دعای مطالعه [ نمایش ]
بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
اَللّهُمَّ اَخْرِجْنى مِنْ ظُلُماتِ الْوَهْمِ
خدايا مرا بيرون آور از تاريكىهاى وهم،
وَ اَكْرِمْنى بِنُورِ الْفَهْمِ
و به نور فهم گرامى ام بدار،
اَللّهُمَّ افْتَحْ عَلَيْنا اَبْوابَ رَحْمَتِكَ
خدايا درهاى رحمتت را به روى ما بگشا،
وَانْشُرْ عَلَيْنا خَزائِنَ عُلُومِكَ بِرَحْمَتِكَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ
و خزانههاى علومت را بر ما باز كن به امید رحمتت اى مهربانترين مهربانان.
عدالت آموزشی، بستر رشد و پیشرفت حقیقی
عدالت آموزشی نه صرفاً یک شعار اجتماعی، بلکه شالوده‌ای است که بر آن، بنای رشد فردی و پیشرفت جمعی استوار می‌شود. هنگامی که فرصت‌های یادگیری به‌طور برابر در اختیار همگان قرار گیرد، استعدادهای نهفته در هر گوشه‌ای از جامعه مجال شکوفایی می‌یابند. عدالت آموزشی یعنی شکستن دیوارهای تبعیض و فراهم آوردن دسترسی برابر به منابع دانایی، تا هیچ کودکی در حاشیه نماند و هیچ استعدادی در خاموشی فراموش نشود.
رشد حقیقی جامعه، زمانی معنا می‌یابد که آموزش، امتیاز گروهی خاص نباشد؛ بلکه میراث مشترکی باشد برای تمام فرزندان این سرزمین. عدالت آموزشی پلی است که فاصله‌ی میان فقر و توانگری، مرکز و حاشیه، و امروز و فردا را کوتاه می‌کند. جامعه‌ای که به این اصل پایبند باشد، در واقع سرمایه‌گذاری بر بزرگترین ثروت خویش ــ یعنی سرمایه انسانی ــ کرده است.
پیشرفت پایدار، ثمره‌ی عدالت در آموزش است. در غیاب عدالت آموزشی، شکاف‌های اجتماعی عمیق‌تر شده و چرخه‌ی نابرابری بازتولید می‌شود. اما هنگامی که هر فرد، فارغ از طبقه، جنسیت، قومیت یا موقعیت جغرافیایی، امکان دستیابی به آموزش باکیفیت را داشته باشد، مسیر تعالی فردی و شکوفایی ملی هموار می‌شود.
عدالت آموزشی چراغی است که راه آینده را روشن می‌سازد؛ چراغی که نه‌تنها به رشد علمی و اقتصادی می‌انجامد، بلکه روح جامعه را به ارزش‌هایی چون همبستگی، برابری و کرامت انسانی پیوند می‌زند. در سایه‌ی چنین عدالتی است که «رشد» به معنای بالندگی فردی و «پیشرفت» به معنای تعالی جمعی، هم‌زمان و هماهنگ تحقق می‌یابند.
امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند نهادهایی هستیم که این آرمان را به عمل بدل کنند. آینده‌نگاران مغز با مدیریت داریوش طاهری گامی استوار در این مسیر نهاده است؛ مسیری که در آن عدالت آموزشی نه یک رؤیا، بلکه یک واقعیت تحقق‌یافته خواهد بود.
آینده‌نگاران مغز:
«عدالت آموزشی، بیداری اندیشه‌ها، شکوفایی فردا»
کتاب الکترونیکی پرسش‌های دو گزینه‌ای
پرسش‌های دو گزینه‌ای و خط به خط گفتارهای زیست‌شناسی چیست و گسترهٔ حیات؛ برای دانلود اینجا کلیک کنید.
برای مشاهده «کتاب الکترونیکی» کلیک کنید.
کتاب الکترونیکی تعمیق و تثبیت یادگیری زیست‌شناسی
پرسش‌های جاهای خالی و خط به خط گفتار زیست‌شناسی چیست؛ برای دانلود اینجا کلیک کنید.
برای مشاهده «کتاب الکترونیکی» کلیک کنید.
