالیت های روزمره دشوار است
• اختلالات در صحبت کردن، خوردن، آشامیدن، راه رفتن و چیدن اشیا
• لرزش
• حرکات کند
• سفتی عضله
• تعادل و هماهنگی مختل شده است

علائم دیگری می تواند وجود داشته باشد، مانند:

• حرکت غیر طبیعی چشم
• حالات صورت را کاهش می دهد
• تحریک پذیری
• مشکل خواب
• مشکلات گوارشی
• ذات الریه مکرر

درمان

درمان شامل هدف قرار دادن علائم فردی برای افزایش کیفیت زندگی است. از داروها برای کنترل انقباضات غیرعادی عضلانی و فیزیوتراپی نیز معمولاً استفاده می شود.

پارکینسونیسم نوجوانان

پارکینسونیسم نوجوانان قبل از سن ۲۱ سالگی ایجاد می شود، پارکینسونیسم نوجوانان که به داروی لوودوپا پاسخ می دهد اغلب در اثر جهش در ژن های PARK-Parkin ، PARK-PINK1 یا PARK-DJ1 ایجاد می شود.

علائم

علائم پارکینسون نوجوانان همان پارکینسونیسم دیررس است، اما شروع آن در سنین پایین تر است.

درمان

داروی لوودوپا متداول ترین روش درمانی است. اما ممکن است از روش های درمانی حمایتی دیگری مانند سم بوتولینوم برای درمان اسپاسم غیر ارادی و همچنین تحریک عمیق مغز و فیزیوتراپی استفاده شود.

تشخیص اختلالات بیماری پارکینسونیسم

هیچ آزمایش واحدی قادر به تشخیص اختلالات پارکینسونیسم نیست. پزشکان با استفاده از ترکیبی از آزمایشات، سایر شرایط احتمالی را رد می کنند و براساس علائم و سابقه پزشکی شما تشخیص می دهند.

تشخیص

به دلیل علائم بسیاری که از بیماری پارکینسون تقلید می کنند، تشخیص پارکینسونیسم ممکن است دشوار باشد. در اینجا روش هایی وجود دارد که برخی از اشکال پارکینسونیسم را می توان تشخیص داد:

• آزمایش ژنتیک. یک آزمایش ژنتیک ممکن است به شناسایی ژن های مرتبط با پارکینسونیسم در افراد با سابقه خانوادگی کمک کند.
• DaTscan DaTscan. نوعی تکنیک تصویربرداری است که به شما اجازه می دهد پزشک سطح دوپامین را در مغز شما ببیند. سطح پایین ممکن است نشانه ای از بیماری پارکینسونیسم باشد.
• تصویربرداری با اسکن سی تی یا ام آر آی. ممکن است رگ های خونی آسیب دیده که پارکینسونیسم عروقی را نشان می دهد را نشان دهد. MRI همچنین می تواند تومورهای مغزی یا هیدروسفالی را رد کند.
• آزمایش خون. با آزمایش خون می توان پروتئین هایی را شناسایی کرد که نشان می دهد شما ممکن است نوع خاصی از پارکینسونیسم را داشته باشید، مانند تحلیل رفتن کورتیکوبازال.

دلایل احتمالی پارکینسونیسم

برای بسیاری از انواع پارکینسونیسم، علت دقیق آن مشخص نیست. اعتقاد بر این است که عوامل ژنتیکی و محیطی هر دو نقش دارند.

بیماری پارکینسون با قرار گرفتن در معرض آفت کش ها و علف کش ها و همچنین زندگی در نزدیکی گیاهان صنعتی مرتبط است. برخی از ژن ها نیز با افزایش خطر ابتلا به پارکینسون در ارتباط هستند.

شرایطی که باعث آسیب مغزی می شوند، مانند آسیب های تروماتیک، تومورها و قرار گرفتن در معرض سموم خاص، همچنین به طور بالقوه می توانند از عوامل ایجاد پارکینسون باشند.

سخن آخر

پارکینسونیسم بسته به عواملی مانند سن شروع، علت اصلی و سلامت کلی شما بسیار متغیر است. به عنوان مثال، بیماری پارکینسونیسم دیر هنگام تمایل به پیشرفت بیشتری دارد و باعث اختلال عملکرد شناختی زودتر از پارکینسون در اوایل بیماری می شود.

پارکینسونیسم ها شرایط پیش رونده ای هستند که با گذشت زمان بدتر می شوند. شروع درمان اندکی پس از شروع علائم می تواند به افزایش امید به زندگی و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.

برای پارکینسون، درمان اولیه داروی لوودوپا است. درمان برای انواع دیگر پارکینسونیسم متفاوت است، اما در درجه اول شامل مدیریت علائم است.