دعای مطالعه [ نمایش ]
بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
اَللّهُمَّ اَخْرِجْنى مِنْ ظُلُماتِ الْوَهْمِ
خدایا مرا بیرون آور از تاریکىهاى وهم،
وَ اَکْرِمْنى بِنُورِ الْفَهْمِ
و به نور فهم گرامى ام بدار،
اَللّهُمَّ افْتَحْ عَلَیْنا اَبْوابَ رَحْمَتِکَ
خدایا درهاى رحمتت را به روى ما بگشا،
وَانْشُرْ عَلَیْنا خَزائِنَ عُلُومِکَ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ
و خزانههاى علومت را بر ما باز کن به امید رحمتت اى مهربانترین مهربانان.
» بیماری‌های اعصاب محیطی
» » علائم بالینی نوروپاتی‌ها (Neuropathy Clinical Symptoms)
علائم بالینی نوروپاتی‌ها (Neuropathy Clinical Symptoms)
علائم حرکتی (Motor Symptoms)
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های پلی‌نوروپاتی (Polyneuropathy)، بروز ضعف عضلانی (Muscle Weakness) در نواحی دورتر از مرکز بدن یا ناحیه دیستال (Distal) است؛ این ضعف معمولاً در اندام‌های تحتانی بارزتر از اندام‌های فوقانی بوده و در مقایسه با نواحی پروگزیمال (Proximal) شدت بیشتری دارد. به‌عبارت دیگر، ماهیچه‌های پا، به‌ویژه در نواحی ساق و مچ، زودتر و شدیدتر درگیر می‌شوند.
شدت آسیب به اجزای حرکتی و حسی بسته به نوع نوروپاتی متفاوت است. برای مثال، در سندرم گیلن‌باره (Guillain-Barré Syndrome)، معمولاً درگیری حرکتی غالب است، در حالی که در نوروپاتی‌هایی با منشأ متابولیک (Metabolic) یا توکسیک (Toxic)، مانند نوروپاتی ناشی از اورمی یا دیابت، درگیری حسی (Sensory Involvement) شدیدتر از درگیری حرکتی است.
آتروفی عضلانی (Muscle Atrophy)، به‌ویژه در نوروپاتی‌های آکسونال (Axonal Neuropathy)، ممکن است شدید و پیشرونده باشد و در معاینه بالینی کاملاً مشهود است. همچنین در این بیماران معمولاً کاهش تون عضلانی (Hypotonia) یا شل بودن عضله (Flaccidity) دیده می‌شود.
علائم دیگر شامل انقباضات غیرعادی عضلات (Abnormal Muscle Contractions) مانند فاسیکولاسیون (Fasciculation)، میوکیمی (Myokymia) و گرفتگی عضلانی (Cramp) است. این علائم معمولاً به دلیل تحریک‌پذیری بیش از حد نورون‌های حرکتی یا آسیب به فیبرهای عصبی ایجاد می‌شوند.
در برخی انواع پلی‌نوروپاتی، مانند پلی‌نوروپاتی ناشی از اورمی (Uremia)، ممکن است سندرم پاهای بی‌قرار (Restless Legs Syndrome) نیز دیده شود که با احساس ناخوشایند در پاها و نیاز به حرکت مداوم آنها مشخص می‌شود.
علائم حسی (Sensory Symptoms)
اختلالات حسی در پلی‌نوروپاتی‌ها اغلب به شکل توزیع دستکش و جوراب (Glove and Stocking Distribution) ظاهر می‌شوند. این الگو به این معناست که نواحی دورتر مانند انگشتان دست و پا پیش از نواحی دیگر درگیر می‌شوند.
از جمله شکایات حسی رایج می‌توان به هیپوستزی (Hypesthesia)، آنستزی (Anesthesia)، کرخی (Numbness) و پارستزی (Paresthesia) اشاره کرد. همچنین ممکن است بیماران از حس‌های ناخوشایند یا آزاردهنده‌ای مانند دیس‌استزی (Dysesthesia) شکایت کنند.
علاوه بر این، در نوروپاتی‌های حسی شدید ممکن است بیمار دچار آتاکسی حسی (Sensory Ataxia) شود که با عدم تعادل و اختلال در هماهنگی حرکات به‌ویژه در تاریکی یا هنگام بستن چشم‌ها همراه است. در چنین مواردی، تست رومبرگ (Romberg Test) معمولاً مثبت خواهد بود.
