تفاوت روماتیسم و آرتروز: فرق علت و علائم آرتریت روماتوئید با آرتروز

بیماری آرتروز  یکی از بیشترین علت‌های مراجعه به متخصصین فیزیوتراپی و یا ارتوپدی است. آرتروز بیشتر در مفصل زانو، دست و لگن اتفاق می­‌افتد. از رایج­‌ترین نوع آرتروز، روماتیسم و استئوآرتریت می‌­باشد که هر یک علائم و علت­‌های گوناگونی دارند. آرتریت روماتوئید و یا روماتیسم مفصلی (RA) یک بیماری خود ایمنی پیچیده با علائم دارای نوسان است که الگوی منحصربه‌فردی در هر بیمار ایجاد می­کند. اغلب اوقات، علائم RA با علائم استئوآرتریت (OA) اشتباه گرفته می­‌شود. این سردرگمی معمولاً در مراحل اولیه علائم روماتیسم اتفاق می­افتد. علیرغم اینکه هر دو نوع آرتریت باعث درد مفاصل می ­شوند، این دو بیماری دارای معیارهای تشخیصی متفاوتی هستند. هر دو بیماری مزمن اما خوشبختانه تا حدود زیادی قابل کنترل می­‌باشند. برای دانستن بیشتر درباره ­ی تفاوت روماتیسم و آرتروز، ادامه‌ی مطلب را در زیر مطالعه فرمایید.

متخصصین کلینیک پس از انجام معاینات و تصویربرداری­‌های لازم از مفصل آسیب دیده، نوع آرتروز را تشخیص می ­دهند و نسبت به وضعیت بیمار، روش‌های درمانی از جمله فیزیوتراپی، تزریقات داخل مفصلی، حرکات اصلاحی و در نهایت جراحی به روش‌های حداقل تهاجمی را به بیمار خود توصیه می­ کنند. تفاوت روماتیسم و آرتروز در انتخاب نوع و طول درمان بیمار مؤثر است.

تفاوت روماتیسم مفصلی با آرتروز چیست؟

تفاوت اصلی و اولیه‌ی بین روماتیسم مفصلی و آرتروز یا استئوآرتریت، ماهیت اساسی بیماری است و روماتیسم مفصلی، یک بیماری خود ایمنی است که علائم التهابی مفصل را در بدن ایجاد می‌کند؛ آرتروز مفصلی یک بیماری دژنراتیو (تحلیل رونده) است که در نتیجه‌ی افزایش ساییدگی و پارگی مفاصل به وجود می‌آید. آرتروز مفصلی ممکن است علائم التهابی نیز ایجاد کند، اما در درجه اول غضروف مفصل را با گذشت زمان از بین می‌برد.

آرتروز مفصلی، جمعیت بیشتری را نسبت به روماتیسم مفصلی تحت تأثیر قرار می‌دهد. هم آرتروز و هم روماتیسم مفصلی در زنان بیشتر از مردان شیوع دارند. روماتیسم مفصلی می‌تواند در بیماران در هر زمانی بین سنین ۳۰ تا ۶۰ سال ایجاد شود در حالی که آرتروز مفصلی عموماً دیرتر در طول زندگی فرد ایجاد می‌شود.

تفاوت علت آرتریت روماتوئید و استئوآرتریت (آرتروز)

آرتریت روماتوئید و استئوآرتریت (آرتروز) در اثر آسیب‌های زمینه‌ای متفاوتی ایجاد می‌شوند که از عوامل خطر مختلفی نشاءت می‌گیرند.

علت آرتروز (استئوآرتریت)

آرتروز یا استئوآرتریت ناشی از ساییدگی و پارگی مداوم بر روی مفاصل خاصی در بدن بیمار می‌باشد. این یک بیماری مزمن است که می‌تواند با افزایش سن بدتر شود. برخی از مشاغل یا ورزش‌هایی که باعث فشار و استرس مکرر بر روی مفاصل می‌شوند نیز می‌توانند منجر به ایجاد آرتروز یا استئوآرتریت شوند. جراحات قدیمی یا صدماتی که به خوبی بهبود نیافته‌اند نیز می‌توانند خطر ابتلا به آرتروز مفاصل را افزایش دهند. همچنین یک عامل خطر ژنتیکی بالقوه‌ای در رابطه با آرتروز مفاصل وجود دارد که به این دلیل، به ارث بردن بیماری تخریب مفاصل امکان‌پذیر خواهد شد.

علل روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید 

در حال حاضر علت دقیق بروز روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید ناشناخته است. به گفته‌ی پزشکان، روماتیسم مفصلی یک اختلال خود ایمنی است که از طریق آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌شود که به بافت مفصل سالم حمله می‌کنند. آنچه باعث تحریک سیستم ایمنی بدن در ایجاد این آنتی بادی های مضر می‌شود، نامشخص است.

