تفاوت بین هورمون و انتقال دهنده عصبی چیست

تفاوت اصلی – هورمون‌ها و انتقال دهنده‌های عصبی

هورمون‌ها (Hormones) و انتقال دهنده‌های عصبی (neurotransmitters) دو نوع مولکول سیگنال دهنده شیمیایی (chemical signaling molecules) هستند که توسط جانوران تولید می‌شوند. آنها مسئول رفتار و نگرش ارگانیسم هستند. هورمون‌ها می‌توانند پروتئین، لیپید یا مولکول‌های منشاء گرفته از کلسترول باشند. انتقال دهنده‌های عصبی پروتئین هستند. تفاوت اصلی بین هورمون‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی این است که هورمون‌ها در غدد درون‌ریز تولید می‌شوند و در جریان خون آزاد می‌شوند، جایی که هدف‌های عمل خود را در فاصله‌ای از مبدا پیدا می‌کنند، در حالی که انتقال‌دهنده‌های عصبی توسط پایانه‌ای از یک پیش سیناپسی تحریک‌شده در شکاف سیناپسی آزاد می‌شوند. سلول عصبی، سیگنال عصبی را به سلول عصبی [یا یاخته] پس‌سیناپسی مجاور خود منتقل می‌کند.

هورمون‌ها چیست؟

هورمون محصولی از سلول‌های زنده است که در مایعاتی مانند خون یا شیره گیاهی در گردش است و یک اثر خاص و معمولاً تحریک‌کننده بر روی فعالیت سلول‌های دور از مبدا ایجاد می‌کند. بنابراین، هورمون‌ها پیام رسان‌های شیمیایی هستند که با ارسال سیگنال‌های شیمیایی از یکی به دیگری به ارتباط بین قسمت‌های مختلف بدن کمک می‌کنند. هورمون‌ها می‌توانند پلی پپتیدها، آمین‌ها، ترپنوئیدها، استروئیدها یا ترکیبات فنلی باشند. با تماس یک هورمون، رشد و نمو سلول‌ها و بافت‌ها، شروع و حفظ رشد جنسی، متابولیسم غذا، دمای بدن و خلق و خوی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. از آنجایی که هورمون‌ها مولکول‌های بسیار قدرتمندی هستند، چند هورمون ممکن است تأثیر عمده ای بر بدن داشته باشند. هورمون‌ها پس از عمل از بین می‌روند. بنابراین، آنها قابل استفاده مجدد نیستند. در جانوران، آنها مستقیماً توسط غدد درون ریز وارد جریان خون می‌شوند و تا زمانی که بافت یا اندام مورد نظر پیدا شود در بدن گردش می‌کنند. برخی از غدد درون ریز موجود در بدن عبارتند از غده هیپوفیز، غده صنوبری، پانکراس، کبد، تیموس، غده تیروئید، غده فوق کلیوی، تخمدان و بیضه. هورمون‌هایی که در غدد درون ریز در سیستم عصبی سنتز می‌شوند در شکل ۱ نشان داده شده اند.

شکل ۱: هورمون‌ها در سیستم عصبی مرکزی

انتقال دهندهٔ عصبی چیست؟

انتقال دهنده‌های عصبی مواد شیمیایی هستند که سیگنال‌ها را از یک نورون به سلول هدف از طریق سیناپس منتقل می‌کنند. برخی از نورون‌ها تنها یک نوع انتقال دهنده عصبی تولید می‌کنند. وجود همزمان چندین انتقال دهنده عصبی در سیناپس به نورون‌ها اجازه می‌دهد تا چندین تأثیر را به طور همزمان اعمال کنند. انتقال دهنده‌های عصبی در وزیکول‌های سیناپسی ذخیره می‌شوند که در انتهای سلول‌های عصبی پیش سیناپسی وجود دارند. هنگامی‌که نورون پیش سیناپسی توسط یک تکانه عصبی تحریک می‌شود، انتقال دهنده‌های عصبی از پایانه آکسون به سیناپس آزاد می‌شوند. انتقال دهنده‌های عصبی آزاد شده در سراسر سیناپس پخش می‌شوند و به گیرنده‌های خاص روی نورون پس سیناپسی متصل می‌شوند. سیستم انتقال دهنده عصبی عمومی در شکل ۲ نشان داده شده است.