ویرایش بر اساس کتاب چاپ ۱۴۰۲
گفتار ۳. تنوع گوارش در جانداران
برخی جانداران، مواد مغذی را از سطح یاخته یا بدن و به‌طور مستقیم از محیط، دریافت می‌کنند. این محیط، آب دریا، دستگاه گوارش یا مایعات بدن جانوران میزبان است. کرم کدو که فاقد دهان و دستگاه گوارش است، مواد مغذی را از سطح بدن جذب می‌کند (شکل ۱۷).
شکل ۱۷- کرم کدو
واکوئول گوارشی: پارامسی از آغازیان است و با حرکت مژک‌ها غذا را از محیط به حفرهٔ دهانی منتقل می‌کند. در انتهای حفره، کیسه‌ای غشایی به نام واکوئول غذایی تشکیل می‌شود. واکوئول غذایی درون سیتوپلاسم حرکت می‌کند. کافنده‌تن (لیزوزوم) به واکوئول می‌پیوندد و آنزیم‌های خود را به درون آن آزاد می‌کند. در نتیجه، واکوئول گوارشی تشکیل می‌شود. مواد گوارش یافته از این واکوئول خارج می‌شوند و مواد گوارش نیافته در آن باقی می‌مانند. به این واکوئول، واکوئول دفعی می‌گویند. محتویات این واکوئول از راه منفذ دفعی یاخته خارج می‌شود (شکل ۱۸).
شکل ۱۸- گوارش درون یاخته‌ای در پارامسی از آغازیان
حفرهٔ گوارشی: گوارش در جانوری مانند هیدر در کیسه‌ای به نام حفرهٔ گوارشی انجام می‌شود. این حفره فقط یک سوراخ برای ورود و خروج مواد دارد. یاخته‌هایی در این حفره، آنزیم‌هایی ترشح می‌کنند که فرایند گوارش به صورت برون‌یاخته‌ای را آغاز می‌کنند. یاخته‌های این حفره، ذره‌های غذایی را با درون‌بری دریافت می‌کنند. سپس فرایند گوارش به صورت درون‌یاخته‌ای در حفرهٔ گوارشی ادامه می‌یابد (شکل ۱۹).
شکل ۱۹- حفرهٔ گوارشی در هیدر
لولهٔ گوارش: این لوله در اثر تشکیل مخرج، شکل می‌گیرد و امکان جریان یک‌طرفه غذا را فراهم می‌کند. در ادامه نمونه‌هایی از لولهٔ گوارش در جانوران را بررسی می‌کنیم.
ملخ، حشره‌ای گیاهخوار است و با استفاده از آرواره‌ها، مواد غذایی را خرد و به دهان منتقل می‌کند. غذای خرد شده از طریق مری به چینه‌دان وارد می‌شود. چینه‌دان بخش حجیم انتهای مری است که در آن غذا ذخیره و نرم می‌شود. سپس غذا به بخش کوچکی به نام پیش‌معده وارد می‌شود. دیوارهٔ پیش‌معده دندانه‌هایی دارد که به خرد شدن بیشتر مواد غذایی کمک می‌کنند. معده و کیسه‌های معده، آنزیم‌هایی ترشح می‌کنند که به پیش‌معده وارد می‌شوند. جذب، در معده صورت می‌گیرد. مواد گوارش نیافته پس از عبور از روده، به راست‌روده وارد و سپس از مخرج دفع می‌شوند (شکل ۲۰).
شکل ۲۰- لولهٔ گوارش ملخ
جانوران دیگری مانند پرندگان دانه‌خوار نیز چینه‌دان دارند. شکل ۲۱ لوله گوارش در این پرندگان را نشان می‌دهد.
بخش عقبی معده در این پرندگان ساختاری ماهیچه‌ای است و سنگدان نامیده می‌شود. سنگریزه‌هایی که پرنده می‌بلعد، فرایند آسیاب کردن غذا را تسهیل می‌کنند.