تصور می‌رود که عوامل خطر عمده و اصلی ابتلا به روماتیسم مفصلی، عوامل ژنتیکی، محیطی، هورمونی و حتی برخی از سبک‌های زندگی مانند سیگار کشیدن و چاقی می‌باشد.

تفاوت آرتروز و روماتیسم مفصلی در علائم

با وجود برخی از علائم مشترک، برخی از نشانه­ های آرتروز و روماتیسم متفاوت است:

• علائم روماتیسم مفصلی، به صورتی نسبتاً سریع شروع می‌شوند که در طی چند هفته این وضعیت می‌تواند بدتر شود. از طرف دیگر، علائم آرتروز مفصلی به آرامی و به تدریج پیشرفت می‌کنند و به تدریج در مدت زمان طولانی بدتر می‌شوند.
• علائم روماتیسم مفصلی در تمام بدن از جمله دست، انگشتان، آرنج، زانوها و لگن تأثیر می‌گذارد. در حالی که آرتروز مفصلی اغلب بر روی مفاصل انگشت کوچک و انگشت شست دست و همچنین زانوها تأثیر می‌گذارد.
• روماتیسم مفصلی همیشه بر روی مفاصل متعدد در دو طرف بدن تأثیر می‌گذارد، در حالی که آرتروز ممکن است فقط بر روی یک مفصل یا ناحیه خاصی از بدن تأثیر بگذارد.
• با شروع روماتیسم مفصلی، علائمی مانند خستگی، تب، کاهش وزن و کاهش اشتها نشان‌دهنده پیشرفت این بیماری است. در حالی که آرتروز ناخوشی و بیماری را ایجاد نمی‌کند زیرا یک بیماری موضعی محسوب می‌شود.
• روماتیسم مفصلی معمولاً علائم متقارنی را ایجاد می‌کند، بدین معنی که هر دو طرف بدن به‌طور یکسان تحت تأثیر قرار می‌گیرند در صورتی که آرتروز مفاصل کاملاً مبتنی بر سایش و پارگی هر یک از مفاصل است.
• روماتیسم مفصلی باعث خشکی مفاصل در هنگام صبح برای مدتی طولانی و بیشتر از ۳۰ دقیقه می‌شود. بیماران مبتلا به آرتروز مفصلی ممکن است خشکی صبحگاهی مفاصل را احساس کنند، اما با این تفاوت که این عارضه کلاً در ۳۰ دقیقه اول فروکش می‌کند.

تفاوت در تشخیص آرتروز با روماتیسم مفصلی

اگرچه هر دو بیماری انواع آرتریت (ورم و التهاب مفاصل) هستند، اما دو تشخیص بالینی مجزا دارند. گاهی اوقات رسیدن به یک تشخیص درست دشوار است، زیرا این دو بیماری در مراحل اولیه بیماری دارای علائم جسمی مشابهی هستند.

• روماتیسم مفصلی، با انجام معاینه جسمی، بررسی علائم بالینی و همچنین صحبت در مورد سابقه‌ی خانوادگی از این بیماری تشخیص داده می‌شود. پزشکان همچنین آزمایش خونی را برای وجود آنتی‌بادی‌هایی که به‌عنوان عوامل سهیم در ایجاد آرتریت روماتوئید شناخته شده‌اند، انجام می‌دهند. معاینات تصویربرداری نیز برای یافتن علائم آسیب‌دیدگی و التهاب مفاصل انجام می‌شود.
• آرتروز مفاصل نیز با معاینات تصویربرداری تشخیص داده می‌شود. عکس‌برداری رادیولوژی با اشعه‌ی ایکس و MRI آسیب‌های پیش‌رونده و تخریب مفاصل را نشان می‌دهد. بیماری استئوآرتریت یا همان آرتروز را نمی‌توان با انجام آزمایش خون بخصوصی تشخیص داد. اگرچه آزمایش خون می‌تواند به رد بیماری روماتیسم یا بیماری‌های دیگری که باعث درد و التهاب مفاصل نیز می‌شوند، کمک کند.

پیش آگهی و پیش‌بینی روند بیماری روماتیسم مفصلی در مقابل آرتروز

هر دو بیماری، مزمن هستند؛ به این معنا که در طولانی مدت ادامه خواهند داشت. هیچ یک از این بیماری‌ها درمان مشخصی و قطعی ندارند. آرتروز یک بیماری دژنراتیو (تحلیل برنده) است، به این معنی که با گذشت زمان بدتر می‌شود. به‌طورکلی با درمان مناسب، پیش‌بینی مثبتی می‌توان از آرتروز داشت.

روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید بسیار غیرقابل پیش‌بینی است. عوارض سیستمیک بی‌شماری می‌تواند در نتیجه‌ی اختلال خود ایمنی ایجاد شود. در برخی موارد، مشکلات دیگری مانند بیماری‌های تنفسی و قلبی عروقی می‌تواند ایجاد شود. بیماران مبتلا به روماتیسم همچنین ممکن است در معرض بیماری‌هایی مانند لنفوم و لوپوس قرار گیرند. از آنجا که بیماری روماتیسم می‌تواند در هر بیمار پیشرفت متفاوتی داشته باشد، تعیین پیش‌بینی کلی از روند این بیماری دشوار است.

درمان روماتیسم مفصلی یا آرتروز 

هیچ یک از بیماری‌های التهاب و ورم مفاصل، درمان شناخته شده‌ای ندارند. هدف از درمان هردوی این بیماری‌ها، کاهش درد، کنترل علائم و جلوگیری از تخریب و تحلیل بیشتر مفاصل است. گزینه‌های درمانی برای روماتیسم مفصلی یا آرتروز شامل مصرف داروها، فیزیوتراپی و کاردرمانی و جراحی است. علاوه بر این، تغییر در شیوه زندگی و استفاده از وسایل کمکی، روش‌هایی هستند که افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی یا آرتروز می‌توانند برای مدیریت علائم خود در خانه انجام دهند. پزشکان بسته به مرحله‌ی پیشرفت بیماری، شدت علائم و میزان التهاب، درمان‌هایی را تجویز می‌کنند.

داروها

انواع مختلفی از داروها برای درمان آرتروز موجود می‌باشند و یک پزشک متخصص در هنگام تجویز این دارو، مدت‌زمانی که بیمار به این بیماری مبتلا است و شدت علائم او را در نظر می‌گیرد. گاهی اوقات ممکن است بیش از یک دارو برای افراد تجویز شود.

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDS): داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) بدون نسخه مانند ایبوپروفن (Advil، Motrin IB) و ناپروکسن سدیم (Aleve) می‌توانند درد و التهاب را کاهش دهند. داروهای NSAID قوی‌تر، با نسخه‌ی پزشک قابل تهیه هستند.
• کورتیکوستروئیدها: این داروها، مانند پردنیزون (prednisone)، باعث کاهش درد و التهاب ناشی از روماتیسم مفصلی یا آرتروز می‌شوند. این داروها همچنین می‌توانند روند آسیب‌دیدگی مفاصل را کند کنند. این داروها معمولاً برای علائم حاد تجویز می‌شوند و بیماران باید به تدریج مصرف آن‌ها را متوقف می‌کنند.
• داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARD–Disease-modifying antirheumatic drugs‎): این داروها می‌توانند پیشرفت روماتیسم مفصلی را آهسته‌تر کنند و بافت‌ها و مفاصل را از آسیب دائمی نجات دهند. DMARD های متداول شامل متوترکسات و هیدروکسی کلروکین، همچنین به‌عنوان پلاکوآنیل شناخته می‌شوند.
• داروهای بیولوژیک: این داروها که به‌عنوان اصلاح کننده واکنش‌های زیستی نیز شناخته می‌شوند، گروه جدیدی از داروهای DMARD (داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری) هستند. آن‌ها بخش‌هایی از سیستم ایمنی را برای کنترل آسیب‌های مفاصل و بافت از روماتیسم مفصلی، مورد هدف قرار می‌دهند. داروهای این گروه شامل هومیرا (Adalimumab)، انبرل (Etanercept)، رمیکاد (Infliximab)، آستمرا (Tocilizumab) و زلجانز (Tofacitinib) است.

کاردرمانی

متخصصین کاردرمانی می‌توانند به افرادی که روماتیسم مفصلی یا آرتروز دارند یاد دهند که علائم بیماری خود را بهتر مدیریت کنند. بیماران می‌توانند یاد بگیرند که چگونه کارهای روزانه را با درد کمتری انجام دهند، چگونه از مفاصل خود محافظت کنند و چگونه از دستگاه‌های کمکی برای آسان‌تر کردن کارهای روزانه استفاده کنند. شواهد حاصل از مطالعات نشان می‌دهد که کاردرمانی به افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی کمک می‌کند تا کارهای روزانه‌ی خود را بدون درد انجام دهند و از مفاصل خود بهتر محافظت کنند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی  از طریق تمرینات، درمان دستی و روش‌های درمانی مانند درمان‌های کمکی مختلف، به کاهش درد کمک می‌کند. فیزیوتراپی به بازگرداندن دامنه‌ی حرکتی و حرکات کمک می‌کند. فیزیوتراپی پیشرفت آرتریت را کندتر می‌کند و همچنین عضلات اطراف مفاصل را تقویت می‌کند. این امر به انتقال وزن بدن به‌جای استخوان‌ها کمک کرده و باعث کاهش سایش و پارگی مفاصل می‌شود. یک فیزیوتراپیست می‌تواند به شما در آموزش وضعیت مناسب قرارگیری بدن و مکانیک بدن برای فعالیت‌های روزانه کمک کند.