شکل ۲: سیستم انتقال دهنده عصبی عمومی

طبقه‌بندی انتقال دهنده‌های عصبی

انتقال دهنده‌های عصبی بر اساس عملکردشان به عنوان انتقال دهنده‌های عصبی تحریکی و مهاری طبقه‌بندی می‌شوند. انتقال دهنده‌های عصبی تحریکی جریان یون غشایی را افزایش می‌دهند و به نورون‌های پس سیناپسی اجازه می‌دهند پتانسیل عمل تولید کنند. در مقابل، انتقال‌دهنده‌های عصبی بازدارنده جریان یون غشایی را کاهش می‌دهند و نورون‌های پس سیناپسی را از تولید پتانسیل عمل منع می‌کنند. با این حال، اثر کلی عملکردهای تحریکی و بازدارنده تعیین می‌کند که آیا نورون پس سیناپسی “آتش” می‌گیرد یا نه. چندین دسته از انتقال دهنده‌های عصبی یافت می‌شوند: استیل کولین، آمین‌های بیوژنیک و اسیدهای آمینه.

استیل کولین

استیل کولین از استیل و کولین تولید می‌شود و روی اتصالات عصبی عضلانی عمل می‌کند. نورون‌های آزاد کننده استیل کولین نیز در سیستم عصبی مرکزی (CNS) یافت می‌شوند. پس از آزاد شدن، به گیرنده نورون پس سیناپسی متصل می‌شود و تجزیه استیل کولین از گیرنده به آنزیم استیل کولین استراز نیاز دارد.

آمین‌های بیوژنیک

آمین‌های بیوژنیک شامل کاتکول آمین‌هایی مانند دوپامین، اپی نفرین، و نوراپی نفرین (NE) و ایندول آمین‌ها مانند سروتونین و هیستامین هستند. کاتکولامین‌ها و ایندول آمین‌ها در مغز وجود دارند که در رفتار عاطفی نقش دارند. آنها همچنین به تنظیم ساعت بیولوژیکی کمک می‌کنند. دوپامین، هیستامین و NE بر اساس نوع گیرنده می‌توانند تحریک کننده یا مهارکننده باشند.

آمینو اسید

انتقال دهنده‌های عصبی اسید آمینه شامل گلوتامات و گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) هستند. گلوتامات در مغز باعث افزایش اثرات تحریکی می‌شود و GABA دارای اثرات بازدارنده است. نوروپپتیدهایی مانند اندورفین و ماده P رشته‌هایی از اسیدهای آمینه هستند که سیگنال‌های درد را واسطه می‌کنند.

تفاوت بین هورمون‌ها و انتقال دهنده‌های عصبی

تعریف

هورمون‌ها: هورمون‌ها مواد تنظیم کننده ای هستند که در یک ارگانیسم تولید می‌شوند و در مایعات بافتی مانند خون یا شیره منتقل می‌شوند و سلول‌ها یا بافت‌های خاصی را تحریک می‌کنند تا عمل کنند.

انتقال‌دهنده‌های عصبی: انتقال‌دهنده‌های عصبی مواد شیمیایی هستند که با ورود تکانه‌های عصبی در انتهای یک سلول عصبی آزاد می‌شوند و آن را به نورون، عضله یا ساختار دیگری منتقل می‌کنند.

پیدایش

هورمون‌ها: هورمون‌ها هم در گیاهان و هم در حیوانات یافت می‌شوند.

انتقال دهنده‌های عصبی: انتقال دهنده‌های عصبی فقط در جانوران یافت می‌شوند.

متعلق به

هورمون‌ها: هورمون‌ها متعلق به سیستم غدد درون ریز هستند.