شکل ۲۱- لولهٔ گوارش پرنده دانه‌خوار
پستانداران نشخوارکننده، نظیر گاو و گوسفند، معدهٔ چهار قسمتی دارند (شکل ۲۲). در این جانوران، معده، شامل کیسه بزرگی به نام سیرابی؛ بخشی به نام نگاری؛ یک اتاقک لایه لایه به نام هزارلا و معدهٔ واقعی یا شیردان است. این جانوران به سرعت غذا می‌خورند تا در فرصت مناسب یا مکانی امن، غذا را با نشخوارکردن به دهان برگردانند و بجوند. ابتدا غذای نیمه جویده بلعیده و وارد سیرایی می‌شود و در آنجا به کمک میکروب‌ها تا حدی گوارش می‌یابد. در نشخوارکنندگان، وجود میکروب‌ها برای گوارش سلولز ضروری است. سلولز مقدار زیادی انرژی دارد ولی اغلب جانوران فاقد توانایی تولید آنزیم لازم برای گوارش آن هستند.
کدام جانوران دارای توانایی تولید آنزیم لازم برای گوارش سلولز هستند؟
آنزیم سلولاز در کدام جانوران ساخته می‌شود؟
سلولازهای حیوانی
عقاید قبلی معتقد است که سلولز که توسط حیوانات زایلوفاژ یا گیاهخوار خورده می‌شود، توسط سمبیوت‌های سلولولیتیک هضم می‌شود. اولین شواهد در تضاد با این ادعا شامل نشان دادن فعالیت‌های سلولولیتیک در اندام‌های ترشح کننده بدون سمبیوت (مثلاً غدد بزاقی موریانه‌ها) یا روده‌های تخریب شده بود. به دنبال این تظاهرات، اجزای سلولاز درون زا از چندین بی مهرگان هضم کننده سلولز خالص سازی شدند، اما این تحقیق تغییر چندانی در دیدگاه کلی در مورد هضم سلولز حیوانی انجام نداد. به لطف پیشرفت‌های اخیر در زیست‌شناسی مولکولی، وجود سلولازهای با منشاء حیوانی کاملاً ثابت شده است. تا به امروز، ژن‌های سلولاز از بندپایان (حشرات و خرچنگ) و نماتدها گزارش شده است
منبع: Animal cellulases
توده‌های غذا سپس به نگاری وارد و به دهان برمی‌گردند. در این زمان غذا به طور کامل، جویده و دوباره به سیرابی وارد می‌شود؛ بیشتر حالت مایع پیدا می‌کند و سپس به نگاری جریان می‌یابد. مواد از آنجا به هزارلا رفته، تا حدودی آبگیری و سرانجام به شیردان وارد می‌شوند. در این محل آنزیم‌های گوارشی وارد عمل می‌شوند و گوارش ادامه پیدا می‌کند (شکل ۲۲).
شکل ۲۲- معدهٔ چهار قسمتی
فعالیت ۷
دربارهٔ ارتباط بین گوارش نشخوارکنندگان با گرم شدن کرهٔ زمین اطلاعاتی جمع آوری کنید و در کلاس ارائه دهید.
نقش گاوها در گرم شدن کره زمین/ اثر مخرب گاز متان
گاوها در تغییرات آب و هوایی نقش بسیار مهمی دارند. گاز متان خروجی از معده گاو یکی از بزرگترین منابع تولید گرما در جو کره زمین است.
خبرنگار مهر: اخیراً در مطالعه ای ادعا شد که با استفاده از روش مهار مولکولی می توان گاز متان تولیدی گاوها را تا ۳۰ درصد کاهش داد.
مولکولی است که تولید گاز متان را در داخل روده گاو محدود می کند. این گاز متان بر اثر فرآیند هضم غذا در دام ها تولید می شود. محققان دریافتند که استفاده از مهارکننده گاز متان تولیدی دام ها، هیچ تاثیر منفی بر روی کیفیت و کمیت شیر گاوهای هولشتاین ندارد.
این مطالعه نشان داد که استفاده از مهارکننده شیمیایی گاز متان می تواند نقش بسیار مهمی در کاهش انتشار گاز متان در طبیعت داشته باشد و مشخصا در ادامه می تواند بر روی تغییرات آب و هوایی تاثیر گذار باشد.
براساس گزارش سازمان جهانی غذا و محصولات کشاورزی، چیزی در حدود ۱۸ درصد از گازهای گلخانه ای جهان مربوط به بخش دامپروری است که ۳۵ درصد این مقدار از گاز متان تشکیل شده است. اثر مخرب گاز متان بر روی تغییرات جوی ۲۳ برابر کربن دی اکسید است. طبق آمار اعلام شده، میزان تولید و انتشار گاز کربن دی اکسید توسط بخش دامداری در حدود ۲.۲ میلیارد تن تخمین زده شده است.
