زیست‌شناسیزیست‌شناسی (۱)

رفلکس های دفع مدفوع؛ اجابت مزاج میانتریک و دفع مدفوع پاراسمپاتیک

امتیازی که به این مقاله می دهید چند ستاره است؟
[کل: ۳ میانگین: ۵]

خواه فردی آن را اجابت مزاج (defecation)، دفع مدفوع (passing stool) یا پی پی کردن (pooping) بنامد، رفتن به دستشویی عملکرد مهمی است که به بدن کمک می‌کند خود را از شر مواد زائد خلاص کند.

فرآیند دفع مدفوع (eliminating stool) از بدن مستلزم کار رفلکس دفع مدفوع (defecation reflex) است. با این حال، شرایطی وجود دارد که رفلکس دفع مدفوع آنطور که در نظر گرفته شده است کار نمی‌کند. ممکن است به درمان نیاز داشته باشید تا مطمئن شوید که این رفلکس می‌تواند مانند گذشته عمل کند.

رفلکس دفع مدفوع چگونه عمل می‌کند؟

وقتی غذا می خورید، غذا از دهان به مری و به معده حرکت می کند. سپس غذا از طریق روده کوچک به روده بزرگ به راست روده می رسد. رکتوم آخرین قسمت روده بزرگ است که به مقعد یا منفذی که بدن در آن مدفوع آزاد می کند متصل می شود.

رفلکس اجابت مزاج زمانی ایجاد می شود که:

  1. ماهیچه های روده بزرگ منقبض می شوند تا مدفوع را به سمت راست روده حرکت دهند. این به عنوان “جنبش توده ای” (mass movement) شناخته می شود.
  2. هنگامی که مدفوع به اندازه کافی به سمت راست روده حرکت می کند، مقدار مدفوع باعث می شود که بافت های راست روده کشیده یا متسع شوند. در داخل این بافت‌ها گیرنده‌های «کششی» (stretch receptors) ویژه‌ای وجود دارد که برای سیگنال دادن به مغز هنگام کشیده شدن طراحی شده‌اند.
  3. رفلکس اجابت مزاج باعث تحریک دو اسفنکتر اصلی در اطراف کانال مقعدی می شود. اولین مورد اسفنکتر داخلی مقعد است که ماهیچه ای است که نمی توان به طور ارادی آن را کنترل کرد. دومی اسفنکتر خارجی مقعد است که عضله اسکلتی است که شما تا حدودی روی آن کنترل دارید.
  4. رفلکس اجابت مزاج زمانی اتفاق می افتد که اسفنکتر داخلی مقعد شل شود و اسفنکتر خارجی مقعد منقبض شود. رفلکس مهاری رکتوآنال (RAIR) یک شل شدن غیرارادی اسفنکتر داخلی مقعد در پاسخ به اتساع رکتوم است.
  5. پس از شروع رفلکس دفع، می توانید به تعویق بیفتید یا مدفوع کنید. تاخیر زمانی اتفاق می افتد که فرد بلافاصله به دستشویی نرود. ماهیچه هایی در اسفنکتر مقعدی وجود دارد که باعث می شود مدفوع کمی به سمت عقب حرکت کند. این اثر میل به اجابت مزاج را کاهش می دهد. اگر مدفوع را انتخاب کنید، مغز شما عضلات ارادی و غیرارادی را فعال می کند تا مدفوع را به سمت جلو و خارج از بدن حرکت دهد.

دو رفلکس اصلی دفع مدفوع وجود دارد. رفلکس اجابت مزاج میانتریک مسئول افزایش پریستالسیس و حرکت مدفوع به سمت راست روده است. این در نهایت به اسفنکتر داخلی مقعد سیگنال می دهد تا شل شود و انقباض اسفنکتر را کاهش دهد.

نوع دوم رفلکس دفع مدفوع، رفلکس دفع مدفوع پاراسمپاتیک است. در حالی که حرکات مدفوع متحرک مشابه است، فرد می تواند به طور داوطلبانه رفلکس دفع مدفوع پاراسمپاتیک را کنترل کند، اما نمی تواند رفلکس میانتریک را کنترل کند.

این امکان وجود دارد که یک فرد بتواند رفلکس اجابت مزاج عضلانی را بدون رفلکس پاراسمپاتیک داشته باشد. هنگامی که این اتفاق می افتد، میل به دستشویی رفتن ممکن است به اندازه زمانی که هر دو رفلکس کار می کنند قوی نباشد.

علائم رفلکس دفع چیست؟

هنگامی که روده ها رفلکس دفع مدفوع را تحریک می کنند، ممکن است در راست روده خود فشار یا حتی ناراحتی احساس کنید. رفلکس اجابت مزاج می تواند فشار را در رکتوم ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر آب (سانتی متر H2O) افزایش دهد، که می تواند بسیار متفاوت از زمانی باشد که مدفوع در رکتوم وجود ندارد.

