تفاوت بین سیستم عصبی مرکزی و محیطی چیست

تفاوت اصلی – سیستم عصبی مرکزی و سیستم عصبی محیطی

سیستم عصبی مرکزی و محیطی (Central and peripheral nervous systems) دو جزء سیستم عصبی (nervous system) در جانوران هستند. سیستم عصبی مرکزی (central nervous system) شامل مغز (brain) و نخاع (spinal cord) است. سیستم عصبی محیطی (peripheral nervous system) شامل سیستم عصبی سوماتیک (somatic nervous system) و سیستم عصبی خودمختار (autonomic nervous system) است. تفاوت اصلی بین سیستم عصبی مرکزی و محیطی در این است که سیستم عصبی مرکزی اطلاعات حسی را دریافت می‌کند و اطلاعات پردازش شده به عنوان پاسخ به اندام‌های موثر ارسال می‌شود در حالی که سیستم عصبی محیطی در ارسال اطلاعات به سیستم عصبی مرکزی و ارسال پاسخ از سیستم عصبی مرکزی به اندام‌های مؤثر نقش دارد.

اصطلاحات کلیدی: سیستم عصبی خودمختار (ANS)، مغز، سیستم عصبی مرکزی (CNS)، سیستم عصبی روده (ENS)، سیستم عصبی پاراسمپاتیک، سیستم عصبی محیطی (PNS)، سیستم عصبی سوماتیک (SNS)، نخاع، سیستم عصبی سمپاتیک

سیستم عصبی مرکزی چیست؟

سیستم عصبی مرکزی (CNS) بخشی از سیستم عصبی مهره‌داران است که تکانه‌های حسی و پاسخ‌های مربوط به آن‌ها را در بدن هماهنگ می‌کند. CNS شامل مغز و نخاع است. CNS را می‌توان تقریباً به ماده خاکستری و سفید تقسیم کرد. قشر بیرونی مغز از ماده خاکستری و ناحیه داخلی از ماده سفید تشکیل شده است. ماده خاکستری از نورون‌ها و ماده سفید بیشتر از آکسون‌های اعصاب تشکیل شده است. شبکیه، عصب بینایی، اپیتلیوم بویایی و اعصاب بویایی نیز به سیستم عصبی مرکزی تعلق دارند.

مغز

مغز متشکل از ۱۰۰ میلیارد سلول عصبی است که توسط جمجمه و غشای محافظی به نام مننژ محافظت می‌شود. سلول‌های پشتیبان نورون‌های مغز، سلول‌های گلیال یا نوروگلیا نامیده می‌شوند. آستروسیت‌ها، الیگودندروسیت‌ها، سلول‌های اپاندیمی و گلیای شعاعی در CNS به عنوان سلول‌های گلیال یافت می‌شوند. [هر نیمکره] مغز را می‌توان به چهار لوب تقسیم کرد: پیشانی، اکسیپیتال، جداری و تمپورال. لوب‌های پیشانی مسئول حرکات ارادی بدن هستند. لوب‌های اکسیپیتال تکانه‌های بینایی را از چشم دریافت می‌کنند. لوب‌های جداری اطلاعات حسی مانند دما، لمس، طعم و درد را دریافت می‌کنند. لوب‌های تمپورال مسئول حافظه و شنوایی هستند. مغز حرکات ارادی بدن را آغاز می‌کند.

نخاع

طناب نخاعی توسط ستون مهره ای که از پایه مغز شروع می‌شود محافظت می‌شود. وظیفه اصلی نخاع برقراری ارتباط با مغز و اعصاب محیطی است. طناب نخاعی از هشت بخش گردنی، دوازده بخش سینه، پنج بخش کمری، پنج بخش خاجی و یک بخش دنبالچه در انسان تشکیل شده است.

سیستم عصبی محیطی چیست؟

سیستم عصبی محیطی (PNS) بخشی دیگر از سیستم عصبی در مهره داران است که سیگنال‌های حسی را به CNS و پاسخ بدن را به اندام‌های موثر می‌فرستد. PNS از نورون‌ها و خوشه‌های عصبی به نام گانگلیون تشکیل شده است. PNS را می‌توان به دو سیستم عصبی سوماتیک و سیستم عصبی خودمختار تقسیم کرد.

سیستم عصبی سوماتیک

سیستم عصبی سوماتیک (SONS) اعمال بدن را از طریق حرکات و رفلکس‌های ارادی کنترل می‌کند. فیبرهای آوران PNS سیگنال‌های حسی را از محرک‌های خارجی حمل می‌کنند. اندام‌های حسی که توسط رشته‌های عصبی آوران به هم متصل می‌شوند عبارتند از: چشم، بینی، زبان، گوش و پوست. رشته‌های عصبی وابران دستورالعمل‌هایی را از CNS به اندام‌های عامل منتقل می‌کنند. رفلکس‌ها هیچ ادغامی‌با CNS برای پاسخ ندارند. رفلکس‌های تک سیناپسی حاوی یک سیناپس منفرد بین نورون حسی و حرکتی و رفلکس‌های پلی سیناپسی دارای حداقل یک نورون بین نورون حسی و حرکتی هستند.