از عوارض بلندمدت نوروپاتی حسی شدید می‌توان به مفاصل نوروپاتیک (Charcot Joint) اشاره کرد که در آن به دلیل از دست رفتن حس عمقی، مفاصل دچار تخریب مزمن می‌شوند.
تغییرات رفلکسی (Reflex Changes)
در بیشتر پلی‌نوروپاتی‌ها، کاهش یا فقدان رفلکس‌های وتری (Tendon Reflexes) دیده می‌شود. با این حال، رفلکس‌های سطحی (Superficial Reflexes) مانند رفلکس‌های شکمی و کف پایی معمولاً طبیعی باقی می‌مانند مگر آن‌که قوس رفلکسی آنها مستقیماً آسیب دیده باشد.
نکته مهم آن است که در نوروپاتی‌هایی که فیبرهای نازک (Small Fibers) درگیر هستند، معمولاً رفلکس‌ها تغییر نمی‌کنند، چرا که قوس رفلکسی بیشتر به فیبرهای ضخیم (Large Fibers) وابسته است.
نتیجه‌گیری
نوروپاتی‌ها بسته به نوع، شدت و علت، الگوهای متفاوتی از درگیری حرکتی، حسی و رفلکسی ایجاد می‌کنند. شناخت دقیق این الگوها در تشخیص و درمان اختلالات عصبی محیطی نقش کلیدی دارد.
پرسش‌های درباره علائم بالینی نوروپاتی‌ها
در مورد نشانه‌های حرکتی بیماری‌های اعصاب محیطی پلی‌نوروپاتی گزینه صحیح کدام است؟
(پرانترنی شهریور ۹۸ – قطب ۹ کشوری [دانشگاه مشهد])
الف) ضعف عضلانی معمولاً در قسمت‌های دیستال اندام‌ها بیشتر از پروگزیمال و در اندام‌های تحتانی بیشتر از اندام‌های فوقانی است.
ب) افزایش تون عضلانی هیپرتونی اسپاستیسیتی در اندام‌ها دیده می‌شود
ج) رفلکس‌های وتری عمقی افزایش پیدا می‌کنند.
د) آتروفی عضلانی در پلی‌نوروپاتی آکسونال کمتر از انواع
دمیلیزان است.
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه الف
پاسخ تشریحی:
پلی‌نوروپاتی (Polyneuropathy) نوعی اختلال در اعصاب محیطی (Peripheral Nerves) است که اغلب به‌صورت قرینه و دوطرفه بر نواحی دیستال (Distal) تأثیر می‌گذارد. این اختلال می‌تواند شامل علائم حرکتی (Motor)، حسی (Sensory) و رفلکسی (Reflexive) باشد. درگیری حرکتی معمولاً باعث ضعف عضلانی (Muscle Weakness)، آتروفی عضلانی (Muscle Atrophy)، کاهش تون عضلانی (Hypotonia) و کاهش یا فقدان رفلکس‌ها (Hyporeflexia or Areflexia) می‌شود. تفاوت مهمی نیز میان نوروپاتی‌های آکسونال (Axonal Neuropathies) و دمیلیزان (Demyelinating Neuropathies) وجود دارد که در شدت آتروفی و الگوی هدایت عصبی تبلور می‌یابد.
بررسی تک‌تک گزینه‌ها
الف) ضعف عضلانی معمولاً در قسمت‌های دیستال اندام‌ها بیشتر از پروگزیمال و در اندام‌های تحتانی بیشتر از اندام‌های فوقانی است.
✅ درست است. الگوی کلاسیک در پلی‌نوروپاتی‌ها همین است: ضعف تقارن‌یافته در اندام‌های دورتر از تنه (دیستال) که ابتدا و بیشتر در اندام‌های تحتانی بروز می‌کند. این توزیع به‌دلیل طول بیشتر اعصاب در اندام‌های تحتانی است که آنها را آسیب‌پذیرتر می‌سازد.
ب) افزایش تون عضلانی هیپرتونی اسپاستیسیتی در اندام‌ها دیده می‌شود.
❌ نادرست است. افزایش تون عضلانی یا اسپاستیسیتی (Spasticity) ویژگی آسیب‌های دستگاه عصبی مرکزی (CNS) است، مانند ضایعه طناب نخاعی یا مغز. در پلی‌نوروپاتی‌ها معمولاً کاهش تون عضلانی (Flaccidity یا Hypotonia) دیده می‌شود.
