دوز داروهای ضد صرع در کودکان و بزرگسالان
دوزهای داروهای ضد صرع در کودکان (Children) بر اساس وزن بدن (mg/kg/day) و در بزرگسالان (Adults) به صورت دوز کلی روزانه (mg/day) تعیین می‌شود و تفاوت قابل توجهی بین این دو گروه وجود دارد.
برای مثال، والپروئیک اسید (Valproic Acid) در کودکان معمولاً با دوز ۲۰ تا ۳۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم در روز شروع می‌شود، در حالی که در بزرگسالان دوز درمانی آن بین ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌گرم در روز است. داروی فنی‌توئین (Phenytoin) نیز در کودکان به میزان ۵ تا ۸ میلی‌گرم بر کیلوگرم در روز تجویز می‌شود، اما دوز بزرگسالان معمولاً بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم در روز است.
در مورد کاربامازپین (Carbamazepine) دوز مصرفی کودکان بین ۱۰ تا ۲۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم در روز بوده و در بزرگسالان از ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم روزانه متغیر است. همین روند برای داروهای دیگر نیز مشاهده می‌شود؛ به طور مثال لاموتریژین (Lamotrigine) با دوز ۱ تا ۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم در کودکان و ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم در بزرگسالان استفاده می‌شود.
داروهایی مانند اتوسوکسیماید (Ethosuximide) دوز ۲۰ تا ۴۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم در کودکان و ۷۵۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم در بزرگسالان دارند. گاباپنتین (Gabapentin) نیز در کودکان ۳۰ تا ۶۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم و در بزرگسالان ۹۰۰ تا ۱۸۰۰ میلی‌گرم در روز مصرف می‌شود.
دوزهای فنوباربیتال (Phenobarbital) معمولاً در کودکان بین ۳ تا ۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم و در بزرگسالان بین ۹۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم است. همچنین توپیرامات (Topiramate) در کودکان دوزی بین ۳ تا ۹ میلی‌گرم بر کیلوگرم و در بزرگسالان ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم روزانه دارد.
برای داروی تییاگابین (Tiagabine) مقدار مصرف در کودکان حدود ۰.۲ تا ۰.۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم و در بزرگسالان ۱۰ تا ۲۵ میلی‌گرم است. پریمیدون (Primidone) نیز دوز ۱۰ تا ۲۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم در کودکان و ۷۵۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم در بزرگسالان دارد.
کلونازپام (Clonazepam) به عنوان داروی ضد صرع با دوزهای بسیار پایین در کودکان (۰.۰۱ تا ۰.۲ میلی‌گرم بر کیلوگرم) شروع می‌شود و در بزرگسالان بین ۱ تا ۴ میلی‌گرم روزانه است.
در نهایت، هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH – Adrenocorticotropic Hormone) که به صورت واحد (units/day) تزریق می‌شود، معمولاً در بزرگسالان با دوز ۴۰ تا ۶۰ واحد در روز تجویز می‌گردد و در کودکان بسته به شرایط بیماری و تحت نظر پزشک تنظیم می‌شود.
نکات کلیدی در استفاده از دوزهای داروهای ضد صرع
-
دوز داروهای ضد صرع باید بر اساس سن (Age)، وزن (Weight)، و شرایط بالینی بیمار تنظیم شود.
-
شروع با دوز پایین و افزایش تدریجی معمولاً باعث کاهش عوارض جانبی (Side Effects) می‌شود.
-
پایش منظم بیمار و ارزیابی پاسخ درمانی (Therapeutic Monitoring) برای تنظیم دوز حیاتی است.
-
دقت در تجویز و آگاهی از تداخلات دارویی (Drug Interactions) بسیار مهم است.
در ادامه، جدول دوز داروهای ضدصرع (Antiepileptic Drugs Dosage) برای کودکان (Children) و بزرگسالان (Adults) به تفکیک ارائه شده است. توجه به دوز مناسب برای هر گروه سنی اهمیت زیادی دارد تا اثربخشی درمان به حداکثر برسد و عوارض جانبی کاهش یابد.