سامانه‌ی عصبی خودمختار

سیستم عصبی خودمختار (ANS) حرکات عضلانی ناخودآگاه یا غیر ارادی را کنترل می‌کند. ANS عملکرد اندام‌های داخلی، تنفس، ضربان قلب و هضم را کنترل می‌کند. دو بخش مکمل ANS سیستم عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک است. سیستم عصبی سمپاتیک با افزایش ضربان قلب، فشار خون و گشاد کردن مردمک، بدن را برای پاسخ جنگ یا گریز در شرایط استرس زا آماده می‌کند. سیستم عصبی پاراسمپاتیک بدن را در حالت استراحت نگه می‌دارد. ترشح و هضم توسط سیستم عصبی پاراسمپاتیک تحریک می‌شود. سومین جزء ANS سیستم عصبی روده ای است که قادر به کنترل مستقیم دستگاه گوارش بدن است. سیستم عصبی بدن انسان در شکل ۲ نشان داده شده است. 

شباهت بین سیستم عصبی مرکزی و محیطی

• هر دو سیستم عصبی مرکزی و محیطی دو جزء سیستم عصبی مهره داران هستند.
• هر دو سیستم عصبی در پاسخ به محرک‌های محیطی مختلف در محیط و حفظ حیات نقش دارند.
• هر دو سیستم عصبی از نورون‌هایی با فیزیولوژی یکسان تشکیل شده اند.

تفاوت بین سیستم عصبی مرکزی و محیطی

تعریف

سیستم عصبی مرکزی: سیستم عصبی مرکزی بخشی از سیستم عصبی در مهره‌داران است که شامل مغز و نخاع می‌شود که تکانه‌های حسی به آن منتقل و پردازش می‌شوند تا با ارسال تکانه‌های حرکتی، عملکردهای بدن را هماهنگ کنند. اندام‌های موثر

سیستم عصبی محیطی: سیستم عصبی محیطی بخشی از سیستم عصبی در مهره داران است که از سیستم عصبی سوماتیک و خودمختار تشکیل شده است.

اجزاء

سیستم عصبی مرکزی: سیستم عصبی مرکزی از مغز و نخاع تشکیل شده است.

سیستم عصبی محیطی: سیستم عصبی محیطی از گیرنده‌های حسی، نورون‌های حسی و نورون‌های حرکتی تشکیل شده است.

آکسون‌های عصبی

سیستم عصبی مرکزی: آکسون‌های عصبی سیستم عصبی مرکزی از برجستگی‌های باریک تشکیل شده و تکانه‌های عصبی بسیار کوتاهی را حمل می‌کنند.

سیستم عصبی محیطی: سیستم عصبی محیطی از رشته‌های عصبی بلند با طول تا ۱ متر تشکیل شده است.

عملکرد

سیستم عصبی مرکزی: وظیفه اصلی سیستم عصبی مرکزی سازماندهی و تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از اندام‌های حسی است.

سیستم عصبی محیطی: وظیفه اصلی سیستم عصبی محیطی انتقال اطلاعات حسی به سیستم عصبی مرکزی و ارسال تکانه‌های حرکتی به اندام‌های موثر است.

خسارت

سیستم عصبی مرکزی: آسیبی که در سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌شود، تأثیری جهانی بر بدن دارد.

سیستم عصبی محیطی: آسیب به سیستم عصبی محیطی باعث اثر موضعی در بدن می‌شود.

بازسازی

سیستم عصبی مرکزی: اکثر اعصاب در سیستم عصبی مرکزی قادر به بازسازی رشته‌های عصبی آن نیستند.

سیستم عصبی محیطی: بیشتر اعصاب موجود در سیستم عصبی محیطی قابل بازسازی هستند.

نتیجه

سیستم عصبی مرکزی و محیطی به طور کلی سیستم عصبی را در مهره داران تشکیل می‌دهند. CNS شامل مغز و نخاع است. PNS شامل سیستم عصبی سوماتیک و خودمختار است. PNS در انتقال تکانه‌های حسی از گیرنده‌های حسی خود به CNS نقش دارد. تکانه‌های عصبی دریافت کننده در مغز پردازش می‌شوند و پاسخ‌های مربوطه از طریق PNS به اندام‌های موثر ارسال می‌شود. وظیفه اصلی CNS هماهنگ کردن تکانه‌های حسی است که از محیط بیرونی و داخلی بدن به دست می‌آید. بنابراین تفاوت اصلی بین سیستم عصبی مرکزی و محیطی نقش آنها در هماهنگی عملکردهای بدن است.