ج) رفلکس‌های وتری عمقی افزایش پیدا می‌کنند.
❌ نادرست است. بر خلاف آسیب‌های مرکزی، در پلی‌نوروپاتی‌ها، به‌ویژه نوع آکسونال یا دمیلیزان، معمولاً کاهش یا فقدان رفلکس‌ها رخ می‌دهد. زیرا انتقال ایمپالس عصبی در قوس رفلکس مختل می‌شود.
د) آتروفی عضلانی در پلی‌نوروپاتی آکسونال کمتر از انواع دمیلیزان است.
❌ نادرست است. برعکس، در نوروپاتی آکسونال به‌علت آسیب مستقیم به آکسون، آتروفی عضلانی شدیدتر و سریع‌تر از دمیلیزان دیده می‌شود، زیرا ارتباط کامل بین عصب و عضله از بین می‌رود.
نتیجه‌گیری و پاسخ گزینه‌ای
با توجه به ویژگی‌های کلینیکی پلی‌نوروپاتی، تنها گزینه‌ای که با ویژگی‌های واقعی این اختلال مطابقت دارد:
✅ گزینه صحیح: الف
در کدامیک از بیماری‌های زیر محل ضایعه در
عصب محیطی است؟
(پرانترنی – شهریور ۸۵)
الف) Myotonia
ب) Cramp
ج) Stiff-man syndrome
د) Tetanus
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه ب
پاسخ تشریحی:
عصب محیطی (Peripheral Nerve) بخشی از دستگاه عصبی محیطی (Peripheral Nervous System) است که سیگنال‌ها را میان مغز/نخاع و عضلات، پوست و اندام‌ها منتقل می‌کند. آسیب به اعصاب محیطی می‌تواند باعث علائم حسی، حرکتی یا خودمختار شود. در این زمینه، علائم حرکتی غیرطبیعی مانند فاسیکولاسیون (Fasciculation)، میوکیمی (Myokymia) و کرامپ (Cramp) اغلب نشانه درگیری اعصاب محیطی هستند.
کرامپ (Cramp) به انقباض دردناک و غیرارادی عضلات گفته می‌شود که معمولاً در اثر تحریک بیش‌از‌حد یا اختلال در عملکرد عصب محیطی ایجاد می‌شود. بر خلاف آن، شرایطی مانند Myotonia، Stiff-man syndrome یا Tetanus، منشأ مرکزی‌تر یا عضلانی دارند.
بررسی تک‌تک گزینه‌ها
الف) Myotonia
❌ نادرست است. مایوتونیا یک اختلال عضلانی (Myopathic) است که در آن شل شدن عضله پس از انقباض با تأخیر انجام می‌شود. علت آن اغلب اختلال در کانال‌های یونی عضله (مثل در میو‌تونیا کونژنیتال یا بیماری اشتاینرت) است. ضایعه در عضله است نه در عصب محیطی.
ب) Cramp
✅ درست است. کرامپ معمولاً در اثر تحریک یا ناپایداری در نورون‌های حرکتی محیطی (Peripheral Motor Neurons) یا آکسون آنها ایجاد می‌شود. این نوع انقباضات غیرطبیعی، در شرایطی مانند نوروپاتی‌ها (Neuropathies) یا در پلی‌نوروپاتی‌های آکسونال دیده می‌شود. بنابراین محل ضایعه در عصب محیطی است.
ج) Stiff-man syndrome
❌ نادرست است. سندرم استیف‌من یک اختلال خودایمنی نادر است که در آن تون عضلانی افزایش می‌یابد و اسپاسم‌های پیشرونده ایجاد می‌شود. این اختلال منشأ مرکزی (central) دارد و به اختلال در مهار گاباارژیک در سیستم عصبی مرکزی مربوط است.
د) Tetanus
❌ نادرست است. تتانوس یک اختلال نورولوژیک ناشی از توکسین باکتری Clostridium tetani است که باعث مهار مهارکننده‌های نورونی در CNS می‌شود. این وضعیت نیز منشأ مرکزی دارد و باعث اسپاسم و سفتی عضلانی می‌شود، نه درگیری اولیه عصب محیطی.
نتیجه‌گیری و پاسخ گزینه‌ای
از بین گزینه‌های ذکرشده، تنها کرامپ (Cramp) ناشی از اختلال در عصب محیطی است و با الگوی بیماری‌های نوروپاتی محیطی مطابقت دارد.
✅ گزینه صحیح: ب
»» تمامی کتاب