گاهی اوقات، این رفلکس می تواند احساس کند که راست روده کمی سفت شده و آزاد می شود.

آیا شرایط پزشکی وجود دارد که می‌تواند بر رفلکس مدفوع تأثیر بگذارد؟

رفلکس دفع مدفوع همیشه آنطور که باید عمل نمی کند. چندین بیماری مختلف وجود دارد که می تواند رفلکس های دفع مدفوع را مختل کند. این شامل:

  • تحریک دستگاه گوارش. یک حشره معده یا سایر عفونت‌های روده‌ای می‌تواند برخی از اعصاب را تحریک‌تر کند و برخی دیگر را کمتر کار کند.
  • اختلالات عصبی (مغزی). آسیب به سیستم عصبی می تواند بر انتقال پیام از مغز به عضلات اسفنکتر مقعد و بالعکس تأثیر بگذارد. به عنوان مثال می توان به مواردی اشاره کرد که فردی دچار سکته مغزی شده یا مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس یا بیماری پارکینسون است. 
  • اختلالات کف لگن. این شرایط زمانی رخ می دهد که عضلات کف لگن که مسئول مدفوع، ادرار کردن و عملکردهای جنسی هستند، آنطور که باید کار نمی کنند. برخی از شرایط شامل افتادگی رکتوم یا رکتوسل است.
  • آسیب‌های نخاعی. هنگامی که فردی دچار آسیب نخاعی شده است که باعث پاراپلژیک یا چهار پلژی می شود، سیگنال های عصبی همیشه به طور طبیعی منتقل نمی شوند. به عنوان یک قاعده کلی، کسانی که کوادری پلژی دارند به طور قابل توجهی در رفلکس دفع مشکل بیشتری دارند.

علل بالقوه بسیاری برای اختلال در رفلکس مدفوع وجود دارد و هر کدام درمان متفاوتی دارند. با این حال، اگر فردی رفلکس مدفوع کافی نداشته باشد، مستعد ابتلا به شرایطی مانند یبوست است. این امر باعث سفت شدن مدفوع و سخت شدن دفع آن می شود. نادیده گرفتن رفلکس دفع مدفوع نیز می تواند منجر به یبوست شود. یبوست مزمن این احتمال را افزایش می دهد که شما سایر عوارض جانبی روده مانند انسداد روده از مدفوع انباشته شده را تجربه کنید.

درمان‌ها

در صورت امکان، باید اقداماتی را انجام دهید تا مدفوع به راحتی دفع شود. این می تواند شامل نوشیدن مقدار زیادی آب و خوردن غذاهای پر فیبر مانند میوه ها، سبزیجات و غلات کامل باشد. شما همچنین نباید میل به مدفوع را در زمانی که احساس می کنید شروع می شود نادیده بگیرید.

گاهی اوقات، پزشک ممکن است مصرف نرم‌کننده‌های مدفوع را برای دفع راحت‌تر مدفوع توصیه کند.

درمان دیگر بیوفیدبک است. این تمرین که به عنوان تمرین عصبی عضلانی نیز شناخته می شود، شامل استفاده از حسگرهای ویژه ای است که فشار را در رکتوم اندازه گیری می کند و سیگنال می دهد که چه زمانی فشار برای فرد برای استفاده از حمام کافی است. داشتن این سنسورهای فشار در دسترس می تواند به فرد کمک کند تا علائمی را که نشان می دهد باید به دستشویی برود را شناسایی کند.

لُب کلام

اگر به سختی تشخیص می دهید که چه زمانی باید به دستشویی بروید یا به طور مزمن یبوست دارید (مدفوع شما سخت است و/یا فقط هر سه روز یا بیشتر دفع می کنید)، باید به پزشک مراجعه کنید. اگر در نهایت تشخیص داده شد که شما دچار اختلال اجابت مزاج هستید، پزشک در صورت وجود به رفع هر گونه بیماری زمینه ای کمک می کند. تغییرات رژیم غذایی و فعالیت بدنی و همچنین داروها یا بیوفیدبک نیز می تواند کمک کننده باشد. 

منابع

آیا این مقاله برای شما مفید بود؟
بله
تقریبا
خیر
منبع
www.healthline.com

داریوش طاهری

اولیــــــن نیستیــم ولی امیـــــد اســــت بهتـــرین باشیـــــم...! خدایــــــــــا! نام و آوازه مــــــرا چنان در حافظــه‌ها تثبیت کن که آلزایمـــــــــر نیز تــوان به یغمـا بـردن آن را نـداشتــــــه باشـد...! خدایـــــــــا! محبّـت مــرا در دل‌های بندگانت بینداز ... خدایــــــا! مــــرا دوســــت بــــدار و محبوبــم گـــردان...!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا