بیماری های عروقی مغز؛ سکته های مغزی؛ سکته مغزی آتروترومبوتیک

سکته مغزی آتروترومبوتیک

پاتوفیزیولوژی، علائم و ویژگی‌های بالینی سکته مغزی آتروترومبوتیک (Atherothrombotic Stroke)

۱. پاتوفیزیولوژی (Pathophysiology):

سکته مغزی آتروترومبوتیک یکی از انواع سکته ایسکمیک (Ischemic Stroke) است که در اثر آترواسکلروز (Atherosclerosis) در عروق بزرگ مغزی ایجاد می‌شود. در این فرآیند، پلاک‌های چربی، کلسترول، کلسیم و سلول‌های التهابی در دیواره داخلی عروق رسوب می‌کنند و منجر به تنگی عروق و کاهش جریان خون مغزی می‌شوند.

در برخی موارد، پلاک دچار پارگی شده و ترومبوز (Thrombosis) ایجاد می‌شود که ممکن است به انسداد نسبی یا کامل شریان منجر گردد. مناطق شایع درگیری شامل شریان کاروتید داخلی (ICA)، شریان مغزی میانی (MCA) و شریان بازیلار (Basilar Artery) هستند.

۲. ویژگی‌های بالینی (Clinical Features):

شروع تدریجی علائم از نشانه‌های کلیدی این نوع سکته است، زیرا ترومبوز به‌تدریج شکل می‌گیرد. معمولاً در زمان خواب یا پس از بیدار شدن بروز می‌کند. در برخی بیماران، حملات ایسکمیک گذرا (Transient Ischemic Attack / TIA) به‌عنوان پیش‌درآمد سکته اصلی ظاهر می‌شوند.

۳. علائم نورولوژیک (Neurological Symptoms):

بسته به محل درگیری عروق، علائم متنوع‌اند:

• درگیری MCA: فلج یک‌طرفه، اختلال تکلم (در نیمکره غالب)، بی‌توجهی به فضای مقابل (در نیمکره غیرغالب).

• درگیری ICA: علائم شدیدتر همراه با احتمال کاهش سطح هوشیاری.

• درگیری شریان بازیلار: علائم ساقه مغز مانند سرگیجه، دوبینی، دیس‌آرتری و اختلال بلع.

پیشرفت تدریجی علائم وجه افتراق با سکته آمبولیک است که علائم در آن ناگهانی بروز می‌کنند.

۴. روش‌های تشخیصی (Diagnostic Evaluation):

• سی‌تی اسکن مغز (CT Scan) و ام‌آرآی (MRI) برای افتراق ایسکمی از خونریزی.

• سونوگرافی داپلر کاروتید برای بررسی تنگی عروق.

• آنژیوگرافی مغزی (CTA / MRA) برای مشاهده دقیق انسداد عروقی.

• آزمایش خون جهت ارزیابی فاکتورهای خطر مانند چربی، قند، هموسیستئین و فاکتورهای انعقادی.

۵. درمان و پیشگیری (Treatment and Prevention):

درمان حاد:

• داروهای ضدپلاکت (Antiplatelets): مانند آسپیرین یا کلوپیدوگرل.

• ترومبولیتیک (tPA): در صورت مراجعه در ۳ تا ۴.۵ ساعت اول.

• کنترل فشار خون و قند خون.

پیشگیری ثانویه:

• استاتین‌ها (Statins): مثل آتورواستاتین برای کاهش LDL.

• کنترل فشار خون و دیابت با دارو و اصلاح سبک زندگی.

• ترک سیگار و الکل.

• در موارد شدید، جراحی اندآرترکتومی یا استنت‌گذاری.

نتیجه‌گیری:

سکته مغزی آتروترومبوتیک ناشی از انسداد تدریجی عروق در اثر آترواسکلروز است. علائم معمولاً تدریجی هستند و با حملات گذرای ایسکمیک همراه‌اند. شناخت محل درگیری، استفاده از ابزارهای تصویربرداری دقیق و درمان سریع با داروهای ضدپلاکت و ترومبولیتیک می‌تواند پیش‌آگهی بیمار را بهبود بخشد. کنترل دقیق ریسک فاکتورها کلید اصلی در پیشگیری از عود سکته است.

پرسش‌هایی درباره سکته مغزی آتروترومبوتیک

آقای ۷۵ ساله‌ای صبح روز جاری پس از برخواستن از خواب متوجه همی‌پارزی راست و اختلال کلامی شده است. سابقه وقوع علائم مشابهی را نیز در یک ماه پیش به مدت هر بار ۱۰ دقیقه داشته است. کدامیک از انواع سکته‌های مغزی برای بیمار مطرح است؟
(پرانترنی – شهریور ۸۰)
الف) آمبولیک
ب) خونریزی اینتراسربرال
ج) خونریزی ساب‌آراکنوئید
د) ترومبوتیک