«الکساندر هریستوف»، متخصص تغذیه لبنی از دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا، در این زمینه می گوید: «اگر گاز متان روده‌های گاوها را به عنوان بزرگترین منبع انتشار گاز گلخانه ای بدانیم و بتوانیم در حدود ۳۰ درصد از آن را کنترل کنیم، یکی از بزرگترین کارها در جهت حفظ جهان از تغییرات جوی را انجام داده ایم.»
باد شکم گاوها موجب انفجار در طویله شد
بی‌بی‌سی: گاز متانی که از شکم گاوهای شیرده خارج می‌شود، موجب انفجار در طویله‌ای در آلمان شد.
پلیس شهر رسدورف آلمان بعد از بررسی طویله آسیب دیده این خبر را اعلام کرد.
سقف این طویله آسیب دیده و یکی از گاوها هم دچار جراحت شده است.
از قرار ۹۰ گاوی که در این طویله بودند، آنقدر باد شکمشان را از دهان و مقعد بیرون دادند که فضای طویله از گاز متان انباشته شد.
رویترز از گزارش پلیس نقل کرده که جریان الکتریسیته موجب انفجار می‌شود که با «شعله‌های آتش» همراه بوده است.
مسئولان بعد از حادثه طویله را بررسی کرده‌اند تا برای جلوگیری از وقوع حوادث مشابه میزان گاز آنجا را بسنجند.
برخی از بررسی‌ها نشان می‌دهد هر گاوی در روز ۵۰۰ لیتر گاز متان از بدنش خارج می‌شود. این گاز از گازهای گلخانه‌ای است.
پیشتر گاوها به عنوان مهمترین عامل حیوانی تولید گازهای گلخانه‌ای معرفی شده بودند.
مجله ایلیاد: آیا می‌دانید گاوها یکی از عوامل اصلی سوراخ شدن لایه‌ی اُزون هستند! بله گاو! این حیوانات بعد از cfc و خودروها، بزرگترین عامل تولید هیدروکربن در جو کره‌ی زمین هستند و سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون تن «گاز هیدروکربن» از خود منتشر می‌کنند. گاز تولیدی از ۱۰ گاو می‌تواند گرمایش سالانه‌ی خانه‌ای کوچک را تامین کند. البته بر خلاف تصور شما، عمده‌ی گاز تولیدی از گاو، با آروغ‌زدن ایجاد می‌شود!
بیش از یک میلیارد گاو در جهان وجود دارد که حدود ۲۰۰ میلیونِ آن، در هندوستان زندگی می‌کنند. طول عمر متوسط هر گاو ۷ سال است، ولی در برخی نژادها به ۱۵ سال نیز می‌رسد. یک گاو به‌طور متوسط روزانه ۴۵ کیلوگرم علوفه می‌خورد و آن‌را نوشخوار می‌کند. این حیوان چهار معده دارد. شکمبه بزرگترین معده‌ی گاو است که به عنوان یک محفظه‌ی تخمیر عمل می‌کند. گازهای حاصل از تخمیر علوفه، از طریق دهان گاو وارد جو شده و موجب تخریب لایه‌ی ازون می‌گردد.
📘 زیست‌شناسی را بازی کنید و موفقیت را تجربه کنید
با جای‌خالی‌های تعاملی، متن‌ها را خودتان کامل کنید، فکر کنید و یاد بگیرید. فوراً کلیک کنید و تجربه یادگیری تعاملی را آغاز کنید!
سلام و درود
«تکرار مادر مهارت‌هاست»
در راستای افزایش مهارت شما آزمون‌های متنوع و زیادی برای شما آماده شده است. آزمون‌های گفتار از خط به خط آن طراحی شده‌اند و هر یک دارای ده پرسش دو گزینه‌ای است؛ اما آزمون‌های فصل، چهار گزینه‌ای هستند و هر یک از آنها دارای بیست پرسش است.
برای تثبیت مطلب در حافظه و یادگیری هر چه بیشتر مطلب، در آزمون‌های آنلاین «آینده‌نگاران مغز» شرکت کنید.
برای شرکت در این آزمون‌ها بر لینک مربوطه کلیک کنید:
در ادامه خود را بیازمایید:
عالی