تفاوت روماتیسم و آرتروز ممکن است در تعداد جلسات فیزیوتراپی تأثیرگذار باشد. موارد زیر از رایج­ترین شیوه­‌های درمانی فیزیوتراپی برای آرتروز می­ باشد:

• TENS / IFT (درمان با امواج تداخلی / تحریکی الکتریکی عصب)- این درمان‌ها به کاهش درد مفاصل کمک می‌کند.
• موم درمانی – این روش درمان برای درد دست و آرتروز زانو مفید است. محتوای پارافین و گلیسیرین موجود در این موم، به نرم شدن مفاصل و در نتیجه به افزایش حرکات کمک می‌کند. جدای از این، این روش یک روش گرمایش سطحی است. گرما به آرامش عضلات و خلاص شدن از درد کمک می‌کند.
• کیسه‌های یخی – این روش در صورت وجود درد شدید، التهاب و تورم در مفاصل مفید است. همیشه باید در هنگام تورم به‌جای کیسه‌های گرم، از کیسه‌های سرد و یخی استفاده کرد.
• گرما درمانی– روش‌های گرم کردن مانند اشعه مادون قرمز و کیسه‌ی آب گرم، با تسکین اسپاسم عضلات، به تسکین درد کمک می‌کند. کیسه‌های داغ به خصوص در سنین بالاتر توصیه می‌شود زیرا نمی‌توانند کیسه‌های سرد را تحمل کنند یا با سرما درمانی، احساس درد مفرطی خواهند داشت. دمای اعمال شده برای گرما درمانی باید مانند دمایی که هوا از دهان خارج می‌شود، طبیعی باشد. این گرما نباید بیش از حد گرم باشد زیرا می‌تواند باعث سوختگی شود.
• اولتراسوند تراپی – انتشار امواج صوتی توسط دستگاه اولتراسوند، به کاهش التهاب و تورم مفاصل کمک می‌کند.
• ورزش درمانی: تمرینات ورزشی به بهبود دامنه حرکتی، تقویت عضلات و به بهبود هماهنگی بدن کمک می‌کنند.

درمان‌های خانگی برای کنترل روماتیسم مفصلی

علاوه بر دارو و عمل جراحی، بیماران می‌توانند در مورد روش‌ها و درمان‌های ساده‌ای که می‌توانند در خانه انجام دهند، مانند ورزش و رژیم غذایی، از پزشک خود سؤال کنند.

• تمرینات ورزشی کم اثر می‌تواند عضلات را تقویت کرده و انعطاف‌پذیری را بهبود بخشد. این تمرینات شامل پیاده‌روی، ورزش‌های هوازی در آب، شنا و یوگا می‌باشند.
• شواهد نشان می‌دهد که پیروی از یک رژیم غذایی سالم با غذاهای ضدالتهابی می‌تواند علائم روماتیسم مفصلی یا آرتروز را کاهش دهد. رژیم خاصی وجود ندارد که بتواند به‌طور دقیق ان را دنبال کرد، اما امروزه تأثیرات رژیم غذایی مدیترانه‌ای و روغن ماهی برای افراد مبتلا به آرتروز، گزارش می‌شود. به‌طورکلی، داشتن وزنی مناسب و سالم و داشتن تغذیه‌ای مناسب، به مدیریت التهاب که می‌تواند آرتروز مفصل را وخیم‌تر کند، کمک می‌کند.
• پدهای گرمایشی یا دوش آب گرم و کیسه‌های سرد می‌توانند به کاهش التهاب، درد و خشکی مفاصل کمک کنند.
• وسایل کمکی مانند عصا، اسپلینت و بریس می‌توانند فشار مفاصل را کاهش داده و آن‌ها را در تراز مناسبی نگه دارند. وسایل کمکی خانگی مانند نرده‌ها یا دستگیره‌ها به افراد کمک می‌کند تا از افتادن در امان بمانند و از آسیب‌دیدگی آن‌ها جلوگیری کنند. متخصصین کاردرمانی می‌توانند به افراد در یادگیری چگونگی استفاده از وسایل کمکی کمک کنند.
• ترک کردن سیگار و دخانیات. استعمال دخانیات شدت علائم روماتیسم مفصلی یا آرتروز را افزایش می‌دهد و می‌تواند باعث بروز دیگر مشکلات و بیماری‌ها شود.