تیغه‌ها یا سپتوهای حاصل از لایه مننژیال سخت‌شامه مغز، ساختارهای مهمی هستند که از لایه مننژیال سخت‌شامه منشأ می‌گیرند و به درون حفره جمجمه نفوذ می‌کنند. این تیغه‌ها به تقسیم‌بندی بخش‌های مختلف مغز کمک کرده و به پایداری و حفاظت از مغز در برابر حرکت‌های ناگهانی یا ضربه‌ها کمک می‌کنند. مهم‌ترین تیغه‌های مننژیال سخت‌شامه مغز عبارتند از:
۱. چادرینه مخچه (Tentorium Cerebelli)
– محل قرارگیری: چادرینه مخچه بین بخش فوقانی مخچه و لوب‌های پس‌سری مغز قرار می‌گیرد و به شکل یک سپتوم افقی، مغز را از مخچه جدا می‌کند.
– وظیفه: این تیغه از فشار مستقیم بخش‌های بالایی مغز به مخچه جلوگیری کرده و آن را محافظت می‌کند. همچنین، به پایداری ساختار کلی مغز کمک می‌کند.
– شکاف چادرینه‌ای (Tentorial Notch): یک دهانه در بخش قدامی چادرینه مخچه وجود دارد که از آن ساقه مغز عبور می‌کند.
۲. داس مغزی (Falx Cerebri)
– محل قرارگیری: داس مغزی تیغه‌ای هلالی‌شکل است که در خط میانی بین دو نیمکره مغزی قرار دارد و آن‌ها را از هم جدا می‌کند.
– وظیفه: این تیغه از جابجایی و فشار بیش از حد بین دو نیمکره جلوگیری کرده و از مغز در برابر آسیب‌های مکانیکی محافظت می‌کند.
– سینوس ساژیتال فوقانی و تحتانی: داس مغزی به عنوان محل عبور سینوس‌های ساژیتال فوقانی و تحتانی عمل می‌کند که خون را از مغز خارج می‌کنند.
۳. داس مخچه (Falx Cerebelli)
– محل قرارگیری: این تیغه کوچک‌تر از داس مغزی است و در قسمت میانی بین دو نیمکره مخچه قرار دارد.
– وظیفه: داس مخچه نیمکره‌های مخچه را از هم جدا کرده و به پایداری بیشتر این بخش کمک می‌کند.
۴. دیافراگم زین ترکی (Diaphragma Sellae)
– محل قرارگیری: این تیغه کوچک ناحیه زین ترکی (Sella Turcica) را می‌پوشاند و غده هیپوفیز را از بقیه مغز جدا می‌کند. تنها یک سوراخ کوچک برای عبور ساقه هیپوفیز به سمت هیپوتالاموس وجود دارد.
– وظیفه: این تیغه غده هیپوفیز را از بخش‌های دیگر مغز محافظت کرده و از وارد شدن فشار یا جابجایی آن جلوگیری می‌کند.
نقش و اهمیت تیغه‌ها
۱. جلوگیری از جابجایی مغز: این تیغه‌ها مغز را در حفره جمجمه ثابت نگه می‌دارند و از جابجایی یا ضربه‌های ناگهانی جلوگیری می‌کنند.
۲. تقسیم‌بندی فضاهای مغزی: تیغه‌ها نیمکره‌های مغزی و مخچه‌ای را از هم جدا کرده و به ایجاد فضاهای مشخص و حفاظت‌شده برای بخش‌های مختلف مغز کمک می‌کنند.
۳. حفاظت از ساختارهای حساس: مانند ساقه مغز و غده هیپوفیز، این تیغه‌ها از بخش‌های حساس مغز در برابر فشار یا آسیب محافظت می‌کنند.
این تیغه‌ها بخش مهمی از سیستم حفاظتی مغز هستند و نقش حیاتی در حفظ ساختار و عملکرد طبیعی مغز دارند.