انتقال دهنده‌های عصبی: انتقال دهنده‌های عصبی متعلق به سیستم عصبی هستند.

ماهیت شیمیایی

هورمون‌ها: هورمون‌ها پلی پپتیدها، آمین‌ها، ترپنوئیدها، استروئیدها یا ترکیبات فنلی هستند.

انتقال دهنده‌های عصبی: انتقال دهنده‌های عصبی پروتئین‌ها، اسیدهای آمینه یا گازها هستند.

نقطه انتشار

هورمون‌ها: هورمون‌ها در غدد درون ریز تولید می‌شوند و در جریان خون ترشح می‌شوند.

انتقال دهنده‌های عصبی: انتقال دهنده‌های عصبی توسط پایانه عصبی پیش سیناپسی به داخل سیناپس آزاد می‌شوند.

انتقال

هورمون‌ها: هورمون‌ها از طریق خون منتقل می‌شوند.

انتقال دهنده‌های عصبی: انتقال دهنده‌های عصبی از طریق شکاف سیناپسی منتقل می‌شوند.

نقطه عمل

هورمون‌ها: هورمون‌ها در محلی دور از جایی که تولید می‌شوند، عمل می‌کنند.

انتقال دهنده‌های عصبی: انتقال دهنده‌های عصبی در قرارگیری مستقیم با سلول‌های هدف خود هستند.

واکنش

هورمون‌ها: هورمون‌ها از چند دقیقه تا چند روز طول می‌کشند تا پاسخ دهند.

انتقال دهنده‌های عصبی: انتقال دهنده‌های عصبی به سرعت پاسخ می‌دهند، معمولاً در عرض میلی ثانیه.

عملکرد

هورمون‌ها: هورمون‌ها عملکردهای متنوعی در کنترل رشد، نمو و تولید مثل دارند.

انتقال دهنده‌های عصبی: انتقال دهنده‌های عصبی در انتقال سیگنال‌های عصبی نقش دارند.

نقش

هورمون‌ها: هورمون‌ها قادر به تنظیم اندام‌ها یا بافت‌های هدف هستند.

انتقال دهنده‌های عصبی: انتقال دهنده‌های عصبی فقط نورون‌های پس سیناپسی را تحریک می‌کنند.

مثال‌ها

هورمون‌ها: اکسی توسین، کورتیزول، تستوسترون و استروژن در حیوانات و اسید آبسیزیک، سیتوکین‌ها و جیبرلین‌ها در گیاهان نمونه‌هایی از هورمون‌ها هستند.

انتقال دهنده‌های عصبی: سروتونین، دوپامین، نوراپی نفرین، اپی نفرین، گلوتامات، آسپارتات، گلیسین، اکسید نیتروژن، مونوکسید کربن نمونه‌هایی از انتقال دهنده‌های عصبی هستند.

نتیجه

هورمون‌ها و انتقال دهنده‌های عصبی دو نوع مولکول سیگنال شیمیایی هستند که در جانوران یافت می‌شوند. هورمون‌ها در گیاهان نیز وجود دارند. آنها به سیستم غدد درون ریز تعلق دارند. هورمون‌ها سیگنال‌های شیمیایی را به بافت یا اندامی‌می‌رسانند که از محل مبدا دور است. بنابراین، هورمون‌ها توسط غدد درون ریز تولید می‌شوند و به خون حیوانات و شیره در گیاهان آزاد می‌شوند تا به محل عمل منتقل شوند. از آنجایی که انتقال دهنده‌های عصبی متعلق به سیستم عصبی هستند، فقط در حیوانات یافت می‌شوند. انتقال دهنده‌های عصبی توسط نورون‌های پیش سیناپسی تولید می‌شوند و به سیناپس رها می‌شوند. آنها بر سلول‌های هدف که در ارتباط مستقیم با سیناپس هستند تأثیر می‌گذارند. بنابراین، تفاوت اصلی بین هورمون‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی، محل انتشار و محل عمل آنهاست.