جدول دوز داروهای ضد صرع در کودکان و بزرگسالان
| نام دارو (Drug Name) | دوز در کودکان (mg/kg/day) | دوز در بزرگسالان (mg/day) |
|---|---|---|
| والپروئیک اسید (Valproic Acid) | ۳۰–۲۰ | ۳۰۰۰–۱۰۰۰ |
| فنی‌توئین (Phenytoin) | ۸–۵ | ۴۰۰–۳۰۰ |
| کاربامازپین (Carbamazepine) | ۲۰–۱۰ | ۱۲۰۰–۶۰۰ |
| لاموتریژین (Lamotrigine) | ۵–۱ | ۲۰۰–۱۰۰ |
| اتوسوکسیماید (Ethosuximide) | ۴۰–۲۰ | ۱۵۰۰–۷۵۰ |
| گاباپنتین (Gabapentin) | ۶۰–۳۰ | ۱۸۰۰–۹۰۰ |
| فنوباربیتال (Phenobarbital) | ۵–۳ | ۲۰۰–۹۰ |
| توپیرامات (Topiramate) | ۹–۳ | ۴۰۰–۲۰۰ |
| تییاگابین (Tiagabine) | ۰.۵–۰.۲ | ۲۵–۱۰ |
| پریمیدون (Primidone) | ۲۵–۱۰ | ۱۵۰۰–۷۵۰ |
| کلونازپام (Clonazepam) | ۰.۲–۰.۰۱ | ۴–۱ |
| هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH – Adrenocorticotropic Hormone) | – | ۶۰–۴۰ واحد (units/day) |
تبیین و نکات مهم درباره دوزهای داروهای ضد صرع
دوزهای داروهای ضد صرع (antiepileptic drug doses) در کودکان و بزرگسالان متفاوت است و بر اساس وزن بدن در کودکان و مقادیر کلی در بزرگسالان تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال، دوز والپروئیک اسید (Valproic Acid) در کودکان معمولاً بر اساس کیلوگرم وزن بدن محاسبه می‌شود (۲۰ تا ۳۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم در روز)، در حالی که در بزرگسالان به صورت کلی (۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌گرم در روز) تجویز می‌گردد.
از دیگر نکات مهم، توجه به دوزهای شروع و دوزهای نگهدارنده (maintenance doses) است که می‌تواند بسته به شرایط بالینی بیمار و پاسخ درمانی تغییر کند. برخی داروها مانند کلونازپام (Clonazepam) دوزهای بسیار پایین دارند و به تدریج افزایش می‌یابند تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری شود.
همچنین داروی ACTH (هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک) به شکل تزریقی است و معمولاً در اختلالات خاص تشنجی مانند سندرم وست (West Syndrome) استفاده می‌شود، که دوز آن در بزرگسالان ۴۰ تا ۶۰ واحد در روز است، ولی در کودکان معمولاً دوز به صورت خاص و تحت نظر پزشک تعیین می‌شود.
اهمیت رعایت دقیق دوزهای داروهای ضد صرع
رعایت دقیق دوزها (Dose Accuracy) و پایش مستمر وضعیت بیمار (Patient Monitoring) برای جلوگیری از سمیت دارویی (Drug Toxicity) و تضمین اثربخشی درمان ضروری است. همچنین، دوز داروها باید متناسب با سن، وزن، عملکرد کلیه و کبد بیمار تنظیم شود.
در نهایت، استفاده از این جدول و دستورالعمل‌ها می‌تواند به پزشکان، داروسازان و پرستاران کمک کند تا درمان بهینه و ایمن بیماران مبتلا به صرع (Epilepsy) را فراهم کنند.
پرسش‌هایی درباره دوز داروهای ضدصرع برای کودکان و بزرگسالان
دوز درمانی روزانه سدیم والپروات در درمان تشنج بالغین، چند میلی‌گرم است؟
(پرانترنی – شهریور ۸۴)
الف) ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰
ب) ۴۰۰ تا ۸۰۰
ج) ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰
د) ۶۰ تا ۱۸۰
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه الف
پاسخ تشریحی:
کلیدواژه‌ها (Keywords):
دوز درمانی روزانه (Daily Therapeutic Dose)، سدیم والپروات (Sodium Valproate)، درمان تشنج (Seizure Treatment)، بزرگسالان (Adults)
توضیح بر اساس کلیدواژه‌ها:
سدیم والپروات (Sodium Valproate) یکی از داروهای ضد صرع (antiepileptic drug) پرکاربرد برای کنترل انواع مختلف تشنج (seizure) در بزرگسالان (adults) است. دوز درمانی روزانه این دارو باید به گونه‌ای تنظیم شود که اثربخشی کافی برای پیشگیری از تشنج فراهم گردد و همزمان عوارض جانبی به حداقل برسند. معمولاً دوز استاندارد برای بزرگسالان در بازه ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌گرم در روز توصیه می‌شود. افزایش بیش از حد دوز ممکن است به بروز سمیت‌های کبدی و عصبی منجر شود و دوز پایین‌تر از حد موثر نیز باعث ناکارآمدی درمان خواهد شد.
بررسی گزینه‌ها:
الف) ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌گرم: این بازه دوز درمانی استاندارد برای سدیم والپروات در بزرگسالان است که در منابع بالینی و دارویی معتبر ذکر شده است. این دوز معمولاً بر اساس وزن و وضعیت بیمار تنظیم می‌شود و اثربخشی مناسبی دارد.
ب) ۴۰۰ تا ۸۰۰ میلی‌گرم: این دوز کمتر از مقدار استاندارد مورد استفاده در بزرگسالان است و معمولاً برای شروع درمان یا دوز کودکان به کار می‌رود، بنابراین برای بزرگسالان دوز درمانی کافی نیست.
ج) ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ میلی‌گرم: این مقدار دوز بسیار بالایی است که ممکن است خطر عوارض جانبی جدی از جمله مسمومیت کبدی و عصبی را افزایش دهد و به طور معمول توصیه نمی‌شود.
د) ۶۰ تا ۱۸۰ میلی‌گرم: این دوز بسیار پایین و خارج از محدوده درمانی استاندارد برای بزرگسالان است و بیشتر برای داروهای دیگر یا مقاصد متفاوت کاربرد دارد.
نتیجه‌گیری و پاسخ گزینه‌ای:
با توجه به دوزهای استاندارد درمانی و نکات بالینی، دوز درمانی روزانه سدیم والپروات در درمان تشنج بزرگسالان بین ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌گرم است.
بنابراین، پاسخ صحیح گزینه الف می‌باشد.
طیف دوز درمانی روزانه کدامیک از داروهای ضدتشنج در بالغین غلط است؟
(پرانترنی – اسفند ۷۷)
الف) سدیم والپروات ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌گرم
ب) کاربامازپین ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم
ج) فنوباربیتال ۹۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم
د) فنی‌توئین ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه د
پاسخ تشریحی:
کلیدواژه‌ها:
طیف دوز درمانی روزانه (Daily Therapeutic Dose Range)، داروهای ضدتشنج (Antiepileptic Drugs)، بالغین (Adults)، سدیم والپروات (Sodium Valproate)، کاربامازپین (Carbamazepine)، فنوباربیتال (Phenobarbital)، فنی‌توئین (Phenytoin)، دوز نادرست (Incorrect Dose)
برای درمان تشنج در بالغین، تعیین دوز مناسب داروهای ضدتشنج اهمیت زیادی دارد. دوز درمانی هر دارو بر اساس اثر بخشی و عوارض جانبی قابل قبول تعیین می‌شود. دوز کمتر ممکن است اثربخشی کافی نداشته باشد و دوز بالاتر عوارض ناخواسته ایجاد کند.
بررسی گزینه‌ها:
الف) سدیم والپروات ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌گرم
این بازه دوز درمانی سدیم والپروات در بالغین معمولاً صحیح و متداول است. دوزهای معمولی بین ۱۰۵۰ تا ۲۵۰۰ میلی‌گرم در روز می‌باشند که این بازه را پوشش می‌دهد.
ب) کاربامازپین ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم
دوز استاندارد کاربامازپین برای درمان تشنج در بزرگسالان بین ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز است. این طیف دوز کاملاً منطقی و مورد قبول است.
ج) فنوباربیتال ۹۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم
فنوباربیتال با دوز ۹۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم در روز یکی از درمان‌های معمول و موثر تشنج در بالغین است که دوز آن استاندارد و صحیح است.
د) فنی‌توئین ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم
دوز روزانه فنی‌توئین در بالغین معمولاً بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم است. دوز ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم بسیار پایین بوده و اثربخشی درمانی کافی ندارد. این گزینه دوز نادرست را نشان می‌دهد.
نتیجه‌گیری:
تنها گزینه‌ای که دوز درمانی نادرست و غلط در آن ذکر شده، گزینه د است که مقدار ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم برای فنی‌توئین بسیار کمتر از حد معمول و نامناسب است. بنابراین، پاسخ صحیح گزینه د می‌باشد.
کدامیک از طیف‌های زیر در درمان تشنج بزرگسالان
صحیح است؟
(دستیاری – بهمن ۸۰)
الف) فنوباربیتال ۲۰۰-۹۰ میلی‌گرم در روز
ب) سدیم والپروات ۴۰۰-۲۰۰ میلی‌گرم در روز
ج) کاربامازپین ۱۶۰۰-۸۰۰ میلی‌گرم در روز
د) فنی‌توئین ۶۰۰-۴۰۰ میلی‌گرم در روز
کلیک کنید تا پاسخ پرسش نمایش داده شود
» پاسخ: گزینه الف
پاسخ تشریحی:
کلیدواژه‌ها:
دوز درمانی (Therapeutic Dose)، داروهای ضدتشنج (Antiepileptic Drugs)، بزرگسالان (Adults)، فنوباربیتال (Phenobarbital)، سدیم والپروات (Sodium Valproate)، کاربامازپین (Carbamazepine)، فنی‌توئین (Phenytoin)
تعیین دوز صحیح داروهای ضدتشنج برای درمان مؤثر و ایمن تشنج در بزرگسالان، اهمیت حیاتی دارد. دوز کمتر از حد مجاز ممکن است منجر به کنترل ناقص حملات شود و دوز بالاتر می‌تواند سبب عوارض جدی دارویی گردد. منابع معتبر بین‌المللی مانند Goodman & Gilman، Harrison و BNF بازه دوزهای درمانی را به وضوح مشخص کرده‌اند.
بررسی گزینه‌ها:
الف) فنوباربیتال ۲۰۰-۹۰ میلی‌گرم در روز
✅ صحیح. دوز معمول فنوباربیتال در بزرگسالان بین ۶۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم در روز است. محدوده ۹۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم یکی از رایج‌ترین بازه‌های مورد استفاده در درمان صرع است. این گزینه کاملاً با منابع علمی همخوانی دارد.
ب) سدیم والپروات ۴۰۰-۲۰۰ میلی‌گرم در روز
❌ غلط. دوز درمانی سدیم والپروات در بزرگسالان معمولاً از ۵۰۰ میلی‌گرم تا ۲۵۰۰ میلی‌گرم در روز متغیر است. دوز ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم بسیار پایین‌تر از سطح درمانی مؤثر است و در کنترل تشنج ناکارآمد خواهد بود.
ج) کاربامازپین ۱۶۰۰-۸۰۰ میلی‌گرم در روز
❌ نسبتاً غلط. اگرچه دوز ۸۰۰ تا ۱۶۰۰ میلی‌گرم ممکن است در برخی بیماران خاص و با پایش دقیق سطح خونی استفاده شود، اما محدوده معمول و استاندارد بالینی کاربامازپین ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز است. بنابراین ارائه دوز تا ۱۶۰۰ میلی‌گرم ممکن است گمراه‌کننده باشد و در آزمون‌های استاندارد صحیح تلقی نشود.
د) فنی‌توئین ۶۰۰-۴۰۰ میلی‌گرم در روز
❌ نسبتاً غلط. دوز معمول فنی‌توئین در بزرگسالان بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم در روز است. دوز ۶۰۰ میلی‌گرم به‌ندرت استفاده می‌شود و ممکن است سطوح سمی ایجاد کند، به‌ویژه در بیماران با متابولیسم کند یا نارسایی کبدی. بنابراین این طیف دوز از محدوده ایمن فراتر رفته و درست نیست.
نتیجه‌گیری:
در میان گزینه‌های مطرح‌شده، تنها گزینه الف (فنوباربیتال ۹۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم در روز) با دوزهای درمانی مرجع و رایج در بزرگسالان کاملاً مطابقت دارد. سایر گزینه‌ها یا بسیار پایین‌تر از حد درمانی‌اند (گزینه ب) یا بالاتر از دوز توصیه‌شده در منابع استاندارد می‌باشند (گزینه ج و د).
پاسخ صحیح: گزینه الف
»» تمامی کتاب
